۱٬۷۴۱
ویرایش
شیخ محمد جواد مغنیه، فقیهى نوگرا (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
شیخ محمد جواد مغنیه، فقیهى نوگرا (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۳۱
، ۳۰ آوریل ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
=دوران تحصیل استادان= | =دوران تحصیل استادان= | ||
محمدجواد با آن همه مشکلات، اراده آهنین خود را از دست نداد و مراحل ابتدایى تحصیل خود را در همان لبنان آغاز کرد و کتاب «اجرومیه»<ref>کتابى کوچک در علم نحو است که محمدبن محمدبن آجروم(متوفاى 723ق) آن را تألیف کرده و تا کنون شرح هاى متعددى بر آن نگاشته شده است. این کتاب بیشتر در مدارس علمیه اهل سنت تدریس مى شود.</ref> و مقدارى از کتاب «قطرالندى»<ref>کتابى معتبر در باره علم نحو است که عبدالله بن یوسف بن هشام(متوفاى 761ق) آن را تألیف کرده و جزء دروس مقدماتى حوزه هاى علمیه به شمار مى آید.</ref> را خواند و تصمیم گرفت براى ادامه تحصیل به نجف اشرف ره سپار گردد و از معدن علم علوى بهره گیرد. اما این تصمیم مشکلاتى داشت: اول آن که بودجه مسافرت را از کجا تأمین کند. دوم مالیات هاى عقب افتاده زمین هاى پدرش که از وى مطالبه مى‌کردند او را از سفر رسمى محروم مى‌ساخت. با وجود این، محمد با اراده قوى و توسل به اهل بیت(علیهم‌السلام) بر مشکلات چیره شد. او به راننده اى برخورد کرد که حاضر شد وى را بدون گذر نامه وارد عراق نماید. این راننده نیکوکار از ارمنى هاى اسکندریه بود که در لبنان اقامت داشت. سال ها بعد وقتى که مغنیه خاطرات زندگى خود را مى‌نگاشت، در باره او مى‌نویسد: «از آن زمان حدود 33سال مى‌گذرد و من هنوز سپاسگزار او هستم و هیچ گاه او را فراموش نخواهم کرد، چون احساس مى‌کنم او نخستین انسانى بود که برادر انسانى خود را دوست داشت» <ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | محمدجواد با آن همه مشکلات، اراده آهنین خود را از دست نداد و مراحل ابتدایى تحصیل خود را در همان لبنان آغاز کرد و کتاب «اجرومیه»<ref>کتابى کوچک در علم نحو است که محمدبن محمدبن آجروم(متوفاى 723ق) آن را تألیف کرده و تا کنون شرح هاى متعددى بر آن نگاشته شده است. این کتاب بیشتر در مدارس علمیه اهل سنت تدریس مى شود.</ref> و مقدارى از کتاب «قطرالندى»<ref>کتابى معتبر در باره علم نحو است که عبدالله بن یوسف بن هشام(متوفاى 761ق) آن را تألیف کرده و جزء دروس مقدماتى حوزه هاى علمیه به شمار مى آید.</ref> را خواند و تصمیم گرفت براى ادامه تحصیل به نجف اشرف ره سپار گردد و از معدن علم علوى بهره گیرد. اما این تصمیم مشکلاتى داشت: اول آن که بودجه مسافرت را از کجا تأمین کند. دوم مالیات هاى عقب افتاده زمین هاى پدرش که از وى مطالبه مى‌کردند او را از سفر رسمى محروم مى‌ساخت. با وجود این، محمد با اراده قوى و توسل به اهل بیت(علیهم‌السلام) بر مشکلات چیره شد. او به راننده اى برخورد کرد که حاضر شد وى را بدون گذر نامه وارد عراق نماید. این راننده نیکوکار از ارمنى هاى اسکندریه بود که در لبنان اقامت داشت. سال ها بعد وقتى که مغنیه خاطرات زندگى خود را مى‌نگاشت، در باره او مى‌نویسد: «از آن زمان حدود 33سال مى‌گذرد و من هنوز سپاسگزار او هستم و هیچ گاه او را فراموش نخواهم کرد، چون احساس مى‌کنم او نخستین انسانى بود که برادر انسانى خود را دوست داشت» <ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | ||
