۸۷٬۶۳۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷: | خط ۷: | ||
|باقلاّنى، ابوبكر محمد بن الطيّب بن محمد بن جعفر بن قاسم بصرى بغدادى | |باقلاّنى، ابوبكر محمد بن الطيّب بن محمد بن جعفر بن قاسم بصرى بغدادى | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
|ابنالباقلانی، محمد بن طیب • باقلانی، ابوبکر محمد بن طیب • قاضی الباقلانی، محمد بن طیب • قاضی ابوبکر باقلانی | |ابنالباقلانی، محمد بن طیب • باقلانی، ابوبکر محمد بن طیب • قاضی الباقلانی، محمد بن طیب • قاضی ابوبکر باقلانی | ||
|- | |- | ||
|القاب | |القاب | ||
|باقلانی • ابوبکرباقلانی • ربعی | |باقلانی • ابوبکرباقلانی • ربعی | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|طیب | |طیب | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| سال ۳۲۸ق/۹۴۰م | |سال ۳۲۸ق/۹۴۰م | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|[[بصره]] | |[[بصره]] | ||
|- | |- | ||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|ابن فورک • ابواسحاق اسفراینی • ابوالحسن باهلی • ابوبکر بن مالک قطیعی • ابومحمد عبدالله بن ماسی • ابواحمد حسین بن علی نیشابوری • ابن ابیزید قیروانی | |ابن فورک • ابواسحاق اسفراینی • ابوالحسن باهلی • ابوبکر بن مالک قطیعی • ابومحمد عبدالله بن ماسی • ابواحمد حسین بن علی نیشابوری • ابن ابیزید قیروانی | ||
|- | |- | ||
|مهمترین اثر | |مهمترین اثر | ||
|کتاب التمهید | |کتاب التمهید | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|شنبه 22 ذو القعدۀ 403 ق | |شنبه 22 ذو القعدۀ 403 ق | ||
|- | |- | ||
|مدفن | |مدفن | ||
|[[بغداد]] • مقبره باب الحرب | |[[بغداد]] • مقبره باب الحرب | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''قاضی ابوبکر''' '''محمد بن طیب بن محمد بن جعفر بن قاسم بصری بغدادی''' معروف به ابوبکر باقلانی و ابن باقلانی از [[متکلم|متکلمین]] بزرگ [[اشعری]] است. وی که از ناحیه [[اهل سنت]] مورد احترام تمام است، در سال های میانی قرن چهارم هجری قمری در [[بغداد]] به دنیا آمده است. | |||
'''قاضی ابوبکر محمد بن طیب بن محمد بن جعفر بن قاسم بصری بغدادی''' معروف به ابوبکر باقلانی و ابن باقلانی از [[متکلمین]] بزرگ [[اشعری]] است. وی که از ناحیه [[اهل سنت]] مورد احترام تمام است، در سال های میانی قرن چهارم هجری قمری در [[بغداد]] به دنیا آمده است. | |||
وی که فروشنده «باقلا» بوده، برخلاف قیاس ادبیات عرب باقلانی نامیده شده است. وی شاگرد غیرمستقیم اشعری است. باقلانی در دربار [[آل بویه]] ـ علی رغم آن که ایشان [[شیعه]] و باقلانی اشعری مذهب بود ـ دارای نفوذ بود. وی از سال 367 هجری قمری به بغداد رفته و تا آخر عمر در این شهر که مرکز علمی [[جهان اسلام]] بود، ساکن گردید. وی همچنین سفری به عنوان سفیر به [[روم]] شرقی داشته است. | وی که فروشنده «باقلا» بوده، برخلاف قیاس ادبیات عرب باقلانی نامیده شده است. وی شاگرد غیرمستقیم اشعری است. باقلانی در دربار [[آل بویه]] ـ علی رغم آن که ایشان [[شیعه]] و باقلانی اشعری مذهب بود ـ دارای نفوذ بود. وی از سال 367 هجری قمری به بغداد رفته و تا آخر عمر در این شهر که مرکز علمی [[جهان اسلام]] بود، ساکن گردید. وی همچنین سفری به عنوان سفیر به [[روم]] شرقی داشته است. | ||
خط ۶۶: | خط ۶۵: | ||
