۲۱٬۹۹۶
ویرایش
راهنما:آشنایی با اصول نگارش و ویرایش (بخش اول): تفاوت میان نسخه‌ها
راهنما:آشنایی با اصول نگارش و ویرایش (بخش اول) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۳۲
، ۱۱ اکتبر ۲۰۲۰بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
توجه داشته باشید که در متن عربی باید از نویسه‌های خاص عربی استفاده کرد. | توجه داشته باشید که در متن عربی باید از نویسه‌های خاص عربی استفاده کرد. | ||
==دستور خط== | ==دستور خط== | ||
از مهمترین قواعداین دستور خط می‌توان موارد زیر را ذکر کرد: | از مهمترین قواعداین دستور خط می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:<br> | ||
1. برای ترکیب‌های اضافی و وصفی منتهی به «ه» ناملفوظ، مثل «خانهٔ بزرگ»، از نویسهٔ «همزهٔ روی ه» استفاده می‌شود. درست: «خانهٔ بزرگ». غلط: «خانه بزرگ»، «خانه ی بزرگ»، «خانه‌ی بزرگ» | 1. برای ترکیب‌های اضافی و وصفی منتهی به «ه» ناملفوظ، مثل «خانهٔ بزرگ»، از نویسهٔ «همزهٔ روی ه» استفاده می‌شود. درست: «خانهٔ بزرگ». غلط: «خانه بزرگ»، «خانه ی بزرگ»، «خانه‌ی بزرگ» | ||
لطفاً برای همزهٔ روی «ه» از تک‌نویسهٔ «ۀ» استفاده نکنید. این نویسه استاندارد نیست و کاربرد آن در زبان‌هایی مثل اردوست. در بعضی از نسخه‌های قدیمی‌تر قلم‌ها این حرف به حرف پیشین نمی‌چسبد. درست: خانهٔ = خانه + ٔ . غلط: خانۀ = خان + ۀ | لطفاً برای همزهٔ روی «ه» از تک‌نویسهٔ «ۀ» استفاده نکنید. این نویسه استاندارد نیست و کاربرد آن در زبان‌هایی مثل اردوست. در بعضی از نسخه‌های قدیمی‌تر قلم‌ها این حرف به حرف پیشین نمی‌چسبد. درست: خانهٔ = خانه + ٔ . غلط: خانۀ = خان + ۀ<br> | ||
2. «ها»، علامت جمع، همیشه جدا از اسم قبل خود اما با نیم فاصله(فاصلهٔ مجازی) نوشته می‌شود؛ مثال: نام‌ها؛ کتاب‌ها؛ مسلمان‌ها؛ ایرانی‌ها. | 2. «ها»، علامت جمع، همیشه جدا از اسم قبل خود اما با نیم فاصله(فاصلهٔ مجازی) نوشته می‌شود؛ مثال: نام‌ها؛ کتاب‌ها؛ مسلمان‌ها؛ ایرانی‌ها. | ||
تبصره: دو کلمهٔ: «اینها» و «آنها» از قاعده بالا مستثنی هستند. | تبصره: دو کلمهٔ: «اینها» و «آنها» از قاعده بالا مستثنی هستند.<br> | ||
مواردی که باید از فاصلهٔ مجازی استفاده می‌شود از قرار زیرند: | مواردی که باید از فاصلهٔ مجازی استفاده می‌شود از قرار زیرند: | ||
1.بعد از «ها» ناملفوظ: خانه‌ها. | 1.بعد از «ها» ناملفوظ: خانه‌ها. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۷: | ||
5.نشان دادن صورت مفرد کلمه. | 5.نشان دادن صورت مفرد کلمه. | ||
6.کلمه‌های خارجی نامأنوس. | 6.کلمه‌های خارجی نامأنوس. | ||
7.جمع بستن اسم خاص. | 7.جمع بستن اسم خاص.<br> | ||
3. بطور عموم پیشوند، جدا(با فاصلهٔ مجازی) نوشته می‌شود مثال: «هم‌شکل» مگر اینکه به صورت سرهم معنایی بسیط از کلمه استنباط شود. مثال: «همسایه». | |||
4. پسوند، چسبیده نوشته می‌شود. مثل: دانشمند مگر اینکه حرف آخر جزء اول و حرف اول پسوند هم‌مخرج باشند یا حرف آخر جزء اول «ه» باشد مثال: نظام‌مند و علاقه‌مند. | 3. بطور عموم پیشوند، جدا(با فاصلهٔ مجازی) نوشته می‌شود مثال: «هم‌شکل» مگر اینکه به صورت سرهم معنایی بسیط از کلمه استنباط شود. مثال: «همسایه».<br> | ||
5. کلماتی که ترکیب دو یا چند کلمه‌اند در صورتی که معنای کلمهٔ جدید بسیط‌گونه باشد، سرهم نوشته می‌شوند مگر اینکه جزء دوم با «آ» آغاز شود و در غیر این صورت با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شوند: «نیشکر» برای مورد اول مثل: دانش‌آموز به عنوان استثنا و «آب‌میوه» برای مورد دوم. | |||
