۱۶۰
ویرایش
تاریخچه دانش انساب از منظر اسلام و مسلمانان (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
تاریخچه دانش انساب از منظر اسلام و مسلمانان (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۴۴
، ۲ نوامبر ۲۰۲۰بدون خلاصۀ ویرایش
Bageri1334 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Bageri1334 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
1- تولّی و قبول امامت اهل بیت رسالت -علیهم السلام- که برتمام مومنین واجب است. چنان که در سوره شوری آیه 23 آمده است:( قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَی) به امت بگو که من مزد رسالت نمی خواهم جز مودّت به خویشاوندانم . | 1- تولّی و قبول امامت اهل بیت رسالت -علیهم السلام- که برتمام مومنین واجب است. چنان که در سوره شوری آیه 23 آمده است:( قُل لَّا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَی) به امت بگو که من مزد رسالت نمی خواهم جز مودّت به خویشاوندانم . | ||
۲- حرمت پرداخت صدقه به اهل بیت علیهم السلام و نوادگان آنها و همچنین وجوب پرداخت خمس به ایشان که تشخیص اهل بیت ( ع) و نوادگان پیامبر اکرم (ص) بر عهده ی علم نسب شناسی است. یکی از شرایط امامت طبق احادیث فراوان نبوی - قریشی بودن اوست. در وقف، ارث و ازدواج وطهارت احکامی مخصوص قریشیها است و نیاز به تعیین مصداق توسط دانش انساب دارد.از پیامبر اکرم (ص) چنین آمده است: | ۲- حرمت پرداخت صدقه به اهل بیت علیهم السلام و نوادگان آنها و همچنین وجوب پرداخت خمس به ایشان که تشخیص اهل بیت ( ع) و نوادگان پیامبر اکرم (ص) بر عهده ی علم نسب شناسی است. یکی از شرایط امامت طبق احادیث فراوان نبوی - قریشی بودن اوست. در وقف، ارث و ازدواج وطهارت احکامی مخصوص قریشیها است و نیاز به تعیین مصداق توسط دانش انساب دارد.از پیامبر اکرم (ص) چنین آمده است: | ||
(تَخَیَّرُوا لنطفکم وَ انکحُوا الأکفاء وَ انکحُوا إلَیهِم) | (تَخَیَّرُوا لنطفکم وَ انکحُوا الأکفاء وَ انکحُوا إلَیهِم) <ref>پاینده ،ابو القاسم ،نهج الفصاحة، ص 227</ref> در گزینش همسر براى خود ، محلّ مناسب انتخاب کنید و از اشخاص هم شأن خود زن بگیرید و به آنها زن بدهید . | ||
در روایت دیگری برای ضرورت حفظ وپاسداری انساب چنین آمده است: | در روایت دیگری برای ضرورت حفظ وپاسداری انساب چنین آمده است: | ||
(مَن انتَسَب إلی غَیر أَبِیه أَو تولی غَیر مَوالِیه فَعَلَیه لَعنَةُ اللّه وَ المَلائِکَة وَ النَّاس أَجمَعِین) نفرین خداوند و تمامی فرشتگان و مردم بر کسی که نسب خود را به غیر از پدر یا ولایت غیر اولیای خدا را برای خود بپذیرد. | (مَن انتَسَب إلی غَیر أَبِیه أَو تولی غَیر مَوالِیه فَعَلَیه لَعنَةُ اللّه وَ المَلائِکَة وَ النَّاس أَجمَعِین)<ref>المقدسی، ابی عبدالله محمد بن عبد الواحد، سنن و الاحکام عن المصطفی علیه افضل الصلاة و السلام ، ج5، ص85</ref>. نفرین خداوند و تمامی فرشتگان و مردم بر کسی که نسب خود را به غیر از پدر یا ولایت غیر اولیای خدا را برای خود بپذیرد. | ||
پی آمد های دینی، فرهنگی و اجتماعی نسب شناسی را این گونه می توان طبقه بندی کرد: | پی آمد های دینی، فرهنگی و اجتماعی نسب شناسی را این گونه می توان طبقه بندی کرد: | ||