محمدجواد پس از ورود به عراق، راهى نجف اشرف شد و در آن جا استقرار یافت. وى در حوزه علمیه نجف علوم مقدماتى را فرا گرفت و پس از تکمیل دروس مقدماتى از درس آیات عظام محمدحسین کربلایى، سیدحسین حمامى و آیت‌الله العظمى خوئى استفاده هاى فراوان برد (شیعه و زمامداران خودسر: 19). محمدجواد با همه سختى ها توانست یازده سال در نجف اشرف به تحصیل خود ادامه دهد تا این که در یکى از روزها خبر مرگ برادر بزرگش را براى وى آوردند. به همین خاطر مجبور شد نجف را به قصد موطن خود ترک کند. پس از مراسم تشییع و تدفین برادر، اهالى آن جا از شیخ محمدجواد که اکنون | محمدجواد پس از ورود به عراق، راهى نجف اشرف شد و در آن جا استقرار یافت. وى در حوزه علمیه نجف علوم مقدماتى را فرا گرفت و پس از تکمیل دروس مقدماتى از درس آیات عظام محمدحسین کربلایى، سیدحسین حمامى و آیت‌الله العظمى خوئى استفاده هاى فراوان برد (شیعه و زمامداران خودسر: 19). محمدجواد با همه سختى ها توانست یازده سال در نجف اشرف به تحصیل خود ادامه دهد تا این که در یکى از روزها خبر مرگ برادر بزرگش را براى وى آوردند. به همین خاطر مجبور شد نجف را به قصد موطن خود ترک کند. پس از مراسم تشییع و تدفین برادر، اهالى آن جا از شیخ محمدجواد که اکنون بهره‌اى از علم و تقوا داشت، خواستند که به جاى برادر خود امامت آن جا را قبول کند. محمدجواد نیز پاسخ مثبت به آنان داد و در کنار اقامه جماعت، به تدریس قرآن و معارف عمومى مبادرت ورزید. <br> | ||
محیط زندگى آن جا به دلیل پایین بودن فرهنگ مردم، براى محمدجواد دردآور بود و از این موضوع نیز که هزینه اش توسط مردم تأمین مى‌شود، رنج مى‌کشید. از این رو پس از دو سال و نیم اقامت در آن جا، از مردم خداحافظى کرد و در سال 1358 ق به روستاى «طیرحرفا» رفت و در منطقه «وادى السروه» در جنوب روستا اسکان گرفت. آن جا بیشه زارى بود که از راه سنگلاخى مى‌گذشت و تپه اى در آنجا به ارتفاع صد متر قرار داشت که پر از درختان سر سبز بود و صدایى جز نواى دلنشین پرندگان به گوش نمى‌رسید. محمدجواد آن جا را بهترین مکان براى مطالعه و تحقیق دانست و قلم، کاغذ، کتاب و قورى چاى تنها همراهان وى بودند. وى در آن جا توانست کتاب هاى دانشمندان و فیلسوفانى چون نیچه، شوپنهاور، ولز، تولستوى، محمود عقاد، طه حسین و توفیق حکیم را مطالعه کند و کم کم به نوشتن روآورد. برخى از آثارى که در این مکان نوشت عبارت اند از: «کمیت و دعبل»، «الوضع الحاضر فى جبل عامل» و «تضحیه». شیخ محمدجواد حدود ده سال از عمر خود را در این منطقه به سر برد و در سال 1367 ق به بیروت عزیمت نمود.<ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | محیط زندگى آن جا به دلیل پایین بودن فرهنگ مردم، براى محمدجواد دردآور بود و از این موضوع نیز که هزینه اش توسط مردم تأمین مى‌شود، رنج مى‌کشید. از این رو پس از دو سال و نیم اقامت در آن جا، از مردم خداحافظى کرد و در سال 1358 ق به روستاى «طیرحرفا» رفت و در منطقه «وادى السروه» در جنوب روستا اسکان گرفت. آن جا بیشه زارى بود که از راه سنگلاخى مى‌گذشت و تپه اى در آنجا به ارتفاع صد متر قرار داشت که پر از درختان سر سبز بود و صدایى جز نواى دلنشین پرندگان به گوش نمى‌رسید. محمدجواد آن جا را بهترین مکان براى مطالعه و تحقیق دانست و قلم، کاغذ، کتاب و قورى چاى تنها همراهان وى بودند. وى در آن جا توانست کتاب هاى دانشمندان و فیلسوفانى چون نیچه، شوپنهاور، ولز، تولستوى، محمود عقاد، طه حسین و توفیق حکیم را مطالعه کند و کم کم به نوشتن روآورد. برخى از آثارى که در این مکان نوشت عبارت اند از: «کمیت و دعبل»، «الوضع الحاضر فى جبل عامل» و «تضحیه». شیخ محمدجواد حدود ده سال از عمر خود را در این منطقه به سر برد و در سال 1367 ق به بیروت عزیمت نمود.<ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | ||
محمدجواد در مدت حیات علمى خود در بیروت و نجف اشرف، درس استادان متعددى را درک کرده است که از جمله مى‌توان به کسانى چون: «شیخ عبدالکریم مغنیه»(متوفاى 1354 ق، برادر بزرگ ترش)، «سیدمحمد سعید فضل الله»، «آیت‌الله سیدابوالقاسم خویى» (1371 ـ 1413 ق)، «شیخ محمدحسین کربلایى» و «سیدحسین حمامى»(متوفاى 1379ق) اشاره کرد.<br> | محمدجواد در مدت حیات علمى خود در بیروت و نجف اشرف، درس استادان متعددى را درک کرده است که از جمله مى‌توان به کسانى چون: «شیخ عبدالکریم مغنیه»(متوفاى 1354 ق، برادر بزرگ ترش)، «سیدمحمد سعید فضل الله»، «آیت‌الله سیدابوالقاسم خویى» (1371 ـ 1413 ق)، «شیخ محمدحسین کربلایى» و «سیدحسین حمامى»(متوفاى 1379ق) اشاره کرد.<br> | ||
=مسئولیت دولتى= | =مسئولیت دولتى= | ||
مهم ترین مسئولیت و فعالیت اجتماعى محمدجواد هنگامى بود که در سن 43سالگى در سال 1367 ق به بیروت عزیمت نمود و به عنوان قاضى دادگسترى شیعیان بیروت منصوب گشت. <ref>کشور لبنان داراى جمعیت هاى مختلفى از جمله شیعه، سنى و مسیحى است که هر کدام براى خود دادگاه جداگانه اى دارند و طبق قوانین خود حکم صادر مى کنند.</ref> در سال 1368 ق مشاور عالى دادگاه هاى لبنان گردید و در سال 1370 ق ریاست کل دادگسترى شیعیان لبنان را پذیرفت (شیعه و زمامداران خودسر: 20). وى تا سال 1375 ق در این مقام باقى ماند و طى این مدت، خدمات زیادى انجام داد. اما بعد از این مدت تا سال 1378ق به عنوان مشاور عالى دادگسترى، اشتغال به خدمت داشت و از آن تاریخ به بعد به طور کلى از این گونه | مهم ترین مسئولیت و فعالیت اجتماعى محمدجواد هنگامى بود که در سن 43سالگى در سال 1367 ق به بیروت عزیمت نمود و به عنوان قاضى دادگسترى شیعیان بیروت منصوب گشت. <ref>کشور لبنان داراى جمعیت هاى مختلفى از جمله شیعه، سنى و مسیحى است که هر کدام براى خود دادگاه جداگانه اى دارند و طبق قوانین خود حکم صادر مى کنند.