باقلانی در بغداد (و شاید یک چند نیز در بصره) نزد ابن مجاهد (از متکلمان اشعری و شاگرد ابوالحسن اشعری) کلام خواند و حتی بیش از باهلی نزد او شاگردی کرد. | باقلانی در بغداد (و شاید یک چند نیز در بصره) نزد ابن مجاهد (از متکلمان اشعری و شاگرد ابوالحسن اشعری) کلام خواند و حتی بیش از باهلی نزد او شاگردی کرد. | ||
= | =مذهب ابو بکر باقلانی= | ||
وی که در [[فقه]] [[مذهب مالکی]] داشت، در بغداد نزد [[فقیه]] بزرگ مالکی [[عراق]]، یعنی [[ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری]] (د ۳۷۵ق/ ۹۸۵م) فقه خواند و چندان برجسته گردید که ریاست مالکیان عصر به او منتهی شد. | وی که در [[فقه]] [[مذهب مالکی]] داشت، در بغداد نزد [[فقیه]] بزرگ مالکی [[عراق]]، یعنی [[ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری]] (د ۳۷۵ق/ ۹۸۵م) فقه خواند و چندان برجسته گردید که ریاست مالکیان عصر به او منتهی شد. | ||
=گرایش کلامی | =گرایش کلامی حنبلی= | ||
منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را حنبلی معرفی میکرده،این بوده است که به [[مذهب کلامی]] آنان (نه مذهب فقهییشان) گرایش دارد. | منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را [[حنبلی]] معرفی میکرده،این بوده است که به [[مذهب کلامی]] آنان (نه مذهب فقهییشان) گرایش دارد. | ||
=مناظره با متکلمین | =مناظره با متکلمین اهل تسنن= | ||
باقلانی همچنان در بصره و ملازم استادش باهلی بود، تا زمینه سفرش به [[شیراز]] فراهم شد. وات تاریخ خروج او از بصره را ۳۵۹ق/ ۹۷۰م تخمین میزند. درباره این سفر گفتهاند که عضدالدوله بویهی که به مناظرات کلامی علاقهمند بود و معتزله به دربار او رفت و آمد داشتند، خواست با کلام اهل سنت نیز آشنایی یابد؛ از این رو، از ابوالحسن باهلی و باقلانی جوان دعوت کرد تا به شیراز بروند. | باقلانی همچنان در بصره و ملازم استادش باهلی بود، تا زمینه سفرش به [[شیراز]] فراهم شد. وات تاریخ خروج او از بصره را ۳۵۹ق/ ۹۷۰م تخمین میزند. درباره این سفر گفتهاند که عضدالدوله بویهی که به مناظرات کلامی علاقهمند بود و معتزله به دربار او رفت و آمد داشتند، خواست با کلام اهل سنت نیز آشنایی یابد؛ از این رو، از ابوالحسن باهلی و باقلانی جوان دعوت کرد تا به شیراز بروند. | ||
خط ۱۰۱: | خط ۱۰۰: | ||
پس از گفتگوی مختصری باقلاّنی مسئله را بتفصیل جواب داد و گفت: در شرع ما بر کسی که ناتوان و عاجز باشد تکلیفی نشده است؛ اما اگر هم میشد درست بود، زیرا خداوند از زبان کسانی که او را میخوانند میفرماید: «و لا تُحَمِّلْنا مالاطاقَهَ لنا به، آنچه به آن توانایی نداریم بر ما تحمیل مفرما.» | پس از گفتگوی مختصری باقلاّنی مسئله را بتفصیل جواب داد و گفت: در شرع ما بر کسی که ناتوان و عاجز باشد تکلیفی نشده است؛ اما اگر هم میشد درست بود، زیرا خداوند از زبان کسانی که او را میخوانند میفرماید: «و لا تُحَمِّلْنا مالاطاقَهَ لنا به، آنچه به آن توانایی نداریم بر ما تحمیل مفرما.» | ||
==رؤیت | ==رؤیت خداوند== | ||
سؤال دیگری هم که شیوخ معتزله در آن مجلس از باقلاّنی کردند، درباره روئیت خداوند در روز رستاخیز بود که از معتقدات اصلی اشاعره است و معتزله سخت آن را منکرند. | سؤال دیگری هم که شیوخ معتزله در آن مجلس از باقلاّنی کردند، درباره روئیت خداوند در روز رستاخیز بود که از معتقدات اصلی اشاعره است و معتزله سخت آن را منکرند. | ||
خط ۱۵۳: | خط ۱۵۲: | ||
باقلاّنی گفت: پس چرا اعتراض بر انشقاق قمر داری، زیرا فقط کسانی که در محاذات آن بودهاند آن را دیدهاند و سایر مردم آن را ندیدهاند؟ | باقلاّنی گفت: پس چرا اعتراض بر انشقاق قمر داری، زیرا فقط کسانی که در محاذات آن بودهاند آن را دیدهاند و سایر مردم آن را ندیدهاند؟ | ||
