۸۷٬۷۷۵
ویرایش
ضیاءالدین علی بن ملا محمد عراقی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ضیاء ال' به 'ضیاءال'
جز (جایگزینی متن - 'ك' به 'ک') |
جز (جایگزینی متن - 'ضیاء ال' به 'ضیاءال') |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
=آقا ضیاءالدین عراقی کیست= | =آقا ضیاءالدین عراقی کیست= | ||
علی، معروف به | علی، معروف به ضیاءالدین، فرزند آخوند ملّا محمّد کبیر سلطان آبادی (عراقی) در سال 1278 هـ . ق. در محلّه حصار قدم سلطان آباد (اراک) قدم به عرصه وجود نهاد. ملّا محمّد، پدر آقا ضیاء (1210 ـ 1290 هـ . ق) در عصر خود عالمی بزرگوار و فقیهی وارسته بود و در میان شاگردان [[آیه الله آقا محسن عراقی]] علاء المحدثین (1247 ـ 1325 هـ . ق) منشی خاص آخوند خراسانی و [[آیه الله سید محمّد شفیع الدین جاپلقی]] (متوفا: 1280 هـ . ق.) مقام و مرتبه‌ای بلند در علم بود و به [[تقوا]] و پرهیزکاری شهرت داشت. در اجازه‌ای که آقا شفیع به وی داده، او را به عنوان «عالم فاضل و محقق مدقق و از رؤسا و قضات مورد وثوق و اطمینان» یاد کرده است. <ref>احسن الودیعه، ج 1، ص 132، و ریحانه الادب، ج 1، ص 240</ref> | ||
آیه الله اراکی (1312 ـ 1412 هـ . ق.) از قول پدر خویش نقل می‌کند: | آیه الله اراکی (1312 ـ 1412 هـ . ق.) از قول پدر خویش نقل می‌کند: | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
=تحصیلات= | =تحصیلات= | ||
آقا | آقا ضیاءالدین که دارای هوشی سرشار و استعدادی فوق العاده بود، مقدمات [[علوم اسلامی]] را نزد پدر و سایر علما، در زادگاهش فرا گرفت و در سال 1302 هـ . ق. برای ادامه تحصیل، راهی اصفهان گردید و در مدرسه صدر اقامت گزید. آیهالله العظمی اراکی (ره) درباره انگیزه سفر آقا ضیاء به [[اصفهان]] می‌گوید: | ||
پدر مرحوم آقا ضیاء در هشتاد سالگی فوت کرد؛ در حالی که فرزندش، آقا ضیاء 12 سالش بوده و غیر از ایشان دو دختر هم داشتند. حاج صمصام الملکی بود متمول و ارباب ملک و املاک و لکن از علوم هم بی‌اطلاع نبوده است. | پدر مرحوم آقا ضیاء در هشتاد سالگی فوت کرد؛ در حالی که فرزندش، آقا ضیاء 12 سالش بوده و غیر از ایشان دو دختر هم داشتند. حاج صمصام الملکی بود متمول و ارباب ملک و املاک و لکن از علوم هم بی‌اطلاع نبوده است. | ||
مرحوم آقا شیخ فرمودند: در [[کربلا|کربلا]] که بودم در مدرسه حسن خان کربلا درس می‌گفتم. صمصام الملک برای [[زیارت]] آمده بود، یک هفته آمد در درس من نشست، و در آن هفته از استصحاب بحث می‌کردیم و کلمه «لاتنقض الیقین بالشّک» را می‌گفتیم. آخر هفته که شد، گفت: قربان آن لب و دهنی شوم که یک کلمه به این کوتاهی از آن بیرون آمده و ما یک هفته است بحث می‌کنیم، یک همچو آدمی بوده، بی‌اطلاع از عملیات نبوده، منتها ارباب ملک و املاک بود. | مرحوم آقا شیخ فرمودند: در [[کربلا|کربلا]] که بودم در مدرسه حسن خان کربلا درس می‌گفتم. صمصام الملک برای [[زیارت]] آمده بود، یک هفته آمد در درس من نشست، و در آن هفته از استصحاب بحث می‌کردیم و کلمه «لاتنقض الیقین بالشّک» را می‌گفتیم. آخر هفته که شد، گفت: قربان آن لب و دهنی شوم که یک کلمه به این کوتاهی از آن بیرون آمده و ما یک هفته است بحث می‌کنیم، یک همچو آدمی بوده، بی‌اطلاع از عملیات نبوده، منتها ارباب ملک و املاک بود. | ||
