۱٬۷۴۱
ویرایش
طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۳۷
، ۳۰ آوریل ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
</div> | </div> | ||
{{پانویس رنگی}} | {{پانویس رنگی}} | ||
'''طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها''' عنوان مقاله‌ای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] شماره سوم می‌باشد که به قلم دکتر مرتضی شیرودی و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] منتشر شده است. این مقاله در فصل تابستان سال 1384 منتشر شده است.</div> | '''طرح خاورمیانه بزرگ، غرب و کشورهاى مسلمان زمینه‌ها، چیستى و پیامدها''' عنوان مقاله‌ای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] شماره سوم می‌باشد که به قلم دکتر مرتضی شیرودی<ref>عضو هیأت علمى ـ پژوهشى پژوهشکده تحقیقات اسلامى و مدرس دانشگاه، محقق و نویسنده.</ref> و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] منتشر شده است. این مقاله در فصل تابستان سال 1384 منتشر شده است.</div> | ||
<br> | <br> | ||
=چکیده= | =چکیده= | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
واژه خاورمیانه در یکى از محدودترین تعریف‌ها، به منطقه نفوذ انگلیس در فاصله دو جنگ جهانى اول و دوم، یعنى به [[فلسطین]] و ماوراى [[اردن]] و [[عراق]] اطلاق مى‌شد(خاورمیانه کوچک) اما بعدها، خاورمیانه تعداد بیشترى از کشورها را در برگرفت. این کشورها شامل ایران، ترکیه، اردن، مصر، قبرس، شبه جزیره [[عربستان]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]]، [[عراق]]، [[فلسطین]]، [[سوریه]]، [[لبنان]] و [[سودان]] است (خاورمیانه میانى)<ref>على بابایى، 1380: 1/12.</ref> در سال‌هاى اخیر، واژه «خاورمیانه بزرگ» به عرصه واژگانى علوم سیاسى وارد شد که زمینه‌هاى آن پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 / 20 شهریور 1380 فراهم آمده است. <br> | واژه خاورمیانه در یکى از محدودترین تعریف‌ها، به منطقه نفوذ انگلیس در فاصله دو جنگ جهانى اول و دوم، یعنى به [[فلسطین]] و ماوراى [[اردن]] و [[عراق]] اطلاق مى‌شد(خاورمیانه کوچک) اما بعدها، خاورمیانه تعداد بیشترى از کشورها را در برگرفت. این کشورها شامل ایران، ترکیه، اردن، مصر، قبرس، شبه جزیره [[عربستان]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]]، [[عراق]]، [[فلسطین]]، [[سوریه]]، [[لبنان]] و [[سودان]] است (خاورمیانه میانى)<ref>على بابایى، 1380: 1/12.</ref> در سال‌هاى اخیر، واژه «خاورمیانه بزرگ» به عرصه واژگانى علوم سیاسى وارد شد که زمینه‌هاى آن پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 / 20 شهریور 1380 فراهم آمده است. <br> | ||
از جمله: "کالین پاول" وزیر خارجه وقت آمریکا در سال 2002 / 1381 در سخنرانى خود در بنیاد هرتیج، براى نخستین بار و به طور رسمى، طرح این کشور براى خاورمیانه را مبنى بر اصلاحات سیاسى، اقتصادى و آموزشى اعلام کرد. "جرج بوش پسر" در سال 2003 /1382،اندکى پیش از تهاجم نظامى‌به عراق، طى سخنانى در انستیتوى آمریکایى اینترپرایز، عزم خود مبنى بر استقرار ارزش‌هاى دموکراتیک در خاورمیانه را ابراز داشت، و‌اندکى بعد، در جهت عملیاتى کردن ارزش‌هاى مورد نظر خود، پیشنهاد ایجاد منطقه مبادله آزاد میان آمریکا و خاورمیانه تا ده سال آینده را ارائه داد. <br> | از جمله: "کالین پاول" وزیر خارجه وقت آمریکا در سال 2002 / 1381 در سخنرانى خود در بنیاد هرتیج، براى نخستین بار و به طور رسمى، طرح این کشور براى خاورمیانه را مبنى بر اصلاحات سیاسى، اقتصادى و آموزشى اعلام کرد. "جرج بوش پسر" در سال 2003 /1382،اندکى پیش از تهاجم نظامى‌به عراق، طى سخنانى در انستیتوى آمریکایى اینترپرایز، عزم خود مبنى بر استقرار ارزش‌هاى دموکراتیک در خاورمیانه را ابراز داشت، و‌اندکى بعد، در جهت عملیاتى کردن ارزش‌هاى مورد نظر خود، پیشنهاد ایجاد منطقه مبادله آزاد میان آمریکا و خاورمیانه تا ده سال آینده را ارائه داد. <br> | ||
«دیک چینى» معاون رییس جمهور آمریکا در همین سال و در مجمع جهانى اقتصاد، صراحتاً سیاست رسمى‌دولت آمریکا مبنى بر دموکراتیک ساختن خاورمیانه را بیان داشت. روزنامه عرب زبان «الحیات» در سال 2004 / 1383، مفاد سند اجرایى طرح خاورمیانه بزرگ را که از سوى آمریکا براى طرح در نشست سران گروه هشت در سى‌آیلند جورجیاى آمریکا ارائه شده بود، منتشر ساخت. این طرح داراى ابعاد جغرافیایى، سیاسى، فرهنگى و... است. در بعد جغرافیایى، خاورمیانه بزرگ علاوه بر کشورهایى که قبل از آن در خاورمیانه (میانى) قرار مى‌گرفتند، شامل کشورهاى آسیاى میانه چون ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان و کشورهاى حوزه قفقاز و ماوراى آن، یعنى آذربایجان، ارمنستان و گرجستان هم مى‌شود. خاورمیانه بزرگ در ابعاد سیاسى، فرهنگى و... را در مبحث زیرین پى مى‌گیریم: <br> | «دیک چینى» معاون رییس جمهور آمریکا در همین سال و در مجمع جهانى اقتصاد، صراحتاً سیاست رسمى‌دولت آمریکا مبنى بر دموکراتیک ساختن خاورمیانه را بیان داشت. روزنامه عرب زبان «الحیات» در سال 2004 / 1383، مفاد سند اجرایى طرح خاورمیانه بزرگ را که از سوى آمریکا براى طرح در نشست سران گروه هشت<ref>مراد از گروه هشت، اتحادیه هشت کشور صنعتى جهان است.</ref> در سى‌آیلند جورجیاى آمریکا ارائه شده بود، منتشر ساخت. این طرح داراى ابعاد جغرافیایى، سیاسى، فرهنگى و... است. در بعد جغرافیایى، خاورمیانه بزرگ علاوه بر کشورهایى که قبل از آن در خاورمیانه (میانى) قرار مى‌گرفتند، شامل کشورهاى آسیاى میانه چون ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان و کشورهاى حوزه قفقاز و ماوراى آن، یعنى آذربایجان، ارمنستان و گرجستان هم مى‌شود. خاورمیانه بزرگ در ابعاد سیاسى، فرهنگى و... را در مبحث زیرین پى مى‌گیریم: <br> | ||
=محتواى طرح خاورمیانه بزرگ= | =محتواى طرح خاورمیانه بزرگ= | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
البته بعضى از رهبران کشورهاى خاورمیانه، عملا به آن چه مفاد طرح خاورمیانه بزرگ به دنبال آن است، پاسخ مثبت داده و گام‌هایى را در جهت اصلاحات سیاسى، اجتماعى و اقتصادى برداشته‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت نیز به نوبه خود این تلاش را تأیید کرده و با پیشنهادهاى خاص خود خواستار اصلاحات در منطقه خاورمیانه شده‌اند. طرح مشارکت اروپا و خاورمیانه و طرح مشارکت آمریکا و خاورمیانه و تلاش‌هاى چند جانبه براى بازسازى افغانستان و عراق، اشتیاق گروه هشت را براى انجام اصلاحات در منطقه آشکار ساخت <ref>رویکرد مشترک...، 1383: 78.</ref> <br> | البته بعضى از رهبران کشورهاى خاورمیانه، عملا به آن چه مفاد طرح خاورمیانه بزرگ به دنبال آن است، پاسخ مثبت داده و گام‌هایى را در جهت اصلاحات سیاسى، اجتماعى و اقتصادى برداشته‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت نیز به نوبه خود این تلاش را تأیید کرده و با پیشنهادهاى خاص خود خواستار اصلاحات در منطقه خاورمیانه شده‌اند. طرح مشارکت اروپا و خاورمیانه و طرح مشارکت آمریکا و خاورمیانه و تلاش‌هاى چند جانبه براى بازسازى افغانستان و عراق، اشتیاق گروه هشت را براى انجام اصلاحات در منطقه آشکار ساخت <ref>رویکرد مشترک...، 1383: 78.</ref> <br> | ||
به هر روى، اولویت‌هاى طرح خاورمیانه بزرگ عبارت است از:اول:منطقه به سوى دموکراسى غرب‌گرایانه ترغیب شود. دوم: جوامع فرهیخته؟! در منطقه تأسیس گردد. سوم: فرصت‌هاى اقتصادى به سبک غرب توسعه یابد. این اولویت‌ها، راهى است به سوى توسعه غربى منطقه، زیرا دموکراسى، چارچوبى است که توسعه سرمایه‌دارى در درون آن تحقق پیدا مى‌کند. افرادى که از آموزش‌هاى دلخواه کاپیتالیسم برخوردار باشند، ابزارهاى توسعه بورژوازى هستند و طرح توسعه فرصت‌هاى اقتصادى بانک جهانى، ماشین توسعه به حساب مى‌آیند. توضیح هر یک از اولویت‌هاى یاد شده به این شرح است: <br> | به هر روى، اولویت‌هاى طرح خاورمیانه بزرگ عبارت است از:اول:منطقه به سوى دموکراسى غرب‌گرایانه ترغیب شود. دوم: جوامع فرهیخته؟! در منطقه تأسیس گردد. سوم: فرصت‌هاى اقتصادى به سبک غرب توسعه یابد. این اولویت‌ها، راهى است به سوى توسعه غربى منطقه، زیرا دموکراسى، چارچوبى است که توسعه سرمایه‌دارى در درون آن تحقق پیدا مى‌کند. افرادى که از آموزش‌هاى دلخواه کاپیتالیسم برخوردار باشند، ابزارهاى توسعه بورژوازى هستند و طرح توسعه فرصت‌هاى اقتصادى بانک جهانى، ماشین توسعه به حساب مى‌آیند. توضیح هر یک از اولویت‌هاى یاد شده به این شرح است: <br> | ||
