۸۷٬۷۸۰
ویرایش
توحید الهیه (آیین اکبریه): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ك' به 'ک'
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') |
جز (جایگزینی متن - 'ك' به 'ک') |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
«توحید الهیه» یا آیین | «توحید الهیه» یا آیین اکبریه، مذهب منسوب به ابو الفتح جلال الدین محمد اکبر سومین پادشاه گورکانى هند است. | ||
==شرح حال موسس== | ==شرح حال موسس== | ||
جلال الدین محمد | جلال الدین محمد اکبر در سال 1542 میلادى در «امرکت» از بلاد سند متولد شد و در 14 فوریه سال 1556 میلادى در پنجاب تاجگذارى کرد و در 16 اکتبر سال 1605 میلادى درگذشت و تخت سلطنت را به پسرش جهانگیر داد.وی فرزند همایون پسر بابر و مادرش مادرش حمیده بیگم از نوادگان شیخ احمد جام ژنده پیل بود و مدت نیم قرن بر سراسر هند حکومت کرد و سیاست و دلیرى را با تفکر و متانت در هم آمیخت. | ||
وی در عمر دراز خود توفیق سوادآموزى نیافت و خواندن و نوشتن نمىدانست، ولى ذهنى وقاد و هوشى فراوان داشت. وى قوانین ظالمانه را از هندوان و طبقه اى | وی در عمر دراز خود توفیق سوادآموزى نیافت و خواندن و نوشتن نمىدانست، ولى ذهنى وقاد و هوشى فراوان داشت. وى قوانین ظالمانه را از هندوان و طبقه اى که نجس (پاریا) خوانده مى شدند برداشت و نخستین کسى بود که پیش از گاندى آن طبقه را با طبقه دیگر برابر کرد. وى با این که مسلمان و مسلمان زاده بود، اما با زنى راجهپوتى از هندوان ازدواج کرد و عجیب تر این که قرص خورشید را قبله گاه همه پیروان خود قرار داد. | ||
او دومین پادشاهى است | او دومین پادشاهى است که پس از آمون هوتپ چهارم (1375- 1358 قبل از میلاد مسیح) از فراعنه شهر «تب» در مصر باستان، از میان هزاران خدایان گوناگون، تنها قرص خورشید را که آتون نام داشت به خدایى برگزید و خود را به نام اخناتون یعنى دوستدار آتون (خورشید) ملقب کرد. | ||
گفته اند | گفته اند که برانگیزنده این فکر، اتحاد ادیان و صلح کل، نغمه اى بود که وى از رامشگرى هندى، به نام «هاریداسا» شنیده بود و این آواز دل انگیز، او را به چنین تفکرى برانگیخت.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 127 باویرایش محدود.</ref> | ||
==تلاش تقریب گونه موسس== | ==تلاش تقریب گونه موسس== | ||
این پادشاه در سال 975 هجرى براى | این پادشاه در سال 975 هجرى براى نزدیک تر کردن دل هاى مردم سرزمین خویش به یکدیگر؛ از برهمنان گرفته تا سیک ها و صوفیان تا جوکیان، و از بودائیان تا زرتشتیان و از سنیان تا شیعیان، به منظور برانداختن ریشه دشمنی ها و اختلافات فرق و ادیان کشور پهناور هند، با استفاده از مسائل و اعتقادات مشترک و مورد قبول ادیان و مذاهب مختلف، بر اساس صلح کل به راهنمایى بعضى از وزیران و دانشمندان دربار خویش، چون شیخ مبارک تاگورى و دو فرزندش ابو الفیض و ابو الفضل علامى و ملا احمد تهتهى (تتوى) و دیگران، مذهبى ابداع کرد و آن را توحید الهى نام نهاد. بدیهى است جمعى از علماى اسلام و دیگر ادیان به مخالفت او برخاستند، اما اکبر مخالفان را از میان برداشت. | ||
موافقان نیز او را «صاحب | موافقان نیز او را «صاحب ملکه اجتهاد» و ظل الله دانسته، اطاعت وى را تالى اطاعت امر الهى و واجب شرعى و فرض عینى پنداشتند. | ||