1- ایمان به پیامبر خاتم(ص) منوط به شناخت ایشان است و یکی از روش های این شناخت از طریق علم انساب صورت می گیرد. | 1- ایمان به پیامبر خاتم(ص) منوط به شناخت ایشان است و یکی از روش های این شناخت از طریق علم انساب صورت می گیرد. | ||
2- مشروعیت امامت اهل بیت رسالت ؛باتوجه به تعیین آنان ازطرف خاتم پیامبران(ص). | 2- مشروعیت امامت اهل بیت رسالت ؛باتوجه به تعیین آنان ازطرف خاتم پیامبران(ص). | ||
3- شناخت مردم از یک¬دیگربراساس شناخت خاندانها وعشایر وقبایل . | 3- شناخت مردم از یک¬دیگربراساس شناخت خاندانها وعشایر وقبایل . | ||
4- اهمیّت شناخت همسر لایق، باتوجه به ویژگیهای اخلاقی وجسمی وروحی خاندانها . | 4- اهمیّت شناخت همسر لایق،<ref>نجفی، محمد جواد، نسب شناسی در دوره اسلامی، ماهنامه تاریخ اسلام، شماره 13 و عالمی، محمد جواد، انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری، صص 69 و70.</ref> باتوجه به ویژگیهای اخلاقی وجسمی وروحی خاندانها . | ||
در اسلام معیار تفاخر به حسب و نسب _که در اعراب متداول بود_ تاحدودی تغییر کرد و موضوع قرابت نسبی به خاندان رسالت اهمیت ویژه ای یافت که این خود عاملی در جهت تدوین کتب انساب طالبیین در قرن سوم به بعد شد و این خود گواهی بر جایگاه خاص این موضوع نزد مسلمانان است. و با گسترش دایره نقابت در دورترین نقاط جهان اسلام علم انساب آل ابی طالب نیز به شکوفایی بیشتری دست یافت. | در اسلام معیار تفاخر به حسب و نسب _که در اعراب متداول بود_ تاحدودی تغییر کرد و موضوع قرابت نسبی به خاندان رسالت اهمیت ویژه ای یافت که این خود عاملی در جهت تدوین کتب انساب طالبیین در قرن سوم به بعد شد و این خود گواهی بر جایگاه خاص این موضوع نزد مسلمانان است. و با گسترش دایره نقابت در دورترین نقاط جهان اسلام علم انساب آل ابی طالب نیز به شکوفایی بیشتری دست یافت. | ||
در حقیقت نقابت و علم انساب هاشمیان لازم و ملزوم یکدیگر شده و تاثیرات متقابلی بر دیگری گذارده اند تا آنجا که نقابت سادات و حفظ انساب ایشان یکی از مسائل مهم برای حکومت های وقت شد زیرا این امر از یک جهت عامل احصاء سادات و کنترل این جمع کثیر و موثر در جامعه اسلامی می شد تا از شورش های احتمالی آنان در مقابل حکومت ها جلوگیری به عمل آید و از دیگر سو ایشان را درجامعه اسلامی مورد تکریم و احترام بیشتر قرارداده تا مشروعیتی برای خود ایجاد نمایند؛چرا که سادات مدعیان حقیقی منصب خلافت و حکومت بر مسلمانان بوده اند. | در حقیقت نقابت و علم انساب هاشمیان لازم و ملزوم یکدیگر شده و تاثیرات متقابلی بر دیگری گذارده اند تا آنجا که نقابت سادات و حفظ انساب ایشان یکی از مسائل مهم برای حکومت های وقت شد زیرا این امر از یک جهت عامل احصاء سادات و کنترل این جمع کثیر و موثر در جامعه اسلامی می شد تا از شورش های احتمالی آنان در مقابل حکومت ها جلوگیری به عمل آید و از دیگر سو ایشان را درجامعه اسلامی مورد تکریم و احترام بیشتر قرارداده تا مشروعیتی برای خود ایجاد نمایند؛چرا که سادات مدعیان حقیقی منصب خلافت و حکومت بر مسلمانان بوده اند. <ref>برای مطالعه بیشتر: شوشتری، مرتضی نسب شناسان مسلمان ،ص153. | ||
</ref> | |||
==پیشتازی و نقش شیعیان در علم انساب== | ==پیشتازی و نقش شیعیان در علم انساب== | ||
برای علم انساب (نسب شناسی )دو مرحله تصورمی شود: ۱-مرحله قبل ازتدوین ۲-مرحله بعداز تدوین. | برای علم انساب (نسب شناسی )دو مرحله تصورمی شود: ۱-مرحله قبل ازتدوین ۲-مرحله بعداز تدوین. | ||