4. پسوند، چسبیده نوشته می‌شود. مثل: دانشمند مگر اینکه حرف آخر جزء اول و حرف اول پسوند هم‌مخرج باشند یا حرف آخر جزء اول «ه» باشد مثال: نظام‌مند و علاقه‌مند.<br> | |||
5. کلماتی که ترکیب دو یا چند کلمه‌اند در صورتی که معنای کلمهٔ جدید بسیط‌گونه باشد، سرهم نوشته می‌شوند مگر اینکه جزء دوم با «آ» آغاز شود و در غیر این صورت با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شوند: «نیشکر» برای مورد اول مثل: دانش‌آموز به عنوان استثنا و «آب‌میوه» برای مورد دوم.<br> | |||
6. کرسی همزه با توجه به حرکت حرف پیشین تعیین می‌شود: | 6. کرسی همزه با توجه به حرکت حرف پیشین تعیین می‌شود: | ||
الف:اگر حرکت پیش از همزه ساکن یا زیر باشد همزه به صورت «ئ» نوشته می‌شود. مثال: هیئت. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ی با shift + s وارد می‌شود. | الف:اگر حرکت پیش از همزه ساکن یا زیر باشد همزه به صورت «ئ» نوشته می‌شود. مثال: هیئت. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ی با shift + s وارد می‌شود.<br> | ||
ب:گر حرکت پیش از همزه زبر باشد همزه به صورت «أ» نوشته می‌شود. مثال: تأثیر. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ا با shift + G وارد می‌شود. | |||
ج:اگر حرکت پیش از همزه پیش باشد. همزه به صورت «ؤ» نوشته می‌شود. مثال: مؤسسه. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی و با shift + A وارد می‌شود. | ب:گر حرکت پیش از همزه زبر باشد همزه به صورت «أ» نوشته می‌شود. مثال: تأثیر. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ا با shift + G وارد می‌شود.<br> | ||
استثنا: اگر حرکت قبل از همزه ضمه باشد و حرف بعد از همزه «و» باشد همزه به صورت «ئ» نوشته می‌شود. مثال: شئون. | |||
ج:اگر حرکت پیش از همزه پیش باشد. همزه به صورت «ؤ» نوشته می‌شود. مثال: مؤسسه. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی و با shift + A وارد می‌شود. | |||
استثنا: اگر حرکت قبل از همزه ضمه باشد و حرف بعد از همزه «و» باشد همزه به صورت «ئ» نوشته می‌شود. مثال: شئون. | |||
==دستور زبان و سبک نگارش== | ==دستور زبان و سبک نگارش== | ||
سبک متن مقاله‌های ویکی‌پدیا باید رسمی باشد، همچنان که در دانشنامه‌های معتبر است. رسمی‌نوشتن به معنی باتکلف نوشتن یا به‌کارگیری کلمه‌های ثقیل نیست. | سبک متن مقاله‌های ویکی‌پدیا باید رسمی باشد، همچنان که در دانشنامه‌های معتبر است. رسمی‌نوشتن به معنی باتکلف نوشتن یا به‌کارگیری کلمه‌های ثقیل نیست. | ||
از مصداق‌های سبک رسمی این است که معمولاً از صیغه‌های اول شخص استفاده نمی‌شود و به جای آن صیغهٔ مجهول به کار می‌رود. مثلاً به جای این که گفته شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌کنیم» گفته می‌شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌شود». | از مصداق‌های سبک رسمی این است که معمولاً از صیغه‌های اول شخص استفاده نمی‌شود و به جای آن صیغهٔ مجهول به کار می‌رود. مثلاً به جای این که گفته شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌کنیم» گفته می‌شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌شود». | ||
در سبک رسمی از شکسته‌نویسی خاص زبان گفتاری یا محاوره‌ای پرهیز می‌شود: درست: «می‌رود» نادرست: «می‌ره». | در سبک رسمی از شکسته‌نویسی خاص زبان گفتاری یا محاوره‌ای پرهیز می‌شود: درست: «می‌رود» نادرست: «می‌ره».<br> | ||
