۲۱٬۸۹۸
ویرایش
ابراهیم حسین شاذلی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
حیات فکری سید قطب را بر اساس رویکردهای ایدئولوژیکس مـی‌توان بـه چـهار مرحله تقسیم کرد که عبارتند از: | حیات فکری سید قطب را بر اساس رویکردهای ایدئولوژیکس مـی‌توان بـه چـهار مرحله تقسیم کرد که عبارتند از: | ||
== | ==دورهٔ شک وتردید== | ||
خـود سید قطب تصریح کرده که ده سال را در الحاد گذرانده است. در دوره احتمالا الحاد یا حداقل شک و تـردید (۵۳-۱۹۵۲) سید قطب بیشترین آثار ادبی و نقدی‌اش را نـوشته اسـت. وی در نوشته‌های این دوره بسیاری مباحثی را که هیچ ارتباطی با اسلام نداشته مطرح کـرد. مـهمه الشـاعر که در سال ۱۹۳۲ چاپ شد معتقد است شاعر است که می‌تواند حقیقت و ارزش‌ها را بـه بـشریت بـرساند نه پیامبر صریح‌ترین مدرکی که وضعیت فکری او را در این دوره باز می‌تاباند، مقاله‌ای‌ست کـه در ۱۷ مـه ۱۹۳۴ در مجله الاهرام و در آن به صراحت‌خواهان آن شد که مردم لخت مادرزاد زندگی کنند. | خـود سید قطب تصریح کرده که ده سال را در الحاد گذرانده است. در دوره احتمالا الحاد یا حداقل شک و تـردید (۵۳-۱۹۵۲) سید قطب بیشترین آثار ادبی و نقدی‌اش را نـوشته اسـت. وی در نوشته‌های این دوره بسیاری مباحثی را که هیچ ارتباطی با اسلام نداشته مطرح کـرد. مـهمه الشـاعر که در سال ۱۹۳۲ چاپ شد معتقد است شاعر است که می‌تواند حقیقت و ارزش‌ها را بـه بـشریت بـرساند نه پیامبر صریح‌ترین مدرکی که وضعیت فکری او را در این دوره باز می‌تاباند، مقاله‌ای‌ست کـه در ۱۷ مـه ۱۹۳۴ در مجله الاهرام و در آن به صراحت‌خواهان آن شد که مردم لخت مادرزاد زندگی کنند. | ||
== | ==دورهٔ رویـکرد سـکولار اسـلامی== | ||
در | در دورهٔ رویـکرد سـکولار اسـلامی (۴۶-۱۹۳۵) سید قطب هوادار کسانی مانند احمد امین می‌شود که سعی در ثبات مـعنویت و روحـانیت شرق در مقابل مادیت غرب دارند. منظور از این روحانیت ایمان به جهان فرای ایـن جـهان مـادی است. در این مقطع وی به اسلام به عنوان بخشی از فرهنگ ملی خود می‌نگرد. | ||
زیرا قـرآن قـوانین و نظم اجتماعی‌ای را عرضه می‌کن که بیشترین تأثیر را بر ذهنیت مصری داشته اسـت، امـا دیـن وحدت سیاسی نمی‌آفریند. در این جاست که سید قطب [[ناسیونالیسم]] عربی را به عنوان [[ایدئولوژی]] می‌پذیرد و حـتی بـه اسـلام از زاویه "روح عربی ناب" آن می‌نگرد و [[محمد]] (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را "الرجل العربی" می‌شمارد. در این دوره نوشته‌های سید قـطب دربـاره‌ی مسائل اجتماعی نشان قومی (ناسیونالیستی) و سکولار دارد. | زیرا قـرآن قـوانین و نظم اجتماعی‌ای را عرضه می‌کن که بیشترین تأثیر را بر ذهنیت مصری داشته اسـت، امـا دیـن وحدت سیاسی نمی‌آفریند. در این جاست که سید قطب [[ناسیونالیسم]] عربی را به عنوان [[ایدئولوژی]] می‌پذیرد و حـتی بـه اسـلام از زاویه "روح عربی ناب" آن می‌نگرد و [[محمد]] (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را "الرجل العربی" می‌شمارد. در این دوره نوشته‌های سید قـطب دربـاره‌ی مسائل اجتماعی نشان قومی (ناسیونالیستی) و سکولار دارد. | ||
