۱٬۰۰۷
ویرایش
اخوان المسلمین لیبی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
M.r.nastooh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
M.r.nastooh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
|- | |- | ||
|افراد موثر | |افراد موثر | ||
| | |عزالدین ابراهیم - محمود یونس الشریبنی - جلال الدین ابراهیم سعده | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
= سیر تکامل = | = سیر تکامل = | ||
نخستین هسته های اخوان المسلمین لیبی در دوران پادشاهی | نخستین هسته های اخوان المسلمین لیبی در دوران پادشاهی [[ادریس السنوسی]] در سال 1949 م توسط 3 تن از عناصر تحت تعقیب اخوان مصر به نام های «عزالدین ابراهیم - محمود یونس الشریبنی - جلال الدین ابراهیم سعده» که به لیبی پناهنده شده بودند، شکل گرفت. | ||
السنوسی چون شخصاً فردی متدین و از پیروان طریقه های صوفیه بود، از حضور آنان در کشورش استقبال کرد، اما این اقدام وی با مخالفت «جمال عبدالناصر» مواجه شد و در واکنش به آن مرز استان رقه در شرق لیبی و غرب مصر توسط دولت جمال عبدالناصر مسدود گردید. با این حال، پادشاه لیبی امکاناتی را نیز جهت انجام امور فرهنگی و تبلیغی در اختیار آنها قرار داد؛ بگونه ای که [[عزالدین ابراهیم]] اقدام به برگزاری حلقه های درس شبانه در مساجد بنغازی نمود و جوانان لیبیایی را با اندیشه های [[حسن البنا]] آشنا نمود. به این ترتیب، پس از اندکی شاگردان وی که با علوم دینی آشنا شده بودند، به اقامه نماز و ایراد خطبه در مساجد سرتاسر این کشور پرداختند.<br> | |||
= آغاز فعالیت در لیبی = | |||
بر این اساس، اولین دفتر [[اخوان المسلمین لیبی]] در سال 1954 م و با حمایت های شخص پادشاه در این کشور تاسیس شد، اما اندکی نگذشت که با ترور «محیی الدین السنوسی» پسر عموی پادشاه به دست یکی از اعضای اخوان المسلمین، کلیه فعالیت جماعت اخوان المسلمین در لیبی ممنوع اعلام شد. لذا اعضای این جماعت با انتشار کتب و مجلات سیاسی و دینی به فعالیت های زیر زمینی و نامحسوس روی آوردند و تشکیلات اخوان بتدریج رنگ و بوی مخفی به خود گرفت. در اواسط دهه شصت قرن بیستم میلادی اولین تشکیلات پنهان اخوان المسلمین لیبی در بنغازی به ریاست [[شیخ فاتح احواص]] فعالیت خود را آغاز نمود. همزمان تشکیلات دیگری در شهر طرابلس آغاز به کار نمود. لازم به ذکر است که در این دوره (1952- 1969) اگرچه هیچ یک از اعضای اخوان بازداشت نشدند، اما فعالیت آنها به شدت توسط سازمانهای امنیتی رصد و کنترل می شد. | |||
= سیاست قذافی گریبانگیر اخوان المسلمین = | |||
معمر قذافی در سال 1969 م طی کودتایی ادریس السنوسی را از حکومت خلع و جماهیریه لیبی را تاسیس نمود. از آنجا که وی دارای تفکرات شبه کمونیستی و سوسیالیستی بود، به سرعت مورد مخالفت اخوانی ها قرار گرفت و قذافی نیز همچون عبدالناصر به مقابله با اخوان المسلمین پرداخت. اگر چه اعضای اخوان المسلمین حتی تا سال 1973م در مقامات عالی رتبه کشوری حضور داشتند، اما از این تاریخ به بعد هر گونه فعالیت اخوان در لیبی به دستور قذافی ممنوع اعلام شد. بطور کلی سیاست قذافی جلوگیری از اختلاط میان دین و سیاست یا به تعبیر خود مسجد و حکومت بود. لذا اخوان لیبی برای دومین بار از فعالیت رسمی محروم شده و عده زیادی از