در<big>بحث‌ها</big><ref> در بالای صفحه عنوان بحث قابل مشاهده است</ref> می‌شوداز متن غیررسمی استفاده کرد، ولی بهتر است که در <big>بحث‌ها</big> هم از متن رسمی استفاده شود. ولی ساده‌نویسی هم در صورتی که امکان داشته باشد معنی از بین برود یا متن بیش از حد طولانی شود مضر است. | از جمله خطاهای فصاحتی که در زبان گفتاری شیوع دارد و گاهی در نثر رسمی هم نفوذ کرده‌است، خطای حذف افعال بی قرینهٔ لفظی و گاه حتی معنوی‌است. مثلاً به جای اینکه گفته شود:«فلانی این کار را کرده‌است»، گفته می‌شود:«فلانی این کار را کرده». | ||
در<big>بحث‌ها</big><ref> در بالای صفحه عنوان بحث قابل مشاهده است</ref> می‌شوداز متن غیررسمی استفاده کرد، ولی بهتر است که در <big>بحث‌ها</big> هم از متن رسمی استفاده شود. ولی ساده‌نویسی هم در صورتی که امکان داشته باشد معنی از بین برود یا متن بیش از حد طولانی شود مضر است.<br> | |||
در ویکی‌پدیای فارسی تا حدامکان از مضارع اخباری «باشیدن» استفاده نمی‌شود. پیشنهاد می‌شود: «است»، «هستند» یا «اند»، «نیست». | در ویکی‌پدیای فارسی تا حدامکان از مضارع اخباری «باشیدن» استفاده نمی‌شود. پیشنهاد می‌شود: «است»، «هستند» یا «اند»، «نیست». | ||
پیشنهاد نمی‌شود: «می‌باشد»، «می‌باشند»، «نمی‌باشد». | پیشنهاد نمی‌شود: «می‌باشد»، «می‌باشند»، «نمی‌باشد». | ||
بسیاری از کاربران هنگامی که دست به نوشتن متنی رسمی می‌زنند با تصوری که از متن رسمی دارند لحن کلامشان تغییر می‌کند و از بیان مفاهیم در قالب جمله‌های ساده در می‌مانند. لحن اداره یا سازمانی از تبعات همین طرز تفکر است. استفادهٔ بی‌رویه از «می‌باشد» یکی از مصادیق این لحن است. دعوت به اجتناب از استفادهٔ بی‌رویه از «می‌باشد» و امثال آن به این معنی نیست که نویسندگان حق استفاده از این قبیل کلمات را ندارند. گاه ممکن است کاربرد «می‌باشد» زیبنده‌تر دانسته شود. مثلاً «احمد برادر مردی که آنجا ایستاده‌است می‌باشد». هرچند اینجا هم با کمی خلاقیت پرهیز از آن ممکن است: «احمد برادر مردی است که آنجا ایستاده». | بسیاری از کاربران هنگامی که دست به نوشتن متنی رسمی می‌زنند با تصوری که از متن رسمی دارند لحن کلامشان تغییر می‌کند و از بیان مفاهیم در قالب جمله‌های ساده در می‌مانند. لحن اداره یا سازمانی از تبعات همین طرز تفکر است. استفادهٔ بی‌رویه از «می‌باشد» یکی از مصادیق این لحن است. دعوت به اجتناب از استفادهٔ بی‌رویه از «می‌باشد» و امثال آن به این معنی نیست که نویسندگان حق استفاده از این قبیل کلمات را ندارند. گاه ممکن است کاربرد «می‌باشد» زیبنده‌تر دانسته شود. مثلاً «احمد برادر مردی که آنجا ایستاده‌است می‌باشد». هرچند اینجا هم با کمی خلاقیت پرهیز از آن ممکن است: «احمد برادر مردی است که آنجا ایستاده».<br> | ||
• نشانهٔ مفعولی «را» را باید هر چه نزدیکتر به خود مفعول نوشت. استعمال «را» پس از فعل به خلاف سنت هزار و دویست سالهٔ زبان فارسی است و در همه حال باید از آن پرهیز کرد. درست: «کتابی را که آورده بود، برد.» غلط: «کتابی که آورده بود را برد». | • نشانهٔ مفعولی «را» را باید هر چه نزدیکتر به خود مفعول نوشت. استعمال «را» پس از فعل به خلاف سنت هزار و دویست سالهٔ زبان فارسی است و در همه حال باید از آن پرهیز کرد. درست: «کتابی را که آورده بود، برد.» غلط: «کتابی که آورده بود را برد». | ||