تشویق به تأسیس دموکراسى غرب‌مدار:در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:"از نظر سطح مشارکت، فاصله بزرگى بین کشورهاى عربى و سایر مناطق جهان وجود دارد. این کاستى در سطح آزادى دو چندان است که آن، یکى از جلوه‌هاى دردمندتر عقب‌ماندگى توسعه سیاسى محسوب مى‌شود، لذا، غرب و غرب‌گراها، دموکراسى و آزادى را براى شکوفایى فردى و جمعى کشورهاى فوق، لازم مى‌دانند؛ پدیده‌اى که آن را تا حدود زیادى در سراسر کشورهاى خاورمیانه بزرگ، نایاب مى‌بینند. در گزارش سال 2003 / 1382، تنها اسرائیل در خاورمیانه بزرگ آزاد توصیف شده، و نیز، چهار کشور دیگر، تا حدودى آزاد توصیف شده‌اند. گزارش توسعه انسانى کشورهاى عرب نشان داده که در اواخر دهه 1990/1370 از بین هفت منطقه در جهان، کشورهاى عرب مسلمان در کمترین سطح از آزادى قرار دارند. گزارش یاد شده با جدول‌هایى نشان داده که آزادى بیان و پاسخ‌گویى در کشورهاى عربى مسلمان در مقایسه با سایر کشورهاى جهان در پایین‌ترین سطح قرار دارد» <ref>همان.</ref> <br> | '''تشویق به تأسیس دموکراسى غرب‌مدار:''' در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:"از نظر سطح مشارکت، فاصله بزرگى بین کشورهاى عربى و سایر مناطق جهان وجود دارد. این کاستى در سطح آزادى دو چندان است که آن، یکى از جلوه‌هاى دردمندتر عقب‌ماندگى توسعه سیاسى محسوب مى‌شود، لذا، غرب و غرب‌گراها، دموکراسى و آزادى را براى شکوفایى فردى و جمعى کشورهاى فوق، لازم مى‌دانند؛ پدیده‌اى که آن را تا حدود زیادى در سراسر کشورهاى خاورمیانه بزرگ، نایاب مى‌بینند. در گزارش سال 2003 / 1382، تنها اسرائیل در خاورمیانه بزرگ آزاد توصیف شده، و نیز، چهار کشور دیگر، تا حدودى آزاد توصیف شده‌اند. گزارش توسعه انسانى کشورهاى عرب نشان داده که در اواخر دهه 1990/1370 از بین هفت منطقه در جهان، کشورهاى عرب مسلمان در کمترین سطح از آزادى قرار دارند. گزارش یاد شده با جدول‌هایى نشان داده که آزادى بیان و پاسخ‌گویى در کشورهاى عربى مسلمان در مقایسه با سایر کشورهاى جهان در پایین‌ترین سطح قرار دارد» <ref>همان.</ref> <br> | ||
علاوه بر این، جهان عرب از نظر جایگاه زنان، تنها بر کشورهاى جنوب صحراى بزرگ آفریقا رجحان دارد. این نشانه‌ها، با تمایلات ساکنان این منطقه، هماهنگى ندارد. به عنوان مثال، در گزارش توسعه انسانى سال 2003/ 1382 اعراب، ساکنان این کشورها در صدر فهرست کسانى قرار دارند که در سراسر جهان مى‌گویند: دموکراسى بهتر از هر نو دیگر حکومت است. نیز بالاترین حد از عدم پذیرش حکومت‌هاى استبدادى را ابراز کرده‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت با استناد به آمار و ارقام یاد شده، به نحوى که در سطور آتى مشاهده مى‌شود، از اصلاحات دموکراتیک در این منطقه حمایت مى‌کنند: <br> | علاوه بر این، جهان عرب از نظر جایگاه زنان، تنها بر کشورهاى جنوب صحراى بزرگ آفریقا رجحان دارد. این نشانه‌ها، با تمایلات ساکنان این منطقه، هماهنگى ندارد. به عنوان مثال، در گزارش توسعه انسانى سال 2003/ 1382 اعراب، ساکنان این کشورها در صدر فهرست کسانى قرار دارند که در سراسر جهان مى‌گویند: دموکراسى بهتر از هر نو دیگر حکومت است. نیز بالاترین حد از عدم پذیرش حکومت‌هاى استبدادى را ابراز کرده‌اند. کشورهاى عضو گروه هشت با استناد به آمار و ارقام یاد شده، به نحوى که در سطور آتى مشاهده مى‌شود، از اصلاحات دموکراتیک در این منطقه حمایت مى‌کنند: <br> | ||
1 ـ چند کشور در خاورمیانه بزرگ اعلام کرده‌اند، که طى سال‌هاى 2004 تا 2006 / 1383 تا 1385 قصد دارند چند انتخابات را در سطوح ریاست جمهورى، پارلمان و شوراهاى محلى برگزار کنند. به منظور همکارى با کشورهایى که آمادگى جدى براى اجراى انتخابات آزاد و منصفانه به تعبیر غرب داشته باشند، گروه هشت مى‌تواند با ابتکار عمل خاص خود کمک‌هایى را براى مرحله پیش از انتخابات ارائه دهد. از جمله: <br> | 1 ـ چند کشور در خاورمیانه بزرگ اعلام کرده‌اند،<ref>افغانستان، الجزایر، بحرین، لبنان، مغرب، قطر، عربستان سعودى، تونس، ترکیه و یمن براى انجام انتخابات در این سال‌ها برنامه‌ریزى مى‌کردند.</ref> که طى سال‌هاى 2004 تا 2006 / 1383 تا 1385 قصد دارند چند انتخابات را در سطوح ریاست جمهورى، پارلمان و شوراهاى محلى برگزار کنند. به منظور همکارى با کشورهایى که آمادگى جدى براى اجراى انتخابات آزاد و منصفانه به تعبیر غرب داشته باشند، گروه هشت مى‌تواند با ابتکار عمل خاص خود کمک‌هایى را براى مرحله پیش از انتخابات ارائه دهد. از جمله: <br> | ||
* ارائه کمک‌هاى فنى از طریق تبادل دیدارها یا فراخوان براى تأسیس یا تقویت کمیته‌هاى مستقل انتخابات به منظور نظارت و پاسخ‌گویى به شکایات و تحویل گرفتن گزارش‌ها. <br> | * ارائه کمک‌هاى فنى از طریق تبادل دیدارها یا فراخوان براى تأسیس یا تقویت کمیته‌هاى مستقل انتخابات به منظور نظارت و پاسخ‌گویى به شکایات و تحویل گرفتن گزارش‌ها. <br> | ||
* ارائه کمک‌هاى فنى براى ثبت‌نام انتخاب‌کنندگان و تربیت نیرو براى کشورهایى که چنین تمایلى دارند، با تأکید خاص بر زنان انتخاب‌کننده. | * ارائه کمک‌هاى فنى براى ثبت‌نام انتخاب‌کنندگان و تربیت نیرو براى کشورهایى که چنین تمایلى دارند، با تأکید خاص بر زنان انتخاب‌کننده. | ||
2 ـ به خاطر تقویت نقش پارلمان‌ها در روند دموکراتیزه کردن این کشورها، گروه هشت مایل است برنامه‌هایى براى دیدار اعضاى پارلمان‌ها با تأکید بر اهمیت قانون گذارى و اجراى اصلاحات قانونى و گزینش انتخاب‌کنندگان از غرب را ترتیب دهد. <br> | 2 ـ به خاطر تقویت نقش پارلمان‌ها در روند دموکراتیزه کردن این کشورها، گروه هشت مایل است برنامه‌هایى براى دیدار اعضاى پارلمان‌ها با تأکید بر اهمیت قانون گذارى و اجراى اصلاحات قانونى و گزینش انتخاب‌کنندگان از غرب را ترتیب دهد. <br> | ||
3 ـ زنان در کشورهاى عرب فقط 3/5 درصد از کرسى‌هاى پارلمان را در اختیار دارند. به منظور افزایش مشارکت زنان در حیات سیاسى و اجتماعى، کشورهاى گروه هشت مى‌خواهند مؤسساتى را به راه‌اندازند که آموزش ویژه زنانى را بر عهده بگیرند که مایل به مشارکت در رقابت‌هاى انتخاباتى هستند، یا قصد تأسیس و راه‌اندازى سازمان‌هاى غیردولتى را دارند. این مؤسسات مى‌توانند دیدارهایى را بین زنان پیشگام در کشورهاى مجموعه گروه هشت و زنان منطقه فراهم سازند <ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | 3 ـ زنان در کشورهاى عرب فقط 3/5 درصد از کرسى‌هاى پارلمان را در اختیار دارند. به منظور افزایش مشارکت زنان در حیات سیاسى و اجتماعى، کشورهاى گروه هشت مى‌خواهند مؤسساتى را به راه‌اندازند که آموزش ویژه زنانى را بر عهده بگیرند که مایل به مشارکت در رقابت‌هاى انتخاباتى هستند، یا قصد تأسیس و راه‌اندازى سازمان‌هاى غیردولتى را دارند. این مؤسسات مى‌توانند دیدارهایى را بین زنان پیشگام در کشورهاى مجموعه گروه هشت و زنان منطقه فراهم سازند. <ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | ||