</ref> در سال 1368 ق مشاور عالى دادگاه هاى لبنان گردید و در سال 1370 ق ریاست کل دادگسترى شیعیان لبنان را پذیرفت (شیعه و زمامداران خودسر: 20). وى تا سال 1375 ق در این مقام باقى ماند و طى این مدت، خدمات زیادى انجام داد. اما بعد از این مدت تا سال 1378ق به عنوان مشاور عالى دادگسترى، اشتغال به خدمت داشت و از آن تاریخ به بعد به طور کلى از این گونه مسئولیت‌ها کناره گرفت و به تألیف و تحقیق روى آورد.<ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref> وى در مدت اشتغال در دادگسترى خدمات شایسته‌اى انجام داد که از جمله آنها مى‌توان به تعیین شرایط براى جذب قضات شیعه و تغییر ماده 240 قانون دادگسترى‌هاى لبنان اشاره کرد. <br> | ||
=مسافرت‌ها= | =مسافرت‌ها= | ||
در این زمان محمدجواد به عنوان دانشمندى برجسته در بین عالمان شیعه و اهل سنت شناخته شده بود. استاد محمدجواد صرف نظر از | در این زمان محمدجواد به عنوان دانشمندى برجسته در بین عالمان شیعه و اهل سنت شناخته شده بود. استاد محمدجواد صرف نظر از مسافرت‌هاى تحصیلى، به کشورهاى مختلفى سفر کرده است که غالباً جزئیات این سفرها بر ما پوشیده است. نخستین سفر او در سال 1379ق به کشور سوریه بود که در آن جا با «شیخ ابوزهره» دیدار نموده است. سپس در سال 1382ق به مصر سفر کرد و از آنجا در سال 1383ق به قصد زیارت خانه خدا و اعمال مناسک حج، راهى عربستان شد. در سال 1385ق سفرى به بحرین داشته و ظاهراً ملاقات هایى با علماى آن جا انجام داده است. وى هم چنین در سال 1390ق به ایران سفر کرد و پس از زیارت مرقد مطهر امام هشتم(علیه السلام) وارد قم شد و دو سال در این شهر اقامت داشت. وى درباره سفر به ایران مى‌نویسد: «در حوالى شهر قاهره در این اندیشه بودم که تا آخر عمر در مصر بمانم اما اوضاع جنگى مصر و اسرائیل مرا بر آن داشت که به وطن بازگردم. در بیروت نمى‌دانستم عمرى را که روز به روز کوتاه تر مى‌شود چگونه بگذرانم تا این که از طرف آیت‌الله شریعتمدارى براى تدریس در دارالتبلیغ(دفتر تبلیغات اسلامى) دعوت شدم. با استخاره‌اى که گرفتم این آیه شریفه آمد: «وَ قالَ إِنِّى ذاهِبٌ إِلى رَبِّی سَیهْدِینِ». وقتى به قم آمدم و دارالتبلیغ را دیدم، آن چه مرا متحیر کرد حرکت علمى حوزه در زمینه دروس حوزوى سطح، خارج، تفسیر، نهج البلاغه و جلسات هفتگى بود که براى جوانان برقرار مى‌شد» (مقدمه فلسفة التوحید و الولایة: 6). <br> | ||
استاد محمدجواد در مؤسسه دارالتبلیغ الاسلامى به تدریس تفسیر و کلام مشغول شد و پس از دو سال توقف در ایران، در سال 1392ق به بیروت بازگشت | استاد محمدجواد در مؤسسه دارالتبلیغ الاسلامى به تدریس تفسیر و کلام مشغول شد و پس از دو سال توقف در ایران، در سال 1392ق به بیروت بازگشت <ref>رازى، 1352: 3/272.</ref> | ||
نقش شیخ محمدجواد مغنیه در تقریب مذاهب اسلامى <br> | =نقش شیخ محمدجواد مغنیه در تقریب مذاهب اسلامى= <br> | ||