آنها به کشورهای اروپایی و آمریکایی پناهنده شدند. البته، در سال 1980م تعدادی از دانشجویان اخوانی لیبی که در کشورهای دیگر مشغول به تحصیل بودند، به کشور بازگشتند و سعی در راه اندازی مجدد تشکیلات اخوان نمودند. | [[معمر قذافی]] در سال 1969 م طی کودتایی [[ادریس السنوسی]] را از حکومت خلع و جماهیریه لیبی را تاسیس نمود. از آنجا که وی دارای تفکرات شبه کمونیستی و سوسیالیستی بود، به سرعت مورد مخالفت اخوانی ها قرار گرفت و قذافی نیز همچون عبدالناصر به مقابله با اخوان المسلمین پرداخت. اگر چه اعضای اخوان المسلمین حتی تا سال 1973م در مقامات عالی رتبه کشوری حضور داشتند، اما از این تاریخ به بعد هر گونه فعالیت اخوان در لیبی به دستور قذافی ممنوع اعلام شد. بطور کلی سیاست قذافی جلوگیری از اختلاط میان دین و سیاست یا به تعبیر خود مسجد و حکومت بود. لذا اخوان لیبی برای دومین بار از فعالیت رسمی محروم شده و عده زیادی از آنها به کشورهای اروپایی و آمریکایی پناهنده شدند. البته، در سال 1980م تعدادی از دانشجویان اخوانی لیبی که در کشورهای دیگر مشغول به تحصیل بودند، به کشور بازگشتند و سعی در راه اندازی مجدد تشکیلات اخوان نمودند. | ||
= بازداشت گسترده رهبران اخوان در لیبی = | |||
در این دوره از تاریخ اخوان به دلیل حضور دانشجویان و اساتید دانشگاه در راه اندازی تشکیلات اخوان، اعضای آن را عمدتاً قشر فرهیخته و نخبه لیبی تشکیل می دادند که بطور مخفیانه فعالیت می کردند. اما در سال 1998م با بازداشت 150 تن از رهبران جماعت که عمدتا اساتید دانشگاه های لیبی بودند، ضربه سختی به اخوان المسلمین لیبی وارد شد و در سال 2002م دادگاه لیبی حکم اعدام را برای «عزالدین ابراهیم» ناظرکل اخوان و چند تن دیگر از رهبران جماعت در این کشور صادر کرد. به این ترتیب، شرایط سختی بر جماعت سایه افکند و افراد مجددا مجبور به خروج از کشور شدند. عده ای نیز مجبور شدند از در تعامل با «سیف الاسلام قذافی» وارد شده و ضمن تایید پروژه اصلاحی وی تحت عنوان «لیبیا الغد» (لیبی فردا) به نوعی از گزند حملات قذافی در امان بمانند. بگونه ای که برخی معتقدند که اخوان المسلمین لیبی تا قبل از سقوط قذافی از متحدان حکومت وی محسوب می شدند. | در این دوره از تاریخ اخوان به دلیل حضور دانشجویان و اساتید دانشگاه در راه اندازی تشکیلات اخوان، اعضای آن را عمدتاً قشر فرهیخته و نخبه لیبی تشکیل می دادند که بطور مخفیانه فعالیت می کردند. اما در سال 1998م با بازداشت 150 تن از رهبران جماعت که عمدتا اساتید دانشگاه های لیبی بودند، ضربه سختی به اخوان المسلمین لیبی وارد شد و در سال 2002م دادگاه لیبی حکم اعدام را برای «عزالدین ابراهیم» ناظرکل اخوان و چند تن دیگر از رهبران جماعت در این کشور صادر کرد. به این ترتیب، شرایط سختی بر جماعت سایه افکند و افراد مجددا مجبور به خروج از کشور شدند. عده ای نیز مجبور شدند از در تعامل با «سیف الاسلام قذافی» وارد شده و ضمن تایید پروژه اصلاحی وی تحت عنوان «لیبیا الغد» (لیبی فردا) به نوعی از گزند حملات قذافی در امان بمانند. بگونه ای که برخی معتقدند که اخوان المسلمین لیبی تا قبل از سقوط قذافی از متحدان حکومت وی محسوب می شدند. | ||
= انقلاب 17 فوریه و جهش اخوان المسلمین لیبی = | = انقلاب 17 فوریه و جهش اخوان المسلمین لیبی = | ||