4 ـ در زمانى که آمریکا، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و بانک جهانى عملا طرح‌هاى زیادى را براى ترغیب اصلاحات قانونى و قضایى به اجرا مى‌گذارند، اکثر این طرح‌ها، در سطح ملى و در زمینه‌هایى مثل آموزش قضایى و مدیریت قضایى و اصلاح سیستم قانونى صرف مى‌شود. در عین حال، کشورهاى گروه هشت به دنبال آن هستند که با تأکید بر ارتقاى سطح مردم عادى، تلاش‌هاى خود را افزایش دهند تا به زعم خود، نسبت به عدالت احساس واقعى پدید آورند. مجموعه گروه هشت در پى آن‌اند مراکزى را تأسیس یا در مؤسساتى سرمایه‌گذارى کنند که طى آن، افراد بتوانند در مورد قوانین اجتماعى و جنایى یا مذهبى به مشاوره یا اطلاعات دست یابند، یا با حقوق دانان و وکلا ارتباط برقرار کنند؛ مسئله‌اى که در باور گروه هشت تا حد زیادى در کشورهاى منطقه وجود ندارد. آنها مایل‌اند چنین مراکزى را در دانشگاه‌هاى حقوق منطقه تأسیس نمایند.<ref>على بابایى، 1383:425.</ref> <br> | 4 ـ در زمانى که آمریکا، اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و بانک جهانى عملا طرح‌هاى زیادى را براى ترغیب اصلاحات قانونى و قضایى به اجرا مى‌گذارند، اکثر این طرح‌ها، در سطح ملى و در زمینه‌هایى مثل آموزش قضایى و مدیریت قضایى و اصلاح سیستم قانونى صرف مى‌شود. در عین حال، کشورهاى گروه هشت به دنبال آن هستند که با تأکید بر ارتقاى سطح مردم عادى، تلاش‌هاى خود را افزایش دهند تا به زعم خود، نسبت به عدالت احساس واقعى پدید آورند. مجموعه گروه هشت در پى آن‌اند مراکزى را تأسیس یا در مؤسساتى سرمایه‌گذارى کنند که طى آن، افراد بتوانند در مورد قوانین اجتماعى و جنایى یا مذهبى به مشاوره یا اطلاعات دست یابند، یا با حقوق دانان و وکلا ارتباط برقرار کنند؛ مسئله‌اى که در باور گروه هشت تا حد زیادى در کشورهاى منطقه وجود ندارد. آنها مایل‌اند چنین مراکزى را در دانشگاه‌هاى حقوق منطقه تأسیس نمایند.<ref>على بابایى، 1383:425.</ref> <br> | ||
5 ـ گزارش توسعه انسانى سازمان ملل نشان مى‌دهد که براى هر هزار شهروند عرب، کمتر از 53 روزنامه یا نشریه وجود دارد. حال آن که این آمار در کشورهاى پیشرفته براى هر هزار نفر، 285 روزنامه و نشریه است. از سوى دیگر، غرب ادعا مى‌کند نشریات عرب، داراى کیفیت پایین بوده و اکثر برنامه‌هاى تلویزیونى منطقه در مالکیت یا کنترل دولت است و غالباً چون کیفیت پایینى دارند، نیازمند برنامه‌هایى هستند که به صورت گزارش‌هاى تحلیلى و واقعى باشد. غرب در تحلیل‌هاى خود معتقد است این کاستى به عدم توجه توده‌هاى مردم به رسانه‌هاى مکتوب برمى‌گردد و مانع آگاهى و اطلاعات کافى در بین آنها مى‌شود. به منظور حل این مشکل، گروه هشت اقدامات زیر را تعقیب مى‌کند: <br> | 5 ـ گزارش توسعه انسانى سازمان ملل نشان مى‌دهد که براى هر هزار شهروند عرب، کمتر از 53 روزنامه یا نشریه وجود دارد. حال آن که این آمار در کشورهاى پیشرفته براى هر هزار نفر، 285 روزنامه و نشریه است. از سوى دیگر، غرب ادعا مى‌کند نشریات عرب، داراى کیفیت پایین بوده و اکثر برنامه‌هاى تلویزیونى منطقه در مالکیت یا کنترل دولت است و غالباً چون کیفیت پایینى دارند، نیازمند برنامه‌هایى هستند که به صورت گزارش‌هاى تحلیلى و واقعى باشد. غرب در تحلیل‌هاى خود معتقد است این کاستى به عدم توجه توده‌هاى مردم به رسانه‌هاى مکتوب برمى‌گردد و مانع آگاهى و اطلاعات کافى در بین آنها مى‌شود. به منظور حل این مشکل، گروه هشت اقدامات زیر را تعقیب مى‌کند: <br> | ||
* به راه‌انداختن یکسرى دیدارهاى متقابل بین روزنامه‌نگاران در رسانه‌هاى نوشتارى و شنیدارى. <br> | * به راه‌انداختن یکسرى دیدارهاى متقابل بین روزنامه‌نگاران در رسانه‌هاى نوشتارى و شنیدارى. <br> | ||
* به راه‌انداختن برنامه‌هاى آموزش روزنامه‌نگاران مستقل. <br> | * به راه‌انداختن برنامه‌هاى آموزش روزنامه‌نگاران مستقل. <br> | ||
* ارائه بورس‌هاى تحصیلى به دانشجویان تا بتوانند تحصیلات خود را در زمینه روزنامه‌نگارى در منطقه یا خارج از آن، تداوم بخشند. هم‌چنین، سرمایه‌گذارى براى اعزام روزنامه‌نگاران یا اساتید این فن به منطقه براى برگزارى همایش‌هاى آموزشى در مورد مسائلى چون پوشش دادن به انتخابات یا برگزارى یک دوره تحصیلى و یا تدریس آن در آموزشگاه‌هاى منطقه | * ارائه بورس‌هاى تحصیلى به دانشجویان تا بتوانند تحصیلات خود را در زمینه روزنامه‌نگارى در منطقه یا خارج از آن، تداوم بخشند. هم‌چنین، سرمایه‌گذارى براى اعزام روزنامه‌نگاران یا اساتید این فن به منطقه براى برگزارى همایش‌هاى آموزشى در مورد مسائلى چون پوشش دادن به انتخابات یا برگزارى یک دوره تحصیلى و یا تدریس آن در آموزشگاه‌هاى منطقه <ref>استراتژى خاورمیانه...، 1383: 98.</ref> <br> | ||
6 ـ گزارش بانک جهانى نشان مى‌دهد که فساد ادارى، مالى و اقتصادى، مهم‌ترین عامل توسعه‌نیافتگى کشورهاست. این مسئله در بسیارى از کشورهاى خاورمیانه بزرگ، ریشه گرفته است و گروه هشت مى‌کوشد: <br> | 6 ـ گزارش بانک جهانى نشان مى‌دهد که فساد ادارى، مالى و اقتصادى، مهم‌ترین عامل توسعه‌نیافتگى کشورهاست. این مسئله در بسیارى از کشورهاى خاورمیانه بزرگ، ریشه گرفته است و گروه هشت مى‌کوشد: <br> | ||
* کشورهاى خاورمیانه را ترغیب کند، تا برنامه شفاف‌سازى و مبارزه با فساد را که در کشورهاى گروه هشت اجرا مى‌شود، اتخاذ کنند. | * کشورهاى خاورمیانه را ترغیب کند، تا برنامه شفاف‌سازى و مبارزه با فساد را که در کشورهاى گروه هشت اجرا مى‌شود، اتخاذ کنند. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
* با سرمایه‌گذارى بیشتر در سازمان‌هاى محلى مثل مؤسسه وست مینستر در عربستان سعودى، توان تکنیکى سازمان‌هاى غیردولتى را در منطقه افزایش داده و به آنها آموزش دهند که چگونه برنامه‌ریزى کرده و بر دولت اثر بگذارند، یا استراتژى خاص مربوط به رسانه‌ها و کسب حمایت‌هاى مردمى‌را چگونه توسعه دهند. این برنامه‌ها هم‌چنین مى‌تواند شامل دیدارهاى متقابل و تأسیس شبکه‌هاى منطقه‌اى باشد. <br> | * با سرمایه‌گذارى بیشتر در سازمان‌هاى محلى مثل مؤسسه وست مینستر در عربستان سعودى، توان تکنیکى سازمان‌هاى غیردولتى را در منطقه افزایش داده و به آنها آموزش دهند که چگونه برنامه‌ریزى کرده و بر دولت اثر بگذارند، یا استراتژى خاص مربوط به رسانه‌ها و کسب حمایت‌هاى مردمى‌را چگونه توسعه دهند. این برنامه‌ها هم‌چنین مى‌تواند شامل دیدارهاى متقابل و تأسیس شبکه‌هاى منطقه‌اى باشد. <br> | ||
* سرمایه‌گذارى در سازمان‌هاى غیردولتى مى‌تواند کارشناسان حقوق و رسانه‌اى منطقه را گردهم آورد تا ارزیابى‌هاى سالانه‌اى را در مورد تلاش‌هاى صرف شده به خاطر اصلاحات قضایى و آزادى و رسانه‌هاى عمومى‌منطقه ترتیب دهند. در این باره، گروه هشت بر این باور است که مى‌توان از الگوى پیشنهادى گزارش توسعه انسانى اعراب هم پیروى کرد.<ref>گزارش پژوهشى...، 1381: 21.</ref> <br> | * سرمایه‌گذارى در سازمان‌هاى غیردولتى مى‌تواند کارشناسان حقوق و رسانه‌اى منطقه را گردهم آورد تا ارزیابى‌هاى سالانه‌اى را در مورد تلاش‌هاى صرف شده به خاطر اصلاحات قضایى و آزادى و رسانه‌هاى عمومى‌منطقه ترتیب دهند. در این باره، گروه هشت بر این باور است که مى‌توان از الگوى پیشنهادى گزارش توسعه انسانى اعراب هم پیروى کرد.<ref>گزارش پژوهشى...، 1381: 21.</ref> <br> | ||
تلاش براى ساختن جامعه مدنى: در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:شناخت و آگاهى، راهى است به سوى توسعه و رهایى، به ویژه در جهانى که با جهان‌گرایان گره خورده است. به هر روى، جهان غرب مى‌گوید:منطقه خاورمیانه بزرگ که روزگارى مهد اکتشافات علمى‌و معرفت بود، تا حد زیادى از جهان کنونى که رویکردى اطلاعاتى دارد، عقب‌مانده است. منطقه از شکاف اطلاعاتى خاصى رنج مى‌برد، به علاوه، فرار مغزها، چالش مهمى‌بر سر راه توسعه این کشورهاست. تولید کتاب در کشورهاى عربى تنها 1/1 درصد کل تولید کتاب جهانى است، در حالى که کتاب‌هاى دینى بیش از 15 درصد از این انتشارات را در بر مى‌گیرد. حدود یک چهارم فارغ‌التحصیلان دانشگاهى به خارج مهاجرت مى‌کنند و در مقابل، این کشورها تا حد زیادى، تکنولوژى مورد نیاز خود را وارد مى‌سازند. تعداد کتاب‌هاى ترجمه شده به زبان یونانى که تنها یازده میلیون نفر بدان تکلم دارند، پنج برابر آن چیزى است که به زبان عربى ترجمه مى‌شود. گروه هشت با تکیه بر تلاش‌هاى جارى منطقه‌اى، در حل و فصل مشکلات و چالش‌هاى بالا مى‌خواهد براى حل موانع آموزشى در منطقه به شیوه‌هاى زیر کمک کند و دانشجویان را یارى دهد تا به منظور موفقیت در بازار جهانى‌شده عصر کنونى، مهارت‌هاى لازم را کسب نمایند: <br> | '''تلاش براى ساختن جامعه مدنى:''' در گزارش توسعه انسانى سال 2002 / 1381 اعراب آمده است:شناخت و آگاهى، راهى است به سوى توسعه و رهایى، به ویژه در جهانى که با جهان‌گرایان گره خورده است. به هر روى، جهان غرب مى‌گوید:منطقه خاورمیانه بزرگ که روزگارى مهد اکتشافات علمى‌و معرفت بود، تا حد زیادى از جهان کنونى که رویکردى اطلاعاتى دارد، عقب‌مانده است. منطقه از شکاف اطلاعاتى خاصى رنج مى‌برد، به علاوه، فرار مغزها، چالش مهمى‌بر سر راه توسعه این کشورهاست. تولید کتاب در کشورهاى عربى تنها 1/1 درصد کل تولید کتاب جهانى است، در حالى که کتاب‌هاى دینى بیش از 15 درصد از این انتشارات را در بر مى‌گیرد. حدود یک چهارم فارغ‌التحصیلان دانشگاهى به خارج مهاجرت مى‌کنند و در مقابل، این کشورها تا حد زیادى، تکنولوژى مورد نیاز خود را وارد مى‌سازند. تعداد کتاب‌هاى ترجمه شده به زبان یونانى که تنها یازده میلیون نفر بدان تکلم دارند، پنج برابر آن چیزى است که به زبان عربى ترجمه مى‌شود. گروه هشت با تکیه بر تلاش‌هاى جارى منطقه‌اى، در حل و فصل مشکلات و چالش‌هاى بالا مى‌خواهد براى حل موانع آموزشى در منطقه به شیوه‌هاى زیر کمک کند و دانشجویان را یارى دهد تا به منظور موفقیت در بازار جهانى‌شده عصر کنونى، مهارت‌هاى لازم را کسب نمایند: <br> | ||