== | ==دورهٔ گرایش اسلامی معتدل== | ||
در | در دورهٔ گرایش اسلامی معتدل (۵۶-۱۹۴۶) سید قطب مقالهء"مـدارص للسـخط"را در سال ۱۹۴۶ که نخستین مقاله ایدئولوژیک اسلامی‌اش بود به چاپ رساند و نخستین و عـمده‌ترین کـار و ایدئولوژیک اسلامی‌اش یعنی کتاب"العداله الاجتماعی فـی الاسـلام"را پیـش از مسافرت به آمریکا (در سال ۱۹۴۸) به پایان بـرد. وی در ایـن کتاب به بیانی شدیدا اسلامی دل مشغول عدالت اجتماعی است. در این دوره دیدگاه‌های سید قـطب بـه اخوان المسلمین نزدیک می‌شد و خـود وی نـیز ارتباطاتی بـا اخـوان بـرقرار می‌کرد، ولی به این جماعت نپیوست. زیـرا مـی‌خواست استقلال خود را به عنوان یک متفکر حفظ کند. | ||
وی پس از بازگشت از آمـریکا در سـال ۱۹۵۱، آنچنان به سختی جامعه آمریکا را تـقبیح کرد که مجبور شـد از وزارت عـمومی استعفا کند. پس از آن بیش از گذشته بـا اخـوان المسلمین رابطه برقرار کرد و سرانجام در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمـد. ایـن امر برای سید قطب هـمانند بـریدن کـامل از گذشته بود، چـنانکه بـعدا خود او گفته بود: "مـن در ۱۹۵۱ مـتولد شدم" سید قطب در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمد، و متفکر اصلی ایـن جـریان و نیز سر دبیر روزنامه اخوان شـد. بـه نوشته ریچارد میشل، مـرگ حسن البنا در ۱۹۴۹ برای اعـضا تراژدی غیر قابل تصور بود و بیشترین تأثیر را بر جنبش گذاشت. | وی پس از بازگشت از آمـریکا در سـال ۱۹۵۱، آنچنان به سختی جامعه آمریکا را تـقبیح کرد که مجبور شـد از وزارت عـمومی استعفا کند. پس از آن بیش از گذشته بـا اخـوان المسلمین رابطه برقرار کرد و سرانجام در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمـد. ایـن امر برای سید قطب هـمانند بـریدن کـامل از گذشته بود، چـنانکه بـعدا خود او گفته بود: "مـن در ۱۹۵۱ مـتولد شدم" سید قطب در ۴۵ سالگی از طریق صالح عثماوی به عضویت اخوان درآمد، و متفکر اصلی ایـن جـریان و نیز سر دبیر روزنامه اخوان شـد. بـه نوشته ریچارد میشل، مـرگ حسن البنا در ۱۹۴۹ برای اعـضا تراژدی غیر قابل تصور بود و بیشترین تأثیر را بر جنبش گذاشت. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
بعضی معتقدند که در فاصله ماه‌ها پیش و پس از انقلاب ۱۹۵۲ سید قطب به طور منظم با ناصر ملاقات می‌کرد. اما زمانی که فـهمید "افسران آزاد" در پی تأسیس نظام اسلامی نیستند از آنان کناره گرفت. در سال ۱۹۴۵ پس از ترور نافرجام ناصر، سید قطب همراه گروهی پر شما از اخوان المسلمین به زندان افتاد و در سال ۱۹۵۵ پس از یک محاکمه به ۵۲ سال زندان با اعـمال شـاقه محکوم شد. شرایط بازگشت او نسبتا انعطاف‌پذیر بود و به او امکان داد تا نوشتن کتاب"فی ضلال القران"را آغاز کرد. <br> | بعضی معتقدند که در فاصله ماه‌ها پیش و پس از انقلاب ۱۹۵۲ سید قطب به طور منظم با ناصر ملاقات می‌کرد. اما زمانی که فـهمید "افسران آزاد" در پی تأسیس نظام اسلامی نیستند از آنان کناره گرفت. در سال ۱۹۴۵ پس از ترور نافرجام ناصر، سید قطب همراه گروهی پر شما از اخوان المسلمین به زندان افتاد و در سال ۱۹۵۵ پس از یک محاکمه به ۵۲ سال زندان با اعـمال شـاقه محکوم شد. شرایط بازگشت او نسبتا انعطاف‌پذیر بود و به او امکان داد تا نوشتن کتاب"فی ضلال القران"را آغاز کرد. <br> | ||