سقوط قذافی نقطه عطف دیگری در سیر تکاملی اخوان المسلمین لیبی بود. در این دوره با توجه به قدرت یابی اخوانی ها در مصر فضای مناسبی جهت حضور پر رنگ تر اخوان المسلمین لیبی در عرصه حکومتی ایجاد شد و تشکیلات اخوان در لیبی با ایجاد دفاتری در شهرهای جربه (تونس)، بنغازی (لیبی) و قاهره (مصر) و استفاده از تجربه طولانی خود در فعالیت اجتماعی موفق شد از طریق | سقوط قذافی نقطه عطف دیگری در سیر تکاملی اخوان المسلمین لیبی بود. در این دوره با توجه به قدرت یابی اخوانی ها در مصر فضای مناسبی جهت حضور پر رنگ تر اخوان المسلمین لیبی در عرصه حکومتی ایجاد شد و تشکیلات اخوان در لیبی با ایجاد دفاتری در شهرهای جربه (تونس)، بنغازی (لیبی) و قاهره (مصر) و استفاده از تجربه طولانی خود در فعالیت اجتماعی موفق شد از طریق «مجلس ملی انتقالی» و بهره برداری از بازوی نظامی خود به نام «الجماعه المقاتله» بر ارکان حکومت انقلابی لیبی سیطره یابد. علاوه بر این، دفتر اجرایی اخوان المسلمین لیبی در ماه مارس 2012م اقدام به تاسیس حزب «عدالت و سازندگی» با 18 شعبه در کلیه استانهای کشور نمود. این حزب که از سوی تجار و ثروتمندان لیبیایی حمایت می شود به ریاست «محمد صوان» از اهالی شهر مصراته اداره می گردد، به دنبال اجرای شریعت اسلامی در کشور است. | ||
بتدریج اخوان لیبی بر نهادهای حکومتی از جمله هیات دولت، بانک مرکزی و دیگر موسسات مالی سیطره پیدا کرد و با تصویب قانون «عزل سیاسی» در 29 سبتامبر 2012م گام مهمی در کنار زدن گروه ها و افراد وابسته به نظام قذافی برداشت. در این راستا، لابی اخوان المسلمین در حکومت با «علی زیدان» نخست وزیر وقت که به جریان لیبرال گرایش داشت و مدافع برکناری محمد مرسی در مصر بود، بارها درگیر شد و به طرق مختلف سیاسی و میدانی دولت زیدان را تا پای استعفا پیش برد و در نهایت موفق به این امر شد. | بتدریج اخوان لیبی بر نهادهای حکومتی از جمله هیات دولت، بانک مرکزی و دیگر موسسات مالی سیطره پیدا کرد و با تصویب قانون «عزل سیاسی» در 29 سبتامبر 2012م گام مهمی در کنار زدن گروه ها و افراد وابسته به نظام قذافی برداشت. در این راستا، لابی اخوان المسلمین در حکومت با «علی زیدان» نخست وزیر وقت که به جریان لیبرال گرایش داشت و مدافع برکناری محمد مرسی در مصر بود، بارها درگیر شد و به طرق مختلف سیاسی و میدانی دولت زیدان را تا پای استعفا پیش برد و در نهایت موفق به این امر شد. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۶: | ||
این نقش آفرینی با انتخاب آقای مصطفی عبدالجلیل (از اعضای سابق اخوان المسلمین و به عنوان کسی که مدتی در اخوان المسلمین لیبی فعالیت داشت و در فضای سیاسی این کشور به عنوان فردی اسلام گرا شناخته می شد) برای نخست وزیری دولت انتقالی انتخاب می شود و نقش آفرینی اخوانی ها آغاز می شود. در این دوره و به ویژه بعد از جریانات انقلابهای عربی، با توجه به قدرتی که اخوانی ها در تونس و مصر پیدا می کنند، به تبع فضای مناسب برای حضور پر رنگ اخوانی ها در عرصه حکومتی لیبی ایجاد می شود و تشکیلات اخوانی ها در لیبی با ایجاد یک سری دفاتر در قاهره مصر، جزیره جربه در تونس و مهم تر از همه شهر بنغازی در لیبی موفق می شود که از طریق مجلس ملی انتقالی و بهره برداری از بازوی نظامی خود