1 ـ منطقه به علت کاهش سرمایه‌گذارى دولت و افزایش داوطلبان به موازات فشارهاى جمعیتى، از فقدان آموزش‌هاى اساسى رنج مى‌برد، کما این که اعتبارات فرهنگى لازم براى آموزش دختران نیز در دسترس نیست. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق راهبردهایى، آموزش‌هاى اسلامى را در منطقه گسترش دهند/ <ref>همان</ref>، مانند راهبردهاى زیر: <br> | 1 ـ منطقه به علت کاهش سرمایه‌گذارى دولت و افزایش داوطلبان به موازات فشارهاى جمعیتى، از فقدان آموزش‌هاى اساسى رنج مى‌برد، کما این که اعتبارات فرهنگى لازم براى آموزش دختران نیز در دسترس نیست. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق راهبردهایى، آموزش‌هاى اسلامى را در منطقه گسترش دهند/ <ref>همان</ref>، مانند راهبردهاى زیر: <br> | ||
* در سال 2003 / 1382 سازمان ملل متحد برنامه مبارزه با بى‌سوادى، تحت شعار محو بى‌سوادى به مثابه آزادى را طرح کرد. کشورهاى گروه هشت باید برنامه سازمان ملل متحد را از طریق تأکید بر نسلى رها از بى‌سوادى درخاورمیانه، طى یک دهه آینده تکمیل سازد و بکوشد تا با ورود به سال 2010 / 1389 میزان بى‌سوادى را در این منطقه، به نصف کاهش دهد. طرح کشورهاى گروه هشت مثل برنامه سازمان ملل متحد به حضور زنان و دختران، تأکید خواهد داشت. اگر طرح گروه هشت بر رنج‌ها و مشکلات 65 میلیون بى‌سواد بزرگ‌سال نیز تأکید کند، باید بکوشد از طریق برنامه‌هاى متنوع از جمله اصلاح شیوه‌هاى تدریس از طریق اینترنت، آموزش حضورى معلمان را توسعه بخشد. <br> | * در سال 2003 / 1382 سازمان ملل متحد برنامه مبارزه با بى‌سوادى، تحت شعار محو بى‌سوادى به مثابه آزادى را طرح کرد. کشورهاى گروه هشت باید برنامه سازمان ملل متحد را از طریق تأکید بر نسلى رها از بى‌سوادى درخاورمیانه، طى یک دهه آینده تکمیل سازد و بکوشد تا با ورود به سال 2010 / 1389 میزان بى‌سوادى را در این منطقه، به نصف کاهش دهد. طرح کشورهاى گروه هشت مثل برنامه سازمان ملل متحد به حضور زنان و دختران، تأکید خواهد داشت. اگر طرح گروه هشت بر رنج‌ها و مشکلات 65 میلیون بى‌سواد بزرگ‌سال نیز تأکید کند، باید بکوشد از طریق برنامه‌هاى متنوع از جمله اصلاح شیوه‌هاى تدریس از طریق اینترنت، آموزش حضورى معلمان را توسعه بخشد. <br> | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
* اردن اجراى طرح تأسیس مدارس علمى‌و اکتشافى را آغاز کرده و در این مدارس، از تکنولوژى پیشرفته و شیوه‌هاى جدید آموزشى استفاده مى‌شود. کشورهاى گروه هشت هم مى‌توانند این ابتکار را توسعه داده و از طریق سرمایه‌گذارى یا با کمک بخش خصوصى به سایر کشورهاى منطقه نیز انتقال دهند. <br> | * اردن اجراى طرح تأسیس مدارس علمى‌و اکتشافى را آغاز کرده و در این مدارس، از تکنولوژى پیشرفته و شیوه‌هاى جدید آموزشى استفاده مى‌شود. کشورهاى گروه هشت هم مى‌توانند این ابتکار را توسعه داده و از طریق سرمایه‌گذارى یا با کمک بخش خصوصى به سایر کشورهاى منطقه نیز انتقال دهند. <br> | ||
* خاورمیانه باید به کمک گروه هشت، کنفرانس اصلاحات آموزشى در خاورمیانه را ترتیب دهد که همایشى خواهد بود براى جریان‌هاى آگاه نسبت به اصلاحات و بخش خصوصى و رهبران نهادهاى جامعه مدنى و اجتماعى منطقه و همتایان آنها در آمریکا و اتحادیه اروپا. هدف از این کار گفت و گو پیرامون راه‌هاى غلبه بر کاستى‌هاى موجود در حوزه‌هاى آموزشى در خاورمیانه است. کشورهاى گروه هشت نیز مى‌توانند به منظور گستردن طرح خاورمیانه بزرگ، در این کنفرانس شرکت جویند. <br> | * خاورمیانه باید به کمک گروه هشت، کنفرانس اصلاحات آموزشى در خاورمیانه را ترتیب دهد که همایشى خواهد بود براى جریان‌هاى آگاه نسبت به اصلاحات و بخش خصوصى و رهبران نهادهاى جامعه مدنى و اجتماعى منطقه و همتایان آنها در آمریکا و اتحادیه اروپا. هدف از این کار گفت و گو پیرامون راه‌هاى غلبه بر کاستى‌هاى موجود در حوزه‌هاى آموزشى در خاورمیانه است. کشورهاى گروه هشت نیز مى‌توانند به منظور گستردن طرح خاورمیانه بزرگ، در این کنفرانس شرکت جویند. <br> | ||
2 ـ از جهت استفاده و ارتباط با اینترنت، منطقه خاورمیانه در پایین‌ترین سطح قرار دارد. غربى‌ها مى‌گویند کاملا ضرورت دارد که با توجه به روند افزایش اطلاعات سپرده یا ذخیره شده در اینترنت و اهمیت آن در رابطه با آموزش و بازرگانى، شکاف اطلاعاتى بین خاورمیانه و جهان پر شود. کشورهاى گروه هشت توان آن را دارند که براى فراهم ساختن ارتباطات کامپیوترى یا توسعه شبکه‌هاى آن در کل منطقه، با بخش خصوصى و عمومى‌وارد همکارى شوند. این مسئله باید حتى بین روستاها و شهرهاى یک کشور نیز توسعه پیدا کند. براى بعضى مناطق شاید مناسب‌تر باشد که در دفاتر پستى کامپیوترهایى گذشته شود تا مثل شهرها و روستاهاى کشور روسیه، مردم از آنها استفاده کنند. این طرح در درجه اول مربوط به کشورهایى از خاورمیانه خواهد بود که کمتر از کامپیوتر استفاده مى‌کنند، مثل: [[عراق]]، [[افغانستان]]، [[یمن]]، [[سوریه]]، [[لیبى]]، [[الجزایر]]، [[مصر]] و [[مغرب]]. غرب بر پایه طرح خاورمیانه مى‌کوشد تا ضمن فراهم ساختن کمک‌هاى مالى، شرایطى را به وجود آورد که کامپیوتر به اکثر مدارس و دفاتر پستى کشورهاى منطقه ارسال شود. هم‌چنین، گروه هشت به دنبال آن است که طرح مجهز کردن مدارس به کامپیوتر را به طرح مبارزه با بى‌سوادى پیوند دهد تا مراکز تربیت مدرس، به منظور توسعه شیوه‌هاى آموزشى، آموزگاران مناطق را از طریق اینترنت آموزش دهند. | 2 ـ از جهت استفاده و ارتباط با اینترنت، منطقه خاورمیانه در پایین‌ترین سطح قرار دارد. غربى‌ها مى‌گویند کاملا ضرورت دارد که با توجه به روند افزایش اطلاعات سپرده یا ذخیره شده در اینترنت و اهمیت آن در رابطه با آموزش و بازرگانى، شکاف اطلاعاتى بین خاورمیانه و جهان پر شود. کشورهاى گروه هشت توان آن را دارند که براى فراهم ساختن ارتباطات کامپیوترى یا توسعه شبکه‌هاى آن در کل منطقه، با بخش خصوصى و عمومى‌وارد همکارى شوند. این مسئله باید حتى بین روستاها و شهرهاى یک کشور نیز توسعه پیدا کند. براى بعضى مناطق شاید مناسب‌تر باشد که در دفاتر پستى کامپیوترهایى گذشته شود تا مثل شهرها و روستاهاى کشور روسیه، مردم از آنها استفاده کنند. این طرح در درجه اول مربوط به کشورهایى از خاورمیانه خواهد بود که کمتر از کامپیوتر استفاده مى‌کنند، مثل: [[عراق]]، [[افغانستان]]، [[یمن]]، [[سوریه]]، [[لیبى]]، [[الجزایر]]، [[مصر]] و [[مغرب]]. غرب بر پایه طرح خاورمیانه مى‌کوشد تا ضمن فراهم ساختن کمک‌هاى مالى، شرایطى را به وجود آورد که کامپیوتر به اکثر مدارس و دفاتر پستى کشورهاى منطقه ارسال شود. هم‌چنین، گروه هشت به دنبال آن است که طرح مجهز کردن مدارس به کامپیوتر را به طرح مبارزه با بى‌سوادى پیوند دهد تا مراکز تربیت مدرس، به منظور توسعه شیوه‌هاى آموزشى، آموزگاران مناطق را از طریق اینترنت آموزش دهند.<ref>تا سال 2002/1381، الجزایر، مصر، ایران، اسرائیل، ترکیه، کویت، امارات متحده عربى به اینترنت، عربستان سعودى بهBitnet و اردن و مراکش به Email دسترسى داشته‌اند.</ref> <br> | ||
