آخرت: تفاوت میان نسخه‌ها

قرآن كریم زندگى انسان را به دو بخش پایان‌پذیر و جاودان تقسیم و از اولى به الدنیا و الاولى و از دومى به الاخرة و الیوم الاخر تعبیر كرده است.

واژه آخرت به معناى عالم بعد از دنیا، 113 بار در قرآن ذكر شده است: <ref>المعجم المفهوس، أ خ ر</ref> نه بار صفت یا مضاف الیه دار، مانند: «وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ». <ref> سوره عنكبوت، آیه 64</ref>

«وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَیْرٌ»، <ref>سوره یوسف، آیه 109</ref> یك مورد صفت النشأة: یُنشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ <ref>سوره عنکبوت، آیه 20</ref>؛ پنج بار در برابر الاولى، مانند: «فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَالْأُولَى» <ref> سوره نجم، آیه 25.</ref> ؛ 48 مورد در برابر الدنیا، مانند: «رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ حَسَنَةً»[۶]؛ و 26 بار صفت یوم، مانند: «آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالْیَوْمِ الآخِرِ». <ref>سوره بقره،آیه 8</ref> در مواردى نیز واژه آخرت به تنهایى بكار رفته است، مانند: «أُولَـئِكَ الَّذِینَ اشْتَرَوُاْ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالآَخِرَةِ» . <ref> سوره بقره،آیه 86</ref> لفظ آخرت در این گونه موارد، از آن جهت مؤنث آمده كه یكى از واژه‌هاى الدار، الكرة <ref>مجمع البیان، ج 1، ص 123</ref>، النشأة <ref>تفسیر صدرالمتألهین، ج 1، ص 303</ref> یا الحیاة <ref> التفسیر الكبیر، ج 28، ص 303</ref> موصوف مقدر آن است و چون موصوف مؤنث بوده، صفت به تبع آن مؤنث استعمال مى‌گردد.  

قرآن كریم ، زندگىِ پیش از مرگ را زندگى اوّل و زندگىِ پس از مرگ را زندگىِ آخِر نامیده است ، مانند :

«وَ لَلاْآخِرَةُ خَیْرٌ لَّكَ مِنَ الاْءُولَى . <ref>ضحى: آیه ۴</ref> و آخرت ، براى تو ، بهتر از سراى نخستین است»  .

در واقع ، قرآن كریم و نیز [[احادیث اسلامى]] ، كلمه «آخرة» را در یكى از بارزترین مصادیق لغوى آن به كار مى برند . از این رو، هنگامى كه یزید بن سلام از پیامبر صلى الله علیه و آله مى پرسد : «چرا آخرت را آخرت نامیده اند؟»، ایشان در جواب مى فرماید :

لاِءَنَّها مُتَأَخِّرَةٌ تَجیءُ مِن بَعدِ الدُّنیا ، لا توصَفُ سِنینُها ، ولا تُحصى أیّامُها ، ولا یَموتُ سُكّانُها . <ref>ضحى: آیه ۴.</ref> چون آن متأخّر است و پس از دنیا مى آید . سال هاى آن وصف ناشدنى ، و روزهایش ناشمردنى هستند و ساكنان آن ، هیچ گاه نمى میرند .

و از [[امام علی]]<ref>ر.ک:مقاله امام على</ref> (ع) در وجه تسمیه آخرت نقل شده كه :

همان طور كه [[علامه مجلسی محمد باقر]]<ref>ر.ک:مقاله علامه مجلسی محمد باقر</ref> توضیح داده، <ref> بحار الأنوار : ج ۱۰ ص ۱۳</ref> مقصود ، آن است كه چون در آخرت ، سزا و [[ثواب]] است و جزا متأخّر از عمل است ، زندگى پس از مرگ ، آخرت نامیده شده است .

این واژه در قرآن ، گاه صفت «النشأة» است (مانند :  «ثُمَّ اللَّهُ یُنشِئُ النَّشْأَةَ الاْآخِرَةَ ؛ پس خداوند است كه نشأه آخرت را پدید مى آورد») <ref>عنكبوت : آیه ۲۰</ref> ، گاه صفت «الدار» (مانند :  «وَ إِنَّ الدَّارَ الاْآخِرَةَ لَهِىَ الْحَیَوَانُ ؛ و زندگى حقیقى همان سراى آخرت است») <ref>عنكبوت : آیه ۶۴ و ر . ك : قصص : آیه ۸۳</ref> ، گاه مضاف الیه «دار» (مانند :  «وَ لَدَارُ الاْءَخِرَةِ خَیْرٌ ؛ و سراى آخرت بهتر است») <ref>وسف : آیه ۱۰۹</ref> و گاه صفت «الیوم» (مانند :  «مِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالْیَوْمِ الاْآخِرِ ؛ و برخى از مردم مى گویند كه به خدا و روز واپسین ایمان آوردیم») <ref>بقره : آیه ۸</ref> قرار گرفته است . البتّه در بیشتر موارد ، موصوف ، حذف گردیده و كلمه «آخرت» در مقابل «دنیا» و درباره زندگى پس از مرگ به كار رفته است .