به نام الجماعه المقاتله، بر ارکان حکومت انقلابی لیبی سیطره پیدا کند. | این نقش آفرینی با انتخاب آقای مصطفی عبدالجلیل (از اعضای سابق اخوان المسلمین و به عنوان کسی که مدتی در اخوان المسلمین لیبی فعالیت داشت و در فضای سیاسی این کشور به عنوان فردی اسلام گرا شناخته می شد) برای نخست وزیری دولت انتقالی انتخاب می شود و نقش آفرینی اخوانی ها آغاز می شود. در این دوره و به ویژه بعد از جریانات انقلابهای عربی، با توجه به قدرتی که اخوانی ها در تونس و مصر پیدا می کنند، به تبع فضای مناسب برای حضور پر رنگ اخوانی ها در عرصه حکومتی لیبی ایجاد می شود و تشکیلات اخوانی ها در لیبی با ایجاد یک سری دفاتر در قاهره مصر، جزیره جربه در تونس و مهم تر از همه شهر بنغازی در لیبی موفق می شود که از طریق مجلس ملی انتقالی و بهره برداری از بازوی نظامی خود به نام الجماعه المقاتله، بر ارکان حکومت انقلابی لیبی سیطره پیدا کند. | ||
به هر حال روابط گروه اخوان با نیروهای مسلحی (که بعد از خلا حکومتی و سرنگونی قذافی در لیبی ایجاد می شود) به خصوص با گروه های مسلح اسلامگرا روابط خوبی بوده است. اما نقطه تحول جدی در فعالیت اخوان لیبی در سال 2012 بود. جایی که اخوانی ها رسما حزب «عدالت و سازندگی» را با نزدیک به حدود بیست شعبه در استان های مختلف لیبی تاسیس کردند که | به هر حال روابط گروه اخوان با نیروهای مسلحی (که بعد از خلا حکومتی و سرنگونی قذافی در لیبی ایجاد می شود) به خصوص با گروه های مسلح اسلامگرا روابط خوبی بوده است. اما نقطه تحول جدی در فعالیت اخوان لیبی در سال 2012 بود. جایی که اخوانی ها رسما حزب «عدالت و سازندگی» را با نزدیک به حدود بیست شعبه در استان های مختلف لیبی تاسیس کردند که نوعی حرکت رو به جلو در فعالیت های سیاسی اخوان المسلمین در لیبی به شمار می رفت. بعد از این اخوانی ها توانستند به سرعت نهادهای حکومتی به ویژه هیئت دولت، بانک مرکزی و خیلی از موسسه های مالی را در اختیار خود بگیرند و قانونی به نام قانون «عزل سیاسی» تصویب کنند و با این اقدام گام مهمی را در کنار زدن گروه ها و افراد وابسته به دولت و نظام قذافی بر داشتند و توانستند جای خود را در فضای سیاسی لیبی به خوبی باز کنند. هر چندآنها اکثریت نبودند، ولی به بخش مهمی از کنگره ملی را هم در دست خود داشتند. تا جایی که بارها شاهد بودیم که با دولت آقای علی زیدان، نخست وزیر وقت (که به جریان لیبرال گرایش داشت و مدافع کودتا علیه مرسی در مصر بود،) درگیر شدند و از هر راهی که می توانستند بارها دولت زیدان را تا پای استعفا پیش می برند و در نهایت هم موفق می شوند دولت زیدان را مجبور به استعفا کنند. | ||
اخوانی ها از لحاظ تاریخی سابقه قابل توجهی در لیبی داشتند، سابقه آن ها به دوره سنوسی و قبل از دوره قذافی برمیگردد و فضای بعد از انقلاب هم برای آن ها بسیار مساعد بود. ولی واقعیت این بود که شرایط برای اخوان المسلمین لیبی مانند اخوان المسلمین مصر، خیلی خوب پیش نرفت. در این بین ورود لیبی به یک دوره هرج و مرج سبب می شود که اخوانی ها از شرایط این هرج و مرج و آشوب هایی (که به واسطه حضور گروه های متعدد مسلح در لیبی به وجود می آید) متاثر شوند. چنانچه از سال 2014 به بعد اوضاع برای گروه های مختلف سیاسی در لیبی و به تبع آن اخوان المسلمین بدتر