3 ـ مجموعه گروه هشت در چارچوب بهبود سطح مدیریت به سبک غرب، در تمام منطقه خاورمیانه مى‌توانند بین مدارس حرفه‌اى کشورهاى خود و آموزشگاه‌هاى منطقه، اعم از دانشگاه‌ها، مشارکت‌هایى را در حوزه آموزش مدیریت به وجود آورند. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند در گروه‌ها و مواد آموزشى این آموزشگاه‌هاى مشترک، سرمایه‌گذارى کنند. برنامه‌هاى آموزشى این گونه آموزشگاه‌ها مى‌تواند دوره‌هاى یک ساله یا دوره‌هاى کوتاه مدت تر باشد که در مواد مشخصى، مثل آماده‌سازى برنامه کار شرکت‌ها یا استراتژى بازاریابى، برگزار مى‌شود. نمونه‌اى از این آموزشگاه‌ها را مى‌توان مؤسسه پول و اعتبار بحرین توصیف کرد که با مدیریت آمریکا اداره مى‌شود و با چند دانشگاه آمریکایى ارتباط دارد. <br> | 3 ـ مجموعه گروه هشت در چارچوب بهبود سطح مدیریت به سبک غرب، در تمام منطقه خاورمیانه مى‌توانند بین مدارس حرفه‌اى کشورهاى خود و آموزشگاه‌هاى منطقه، اعم از دانشگاه‌ها، مشارکت‌هایى را در حوزه آموزش مدیریت به وجود آورند. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند در گروه‌ها و مواد آموزشى این آموزشگاه‌هاى مشترک، سرمایه‌گذارى کنند. برنامه‌هاى آموزشى این گونه آموزشگاه‌ها مى‌تواند دوره‌هاى یک ساله یا دوره‌هاى کوتاه مدت تر باشد که در مواد مشخصى، مثل آماده‌سازى برنامه کار شرکت‌ها یا استراتژى بازاریابى، برگزار مى‌شود. نمونه‌اى از این آموزشگاه‌ها را مى‌توان مؤسسه پول و اعتبار بحرین توصیف کرد که با مدیریت آمریکا اداره مى‌شود و با چند دانشگاه آمریکایى ارتباط دارد. <br> | ||
توسعه‌بخشى به اقتصاد کاپیتالیستى:در باور کاپیتالیستى، پرکردن شکاف اقتصادى بین کشورهاى خاورمیانه و جهان غرب، به همان تحولى احتیاج دارد که تا حدودى در کشورهاى اروپاى شرقى با سابقه کمونیست اجرا شد. کلید این تحول در آزادسازى توان بخش خصوصى در منطقه به ویژه در طرح‌هاى کوچک و متوسط است که اصلى‌ترین موتور رشد اقتصادى و ایجاد فرصت‌هاى کارى به شمار مى‌رود. رشد و پیدایش یک طبقه با تجربه در کارها، مهم‌ترین عنصر براى رشد دموکراسى و آزادى به شیوه غرب است. کشورهاى گروه هشت در این رابطه مى‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند <ref>پیشینه و مؤلفه‌ها...، 1383: 38</ref>: <br> | '''توسعه‌بخشى به اقتصاد کاپیتالیستى:''' در باور کاپیتالیستى، پرکردن شکاف اقتصادى بین کشورهاى خاورمیانه و جهان غرب، به همان تحولى احتیاج دارد که تا حدودى در کشورهاى اروپاى شرقى با سابقه کمونیست اجرا شد. کلید این تحول در آزادسازى توان بخش خصوصى در منطقه به ویژه در طرح‌هاى کوچک و متوسط است که اصلى‌ترین موتور رشد اقتصادى و ایجاد فرصت‌هاى کارى به شمار مى‌رود. رشد و پیدایش یک طبقه با تجربه در کارها، مهم‌ترین عنصر براى رشد دموکراسى و آزادى به شیوه غرب است. کشورهاى گروه هشت در این رابطه مى‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند <ref>پیشینه و مؤلفه‌ها...، 1383: 38</ref>: <br> | ||
1 ـ تقویت کارآمدى بخش مالى، عنصرى ضرورى براى دست یافتن به میزان بالایى از رشد و ایجاد فرصت‌هاى کارى است که در غرب هم تجربه شده است. کشورهاى گروه هشت در تحقق هدف مورد اشاره مى‌توانند طرح مالى تکامل یافته‌اى را با مشخصات زیر آغاز کنند: <br> | 1 ـ تقویت کارآمدى بخش مالى، عنصرى ضرورى براى دست یافتن به میزان بالایى از رشد و ایجاد فرصت‌هاى کارى است که در غرب هم تجربه شده است. کشورهاى گروه هشت در تحقق هدف مورد اشاره مى‌توانند طرح مالى تکامل یافته‌اى را با مشخصات زیر آغاز کنند: <br> | ||
*در منطقه خاورمیانه، برخى مؤسسات در پروژه‌هاى کوچک سرمایه‌گذارى مى‌کنند، اما دست‌اندرکاران آن غالباً با کمبودهاى مالى فراوانى مواجه‌اند، زیرا براى سرمایه‌گذارى در این رابطه چیزى جز 5 درصد از آن چه را مى‌طلبند، پیدا نمى‌کنند و عموماً بیش از 7/0 درصد از مجموع پولى که در این بخش درخواست مى‌شود، پرداخت نمى‌گردد. مجموعه کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق سرمایه‌گذارى به خصوص با تأکید بر نوعى سرمایه‌گذارى به قصد سودآورى و خصوصاً در طرح‌هایى که زنان به انجام آنها روى مى‌آورند، این کاستى را جبران کنند. مؤسسات اعطاى وام با سودهاى کم مى‌توانند به راه خود ادامه دهند و به سرمایه‌گذارى اضافى براى رشد و ادامه کار نیاز ندارند. ارزیابى گروه هشت این است که امکان اعطاى وام 400 تا 500 میلیون دلارى در این مورد وجود دارد. این وام طى پنج سال به 2/1 میلیون فعال اقتصادى که 750 هزار نفر آنها زنان مى‌باشند، داده مى‌شود تا از فقر رهایى یابند و به رفاه موجود در غرب نزدیک شوند. <br> | *در منطقه خاورمیانه، برخى مؤسسات در پروژه‌هاى کوچک سرمایه‌گذارى مى‌کنند، اما دست‌اندرکاران آن غالباً با کمبودهاى مالى فراوانى مواجه‌اند، زیرا براى سرمایه‌گذارى در این رابطه چیزى جز 5 درصد از آن چه را مى‌طلبند، پیدا نمى‌کنند و عموماً بیش از 7/0 درصد از مجموع پولى که در این بخش درخواست مى‌شود، پرداخت نمى‌گردد. مجموعه کشورهاى گروه هشت مى‌توانند از طریق سرمایه‌گذارى به خصوص با تأکید بر نوعى سرمایه‌گذارى به قصد سودآورى و خصوصاً در طرح‌هایى که زنان به انجام آنها روى مى‌آورند، این کاستى را جبران کنند. مؤسسات اعطاى وام با سودهاى کم مى‌توانند به راه خود ادامه دهند و به سرمایه‌گذارى اضافى براى رشد و ادامه کار نیاز ندارند. ارزیابى گروه هشت این است که امکان اعطاى وام 400 تا 500 میلیون دلارى در این مورد وجود دارد. این وام طى پنج سال به 2/1 میلیون فعال اقتصادى که 750 هزار نفر آنها زنان مى‌باشند، داده مى‌شود تا از فقر رهایى یابند و به رفاه موجود در غرب نزدیک شوند. <br> | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
*مجموعه کشورهاى گروه هشت باید بتوانند به منظور اعطاى وام به داوطلبان در خاورمیانه بزرگ، یک سازمان منطقه‌اى رشد به سبک بانک اروپایى توسعه و آبادانى، تأسیس کنند تا به کشورهایى که قصد انجام اصلاحات را دارند کمک کرده و نیازهاى اولیه آنها را تأمین نمایند. چنان که این مؤسسه جدید مى‌تواند توان‌هاى مالى کشورهاى غنى‌تر را یک‌پارچه کند و بر طرح‌هاى مربوط به توسعه و گسترش آموزش و مراقبت‌هاى بهداشتى و زیر ساخت‌هاى اصلى تأکید نماید. بانک توسعه خاورمیانه بزرگ مى‌تواند پشتیبان اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و پیش بردن استراتژى‌هاى توسعه در کشورهاى منطقه باشد. اعطاى وام (یا کمک) باید منحصراً به این باشد که کشور وام گیرنده آن را اصلاحات ملموس و ضرورى صرف کند. <br> | *مجموعه کشورهاى گروه هشت باید بتوانند به منظور اعطاى وام به داوطلبان در خاورمیانه بزرگ، یک سازمان منطقه‌اى رشد به سبک بانک اروپایى توسعه و آبادانى، تأسیس کنند تا به کشورهایى که قصد انجام اصلاحات را دارند کمک کرده و نیازهاى اولیه آنها را تأمین نمایند. چنان که این مؤسسه جدید مى‌تواند توان‌هاى مالى کشورهاى غنى‌تر را یک‌پارچه کند و بر طرح‌هاى مربوط به توسعه و گسترش آموزش و مراقبت‌هاى بهداشتى و زیر ساخت‌هاى اصلى تأکید نماید. بانک توسعه خاورمیانه بزرگ مى‌تواند پشتیبان اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و پیش بردن استراتژى‌هاى توسعه در کشورهاى منطقه باشد. اعطاى وام (یا کمک) باید منحصراً به این باشد که کشور وام گیرنده آن را اصلاحات ملموس و ضرورى صرف کند. <br> | ||
*کشورهاى گروه هشت مى‌توانند به منظور اصلاح خدمات پولى در منطقه و بهبود روند ادغام آن، کشورها را به انجام اصلاحات اقتصادى تشویق نمایند. هدف از این مشارکت، آزادسازى خدمات پولى و توسعه و گسترش آن در تمام سطح منطقه است. این کار از طریق ارائه مجموعه‌اى از کمک‌هاى تکنولوژیک و کارشناسى در حوزه سازمان‌هاى مالى و با تأکید بر موارد زیر انجام مى‌شود: اجراى طرح‌هاى اصلاح گرایانه که سلطه دولت را بر خدمات پولى و مالى کاهش مى‌دهد؛ برداشتن موانع موجود بر سر راه تعاملات پولى بین کشورها؛ نوسازى خدمات بانکى، ارائه و بهبود و گسترش ابزارهاى لازم براى پشتیبانى از اقتصاد بازار آزاد؛ و تأسیس ساختارهاى سازمانى که از آزادسازى خدمات پولى پشتیبانى کند <ref>همان.</ref> <br> | *کشورهاى گروه هشت مى‌توانند به منظور اصلاح خدمات پولى در منطقه و بهبود روند ادغام آن، کشورها را به انجام اصلاحات اقتصادى تشویق نمایند. هدف از این مشارکت، آزادسازى خدمات پولى و توسعه و گسترش آن در تمام سطح منطقه است. این کار از طریق ارائه مجموعه‌اى از کمک‌هاى تکنولوژیک و کارشناسى در حوزه سازمان‌هاى مالى و با تأکید بر موارد زیر انجام مى‌شود: اجراى طرح‌هاى اصلاح گرایانه که سلطه دولت را بر خدمات پولى و مالى کاهش مى‌دهد؛ برداشتن موانع موجود بر سر راه تعاملات پولى بین کشورها؛ نوسازى خدمات بانکى، ارائه و بهبود و گسترش ابزارهاى لازم براى پشتیبانى از اقتصاد بازار آزاد؛ و تأسیس ساختارهاى سازمانى که از آزادسازى خدمات پولى پشتیبانى کند <ref>همان.</ref> <br> | ||