به همان طرز سابق که می‌آمد خانه آخوند ملّا محمّد کبیر، پدر مرحوم آقا ضیاء عراقی و با او صحبت‌های علمی داشت، بعد از فوت آخوند هم می‌آید، به خیالش که فرزند آخوند به جای پدرش نشسته، در آن وقت، آقا ضیاء 24 ساله بود. صمصام الملک فرعی عنوان می‌کند. آقا ضیاء نمی‌تواند از عهده برآید. حاج صمصامالملک می‌گوید: آه! در خانه آخوند بسته شد! پدرم نقل می‌کرد که آقا ضیاء فرمود: این مثل یک کاسه آب گرمی بود که به سرم ریخته شد. از همان مجلس که حرکت می‌کند، می‌رود به [[اصفهان]] و بعدش هم به [[نجف]]، و می‌ماند تا آقا ضیاء می‌شود و همین یک کلمه «آه درِ خانه آخوند بسته شد.» باعث شد تا او به طور جدّی و مصمم به درس و بحث پرداخت و به کمالات علمی و معنوی دست یافت. آقا | به همان طرز سابق که می‌آمد خانه آخوند ملّا محمّد کبیر، پدر مرحوم آقا ضیاء عراقی و با او صحبت‌های علمی داشت، بعد از فوت آخوند هم می‌آید، به خیالش که فرزند آخوند به جای پدرش نشسته، در آن وقت، آقا ضیاء 24 ساله بود. صمصام الملک فرعی عنوان می‌کند. آقا ضیاء نمی‌تواند از عهده برآید. حاج صمصامالملک می‌گوید: آه! در خانه آخوند بسته شد! پدرم نقل می‌کرد که آقا ضیاء فرمود: این مثل یک کاسه آب گرمی بود که به سرم ریخته شد. از همان مجلس که حرکت می‌کند، می‌رود به [[اصفهان]] و بعدش هم به [[نجف]]، و می‌ماند تا آقا ضیاء می‌شود و همین یک کلمه «آه درِ خانه آخوند بسته شد.» باعث شد تا او به طور جدّی و مصمم به درس و بحث پرداخت و به کمالات علمی و معنوی دست یافت. آقا ضیاءالدین شش سال در [[حوز علمیه]] پررونق اصفهان، از محضر استادان بزرگواری، همچون آیات عظام: | ||
#آقا سید محمد هاشم چهارسوقی (1235 ـ 1318 هـ . ق.) | #آقا سید محمد هاشم چهارسوقی (1235 ـ 1318 هـ . ق.) | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
#میرزا ابراهیم محلاتی شیرازی. | #میرزا ابراهیم محلاتی شیرازی. | ||
آقا | آقا ضیاءالدین پس از سالها تحصیل، به درجه [[اجتهاد]] نائل آمد و در این دوره پیوسته مورد احترام استادانش بود و به کسی که دریایی از علم و دانش و معارف دینی در سینه‌اش نهفته است، شهرت دارد. | ||
=تدریس= | =تدریس= | ||
آقا | آقا ضیاءالدین در تمام دوران تحصیل به تدریس نیز اشتغال داشت و از برترین مدرسین و سرآمد استادان هم عصر خود بود. او پس از وفات استادش، آخوند خراسانی، حوزه تدریس مستقلی تشکیل داد و به عنوان مدرسی بزرگ، محققی مدقق، متفکری صاحب نظرو مسلط بر آراء و اندیشه‌های فقهی و اصولی گذشته، شهرت یافت. فضلا و محققان فراوانی گرد او آمده و از سرچشمه علوم و کمالاتش جرعه‌ها نوشیدند و سیراب شدند. دقت نظر و احاطه علمی او به ویژه در تدریس [[علم اصول]] که با نقد و بررسی آراء و نظریات دیگران انجام می‌گرفت، فوق العاده بود. این امر باعث شهرت و برتری او بر دیگران شد و وی را در شمار مجددّان علم اصول قرار داد. | ||
