حق: تفاوت میان نسخه‌ها

مفسران، اطلاق «حق» بر قرآن یا توصیف نزول آن به «حق» را در آیات متعدد به همین معنا دانسته اند. <ref>آل عمران/سوره ۳، آیه ۳.    </ref><ref>انعام/سوره ۶، آیه ۱۱۴.    </ref><ref>اِسراء/سوره ۱۷، آیه ۱۰۵.    </ref><ref>زخرف/سوره ۴۳، آیه ۳۰۳۱.    </ref><ref>محمد/سوره ۴۷، آیه ۲.    </ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره آل عمران آیه ۳.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره انعام آیه ۱۱۴.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره اسراء آیه ۱۰۵.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره زخرف آیه ۳۰ـ۳۱.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره محمد آیه ۲.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ذیل سوره آل عمران آیه ۳.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ذیل سوره انعام آیه ۱۱۴.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ذیل سوره اسراء آیه ۱۰۵.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ذیل سوره زخرف آیه ۳۰ـ۳۱.</ref><ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ذیل سوره محمد آیه ۲.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره آل عمران آیه ۳، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره انعام آیه ۱۱۴، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره اسراء آیه ۱۰۵، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره زخرف آیه ۳۰ـ۳۱، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره محمد آیه ۲، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref>

همچنین، ترکیب اضافی «قَوْلَ الحَقِّ» <ref>مریم/سوره ۱۹، آیه ۳۴.    </ref> درباره حضرت عیسی علیه‌السلام، عموماً تعبیری دیگر از «کلمة اللّه» <ref>آل عمران/سوره ۳، آیه ۴۵.    </ref><ref>نساء/سوره ۴، آیه ۱۷۱.    </ref> تفسیر می‌شود <ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره مریم آیه ۳۴.</ref><ref>محمد بن عمر فخر رازی، التفسیر الکبیر، ذیل سوره مریم آیه ۳۴، قاهره، چاپ افست تهران.</ref> که به نحوه خاص خلقت حضرت عیسی به واسطه یک کلمه خدا ــ کُن <ref>آل عمران/سوره ۳، آیه ۵۹.    </ref> ــ مربوط است. <ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره مریم آیه ۳۴.</ref><ref>طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره مریم آیه ۳۴.</ref>

حق بودن وعده های الهی، مانند نصرت و اعزاز دین پیامبر، برگشت انسان‌ها به سوی پروردگارشان، ثواب و عقاب یا برگرداندن موسی به مادرش، به معنای وقوع حتمی آن هاست. <ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره یونس آیه ۴، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره یونس آیه ۵۵، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره هود آیه ۴۵، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره قصص آیه ۱۳، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره روم آیه ۶۰، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره لقمان آیه ۳۳، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ذیل سوره غافر آیه ۵۵، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره یونس آیه ۴.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره یونس آیه ۵۵.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره هود آیه ۴۵.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره قصص آیه ۱۳.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره روم آیه ۶۰.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره لقمان آیه ۳۳.</ref><ref>زمخشری، الکشّاف عن حقیقة التنزیل، ذیل سوره غافر آیه ۵۵.</ref>

همچنین تعابیری مانند «حَقَّ عَلَیهِمُ القَولُ»، <ref>فصلت/سوره ۴۱، آیه ۲۵.    </ref> «حَقَّ عَلیهِ کلمةُ العَذابِ» <ref>زمر/سوره ۳۹، آیه ۱۹.    </ref> و مشابه این ها، <ref>اعراف/سوره ۷، آیه ۳۰.    </ref><ref>اِسراء/سوره ۱۷، آیه ۱۶.    </ref><ref>حج/سوره ۲۲، آیه ۱۸.    </ref><ref>ص/سوره ۳۸، آیه ۱۴.    </ref> حاکی از محقق شدن قولِ وعیدی خداوند درباره گمراهی و عذاب کافران در دنیا و آخرت است.

===عارفان به«حق» درقرآن===

قرآن افراد خاصی را به عنوان کسانی که حق (به طور خاص، حق بودنِ قرآن) را در می‌یابند، معرفی کرده است: کسانی که از جانب خدا به ایشان علم داده شده، صاحبان خردهای ناب، برخی از اهل کتاب، و مؤمنان. <ref>بقرة/سوره ۲، آیه ۱۴۴.    </ref><ref>مائدة/سوره ۵، آیه ۸۳.    </ref><ref>مائدة/سوره ۵، آیه ۸۴.    </ref><ref>رعد/سوره ۱۳، آیه ۱۹.    </ref><ref>حج/سوره ۲۲، آیه ۵۴.    </ref><ref>سبأ/سوره ۳۴، آیه ۶.    </ref><ref>شوری/سوره ۴۲، آیه ۱۸.    </ref>

===اتصاف افعال انسان به صفت حق===

علی علیه‌السلام تصریح می‌کند که رایت حق در دست اهل بیت علیهم‌السلام است و تنها راه رستگاری، همراهی با آنان و پیروی از آنان است. <ref>علی بن ابی‌طالب (ع)، امام اول، نهج البلاغة، خطبه ۸۷، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست قم.</ref><ref>علی بن ابی‌طالب (ع)، امام اول، نهج البلاغة، خطبه ۱۰۰، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست قم.</ref><ref>علی بن ابی‌طالب (ع)، امام اول، نهج البلاغة، خطبه ۲۳۹، چاپ صبحی صالح، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست قم.</ref>

همچنین نقل شده که دین حق دین همراه با ولایت است <ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۳۲.    </ref> و روی گردانی از ولایت اهل حق مایه هلاک است. <ref>ابن بابویه، کتاب الخصال، ج۱، ص۶۲۶، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ش.    </ref>

مضمون این روایات، که به وقوع اختلاف و نبرد میان مسلمانان پس از رحلت پیامبر اشاره دارد، در واقع به مسلمانان کمک می‌کرد که در فضایی که حق و باطل به هم آمیخته بود، حق را از باطل تمییز دهند.