هم می شود و علت آن حضور ملموس و جدی گروه های مختلف سلفی جهادی به ویژه داعش در لیبی است. | اخوانی ها از لحاظ تاریخی سابقه قابل توجهی در لیبی داشتند، سابقه آن ها به دوره سنوسی و قبل از دوره قذافی برمیگردد و فضای بعد از انقلاب هم برای آن ها بسیار مساعد بود. ولی واقعیت این بود که شرایط برای اخوان المسلمین لیبی مانند اخوان المسلمین مصر، خیلی خوب پیش نرفت. در این بین ورود لیبی به یک دوره هرج و مرج سبب می شود که اخوانی ها از شرایط این هرج و مرج و آشوب هایی (که به واسطه حضور گروه های متعدد مسلح در لیبی به وجود می آید) متاثر شوند. چنانچه از سال 2014 به بعد اوضاع برای گروه های مختلف سیاسی در لیبی و به تبع آن اخوان المسلمین بدتر هم می شود و علت آن حضور ملموس و جدی گروه های مختلف سلفی جهادی به ویژه داعش در لیبی است. | ||
| خط ۱۱۷: | خط ۱۲۲: | ||
= مبارزه قذافی با گروه های اسلامی = | = مبارزه قذافی با گروه های اسلامی = | ||
از ديدگاه امنيتي ليبي، جريانات و گروه هاي اسلامي از جمله اخواني ها، حركت التجمع الاسلامي (در سال 1992 تأسيس شد) و گروه نئوسلفي الجماعه الاسلاميه المقاتله الليبيه، خطر اول براي امنيت ملي كشور محسوب مي شدند. كشتار زندان بوسليم در سال 1996 بسياري از كادرها و رهبران جريانات اسلام گراي ليبي را به تيغ مرگ سپرد. <br> | از ديدگاه امنيتي ليبي، جريانات و گروه هاي اسلامي از جمله اخواني ها، حركت التجمع الاسلامي (در سال 1992 تأسيس شد) و گروه نئوسلفي الجماعه الاسلاميه المقاتله الليبيه، خطر اول براي امنيت ملي كشور محسوب مي شدند. كشتار زندان بوسليم در سال 1996 بسياري از كادرها و رهبران جريانات اسلام گراي ليبي را به تيغ مرگ سپرد. <br> | ||
= ورود به عرصه حکومت = | |||
بعد از سقوط دولت قذافی در لیبی، یکی از بازیگران سیاسی که به سرعت اقتدار خود را در صحنه سیاسی این کشور به نمایش گذارد، اخوان المسلمین بود. اخوان لیبی در این برهه از زمان که پس از سال ها توانسته بود به فعالیت آشکار بپردازد، با الگوگیری از همقطاران خود در مصر سعی در تسلط بر «مجلس ملی انتقالی» نمود و با انتخاب «مصطفی عبدالجلیل» از اعضای سابق اخوان المسلمین به عنوان نخست وزیر دولت انتقالی به آرزوی دیرینه خود دست یافت، اما این شرایط چندان تداوم نیافت و همزمان با سقوط حکومت اخوان المسلمین در مصر، عرصه فعالیت برای اخوانی های لیبی نیز تنگ گردید. | |||
= افول اخوان المسلمین در لیبی = | |||
در شرایط کنونی نیز اخوان المسلمین در قالب «کنگره‌ی ملی» و دولت موقت «عمر حاسی» در تلاش برای حفظ قدرت برآمده از انقلاب هستند. این در حالی است که تشکیل پارلمان ضد اخوان المسلمین در شهر طبرق و انتخاب نخست وزیری همسو با کشورهای حوزه خلیج فارس و مصر وضعیت بغزنجی را برای ادامه حیات حکومت اخوانی لیبی ایجاد کرده است. نیروهای خلیفه حفتر ضمن دریافت کمک های مالی و لجستیکی از کشورهای غربی و عربی در حال پیشروی به سمت مناطق غربی تحت نفوذ کنگره ملی هستند و بازیگران منطقه ای حامی آنها نیز تمام توان خود را برای حذف اخوان المسلمین در لیبی به میدان آورده اند. بگونه ای که نمی توان آینده خوبی را برای اخوان المسلمین لیبی متصور بود. | |||
= پانویس = | = پانویس = | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||