وی در 30 سال تدریس خود که تا پایان عمر او به طول انجامید، چند دوره [[اصول فقه]] و یک دوره فقه کامل که اکثرآن بر اساس بحثهای فقاهتی و تألیفات [[حاج آقا رضا همدانی]] (1250 ـ 1322 هـ . ق) بود، را تدریس کرد و حاصل آن پرورش صدها [[مجتهد]] بود که هریک از آنها در شهرهای مختلف، منشأ آثار خیر و برکات فراوانی گردیدند. | وی در 30 سال تدریس خود که تا پایان عمر او به طول انجامید، چند دوره [[اصول فقه]] و یک دوره فقه کامل که اکثرآن بر اساس بحثهای فقاهتی و تألیفات [[حاج آقا رضا همدانی]] (1250 ـ 1322 هـ . ق) بود، را تدریس کرد و حاصل آن پرورش صدها [[مجتهد]] بود که هریک از آنها در شهرهای مختلف، منشأ آثار خیر و برکات فراوانی گردیدند. | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
فقه و اصول در عصرآقا ضیاء | فقه و اصول در عصرآقا ضیاء | ||
آقا | آقا ضیاءالدین و معاصرانش در دوره‌ای جدید از علم و اصول قرار داشتند که مؤسس آن [[وحید بهبهانی]] (1117 ـ 1205 هـ . ق.) بود. | ||
تحقیقات اصولی انجام شده در این دوره با پژوهش‌هایی که در حدود یازده قرن قبل انجام گرفته بود، در مقایسه از لحاظ کم و کیف، ترجیح داشت و تألیف کتابهایی نظیر «فرائد الاصول» شیخ انصاری و «کفایه الاصول» آخوند خراسانی گویای این مدعاست. | تحقیقات اصولی انجام شده در این دوره با پژوهش‌هایی که در حدود یازده قرن قبل انجام گرفته بود، در مقایسه از لحاظ کم و کیف، ترجیح داشت و تألیف کتابهایی نظیر «فرائد الاصول» شیخ انصاری و «کفایه الاصول» آخوند خراسانی گویای این مدعاست. | ||
آقا ضیاء، محمّد حسین اصفهانی و دیگران تحولی را که شیخ انصاری پس از وحید بهبهانی به وجود آورده بود، تداوم بخشیدند و علم اصول فقه را به حد کمال رساندند. | آقا ضیاء، محمّد حسین اصفهانی و دیگران تحولی را که شیخ انصاری پس از وحید بهبهانی به وجود آورده بود، تداوم بخشیدند و علم اصول فقه را به حد کمال رساندند. | ||
در فقه نیز این دوره از عالی‌ترین دوره‌های اجتهاد به می‌آید. این دوره فقه با شیخ انصاری (1214 ـ 1281 هـ . ق.) آغاز می‌شود. او و شاگردان مستقیم و غیرمستقیمش در راه تکمیل فعالیت فقهای دوره‌های قبل، سعی و کوشش وافر نمودند و اجتهاد را به اوج کمال و ترقی رسانیدند. شیخ انصاری با دقت نظر و تحقیقات خویش، راه استنباط صحیح را نشان داد. کتابهای به جا مانده از او، به ویژه دو اثر مهم و گرانسنگ [[مکاسب|مکاسب]] و [[رسائل]] از کتابهای سطح عالی حوزه‌هاست که هنوز تدریس می‌شود. | در فقه نیز این دوره از عالی‌ترین دوره‌های اجتهاد به می‌آید. این دوره فقه با شیخ انصاری (1214 ـ 1281 هـ . ق.) آغاز می‌شود. او و شاگردان مستقیم و غیرمستقیمش در راه تکمیل فعالیت فقهای دوره‌های قبل، سعی و کوشش وافر نمودند و اجتهاد را به اوج کمال و ترقی رسانیدند. شیخ انصاری با دقت نظر و تحقیقات خویش، راه استنباط صحیح را نشان داد. کتابهای به جا مانده از او، به ویژه دو اثر مهم و گرانسنگ [[مکاسب|مکاسب]] و [[رسائل]] از کتابهای سطح عالی حوزه‌هاست که هنوز تدریس می‌شود. | ||
شیوه آقا | شیوه آقا ضیاءالدین در تدریس نیز همان شیوه شیخ انصاری بود. او در بحثهایش از عناصر مشترک اجتهادی و قواعد اصولی استفاده می‌کرد هر جا نام بزرگمردان و احیاگران در کتابها و بحث در بین دانشمندان شیعی در احیای علم اصول و نقش آنان در تحول این علم ذکر می‌گردد، نام آقا ضیاءالدین عراقی در کنار آنان جلب توجه می‌کند. هر جا بحث از علم اصول است، صحبت از آقا ضیاء نیز هست. | ||
