۲۲٬۱۲۶
ویرایش
مقتل نویسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
</div> | </div> | ||
'''مقتل‌نویسی''' یا ''مَقْتَل'' نوعی تاریخ‌نگاری که به چگونگی قتل یا [[شهادت]] شخصیت‌های مهم می‌پردازد. مقتل‌نگاری میان [[شیعیان]] بیشتر برای شرح شهادت [[امامان شیعه]] و شخصیت‌های برجسته شیعه بوده است؛ اما به‌جهت رواج مقتل‌نویسی درباره واقعه [[کربلا]]، استفاده از این اصطلاح به نقل رویدادهای مربوط به شهادت [[امام حسین(ع)]] و یارانش اختصاص پیدا کرده است. | '''مقتل‌نویسی''' یا ''مَقْتَل'' نوعی تاریخ‌نگاری که به چگونگی قتل یا [[شهادت]] شخصیت‌های مهم می‌پردازد. مقتل‌نگاری میان [[شیعیان]] بیشتر برای شرح شهادت [[امامان شیعه]] و شخصیت‌های برجسته شیعه بوده است؛ اما به‌جهت رواج مقتل‌نویسی درباره واقعه [[کربلا]]، استفاده از این اصطلاح به نقل رویدادهای مربوط به شهادت [[امام حسین(ع)]] و یارانش اختصاص پیدا کرده است. | ||
= مقدمه = | |||
مقتل‌های [[امام حسین(ع)]] معمولا حاوی روایاتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[امام علی(ع)]] درباره پیش‌بینی واقعه عاشورا، نامه‌ها و سخنان [[امام حسین(ع)]]، مطالبی از همراهان [[امام حسین(ع)]] که در واقعه کربلا کشته نشده‌اند، خطبه‌های [[امام سجاد(ع)]] و حضرت [[زینب]](س) پس از عاشورا، روایات [[امامان شیعه]] درباره شهادت امام حسین و نکاتی از دشمنان امام حسین(ع) درباره واقعه عاشورا است. | مقتل‌های [[امام حسین(ع)]] معمولا حاوی روایاتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] و [[امام علی(ع)]] درباره پیش‌بینی واقعه عاشورا، نامه‌ها و سخنان [[امام حسین(ع)]]، مطالبی از همراهان [[امام حسین(ع)]] که در واقعه کربلا کشته نشده‌اند، خطبه‌های [[امام سجاد(ع)]] و حضرت [[زینب]](س) پس از عاشورا، روایات [[امامان شیعه]] درباره شهادت امام حسین و نکاتی از دشمنان امام حسین(ع) درباره واقعه عاشورا است. | ||
[[اَصبَغ بن نُباتَه مُجاشِعِی]] را نخستین مقتل‌نویس حادثه عاشورا دانسته‌اند. مقتل الحسین(ع) نوشته [[ابی مخنف]] هم از مقتل‌های قدیمی در این زمینه است.<br> | [[اَصبَغ بن نُباتَه مُجاشِعِی]] را نخستین مقتل‌نویس حادثه عاشورا دانسته‌اند. مقتل الحسین(ع) نوشته [[ابی مخنف]] هم از مقتل‌های قدیمی در این زمینه است.<br> | ||
مقتل‌نگاری در قرن‌های سوم و چهارم قمری اوج گرفت؛ ولی پس از آن تا روی کار آمدن صفویه دوره افول مقتل‌نویسی است و آثار این دوره با گزارش‌های نامعتبر و بدون سند آمیخته شد که نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشته‌اند مانند: ''کتاب روضة الشهداء، تألیف ملاحسین کاشفی''. | مقتل‌نگاری در قرن‌های سوم و چهارم قمری اوج گرفت؛ ولی پس از آن تا روی کار آمدن صفویه دوره افول مقتل‌نویسی است و آثار این دوره با گزارش‌های نامعتبر و بدون سند آمیخته شد که نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشته‌اند مانند: ''کتاب روضة الشهداء، تألیف ملاحسین کاشفی''. | ||
رسمیت‌یافتن مراسم عاشورا همزمان با دولت صفوی باعث تدوین مقتل‌های جدیدی شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعه عاشورا بیشتر با هدف استفاده در مجالس روضه‌خوانی و سوگواری و فراهم‌ساختن زمینه برای گریه نوشته شد. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة و مُحرِق القلوب از این دسته‌اند. | رسمیت‌یافتن مراسم عاشورا همزمان با دولت صفوی باعث تدوین مقتل‌های جدیدی شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعه عاشورا بیشتر با هدف استفاده در مجالس روضه‌خوانی و سوگواری و فراهم‌ساختن زمینه برای گریه نوشته شد. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة و مُحرِق القلوب از این دسته‌اند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