مهم‌ترین نگرانى شیخ محمدجواد در بحران کنونى، وحدت ملى و وحدت اسلامى بود. وى تلاش گسترده‌اى براى وحدت اسلامى انجام داد و در هر فرصتى با عالمان دینى اهل سنت مذاکره مى‌کرد و راه هاى وحدت را بررسى مى‌نمود. در سال 1960م با شیخ محمد ابوزهره در دمشق دیدار نمود و در سال 1970م نیز دکتر مصطفى محمود به دیدار وى آمد (الوردانى، 1376: 144). وى هم چنین با «شیخ نمام» از شیوخ راحل الازهر و «شیخ شرباصى» دیدار نمود، و یک بار نیز در شهر قم میزبان «شیخ حصرى» بود <ref>همان: 150.</ref> شیخ محمدجواد با هدف تقریب بین مذاهب اسلامى ، در سال 1382ق به مصر مسافرت و با امام مسجد الازهر گفت وگو کرد و از او خواست تا عکس و تصویر دانشگاه الازهر را در اختیار وى نهد. امام مسجد گفت: کعبه یکى است و الازهر نیز یکى است. مغنیه گفت: و خدا نیز یگانه است بنابراین ما سه اصل داریم، خدا، کعبه، الازهر، هم چنان که مسیحیان مى‌گویند. سپس استاد مغنیه به او گفت: آیا چیزى از شیعه مى‌دانى؟ وى گفت: آنان گمراه اند. مغنیه گفت: از کجا دانستى که آنان گمراه اند؟ وى گفت: این طور مى‌گویند. مغنیه به او گفت: من مى‌گویم تو گمراهى آیا مى‌توانى کلام مرا رد کنى؟ در این هنگام امام مسجد گفت پس باید فاتحه یک دیگر را بخوانیم.<ref>همان: 144.</ref> <br> | |||
شیخ محمدجواد در سال 1382ق با شیخ محمود شلتوت(متوفاى 1384ق) نیز دیدارى داشت و گفت وگوهایى میان آنان در مورد وحدت اسلامى و راه هاى آن انجام گرفت. شیخ محمود شلتوت از بانیان دارالتقریب بین المذاهب و از منادیان وحدت اسلامى به شمار مى‌رود. محبوبیت او در بین علماى شیعه به خاطر فتواى او مبنى بر جواز عمل به فقه شیعه است. روابط شیخ محمدجواد با شیخ محمود شلتوت به سال 1368ق برمى‌گردد که از آن زمان نامه هاى زیادى بین آن دو رد و بدل شد و این موضوع مى‌تواند نشانه نزدیکى افکار آنان در رابطه با وحدت اسلامى بوده باشد. اما دیدار حضورى وى با شیخ شلتوت در سال 1382ق وقتى که مغنیه به مصر رفت اتفاق افتاد. او در این باره چنین مى‌نویسد: «به خانه شلتوت رفتم. از من استقبال کرد و خوش آمد گفت. وقتى سخن از شیعه به میان آمد، او گفت شیعیان الازهر را تأسیس کردند و مدت کوتاهى علوم و مذهب تشیع در الازهر تدریس مى‌شد، تا این که بپادارندگان این مذهب از آن اعراض کردند و الازهر را از نور خیره کننده و فواید آن محروم کردند. من به او گفتم: علماى شیعه شما را محترم مى‌شمارند چون از خدمات شما نسبت به دین آگاه اند و جرئت شما را در بیان حق و عدل که از ملامت هیچ کس نمى‌هراسید، مى‌ستایند و به او گفتم: شیعیان خلافت بعد از پیغمبر را حق امام على( | شیخ محمدجواد در سال 1382ق با شیخ محمود شلتوت(متوفاى 1384ق) نیز دیدارى داشت و گفت وگوهایى میان آنان در مورد وحدت اسلامى و راه هاى آن انجام گرفت. شیخ محمود شلتوت از بانیان دارالتقریب بین المذاهب و از منادیان وحدت اسلامى به شمار مى‌رود. محبوبیت او در بین علماى شیعه به خاطر فتواى او مبنى بر جواز عمل به فقه شیعه است. روابط شیخ محمدجواد با شیخ محمود شلتوت به سال 1368ق برمى‌گردد که از آن زمان نامه هاى زیادى بین آن دو رد و بدل شد و این موضوع مى‌تواند نشانه نزدیکى افکار آنان در رابطه با وحدت اسلامى بوده باشد. اما دیدار حضورى وى با شیخ شلتوت در سال 1382ق وقتى که مغنیه به مصر رفت اتفاق افتاد. او در