= | =عایشه= | ||
در جلسه دیگر، فرمانروای روم شرقی درباره [[عایشه]] و [[قضیه افک]] از او پرسید و باقلاّنی فوراً جواب داد: عایشه را بهتان زدند و او شوهر داشت ولی از او فرزندی به وجود نیامد. مریم را نیز بهتان زدند. اما او را شوهری نبود و از او فرزندی به وجود آمد. | در جلسه دیگر، فرمانروای روم شرقی درباره [[عایشه]] و [[قضیه افک]] از او پرسید و باقلاّنی فوراً جواب داد: عایشه را بهتان زدند و او شوهر داشت ولی از او فرزندی به وجود نیامد. مریم را نیز بهتان زدند. اما او را شوهری نبود و از او فرزندی به وجود آمد. | ||
خط ۱۶۲: | خط ۱۶۱: | ||
از میان انبوه شاگردان باقلانی باید اینان را نام برد: | از میان انبوه شاگردان باقلانی باید اینان را نام برد: | ||
# ابوذر هروی که کلام اشعری را از باقلانی فراگرفت و آن را در [[حجاز]] منتشر کرد | #ابوذر هروی که کلام اشعری را از باقلانی فراگرفت و آن را در [[حجاز]] منتشر کرد | ||
# قاضی ابومحمد عبدالوهاب بن نصر بغدادی مالکی | #قاضی ابومحمد عبدالوهاب بن نصر بغدادی مالکی | ||
# ابوعمران فاسی | #ابوعمران فاسی | ||
# محمد بن علی بن حسن شافعی رؤاسی | #محمد بن علی بن حسن شافعی رؤاسی | ||
# قاضی ابوجعفر سمنانی که مهمترین شاگرد باقلانی بود | #قاضی ابوجعفر سمنانی که مهمترین شاگرد باقلانی بود | ||
# ابوطاهر واعظ، معروف به ابن انباری که در قیروان کلام اشعری را گسترش داد | #ابوطاهر واعظ، معروف به ابن انباری که در قیروان کلام اشعری را گسترش داد | ||
# ابوعبدالله ازدی که در [[دمشق]] از سوی باقلانی کلام اشعری را تدریس میکرد و سپس به [[مغرب]] رفت و در قیروان درگذشت | #ابوعبدالله ازدی که در [[دمشق]] از سوی باقلانی کلام اشعری را تدریس میکرد و سپس به [[مغرب]] رفت و در قیروان درگذشت | ||
# قاضی ابومحمد عبدالله، معروف به ابن لبان اصفهانی | #قاضی ابومحمد عبدالله، معروف به ابن لبان اصفهانی | ||
# ابوالحسن رافع بن نصر بغدادی | #ابوالحسن رافع بن نصر بغدادی | ||
# ابوحاتم قزوینی | #ابوحاتم قزوینی | ||
# ابن معتمر رقّی | #ابن معتمر رقّی | ||
اینان به عنوان شاگردان باقلانی و مروجان اندیشه اشعری آن را در پهنهای از خراسان تا مغرب سرزمینهای اسلامی توسعه دادند. در واقع باید گفت که با کوشش باقلانی و شاگردانش، به تدریج اعتزال در بغداد و در دیگر نقاط از رونق افتاد. | اینان به عنوان شاگردان باقلانی و مروجان اندیشه اشعری آن را در پهنهای از خراسان تا مغرب سرزمینهای اسلامی توسعه دادند. در واقع باید گفت که با کوشش باقلانی و شاگردانش، به تدریج اعتزال در بغداد و در دیگر نقاط از رونق افتاد. | ||
خط ۱۸۱: | خط ۱۸۰: | ||
از مناظرات او با این دانشمندان گزارشهایی در دست است: | از مناظرات او با این دانشمندان گزارشهایی در دست است: | ||
# ابوالحسن احدب معتزلی (د ۳۷۰ق/۹۸۰م) در محضر عضدالدوله | #ابوالحسن احدب معتزلی (د ۳۷۰ق/۹۸۰م) در محضر عضدالدوله | ||
# ابواسحاق نصیبینی معتزلی در محضر عضدالدوله | #ابواسحاق نصیبینی معتزلی در محضر عضدالدوله | ||
# ابوالقاسم بستی | #ابوالقاسم بستی | ||
# متکلمان مسیحی در دربار امپراتور [[بیزانس]] | #متکلمان مسیحی در دربار امپراتور [[بیزانس]] | ||
# [[شیخ مفید]] متکلم برجسته امامی. | #[[شیخ مفید]] متکلم برجسته امامی. | ||
=مرگ ابو بکر باقلانی= | =مرگ ابو بکر باقلانی= |