2 ـ حجم تبادل تجارى در بین کشورهاى خاورمیانه بسیار پایین است و بیش از شش درصد از کل تجارت کشورهاى عربى را شامل نمى‌شود. اکثر کشورهاى خاورمیانه بزرگ با کشورهاى خارج از منطقه تبادل تجارى داشته و به جاى همسایگان خود ترجیح مى‌دهند با کشورهاى بسیار دورترى روابط تجارى داشته باشند. در نتیجه این کار، موانع گمرکى و غیرگمرکى تقریباً یک امر عادى است و تجارت از طریق مرزها به ندرت انجام مى‌گیرد. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند طرح تازه‌اى را به منظور رونق بخشیدن به تجارت در خاورمیانه بزرگ به راه‌اندازند که داراى عناصرى چون پیوستن به سازمان تجارت جهانى و اجراى برنامه‌هایى براى تسهیل بازرگانى باشد. گروه هشت مى‌تواند بر پیوستن کشورهاى منطقه به سازمان تجارت جهانى بیشتر تأکید ورزد. این سازمان به منظور اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و مشاوره‌هایى براى حرکت به سمت اقتصاد غرب، داراى برنامه‌هایى است، بنابراین، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند اصرار بیشترى بر پیوستن سایر کشورها نموده و نیز بر محدود کردن یا برداشتن موانع غیرگمرکى تأکید ورزند. وقتى روند پیوستن به سازمان تجارت جهانى انجام شود، مرکز توجه اعضا، پذیرش تعهدات اضافى، مثل ابعاد تجارى حقوق مالکیت فکرى و پیوند دادن تداوم کمک‌هاى تکنولوژیک به اجراى این گونه تعهدات خواهد بود. مى‌توان همین کمک‌هاى تکنولوژیک را به برنامه‌هاى دیگرى در سطح منطقه و زیر نظر گروه هشت، پیرامون اعطاى تسهیلات و بخش‌هاى حمایت مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى پیوند داد که موانع ادارى و مادى را در برابر تبادل تجارى بین کشورهاى منطقه بردارد. <br> | 2 ـ حجم تبادل تجارى در بین کشورهاى خاورمیانه بسیار پایین است و بیش از شش درصد از کل تجارت کشورهاى عربى را شامل نمى‌شود. اکثر کشورهاى خاورمیانه بزرگ با کشورهاى خارج از منطقه تبادل تجارى داشته و به جاى همسایگان خود ترجیح مى‌دهند با کشورهاى بسیار دورترى روابط تجارى داشته باشند. در نتیجه این کار، موانع گمرکى و غیرگمرکى تقریباً یک امر عادى است و تجارت از طریق مرزها به ندرت انجام مى‌گیرد. کشورهاى گروه هشت مى‌توانند طرح تازه‌اى را به منظور رونق بخشیدن به تجارت در خاورمیانه بزرگ به راه‌اندازند که داراى عناصرى چون پیوستن به سازمان تجارت جهانى و اجراى برنامه‌هایى براى تسهیل بازرگانى باشد. گروه هشت مى‌تواند بر پیوستن کشورهاى منطقه به سازمان تجارت جهانى بیشتر تأکید ورزد.<ref>براى کشورهایى که درخواست پیوستن به سازمان تجارت جهانى را داشته باشند، یک کمیته کارى وابسته به این سازمان تشکیل مى شود. الجزایر، لبنان، عربستان سعودى و یمن از کشورهاى خواهان پیوستن به سازمان تجارت جهانىاند، اما هنوز این درخواست ها بررسى نشده، ولى با درخواست ناظر بودن افغانستان، لیبى، سوریه و عراق، موافقت شده است.</ref> این سازمان به منظور اعطاى کمک‌هاى تکنولوژیک و مشاوره‌هایى براى حرکت به سمت اقتصاد غرب، داراى برنامه‌هایى است، بنابراین، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند اصرار بیشترى بر پیوستن سایر کشورها نموده و نیز بر محدود کردن یا برداشتن موانع غیرگمرکى تأکید ورزند. وقتى روند پیوستن به سازمان تجارت جهانى انجام شود، مرکز توجه اعضا، پذیرش تعهدات اضافى، مثل ابعاد تجارى حقوق مالکیت فکرى و پیوند دادن تداوم کمک‌هاى تکنولوژیک به اجراى این گونه تعهدات خواهد بود. مى‌توان همین کمک‌هاى تکنولوژیک را به برنامه‌هاى دیگرى در سطح منطقه و زیر نظر گروه هشت، پیرامون اعطاى تسهیلات و بخش‌هاى حمایت مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى پیوند داد که موانع ادارى و مادى را در برابر تبادل تجارى بین کشورهاى منطقه بردارد. <br> | ||
3 ـ گروه هشت، مناطقى را در خاورمیانه بزرگ تأسیس خواهد کرد که هدفش بهبود تبادل تجارى در منطقه و مسائل مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى خواهد بود. این مناطق مى‌توانند مجموعه‌اى متنوع از خدمات را به منظور فعال کردن تجارت در بخش خصوصى و ارتباط برقرار کردن بین طرح‌هاى خاص ارائه کنند و بازاریابى از یک منفذ براى سرمایه‌گذاران خارجى و ارتباط برقرارکردن با دفاتر گمرکى به منظور کاهش زمان نقل و انتقال و اتخاذ قوانینى یک‌پارچه براى تسهیل در ورود و خروج کالاها و خدمات از منطقه، از آن جمله است. به علاوه، با تکیه بر موفقیتى که مناطق صادراتى و مناطق ویژه تجارى به دست آورده‌اند، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند کمک کنند تا این مناطق در خاورمیانه بزرگ تأسیس شود و هدفش ترغیب همکارى‌هاى منطقه‌اى در برنامه‌ریزى، ساخت و بازاریابى کالاها باشد. گروه هشت مى‌تواند نحوه ورود بهترى را براى بازاریابى این کالاها ارائه داده و کارشناسى‌هاى خود را در زمینه تأسیس این مناطق ارائه کند. <ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | 3 ـ گروه هشت، مناطقى را در خاورمیانه بزرگ تأسیس خواهد کرد که هدفش بهبود تبادل تجارى در منطقه و مسائل مربوط به تعرفه‌هاى گمرکى خواهد بود. این مناطق مى‌توانند مجموعه‌اى متنوع از خدمات را به منظور فعال کردن تجارت در بخش خصوصى و ارتباط برقرار کردن بین طرح‌هاى خاص ارائه کنند و بازاریابى از یک منفذ براى سرمایه‌گذاران خارجى و ارتباط برقرارکردن با دفاتر گمرکى به منظور کاهش زمان نقل و انتقال و اتخاذ قوانینى یک‌پارچه براى تسهیل در ورود و خروج کالاها و خدمات از منطقه، از آن جمله است. به علاوه، با تکیه بر موفقیتى که مناطق صادراتى و مناطق ویژه تجارى به دست آورده‌اند، کشورهاى گروه هشت مى‌توانند کمک کنند تا این مناطق در خاورمیانه بزرگ تأسیس شود و هدفش ترغیب همکارى‌هاى منطقه‌اى در برنامه‌ریزى، ساخت و بازاریابى کالاها باشد. گروه هشت مى‌تواند نحوه ورود بهترى را براى بازاریابى این کالاها ارائه داده و کارشناسى‌هاى خود را در زمینه تأسیس این مناطق ارائه کند. <ref>کاستلز، 1381: 321.</ref> <br> | ||
4 ـ به منظور تشویق به همکارى‌هاى بهتر منطقه‌اى، گروه هشت مى‌تواند یک تریبون آزاد براى فرصت‌هاى اقتصادى خاورمیانه تأسیس کند تا مقامات بلندپایه کشورهاى گروه هشت و کشورهاى خاورمیانه بزرگ بتوانند مسائل مربوط به اصلاحات اقتصادى را به بحث و مذاکره بگذارند و هم‌چنین امکان نشست‌هاى جانبى را براى مسئولان و افراد غیردولتى به ویژه بازرگانان، فراهم سازند. این تریبون تا حدودى مى‌تواند بر الگوى همکارى‌هاى اقتصادى گروه آسیاـ اقیانوسیه، تکیه کند و مسائل مربوط به اقتصاد منطقه‌اى از جمله مسائل مالى و تجارى و آنچه را مربوط به قوانین آنها مى‌شود، تحت پوشش قرار دهد <ref>روزنامه شرق، ویژه‌نامه نوروز 1383: 20، به نقل از: الحیات.</ref> <br> | 4 ـ به منظور تشویق به همکارى‌هاى بهتر منطقه‌اى، گروه هشت مى‌تواند یک تریبون آزاد براى فرصت‌هاى اقتصادى خاورمیانه تأسیس کند تا مقامات بلندپایه کشورهاى گروه هشت و کشورهاى خاورمیانه بزرگ بتوانند مسائل مربوط به اصلاحات اقتصادى را به بحث و مذاکره بگذارند و هم‌چنین امکان نشست‌هاى جانبى را براى مسئولان و افراد غیردولتى به ویژه بازرگانان، فراهم سازند. این تریبون تا حدودى مى‌تواند بر الگوى همکارى‌هاى اقتصادى گروه آسیاـ اقیانوسیه، تکیه کند و مسائل مربوط به اقتصاد منطقه‌اى از جمله مسائل مالى و تجارى و آنچه را مربوط به قوانین آنها مى‌شود، تحت پوشش قرار دهد <ref>روزنامه شرق، ویژه‌نامه نوروز 1383: 20، به نقل از: الحیات.</ref> <br> | ||
| خط ۱۰۰: | خط ۱۰۰: | ||