این باره چنین مى‌نویسد: «به خانه شلتوت رفتم. از من استقبال کرد و خوش آمد گفت. وقتى سخن از شیعه به میان آمد، او گفت شیعیان الازهر را تأسیس کردند و مدت کوتاهى علوم و مذهب تشیع در الازهر تدریس مى‌شد، تا این که بپادارندگان این مذهب از آن اعراض کردند و الازهر را از نور خیره کننده و فواید آن محروم کردند. من به او گفتم: علماى شیعه شما را محترم مى‌شمارند چون از خدمات شما نسبت به دین آگاه اند و جرئت شما را در بیان حق و عدل که از ملامت هیچ کس نمى‌هراسید، مى‌ستایند و به او گفتم: شیعیان خلافت بعد از پیغمبر را حق امام على(علیه‌السلام) مى‌دانند، ولى عقیده دارند که نباید به اختلافى دامن زد که موجب تفرقه و به ضرر اسلام باشد، همان طور که امام على(علیه السلام) این کار را کرد. او به حاضران در جلسه گفت: سنیان این حقیقت را نمى‌دانند». <ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | ||
شیخ محمدجواد در راه استحکام تقریب مذاهب، نقش آگاهى عالمان دینى از مذاهب یک دیگر را نیز نادیده نمى‌گرفت و در این راه گام مؤثرى برداشت. وى معتقد بود بسیارى از عالمان اهل سنت از حقیقت تشیع خبرى ندارند و فقط از روى تعصبات و شایعاتى که مى‌شنوند با شیعه دشمنى مىورزند در حالى که هدف همه مذاهب یکى است و آن رسیدن به کمال و تقرب به سوى خداوند است. یکى از عادات شیخ محمدجواد این بود که از حریم شیعه در برابر این گونه اتهامات دفاع مى‌کرد و با این کار پایه هاى تقریب مذاهب را مستحکم مى‌نمود. وقتى وى ردى بر کتابى مى‌نگاشت معلوم مى‌شد که حقیقت چیز دیگرى است و شیعه به آن شبهات و خرافات اعتقادى ندارد. وى نخستین کسى بود که «رد کتاب «الخطوط العریضة»(تألیف محب الدین الخطیب) مطالبى نوشت. الخطوط العریضة نخستین کتابى بود که بر ضد شیعه در کشور مصر به چاپ رسید و شیخ محمدجواد به سبب نوشتن این ردیه، نامه هاى تهدیدآمیز فراوانى دریافت کرد | شیخ محمدجواد در راه استحکام تقریب مذاهب، نقش آگاهى عالمان دینى از مذاهب یک دیگر را نیز نادیده نمى‌گرفت و در این راه گام مؤثرى برداشت. وى معتقد بود بسیارى از عالمان اهل سنت از حقیقت تشیع خبرى ندارند و فقط از روى تعصبات و شایعاتى که مى‌شنوند با شیعه دشمنى مىورزند در حالى که هدف همه مذاهب یکى است و آن رسیدن به کمال و تقرب به سوى خداوند است. یکى از عادات شیخ محمدجواد این بود که از حریم شیعه در برابر این گونه اتهامات دفاع مى‌کرد و با این کار پایه هاى تقریب مذاهب را مستحکم مى‌نمود. وقتى وى ردى بر کتابى مى‌نگاشت معلوم مى‌شد که حقیقت چیز دیگرى است و شیعه به آن شبهات و خرافات اعتقادى ندارد. وى نخستین کسى بود که «رد کتاب «الخطوط العریضة»(تألیف محب الدین الخطیب) مطالبى نوشت. <br>الخطوط العریضة نخستین کتابى بود که بر ضد شیعه در کشور مصر به چاپ رسید و شیخ محمدجواد به سبب نوشتن این ردیه، نامه هاى تهدیدآمیز فراوانى دریافت کرد. <ref>الوردانى، 1376: 145.</ref><br> | ||
=مبارزه‌ها= | =مبارزه‌ها= | ||