لذا نسب شناسی اعم از نسب نگاری است.و همان گونه که انساب شناسان نیز به شیعه وغیرشیعه تصنیف | لذا نسب شناسی اعم از نسب نگاری است.و همان گونه که انساب شناسان نیز به شیعه وغیرشیعه تصنیف | ||
می شوند انساب نگاران نیز به شیعه وغیرشیعه تقسیم شده اند. | می شوند انساب نگاران نیز به شیعه وغیرشیعه تقسیم شده اند. | ||
انساب نگاران شیعه در استفاده از منابع انساب نگاری عمومی پیشقدم و از منابع متنوع تری نیز بهره برده اند. | انساب نگاران شیعه در استفاده از منابع انساب نگاری عمومی پیشقدم و از منابع متنوع تری نیز بهره برده اند.<ref>عالمی، سید محمد رضا، انساب نگاری شیعه،صص96 و 97 .</ref> | ||
به شهادت مورخان معتبر اولین نسب نگار مسلمان ابونصر محمد بن سائب کلبی (146ق)-ازاصحاب صادقین(علیهماالسلام) - بوده است. البته کتابی به نام او ثبت نشده بلکه فرزندش هشام (205ق) اعلم علمای انساب درعصرخود | به شهادت مورخان معتبر اولین نسب نگار مسلمان ابونصر محمد بن سائب کلبی (146ق)-ازاصحاب صادقین(علیهماالسلام) - بوده است. <ref>طوسی،محمد بن حسن ،رجال الطوسی،صص145و284 و تهرانی، آقا بزرگ ،الذریعه الی تصانیف الشیعۀ،ج 2،ص370.</ref>البته کتابی به نام او ثبت نشده بلکه فرزندش هشام (205ق) اعلم علمای انساب درعصرخود <ref>سیدحسن صدرفرموده:هشام بن محمدسائب کلبی امام علماءالنسب والاخبار والسیر والاثار اعلم علماءعصره فی کل ذلک. صدر، سید حسن، تاسیس الشیعة لعلوم الاسلام، ص۲۳۷.</ref> دانش پدر را ثبت و ضبط نموده است که نجاشی او را شیعه مذهب می داند<ref>نجاشی،ابو العباس احمد بن علی، رجال النجاشی،ص434،شماره1166</ref> در تاثیر او بر علم انساب همین بس که پیشگامی او با دیگر علمای پیشقدم این علم قابل مقایسه نیست .علمای اهل سنت نیز برای بی بهره نماندن از اطلاعات ابن کلبی کتاب ابن سلام را تلخیص کتاب ابن کلبی دانسته و کتاب النسب او را مورد اعتماد خود می دانند<ref>.ابن سلام، ابو عبید قاسم،کتاب النسب، ص 9</ref> از این رو کتب و نظریات ابن کلبی به واسطه ابن سلام در کتاب های التبیین فی انساب القرشیین ازابن قدامه(620ق) <ref>ابن قدامه ،موفق الدین ابو محمد عبدالله بن احمد، تبیین فی انساب القرشیین، ص 84</ref> نهایة الارب فی معرفة انساب العرب و قلائد الجمان فی التعریف بقبائل الزمان از قلقشندی(821ق) الاصابة فی تمییز الصحابة از ابن حجر عسقلانی(852ق) - <ref>همان،صفحه28</ref> راه یافته و تاثیرات مهمی را بر جای گذارده است. | ||
بنابراین می توان گفت دیدگاه های ابن کلبی با واسطه یا بی واسطه به آثار تاریخی و نسب شناسانه بعد از خود راه یافته و تاثیرات انکار ناپذیر و مهمی داشته است و کسانی که در قرون بعدی وارد علم انساب شده¬اند هر کدام به نوعی وام دار او دانسته شده¬اند. | بنابراین می توان گفت دیدگاه های ابن کلبی با واسطه یا بی واسطه به آثار تاریخی و نسب شناسانه بعد از خود راه یافته و تاثیرات انکار ناپذیر و مهمی داشته است و کسانی که در قرون بعدی وارد علم انساب شده¬اند هر کدام به نوعی وام دار او دانسته شده¬اند. <ref>عالمی، سید محمد رضا، انساب نگاری شیعه،ص96</ref> | ||
نسب شناسی خاص ذریه پیامبر اکرم ’ (سادات) و نقش شیعیان در حفظ وگسترش این دانش | نسب شناسی خاص ذریه پیامبر اکرم ’ (سادات) و نقش شیعیان در حفظ وگسترش این دانش | ||