=شاگردان= | =شاگردان= | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
4. آیت الله سید ابوالقاسم خوئی (1317 ـ 1413 هـ . ق) مدفون در نجف: او از مراجع بزرگ عالم [[تشیع]] و دارای تألیفات فراوانی در فقه، اصول، تفسیر و رجال بود و مراکز بزرگ علمی ـ فرهنگی در نقاط مختلف جهان تأسیس کرد. وی به تربیت شاگردان بسیاری که هم اکنون در سراسر جهان پراکنده‌اند، همت گماشت. | 4. آیت الله سید ابوالقاسم خوئی (1317 ـ 1413 هـ . ق) مدفون در نجف: او از مراجع بزرگ عالم [[تشیع]] و دارای تألیفات فراوانی در فقه، اصول، تفسیر و رجال بود و مراکز بزرگ علمی ـ فرهنگی در نقاط مختلف جهان تأسیس کرد. وی به تربیت شاگردان بسیاری که هم اکنون در سراسر جهان پراکنده‌اند، همت گماشت. | ||
5. آیت الله سید محمود شاهرودی (1301 ـ 1394 هـ . ق) مدفون در نجف: آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا | 5. آیت الله سید محمود شاهرودی (1301 ـ 1394 هـ . ق) مدفون در نجف: آقا سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی او را «ذوالشهادتین» می‌خواندند. وی رساله‌هایی در موضوعات گوناگون فقهی، اصولی،ادبی و رجالی نوشته و درسهای اصول و فقه آقا ضیاء و نائینی را تقریر نموده است. | ||
6. [[آیهالله سید عبدالله شیرازی|آیت الله سید عبدالله شیرازی]] (1309 ـ 1405 هـ . ق) مدفون در [[مشهد مقدس]]: وی 13 سال در درس آقا ضیاء شرکت نمود. آقا ضیاء درباره‌اش فرمود: | 6. [[آیهالله سید عبدالله شیرازی|آیت الله سید عبدالله شیرازی]] (1309 ـ 1405 هـ . ق) مدفون در [[مشهد مقدس]]: وی 13 سال در درس آقا ضیاء شرکت نمود. آقا ضیاء درباره‌اش فرمود: | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
و نیز فرمود: «در میان تلامذه سید فشارکی، میرزا سید علی یزدی لب خندقی بود که استاد موقع حرکتش وی را با اشک بدرقه کرد و از جدایی او هنگام بازگشت به ایران سوخت. در میان شاگردان من نیز شما موقعیت خاصی داری و مرا به جدایی و فراق خود مبتلا به حسرت می‌نمایی.» <ref>سیمای کاشان، ص 172 و آینه دانشوران، ص 11</ref> | و نیز فرمود: «در میان تلامذه سید فشارکی، میرزا سید علی یزدی لب خندقی بود که استاد موقع حرکتش وی را با اشک بدرقه کرد و از جدایی او هنگام بازگشت به ایران سوخت. در میان شاگردان من نیز شما موقعیت خاصی داری و مرا به جدایی و فراق خود مبتلا به حسرت می‌نمایی.» <ref>سیمای کاشان، ص 172 و آینه دانشوران، ص 11</ref> | ||
12. [[آیت الله شیخ محمد تقی بهجت]]، وی از مراجع تقلید شیعه و ساکن قم و از شاگردان آیهالله محمد حسین اصفهانی و آقا | 12. [[آیت الله شیخ محمد تقی بهجت]]، وی از مراجع تقلید شیعه و ساکن قم و از شاگردان آیهالله محمد حسین اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی است و دارای تألیفات و تقریرات در فقه و اصول می‌باشد. حاشیه وی بر «ذخیره العباد» آیهالله غروی اصفهانی یک دوره فقه استدلالی است. | ||