شیخ محمدجواد بیشتر از راه قلم و هجوم به مبانى اعتقادى قوم یهود مبارزه مى‌کرد. وى با مطالعه کتاب و سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله)از همان ابتدا به ماهیت پلید رژیم صهیونیستى پى برد. در اکثر نوشته هاى او که به موضوع استکبار ارتباط دارد، از اسرائیل نیز نام مى‌برد و آمریکا را حامى آنان معرفى مى‌کند. وى در معرفى خداى یهودیان با اشاره به آیاتى از تورات<ref>تورات، سفر یوشع، اصحاح 6، آیه 24: «شهر را با آن چه در آن است به آتش زنید، اما نقره و طلا و ظرف هاى مسى و آهنى را به خزانه پروردگارتان بسپارید». هم چنین در سفر تثنیه، اصحاح 14 آمده است: «قهراً خدا شما را ملت برگزیده خود قرار داده تا بر دیگر ملت هاى روى زمین برترى داشته باشید». نیز در سفر عدد، اصحاح 31، آیه 12 چنین مى خوانیم: «همه را غارت کنید و غنیمت ها را اعم از این که انسانى باشد یا حیوانى به چنگ آورید».</ref> و ماجراى کشتى گرفتن خدا با یعقوب<ref>یعقوب در طول شب با خدا کشتى گرفت و خدا براى رها شدن و گریز از دست یعقوب ناتوان آمد. سرانجام چاره‌اى نیافت جز این که براى رهایى به دامن یعقوب متوسل شود و با حالت تضرع و التماس به یعقوب گفت: مرا آزاد کن چرا که سپیده سحر در حال دمیدن است. یعقوب به خدا گفت: من تو را آزاد نمى کنم تا این که مرا مبارک گردانى. پروردگار نیز او را پر برکت گردانید و نامش را اسرائیل(یعنى نیروى ضد خدا) نهاد.</ref> مى‌گوید: این خرافه به این مسئله اشاره دارد که حتى خدا در برابر شخص یهودى ناتوان است و یعقوب که مظهر یهود بود بر خدا چیره گشت. اما در قرآن ما آمده است: «وَ قالَتِ الْیهُودُ یدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیدِیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا(مائده: 64)؛ یهود گفتند دست خدا به زنجیر بسته است، دست هایشان بسته باد و به خاطر این سخن از رحمت الهى دور شوند». | شیخ محمدجواد بیشتر از راه قلم و هجوم به مبانى اعتقادى قوم یهود مبارزه مى‌کرد. وى با مطالعه کتاب و سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله)از همان ابتدا به ماهیت پلید رژیم صهیونیستى پى برد. در اکثر نوشته هاى او که به موضوع استکبار ارتباط دارد، از اسرائیل نیز نام مى‌برد و آمریکا را حامى آنان معرفى مى‌کند. وى در معرفى خداى یهودیان با اشاره به آیاتى از تورات<ref>تورات، سفر یوشع، اصحاح 6، آیه 24: «شهر را با آن چه در آن است به آتش زنید، اما نقره و طلا و ظرف هاى مسى و آهنى را به خزانه پروردگارتان بسپارید». هم چنین در سفر تثنیه، اصحاح 14 آمده است: «قهراً خدا شما را ملت برگزیده خود قرار داده تا بر دیگر ملت هاى روى زمین برترى داشته باشید». نیز در سفر عدد، اصحاح 31، آیه 12 چنین مى خوانیم: «همه را غارت کنید و غنیمت ها را اعم از این که انسانى باشد یا حیوانى به چنگ آورید».</ref> و ماجراى کشتى گرفتن خدا با یعقوب<ref>یعقوب در طول شب با خدا کشتى گرفت و خدا براى رها شدن و گریز از دست یعقوب ناتوان آمد. سرانجام چاره‌اى نیافت جز این که براى رهایى به دامن یعقوب متوسل شود و با حالت تضرع و التماس به یعقوب گفت: مرا آزاد کن چرا که سپیده سحر در حال دمیدن است. یعقوب به خدا گفت: من تو را آزاد نمى کنم تا این که مرا مبارک گردانى. پروردگار نیز او را پر برکت گردانید و نامش را اسرائیل(یعنى نیروى ضد خدا) نهاد.