# مطالبی که توسط آن دسته از همراهان امام حسین(ع) نقل شده که در واقعه کربلا حضور داشته‌اند، اما کشته نشده‌اند<ref>جمعی از نویسندگان، پژوهشی در مقتل‌های فارسی، ١٣٨۶ش، ص۲۱-۲۷.</ref> ؛ | # مطالبی که توسط آن دسته از همراهان امام حسین(ع) نقل شده که در واقعه کربلا حضور داشته‌اند، اما کشته نشده‌اند<ref>جمعی از نویسندگان، پژوهشی در مقتل‌های فارسی، ١٣٨۶ش، ص۲۱-۲۷.</ref> ؛ | ||
# خطبه‌های امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در طول سفر در کوفه، شام و مدینه؛ | # خطبه‌های امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در طول سفر در کوفه، شام و مدینه؛ | ||
# روایات منسوب به امامان شیعه درباره شهادت امام حسین(ع). | # روایات منسوب به امامان شیعه درباره شهادت امام حسین(ع)؛ | ||
# نکاتی که از مخالفان و دشمنان امام حسین(ع) درباره واقعه عاشورا نقل شده است. | |||
= مقتل‌های مهم معاصر = | |||
مقتل‌های معاصر کتاب‌هایی هستند که در سده اخیر به بررسی و گزارش واقعه کربلا پرداخته‌اند. اکثر این کتاب‌ها از دو جهت با منابع تاریخی دست اول و دست دوم متفاوت هستند. نخست آنکه با ورود تحریفات فراوان بخصوص در چند قرن اخیر در بیان حوادث نبرد کربلا، این کتاب‌ها تلاش داشته‌اند که واقعیت تاریخی بدون تحریف را ارائه کنند. دوم آنکه عمدتاً دربردارنده تحلیل‌های اعتقادی، سیاسی و اجتماعی هستند و به عبارت دیگر بیشتر تاریخ تحلیلی هستند و نه صرفاً تاریخ نقلی. | |||
برخی از مقتل‌های مهم در دوران معاصر (قرن‌های چهاردهم و پانزدهم قمری) عبارت‌اند از: | برخی از مقتل‌های مهم در دوران معاصر (قرن‌های چهاردهم و پانزدهم قمری) عبارت‌اند از: | ||
# نفس المهموم فی مصیبة سیدنا الحسین المظلوم؛ شیخ عباس قمی؛ | # نفس المهموم فی مصیبة سیدنا الحسین المظلوم؛ شیخ عباس قمی؛ | ||
# مقتل الحسین(ع)؛ عبدالرزاق موسوی مُقَرَّم؛ | # مقتل الحسین(ع)؛ عبدالرزاق موسوی مُقَرَّم؛ | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۳: | ||
# مقتل جامع سید الشهداء؛ گروهی از تاریخ‌پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی <ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۱۳۹-۱۴۹.</ref> ؛ | # مقتل جامع سید الشهداء؛ گروهی از تاریخ‌پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی <ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۱۳۹-۱۴۹.</ref> ؛ | ||
# لمعات الحسین،سید محمد حسین حسینی طهرانی. | # لمعات الحسین،سید محمد حسین حسینی طهرانی. | ||
# حماسه حسینی، نوشته مرتضی مطهری؛ | |||
# پس از پنجاه سال، نوشته سید جعفر شهیدی؛ | |||
# انوار الشهاده، نوشته محمدحسین یزدی؛ | |||
# کتاب‌شناسی اندیشه سیاسی عاشورا؛ | |||
# فتح خون، نوشته مرتضی آوینی. | |||
=منابع= | =منابع= | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۵: | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
[[رده: | [[رده: تاریخ ]] | ||
[[رده: واقعه عاشورا ]] | |||
<references /> | <references /> | ||