آن گاه در یکی از روزهای جمعه سال دوازدهم جلوس خود در شهر فتح پورسیگرى، | آن گاه در یکی از روزهای جمعه سال دوازدهم جلوس خود در شهر فتح پورسیگرى، اکبر پس از نماز جمعه در مسجد جامع بر منبر رفت و در برابر مردم خود را مظهر نام الهى و امام مفترض الطاعه اعلام کرد و این اشعار را که ابو الفیض «فیض دکنى» سروده بود، خواند. | ||
خداوندى | خداوندى که ما را خسروى داد دل دانا و بازوى قوى داد | ||
به عدل و داد ما را رهنمون | به عدل و داد ما را رهنمون کرد به جز عدل از خیال ما برون کرد | ||
بود وصفش ز حد فهم برتر تعالى شانه الله | بود وصفش ز حد فهم برتر تعالى شانه الله اکبر | ||
سپس دستور داد تا در هر شب جمعه علما و مشایخ اسلام شیعه و سنى، | سپس دستور داد تا در هر شب جمعه علما و مشایخ اسلام شیعه و سنى، کشیشان، یسوعیان، احبار یهود، موبدان زرتشتى، پاندیت هاى برهمن حتى ملحدان، دهریان و طبیعیا، با آزادى کامل در چهار ایوانى که به همین قصد در قصر خود بنا کرده بود با یکدیگر به بحث و استدلال بنشینند و خود نیز در بحث ها شرکت مى جست و داورى مى کرد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 126 | ||
با ویرایش محدود.</ref> | با ویرایش محدود.</ref> | ||
== اقدامات موسس== | == اقدامات موسس== | ||
موسس فرقه، قانون «جزیه» را از هندوان برداشت و هندوان و مسلمانان را از این لحاظ برابر دانست. | موسس فرقه، قانون «جزیه» را از هندوان برداشت و هندوان و مسلمانان را از این لحاظ برابر دانست. | ||
آزار حیوانات و | آزار حیوانات و کشتن گاو را نیز بر اساس مذهب برهمنان هند ممنوع کرد. سپس مقرر کرد که جمعى از دانشمندان به ترجمه کتب علمى و فلسفى هند بپردازند، از این جهت کتاب مهابهاراتا و رامیانه و کتبى دیگر به فارسى برگردانده شد. | ||
اکبر پس از اعلام مذهب خویش، در دربار خود تشریفاتى قایل شده بود بدین گونه که به مناسبت نام وى که جلال الدین محمد اکبر بود و مذهب وى که (العیاذ بالله) او را هم طراز حق تعالى قرار مى داد و طرف داران این مذهب، در حضور پادشاه به جاى سلام مى گفتند: «الله اکبر» و دیگران پاسخ مى دادند جل جلاله! | |||
ابو الفضل علامى از دانشمندان آن روزگار و مؤلف «آیین | ابو الفضل علامى از دانشمندان آن روزگار و مؤلف «آیین اکبرى» پا را از این حد فراتر گذاشت و گفت: | ||
شاه دین | شاه دین اکبر محمد آن که از جاه و جلال گر نبودى کفر، مى گفتم خداى دیگری است.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 126 | ||
با ویرایش محدود.</ref> | با ویرایش محدود.</ref> | ||
بخش نامه و دستور العملى را | بخش نامه و دستور العملى را که محمد جلال الدین اکبر امر به اشاعه آن مذهب در هند کرد در کتاب «دبستان المذاهب» آمده است.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 127 با ویرایش محدود.</ref> | ||
==سر انجام آیین توحیدیه و موسس== | ==سر انجام آیین توحیدیه و موسس== | ||
مذهب او پس از مرگ وى دیرى نپائید و جانشین وى جهانگیر آن را از میان برداشت. آرامگاه او باغ و بناى مجللى در | مذهب او پس از مرگ وى دیرى نپائید و جانشین وى جهانگیر آن را از میان برداشت. آرامگاه او باغ و بناى مجللى در سکندرا، در فاصله هفت کیلومتری شهر اگره هند است، که مشتمل بر سر در معظمى و باغى وسیع و رواقى به سبک ایرانى و مقبره اى به سبک هندى که اشعارى از شاعرى به نام عبد الحق قاسم شیرازى برگرد آن با خطى خوش نوشته شده است.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 127 با ویرایش محدود.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||