2 ـ دسترسى آسان به منابع سرشار و بازار منطقه: دسترسى ارزان و آزادانه به منابع، عمدتاً انرژى و بازار پرجمعیت خاورمیانه بزرگ، از اهداف عمده آمریکاست. در این راستا، حذف یا دگرگونى اوپک و... گام بزرگ به سوى رهبرى جهانى است. به علاوه، اسرائیل به عنوان منشأ بحران‌ها و جنگ‌هاى نیم قرن اخیر منطقه، عامل اصلى جلوگیرى و ممانعت از توسعه پایدار کشورهاى مسلمان خاورمیانه بوده است. از دید واشنگتن و تل آویو، به‌هم‌ریزى صحنه فعلى منطقه(تغییر هژمونیک وضع موجود)، مسئله جدیدى را در برابر همه خاورمیانه‌اى‌ها قرار مى‌دهد و هر کس سرنوشت و آینده خود را در رابطه با اسرائیل و چگونگى مناسبات با این رژیم تعریف نموده و رقم مى‌زند، پس، خلع سلاح کشورهاى اسلامى، بخشى از رویکرد هژمونیک آمریکا در خاورمیانه بزرگ است. <br> | 2 ـ دسترسى آسان به منابع سرشار و بازار منطقه: دسترسى ارزان و آزادانه به منابع، عمدتاً انرژى و بازار پرجمعیت خاورمیانه بزرگ، از اهداف عمده آمریکاست. در این راستا، حذف یا دگرگونى اوپک و... گام بزرگ به سوى رهبرى جهانى است. به علاوه، اسرائیل به عنوان منشأ بحران‌ها و جنگ‌هاى نیم قرن اخیر منطقه، عامل اصلى جلوگیرى و ممانعت از توسعه پایدار کشورهاى مسلمان خاورمیانه بوده است. از دید واشنگتن و تل آویو، به‌هم‌ریزى صحنه فعلى منطقه(تغییر هژمونیک وضع موجود)، مسئله جدیدى را در برابر همه خاورمیانه‌اى‌ها قرار مى‌دهد و هر کس سرنوشت و آینده خود را در رابطه با اسرائیل و چگونگى مناسبات با این رژیم تعریف نموده و رقم مى‌زند، پس، خلع سلاح کشورهاى اسلامى، بخشى از رویکرد هژمونیک آمریکا در خاورمیانه بزرگ است. <br> | ||
3 ـ تحول اقتصادى ـ اجتماعى و ادغام در اقتصاد جهانى: از دید آمریکایى‌ها این تحولات مهم‌ترین بخش از تغییرات ساختارى در خاورمیانه بزرگ، جهت امنیت سازى از درون و به موازات آن، تغییرات امنیتى و سیاسى، خواهد بود، و از طریق آن، مردم منطقه، به ویژه جوانان و زنان، طى فرآیند برخوردارى نسبى از مواهب تحول اقتصادى ـ اجتماعى نسبت به اهداف آمریکا، متقاعد خواهند شد.<ref>همشهرى دیپلماتیک، 1383: 9</ref> آنچه در طرح خاورمیانه بزرگ، نزد افکار عمومى‌بزرگ نمایى شد، اغلب با محوریت تحولات اقتصادى اجتماعى بوده است، در حالى که هدف اصلى آمریکایى‌ها، وابسته و مرتبط کردن ارگانیک اقتصاد خاورمیانه بزرگ در کلیه حوزه‌ها به اقتصاد آمریکا و حفظ موجودیت اسرائیل به عنوان سر پل منطقه‌اى سرمایه دارى بزرگ آمریکاست تا تضمینى درازمدت جهت ترتیبات اولویت دار امنیتى و سیاسى به وجود آورد و بازگشت ناپذیرى طرح‌هاى هژمونیک خود را مسجل نماید. بنابراین، مهم‌ترین هدف خاورمیانه‌اى آمریکا، شامل حفظ امنیت و بقاى اسرائیل، انتقال آزادانه انرژى از خاورمیانه به غرب و کنترل منابع انرژى، جلوگیرى ازظهور هژمونى منطقه‌اى چالش گر با آمریکا، مهار جمهورى اسلامى و تثبیت و تحکیم هژمونى آمریکا در نظام بین‌المللى مى‌باشد. <br> | 3 ـ تحول اقتصادى ـ اجتماعى و ادغام در اقتصاد جهانى: از دید آمریکایى‌ها این تحولات مهم‌ترین بخش از تغییرات ساختارى در خاورمیانه بزرگ، جهت امنیت سازى از درون و به موازات آن، تغییرات امنیتى و سیاسى، خواهد بود، و از طریق آن، مردم منطقه، به ویژه جوانان و زنان، طى فرآیند برخوردارى نسبى از مواهب تحول اقتصادى ـ اجتماعى نسبت به اهداف آمریکا، متقاعد خواهند شد.<ref>همشهرى دیپلماتیک، 1383: 9</ref> آنچه در طرح خاورمیانه بزرگ، نزد افکار عمومى‌بزرگ نمایى شد، اغلب با محوریت تحولات اقتصادى اجتماعى بوده است، در حالى که هدف اصلى آمریکایى‌ها، وابسته و مرتبط کردن ارگانیک اقتصاد خاورمیانه بزرگ در کلیه حوزه‌ها به اقتصاد آمریکا و حفظ موجودیت اسرائیل به عنوان سر پل منطقه‌اى سرمایه دارى بزرگ آمریکاست تا تضمینى درازمدت جهت ترتیبات اولویت دار امنیتى و سیاسى به وجود آورد و بازگشت ناپذیرى طرح‌هاى هژمونیک خود را مسجل نماید. بنابراین، مهم‌ترین هدف خاورمیانه‌اى آمریکا، شامل حفظ امنیت و بقاى اسرائیل، انتقال آزادانه انرژى از خاورمیانه به غرب و کنترل منابع انرژى، جلوگیرى ازظهور هژمونى منطقه‌اى چالش گر با آمریکا، مهار جمهورى اسلامى و تثبیت و تحکیم هژمونى آمریکا در نظام بین‌المللى مى‌باشد. <br> | ||
البته اگر بخواهیم از هدف‌هاى آمریکا از مطرح کردن خاورمیانه بزرگ به صورت عمیق ترى سخن بگوییم مى‌توانیم از مواردى چون تلاش براى حاکمیت بر ارو ـ آسیا، کنترل اتحادیه اروپا و اقتصاد روسیه با منزوى کردن این کشور به داخل مرزهایش، و تعویق درگیرى اقتصادى و سیاسى با چین نام برد. در ابتداى این اهداف، حاکمیت بر ارو ـ آسیا مطرح است. ارو ـ آسیا در مفهوم اتحاد دو قاره آسیا و اروپا، قدرت‌هایى چون اتحادیه اروپا، چین، [[روسیه]] و [[هندوستان]] را شامل مى‌شود و با پتانسیل خود قادر است در مقابل حاکمیت جهانى آمریکا بایستد. آمریکا با حمله به افغانستان به مرکز ارو ـ آسیا قدم گذاشته و به توانمندى جدى در تأمین استراتژى خود دست یافته است. سربازان آمریکایى در منطقه‌اى حضور دارند که امروز 3 درصد ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد. علاوه بر این، در قرن بیست و یکم، نفت و پس از آن گاز طبیعى، منبع اصلى انرژى جوامع صنعتى و جوامع فراصنعتى را تشکیل مى‌دهد. بدین سبب است که میان حاکمیت بر این منابع و حاکمیت جهانى آمریکا، رابطه مستقیمى‌وجود دارد. کنترل انرژى یکى از مستندات اصلى آمریکا در تداوم سیاست تک قطبى خود در قرن بیست و یکم است. بدین جهت، ایجاد حاکمیت بر خاورمیانه که 65 درصد منابع نفتى جهان را در اختیار دارد، ضرورت حیاتى براى واشنگتن به حساب مى‌آید. پروژه خاورمیانه بزرگ آماده شد تا خاورمیانه که تعریف جدیدى از مرزهایش به عمل آمده، به سیاست‌هاى ضدآمریکایى دست نزدند و 11 سپتامبر زمینه جدیدى به وجود آورد تا خاورمیانه از حالت منطقه‌اى که استقرار جهانى و حاکمیت آمریکا را تهدید مى‌کند، خارج شود و در چارچوب دموکراسى غربى و اقتصاد بازار آزاد، وارد بازار جهانى گردد. <br> | البته اگر بخواهیم از هدف‌هاى آمریکا از مطرح کردن خاورمیانه بزرگ به صورت عمیق ترى سخن بگوییم مى‌توانیم از مواردى چون تلاش براى حاکمیت بر ارو ـ آسیا، کنترل اتحادیه اروپا و اقتصاد روسیه با منزوى کردن این کشور به داخل مرزهایش، و تعویق درگیرى اقتصادى و سیاسى با چین نام برد. در ابتداى این اهداف، حاکمیت بر ارو ـ آسیا مطرح است. ارو ـ آسیا در مفهوم اتحاد دو قاره آسیا و اروپا، قدرت‌هایى چون اتحادیه اروپا، چین، [[روسیه]] و [[هندوستان]] را شامل مى‌شود و با پتانسیل خود قادر است در مقابل حاکمیت جهانى آمریکا بایستد. آمریکا با حمله به افغانستان به مرکز ارو ـ آسیا قدم گذاشته و به توانمندى جدى در تأمین استراتژى خود دست یافته است. سربازان آمریکایى در منطقه‌اى حضور دارند که امروز 3 درصد ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد.<ref>در حال حاضر، آمریکا ده درصد و اروپا سى درصد از نفت خود را از خاورمیانه تأمین مى کنند.</ref> علاوه بر این، در قرن بیست و یکم، نفت و پس از آن گاز طبیعى، منبع اصلى انرژى جوامع صنعتى و جوامع فراصنعتى را تشکیل مى‌دهد. بدین سبب است که میان حاکمیت بر این منابع و حاکمیت جهانى آمریکا، رابطه مستقیمى‌وجود دارد. کنترل انرژى یکى از مستندات اصلى آمریکا در تداوم سیاست تک قطبى خود در قرن بیست و یکم است. بدین جهت، ایجاد حاکمیت بر خاورمیانه که 65 درصد منابع نفتى جهان را در اختیار دارد، ضرورت حیاتى براى واشنگتن به حساب مى‌آید. پروژه خاورمیانه بزرگ آماده شد تا خاورمیانه که تعریف جدیدى از مرزهایش به عمل آمده، به سیاست‌هاى ضدآمریکایى دست نزدند و 11 سپتامبر زمینه جدیدى به وجود آورد تا خاورمیانه از حالت منطقه‌اى که استقرار جهانى و حاکمیت آمریکا را تهدید مى‌کند، خارج شود و در چارچوب دموکراسى غربى و اقتصاد بازار آزاد، وارد بازار جهانى گردد. <br> | ||
به نکات فوق، مى‌توان کنترل اتحادیه اروپا را نیز افزود. اتحادیه اروپا یکى از موانع احتمالى در برابر تحقق آرزوى آمریکا براى دست‌یابى به تک‌قطبى‌گرایى در قرن بیست و یکم است. سیاست‌هایى که بوش تعقیب مى‌کند، همکارى آمریکا ـ اتحادیه اروپایى را حتى براى آن عده از سیاست‌مداران اروپایى که به دیده مثبت به ناتو مى‌نگرند، مشکل مى‌سازد.<ref>خاورمیانه بزرگ: زمینه‌ها و هدف‌ها، 1383: 42.</ref> <br> | به نکات فوق، مى‌توان کنترل اتحادیه اروپا را نیز افزود. اتحادیه اروپا یکى از موانع احتمالى در برابر تحقق آرزوى آمریکا براى دست‌یابى به تک‌قطبى‌گرایى در قرن بیست و یکم است. سیاست‌هایى که بوش تعقیب مى‌کند، همکارى آمریکا ـ اتحادیه اروپایى را حتى براى آن عده از سیاست‌مداران اروپایى که به دیده مثبت به ناتو مى‌نگرند، مشکل مى‌سازد.<ref>خاورمیانه بزرگ: زمینه‌ها و هدف‌ها، 1383: 42.</ref> <br> | ||
=خاورمیانه بزرگ و کشورهاى مسلمان= | =خاورمیانه بزرگ و کشورهاى مسلمان= | ||