• باید تا جای ممکن کوشید که قوانین نحو عربی در نوشتار فارسی به کار نرود: غلط «مقالات مربوطه» درست «مقالات مربوط» یا «مقاله‌های مربوط». | • باید تا جای ممکن کوشید که قوانین نحو عربی در نوشتار فارسی به کار نرود: غلط «مقالات مربوطه» درست «مقالات مربوط» یا «مقاله‌های مربوط». | ||
| خط ۷۱: | خط ۸۳: | ||
• بدون فاصله با نویسهٔ پیشین وارد می‌شوند. | • بدون فاصله با نویسهٔ پیشین وارد می‌شوند. | ||
• میان آنها و حرف (الفبای) بعدی یک فاصله وجود دارد. | • میان آنها و حرف (الفبای) بعدی یک فاصله وجود دارد. | ||
درست: | درست:<br> | ||
«علی کتاب دارد. حسن قلم ندارد. » | «علی کتاب دارد. حسن قلم ندارد. » | ||
نادرست: | نادرست:<br> | ||
«علی کتاب دارد .حسن قلم ندارد.» | «علی کتاب دارد .حسن قلم ندارد.» | ||
«علی کتاب دارد . حسن قلم ندارد.» | «علی کتاب دارد . حسن قلم ندارد.» | ||
| خط ۸۲: | خط ۹۶: | ||
• نویسهٔ باز با حرف پیشین فاصله دارد و حرف بعدی بدون فاصله با آن نوشته می‌شود. | • نویسهٔ باز با حرف پیشین فاصله دارد و حرف بعدی بدون فاصله با آن نوشته می‌شود. | ||
• نویسهٔ بسته بدون فاصله با حرف پیشین نوشته می‌شود. حرف بعدی با آن فاصله دارد. | • نویسهٔ بسته بدون فاصله با حرف پیشین نوشته می‌شود. حرف بعدی با آن فاصله دارد. | ||
درست: | درست:<br> | ||
«حسین (شخصیت محبوب ما) کتاب دارد.» | «حسین (شخصیت محبوب ما) کتاب دارد.» | ||
نادرست: | نادرست:<br> | ||
«حسین(شخصیت محبوب ما) کتاب دارد.» | «حسین(شخصیت محبوب ما) کتاب دارد.» | ||
«حسین ( شخصیت محبوب ما) کتاب دارد.» | «حسین ( شخصیت محبوب ما) کتاب دارد.» | ||
| خط ۹۷: | خط ۱۱۳: | ||
نقل قول در چند خط | نقل قول در چند خط | ||
{{پایان نقل قول بزرگ}} | {{پایان نقل قول بزرگ}} | ||
دقت کنید که در این صورت دیگر نباید از گیومه استفاده کرد. کاربران می‌توانند از {{گفتاورد بزرگ}} و {{پایان گفتاورد بزرگ}} استفاده کنند. باید توجه داشت که کارکرد ویکی‌پدیا جمع‌آوری نقل قول نیست و نقل قول‌ها باید معمولاً بخشی از یک پیکرهٔ متنی بزرگ‌تر باشند. پروژهٔ خویشاوندی که به منظور جمع‌آوری نقل قول به وجود آمده‌است ویکی‌گفتاورد است. استفادهٔ زیاد از نقل قول حتی با وجود یادکرد منبع، نوعی سرقت ادبی است. در حالت معمول نقل قول مستقیم نباید بیشتر از ۱۰ درصد کل مقاله را تشکیل دهد. | دقت کنید که در این صورت دیگر نباید از گیومه استفاده کرد. کاربران می‌توانند از {{گفتاورد بزرگ}} و {{پایان گفتاورد بزرگ}} استفاده کنند. باید توجه داشت که کارکرد ویکی‌پدیا جمع‌آوری نقل قول نیست و نقل قول‌ها باید معمولاً بخشی از یک پیکرهٔ متنی بزرگ‌تر باشند. پروژهٔ خویشاوندی که به منظور جمع‌آوری نقل قول به وجود آمده‌است ویکی‌گفتاورد است.<br> | ||
استفادهٔ زیاد از نقل قول حتی با وجود یادکرد منبع، نوعی سرقت ادبی است. در حالت معمول نقل قول مستقیم نباید بیشتر از ۱۰ درصد کل مقاله را تشکیل دهد. | |||
استفادهٔ تزئینی از {{نقل قول}} که علامت‌های گیومهٔ نمایشی آبی‌رنگ هم در کنار متن نشان می‌دهد جز در موارد معدود و خاص شایسته نیست. در حالت عادی از الگوهایی که بالاتر ذکر شد، استفاده کنید. | استفادهٔ تزئینی از {{نقل قول}} که علامت‌های گیومهٔ نمایشی آبی‌رنگ هم در کنار متن نشان می‌دهد جز در موارد معدود و خاص شایسته نیست. در حالت عادی از الگوهایی که بالاتر ذکر شد، استفاده کنید. | ||
==خط تیره== | ==خط تیره== | ||