در قرآن كریم ، این كلمه در مجموع ، ۱۴۳ بار تكرار شده است : چهار بار به معناى لغوى آن و ۱۳۹ بار به معناى «زندگى پس از مرگ» ، و از این تعداد ، ۸۸ بار به صورت «الآخرة» و ۲۲ بار به صورت «بالآخرة» و سه بار به صورت «لَلآخرة» و ۲۶ بار به صورت «الآخِر» (كه صفت «الیوم» قرار گرفته است) .

نكته قابل توجّه ، این كه : در نگاه ابتدایى ، ممكن است تصوّر شود كه كلمه «آخرت» معادل كلمه [[قیامت]] (یوم الحساب) است ؛ امّا دقّت در ریشه لغوى و كاربردهاى آن در قرآن و حدیث به روشنى نشان مى دهد كه مقصود از كلمه آخرت ، مقابل «دنیا»ست و شامل همه منازل و مواقف پس از مرگ مى شود . پس ، قیامت ، تنها یكى از منازل آخرت محسوب مى گردد ، چنان كه [[پیامبر (ص)]] [[قبر]] را نخستین منزل آخرت معرّفى مى كند :

بنا بر این ، آنچه در این بخش مورد توجّه است ، ارائه متونى است كه مجموع زندگىِ پس از مرگ را مورد بررسى قرار داده اند ؛ امّا آنچه مربوط به هر یك از منازل و عوالم آخرت مى شود (مانند : عالم برزخ ، قیامت ، حساب ، میزان ، صراط ، [[بهشت]]<ref>ر.ک:مقاله بهشت</ref> و دوزخ) در عناوین مربوط به خود خواهد آمد ، إن شاء اللّه .

[[یهود]] می گفتند: عالم آخرت خاص ماست یعنی به عالم آخرت معتقد بودند: «قُلْ إِن كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الآَخِرَةُ» <ref>سوره بقره، 94</ref> اینسان فرقه ای بودند بنام فریسیان؛ فرقه ای نیز به آخرت معتقد نبودند بنام صادوقیان و [[حضرت موسی]]<ref>ر.ک:مقاله حضرت موسی</ref> (ع) [[قارون]] را پند می داد که «وَابْتَغِ فِیمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ» <ref>سوره قصص، 77</ref> از این نعمت که خداوند به تو داد طلب آخرت کن. این آیه دلیل صحت قول فریسیان است. [[تورات]]  گوید: الحال ببینید من هستم و با من خدای دیگر نیست من میراننده و زنده کننده و زخم زننده و التیام دهنده هستم که از دستم رهاننده نیست. <ref>مثنی فصل 32، آیه 31</ref>

[[مسیحیان]] نیز به عالم آخرت معتقدند اما این نعمت های جسمانی که خداوند وعده داده است و همچنین آتش و عذاب را به معنی روحانی مناسب آن عالم تفسیر می کنند. گویند: کسی از [[حضرت عیسی]] <ref>ر.ک:مقاله حضرت عیسی</ref>(ع) پرسید: زنی که در دنیا دو شوهر کرده باشد در آخرت به کدام می پیوندد؟ او جواب داد در آن عالم نکاح نیست اما به هر حال یهود و [[نصاری]] از معتقدین به آخرت هستند مگر جماعتی که  در قرآن به آنها اشارت فرموده است: «قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخِرِ وَلاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَلاَ یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْكِتَابَ». <ref>سوره توبه، آیه 29</ref>

جماعتی از مردم عهد [[پیغمبر (ص)]] دهری و طبیعی بودند: «وَقَالُوا مَا هِیَ إِلَّا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا نَمُوتُ وَنَحْیَا» <ref> سوره جاثیه، 24</ref> زندگی غیر از این زندگی دنیا نیست میمیریم و زنده می شویم. خداوند در جواب آنها گوید: «مَا لَهُم بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ» به آنچه می گویند علم ندارند و گمان است آنچه می گویند، چون شهادت بر عدم می دهند به علت آن که ندیده اند و ندیده شهادت بر عدم نمی توان داد.

«قَدْ یَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَمَا یَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحَابِ الْقُبُورِ» <ref> سوره ممتحنه، 13</ref> درباره یهود فرماید: از آخرت مأیوس گشتند چنان که کفار از صاحبان قبرها. یک فرقه از یهود بنام صادوقیان عالم آخرت را باور نداشتند و مجازات عاصیان را در همین جهان می دانستند، می گفتند: در تورات وعید آخرت نیست، اگر به شریعت عمل کنند در این جهان عزت و دولت و نعمت یابند و اگر خلاف کنند بلا و ذلت؛ و گروه دیگر بنام فریسیان به عالم آخرت معتقد بودند. مراد از کفار در آیه ملاحده و مادیانند که به وجود غیرمحسوس ایمان ندارند. انسان را همان می دانند که زیر خاک پنهان شود پس از مردن. <ref> نثر طوبی، ذیل واژه «آخرة»</ref>