برخی از شاگردان آقا ضیاء عراقی پس از وفات وی به شهرهای مختلف کوچ کردند و در عرصه تدریس و تحقیق، یافته‌های علمی خود را با قلمی پرمایه به رشته تحریر و تقریر در آوردند و طلایه‌دار حوزه‌های علمیه در محل سکونت خود بودند،که از آن جمله‌اند: | برخی از شاگردان آقا ضیاء عراقی پس از وفات وی به شهرهای مختلف کوچ کردند و در عرصه تدریس و تحقیق، یافته‌های علمی خود را با قلمی پرمایه به رشته تحریر و تقریر در آوردند و طلایه‌دار حوزه‌های علمیه در محل سکونت خود بودند،که از آن جمله‌اند: | ||
| خط ۱۴۹: | خط ۱۴۹: | ||
3. [[علی مشکاه|آیت الله آقا شیخ علی مشکاه]] (1319 ـ 1410 هـ . ق.) مدفون [[خمینی شهر]] اصفهان: از چهره‌های پارسا و برجسته [[حوزه علمیه اصفهان]] است که از اصول آقا ضیاء، مباحث الفاظ و در فقه، مبحث [[ولایت فقیه]] را تحریر کرده است. | 3. [[علی مشکاه|آیت الله آقا شیخ علی مشکاه]] (1319 ـ 1410 هـ . ق.) مدفون [[خمینی شهر]] اصفهان: از چهره‌های پارسا و برجسته [[حوزه علمیه اصفهان]] است که از اصول آقا ضیاء، مباحث الفاظ و در فقه، مبحث [[ولایت فقیه]] را تحریر کرده است. | ||
4. [[آیهالله آقا میرزا علی غروی علیاری|آیت الله آقا میرزا علی غروی علیاری]] (1319 ـ 1416 هـ . ق.): وی در اصول، مبحث [[استصحاب]] و در فقه، کتاب الزکوه آقا | 4. [[آیهالله آقا میرزا علی غروی علیاری|آیت الله آقا میرزا علی غروی علیاری]] (1319 ـ 1416 هـ . ق.): وی در اصول، مبحث [[استصحاب]] و در فقه، کتاب الزکوه آقا ضیاءالدین را تقریر نموده است. | ||
نیز آیات عظام: سید آقا موسوی خلخالی (متوفا: 1324 هـ . ق.) ؛ سید ابوالحسن شمس آبادی (1326 ـ 1396 هـ . ق.) ؛ سید یحیی مدرسی یزدی (1321 ـ 1383 هـ . ق.) ؛ شیخ محمد حسین خیابانی سبحانی (1299 ـ 1393 هـ . ق.) ؛ شیخ محمد علی قدسی محلاتی؛ شیخ محمد علی اشرفی شاهرودی (1307 ـ 1394 هـ . ق.) ؛ سید صدر الدین صدر (1299 ـ 1373 هـ . ق.) ؛ و سید عبدالحسین طیب (1312 ـ 1412 هـ . ق.) تقریرات اصول و فقه آقا ضیاء را به رشته تحریر در آورده‌اند. | نیز آیات عظام: سید آقا موسوی خلخالی (متوفا: 1324 هـ . ق.) ؛ سید ابوالحسن شمس آبادی (1326 ـ 1396 هـ . ق.) ؛ سید یحیی مدرسی یزدی (1321 ـ 1383 هـ . ق.) ؛ شیخ محمد حسین خیابانی سبحانی (1299 ـ 1393 هـ . ق.) ؛ شیخ محمد علی قدسی محلاتی؛ شیخ محمد علی اشرفی شاهرودی (1307 ـ 1394 هـ . ق.) ؛ سید صدر الدین صدر (1299 ـ 1373 هـ . ق.) ؛ و سید عبدالحسین طیب (1312 ـ 1412 هـ . ق.) تقریرات اصول و فقه آقا ضیاء را به رشته تحریر در آورده‌اند. | ||
| خط ۱۷۲: | خط ۱۷۲: | ||
=منبع= | =منبع= | ||
[https://www.pasokh.org/fa/Article/View/9661/%D8%A2%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B6%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A برگرفته از سایت آیت الله آقا | [https://www.pasokh.org/fa/Article/View/9661/%D8%A2%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%B6%D9%8A%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A برگرفته از سایت آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی - مرکز مطالعات و پاسخگویی به ...https://www.pasokh.org] | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||