با این‌که جزئیات دقیق نقشه و برنامه ضد اسلامى خاورمیانه بزرگ هنوز در حال تدوین و تکوین است، منابع آگاه حدس مى‌زنند آمریکا در نظر دارد نظام لائیک ترکیه را الگوى کل خاورمیانه قرار دهد و در جهان اسلام، دین را از سیاست جدا کند، چون تجربه ایران نشان داده که عدم جدایى دین از سیاست، مانع بزرگى در مقابل استیلاى آمریکا برکشورهاست. براساس این طرح، روحانیان دست‌چین شده ترکیه به سراسر جهان اسلام اعزام خواهند شد تا اسلام غیر سیاسى را تبلیغ کنند؛ اسلامى که به خانه و مسجد محدود مى‌شود. این روحانیان، هم‌چنین براى از بین بردن ریشه اسلام، ازدواج مسلمانان با غیر مسلمانان را نیز تبلیغ خواهند کرد. در نهایت، این طرح به دنبال آن است که اصولى چون حجاب، جهاد و شهادت را از جهان اسلام ریشه کن نماید. بوش | با این‌که جزئیات دقیق نقشه و برنامه ضد اسلامى خاورمیانه بزرگ هنوز در حال تدوین و تکوین است، منابع آگاه حدس مى‌زنند آمریکا در نظر دارد نظام لائیک ترکیه را الگوى کل خاورمیانه قرار دهد و در جهان اسلام، دین را از سیاست جدا کند، چون تجربه ایران نشان داده که عدم جدایى دین از سیاست، مانع بزرگى در مقابل استیلاى آمریکا برکشورهاست. براساس این طرح، روحانیان دست‌چین شده ترکیه به سراسر جهان اسلام اعزام خواهند شد تا اسلام غیر سیاسى را تبلیغ کنند؛ اسلامى که به خانه و مسجد محدود مى‌شود. این روحانیان، هم‌چنین براى از بین بردن ریشه اسلام، ازدواج مسلمانان با غیر مسلمانان را نیز تبلیغ خواهند کرد. در نهایت، این طرح به دنبال آن است که اصولى چون حجاب، جهاد و شهادت را از جهان اسلام ریشه کن نماید. بوش دراین‌باره اعتراف کرد که حمایت شصت ساله آمریکا از رژیم‌هاى دست نشانده در خاورمیانه نتوانست آمریکا را ایمن سازد. وى توضیح داد بر آمریکا ثابت شده است که با این شیوه در دراز مدت نمى‌توان ثبات را تأمین کرد. منظور بوش از ثبات، اوضاع مورد رضایت آمریکا بود تا به قول مقام معظم رهبرى، منافع نامشروع این کشور را در سراسر جهان برآورده سازد.<ref>عترسى، 1383: 12.</ref> <br> | ||
اما با توجه به مشکلات روز افزونى که آمریکا در منطقه با آن روبه‌رو است، این طرح با شکست مواجه خواهد شد. یکى از دلایل شکست احتمالى این طرح، عدم هماهنگى و هم خوانى در سیاست‌هاى اعمالى آمریکا در قالب سیاست خارجى این کشور بعد از 11 سپتامبر است. تاکنون، آمریکا نتوانسته است راه‌حل قابل قبولى براى مناقشه اعراب و رژیم صهیونیستى پیدا کند و ادامه حمایت آمریکا از سیاست‌هاى توسعه طلبانه این رژیم اشغالگر و نبود چشم‌انداز درستى از استقلال و بازسازى عراق، براى واشنگتن اعتبارى باقى نگذاشته است تا بتواند در جهان اسلام و به خصوص در خاورمیانه رنج کشیده، سیاست‌هایش را به اجرا بگذارد. آمریکا، بعد از 11 سپتامبر بر آن بود که مبارزه با تروریسم، و در واقع جنگ با اسلام سیاسى، جهان را به مکانى بهتر براى زیستن تبدیل کند، اما با بیش از دو سال از آن واقعه، مسلمانان یا خود را تحت اشغال مستقیم نیروهاى آمریکایى و اسرائیلى مى‌بینند و یا در کشورهاى متحد آمریکا، زیر بدترین تبعیض‌ها و فشارها قرار دارند. تناقض این‌جاست که آمریکا براى تحت فشار قرار دادن مسلمانان، مجبور شده ادعاهایى را که بر دموکراسى دارد، فراموش کرده و به رژیم‌هاى غیردمکراتیک در خاورمیانه و منطقه آسیا نزدیک‌تر شود، در حالى که بسیارى از صاحب‌نظران آمریکایى معتقدند همین نزدیکى آمریکا به رژیم‌هاى سرکوب‌گر و دست‌نشانده در جهان اسلام بوده که باعث احیاى اسلام سیاسى و مبارز شده است. <ref>قلى‌پور، 1383:15.</ref> <br> | اما با توجه به مشکلات روز افزونى که آمریکا در منطقه با آن روبه‌رو است، این طرح با شکست مواجه خواهد شد. یکى از دلایل شکست احتمالى این طرح، عدم هماهنگى و هم خوانى در سیاست‌هاى اعمالى آمریکا در قالب سیاست خارجى این کشور بعد از 11 سپتامبر است. تاکنون، آمریکا نتوانسته است راه‌حل قابل قبولى براى مناقشه اعراب و رژیم صهیونیستى پیدا کند و ادامه حمایت آمریکا از سیاست‌هاى توسعه طلبانه این رژیم اشغالگر و نبود چشم‌انداز درستى از استقلال و بازسازى عراق، براى واشنگتن اعتبارى باقى نگذاشته است تا بتواند در جهان اسلام و به خصوص در خاورمیانه رنج کشیده، سیاست‌هایش را به اجرا بگذارد. آمریکا، بعد از 11 سپتامبر بر آن بود که مبارزه با تروریسم، و در واقع جنگ با اسلام سیاسى، جهان را به مکانى بهتر براى زیستن تبدیل کند، اما با بیش از دو سال از آن واقعه، مسلمانان یا خود را تحت اشغال مستقیم نیروهاى آمریکایى و اسرائیلى مى‌بینند و یا در کشورهاى متحد آمریکا، زیر بدترین تبعیض‌ها و فشارها قرار دارند. تناقض این‌جاست که آمریکا براى تحت فشار قرار دادن مسلمانان، مجبور شده ادعاهایى را که بر دموکراسى دارد، فراموش کرده و به رژیم‌هاى غیردمکراتیک در خاورمیانه و منطقه آسیا نزدیک‌تر شود، در حالى که بسیارى از صاحب‌نظران آمریکایى معتقدند همین نزدیکى آمریکا به رژیم‌هاى سرکوب‌گر و دست‌نشانده در جهان اسلام بوده که باعث احیاى اسلام سیاسى و مبارز شده است. <ref>قلى‌پور، 1383:15.</ref> <br> | ||
طرح خاورمیانه از آغاز مشکلات متعددى را براى مسلمانان پدید آورده است. به عنوان مثال، افغانى‌هایى که به اتهام فعالیت‌هاى ضدآمریکایى در افغانستان دستگیر و زندانى شده‌اند، بعد از آزادى، هر هفته باید خود را به پاسگاه محلى معرفى کنند. هم‌چنین هر از گاهى نیروهاى امنیتى محلى یا آمریکایى به سراغ شان رفته و آنها را براى بازجویى با خود مى‌برند. مثال دیگر، پاکستان است. پاکستانى‌هایى که از زندان‌هاى افغانستان آزاد و به کشورشان بر مى‌گردند، دوباره درکشور خود روانه زندان مى‌شوند. یک مقام پاکستانى مى‌گوید: ما آنها را رها نمى‌کنیم و براساس قوانین جدید با آنان برخورد خواهد شد. نباید فراموش کرد که آمریکا همزمان با تبلیغ دمکراسى در جهان اسلام نه تنها به تبلیغ یک دکترین تهاجمى‌مبتنى بر جنگ پیشگیرانه دست مى‌زند، بلکه به ایجاد روابط نزدیک تر با مستبدان این منطقه و آسیاى مرکزى هم مى‌پردازد. در آسیاى میانه، نیاز آمریکا به پایگاه‌هاى نظامى‌و دیگر اشکال ترتیبات امنیتى براى سرکوب مسلمانان، باعث گردیده تا این کشور با رهبران مستبد ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان روابط نزدیکى برقرار کند. دونالد رامسفلد در این راستا در سال 2002 /1381 به دیدار صفرمراد نیازف، دیکتاتور ترکمنستان رفت که جز ثروت‌اندوزى، تاراج، حیف و میل منابع ترکمنستان چیزى دیگرى نمى‌داند. گویا آمریکا فراموش کرده است تنها چیزى که در این کشورها رعایت نمى‌شود، حقوق بشر است و از دموکراسى در آنها خبرى نیست.<ref>استراتژى خاورمیانه...، 1383: 98.</ref> <br> | طرح خاورمیانه از آغاز مشکلات متعددى را براى مسلمانان پدید آورده است. به عنوان مثال، افغانى‌هایى که به اتهام فعالیت‌هاى ضدآمریکایى در افغانستان دستگیر و زندانى شده‌اند، بعد از آزادى، هر هفته باید خود را به پاسگاه محلى معرفى کنند. هم‌چنین هر از گاهى نیروهاى امنیتى محلى یا آمریکایى به سراغ شان رفته و آنها را براى بازجویى با خود مى‌برند. مثال دیگر، پاکستان است. پاکستانى‌هایى که از زندان‌هاى افغانستان آزاد و به کشورشان بر مى‌گردند، دوباره درکشور خود روانه زندان مى‌شوند. یک مقام پاکستانى مى‌گوید: ما آنها را رها نمى‌کنیم و براساس قوانین جدید با آنان برخورد خواهد شد. نباید فراموش کرد که آمریکا همزمان با تبلیغ دمکراسى در جهان اسلام نه تنها به تبلیغ یک دکترین تهاجمى‌مبتنى بر جنگ پیشگیرانه دست مى‌زند، بلکه به ایجاد روابط نزدیک تر با مستبدان این منطقه و آسیاى مرکزى هم مى‌پردازد. در آسیاى میانه، نیاز آمریکا به پایگاه‌هاى نظامى‌و دیگر اشکال ترتیبات امنیتى براى سرکوب مسلمانان، باعث گردیده تا این کشور با رهبران مستبد ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان روابط نزدیکى برقرار کند. دونالد رامسفلد در این راستا در سال 2002 /1381 به دیدار صفرمراد نیازف، دیکتاتور ترکمنستان رفت که جز ثروت‌اندوزى، تاراج، حیف و میل منابع ترکمنستان چیزى دیگرى نمى‌داند. گویا آمریکا فراموش کرده است تنها چیزى که در این کشورها رعایت نمى‌شود، حقوق بشر است و از دموکراسى در آنها خبرى نیست.<ref>استراتژى خاورمیانه...، 1383: 98.</ref> <br> | ||