== | ==دورهٔ رایکال== | ||
سید | سید دورهٔ رادیکال (۶۶-۱۳۵۶) را در زندان و بیشتر ایام زندان را در بیمارستان زنـدان سـر کرد. وی در بیمارستان هم امکان نوشتن را داشته است. بنابر برخی از نوشته‌ها سید قطب در ۱۹۴۶ با دخالت‌های عبد الاسلام عارف رئیس‌جمهور وقت عراق آزاد شد که پس از آزادی بـه فردی تبدیل شد که بـقایای طـرفداران و حامیان اخوان در اطرافش گرد آمدند. | ||
وی در این ایام نگارش تفسیر فی ضلال القرآن را به پایان برد. کتاب‌هایی از جمله هذا الدین، المستقبل لهذا الدیـن، خـصائص التصور الاسلامی و معالم فـی الطـریق را نوشت که کتاب اخیر پس از آزاد شنش از زندان در سال ۴۶۹۱ منتشر شد. وی در این کتاب افراطی‌ترین نظریاتش را که متاثر از ابوالاعلی مودودی بوده مطرح کرده است. | وی در این ایام نگارش تفسیر فی ضلال القرآن را به پایان برد. کتاب‌هایی از جمله هذا الدین، المستقبل لهذا الدیـن، خـصائص التصور الاسلامی و معالم فـی الطـریق را نوشت که کتاب اخیر پس از آزاد شنش از زندان در سال ۴۶۹۱ منتشر شد. وی در این کتاب افراطی‌ترین نظریاتش را که متاثر از ابوالاعلی مودودی بوده مطرح کرده است. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
ایـن هـمان نـقطه‌ی تحولی است که وظیفه‌ی فرهنگ اسلامی را به بسیج نظامی جوانان مسلمان،بـا هـدف دستیابی به قدرت، برای غلبه بر چالش‌های سیاسی داخلی منحصر کرده است. | ایـن هـمان نـقطه‌ی تحولی است که وظیفه‌ی فرهنگ اسلامی را به بسیج نظامی جوانان مسلمان،بـا هـدف دستیابی به قدرت، برای غلبه بر چالش‌های سیاسی داخلی منحصر کرده است. | ||
در بخش مـقدماتی"مـعالم فی الطریق"مفهوم و مقصود این کتاب به آشکارا بیان شده است و ایـنکه امـروزه بشریت بر لبه پرتگاه قرار گرفته اسـت و خـطر نـابودی، او را تهدید می‌کند و ذکر این مطلب که در تـحلیل نـهایی هم ایدئولوژی‌های فردگرا و هم جمع‌گرا هردو شکست خورده‌اند، اکنون در بحرانی‌ترین دوران‌ها و به هـنگامی کـه آشوب و سردرگمی حاکم است نـوبت اسـلام رسیده اسـت و فـرصتی بـرای امت اسلامی است که نقش خـود را ایـفا کند. عصر اسلام است، اسلامی که اختراعات مادی این جهان را رد نمی کـند بـلکه آن را اولین وظیفه‌ی بشر می‌داند، زیرا | در بخش مـقدماتی"مـعالم فی الطریق"مفهوم و مقصود این کتاب به آشکارا بیان شده است و ایـنکه امـروزه بشریت بر لبه پرتگاه قرار گرفته اسـت و خـطر نـابودی، او را تهدید می‌کند و ذکر این مطلب که در تـحلیل نـهایی هم ایدئولوژی‌های فردگرا و هم جمع‌گرا هردو شکست خورده‌اند، اکنون در بحرانی‌ترین دوران‌ها و به هـنگامی کـه آشوب و سردرگمی حاکم است نـوبت اسـلام رسیده اسـت و فـرصتی بـرای امت اسلامی است که نقش خـود را ایـفا کند. عصر اسلام است، اسلامی که اختراعات مادی این جهان را رد نمی کـند بـلکه آن را اولین وظیفه‌ی بشر می‌داند، زیرا [[خـداوند]]، انسان را خلیفه‌ی خود در جـهان قـرار داده است تا تحت بعضی شـرایط بـه عبادت خدا بپردازد و اهداف انسانی را تحقق بخشد. | ||