</ref> مى‌گوید: این خرافه به این مسئله اشاره دارد که حتى خدا در برابر شخص یهودى ناتوان است و یعقوب که مظهر یهود بود بر خدا چیره گشت. اما در قرآن ما آمده است: «وَ قالَتِ الْیهُودُ یدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیدِیهِمْ وَ لُعِنُوا بِما قالُوا(مائده: 64)؛ یهود گفتند دست خدا به زنجیر بسته است، دست هایشان بسته باد و به خاطر این سخن از رحمت الهى دور شوند».<br> | ||
او که به حقیقت یهود پى برده بود، در باره ماهیت نژادپرستى یهود مى‌گوید آنها عموماً عقیده نژادپرستانه دارند و خود را ملت برگزیده خداوند مى‌دانند. هر یهودى حق دارد هر که را از شرق و غرب بخواهد، تملک کند و در اختیار گیرد و آن چه را بخواهد در مورد او انجام دهد. در کتاب تلمود از تورات آمده است: «ما ملت برگزیده خدا به دو نوع حیوان نیاز داریم: یکى جنبندگان، چهارپایان و پرندگان و نوعى دیگر از حیوانات انسانى که آن سایر امت ها و ملت هاى شرق و غرب هستند» | او که به حقیقت یهود پى برده بود، در باره ماهیت نژادپرستى یهود مى‌گوید آنها عموماً عقیده نژادپرستانه دارند و خود را ملت برگزیده خداوند مى‌دانند. هر یهودى حق دارد هر که را از شرق و غرب بخواهد، تملک کند و در اختیار گیرد و آن چه را بخواهد در مورد او انجام دهد. در کتاب تلمود از تورات آمده است: «ما ملت برگزیده خدا به دو نوع حیوان نیاز داریم: یکى جنبندگان، چهارپایان و پرندگان و نوعى دیگر از حیوانات انسانى که آن سایر امت ها و ملت هاى شرق و غرب هستند». <ref>تورات، سفر دوم، اصحاح 7 و 31؛ به نقل از: اندیشه هاى سیاسى مغنیه: 36.</ref> | ||
شیخ محمدجواد در مقاله دیگرى با اشاره به جمعیت زیاد مسلمانان و در اختیارداشتن منبع مهم دنیا یعنى نفت، به تسلیم شدن مسلمانان در برابر خواسته هاى اسرائیل اشاره مى‌کند و آنان را سخت مورد نکوهش قرار مى‌دهد. وى در این مقاله با انتقاد از رهبران کشورهاى عربى، سازش آنان با اسرائیل را مایه ننگ امت اسلام معرفى مى‌کند | شیخ محمدجواد در مقاله دیگرى با اشاره به جمعیت زیاد مسلمانان و در اختیارداشتن منبع مهم دنیا یعنى نفت، به تسلیم شدن مسلمانان در برابر خواسته هاى اسرائیل اشاره مى‌کند و آنان را سخت مورد نکوهش قرار مى‌دهد. وى در این مقاله با انتقاد از رهبران کشورهاى عربى، سازش آنان با اسرائیل را مایه ننگ امت اسلام معرفى مى‌کند.<ref>اندیشه‌هاى سیاسى مغنیه: 32 و33.</ref> | ||
نوشته‌ها و مقالات شیخ محمدجواد، آن چنان وحشت در دل آمریکا به وجود آورد که سفارت آمریکا را وادار کرد تا به هر شکل ممکن او را از مبارزه بر حذر دارند. در همین راستا وقتى آمریکایى‌ها از او خواستند تا با رئیس جمهور وقت «روزولت» دیدار و مذاکره نماید. در جواب گفت: «آمریکا سخت‌ترین دشمن اسلام و امت عربى است. آمریکا اسرائیل را به وجود آورد و دستش به خون فلسطینیان آلوده است. برادران ما با اسلحه هایى که آمریکا به اسرائیل داده، کشته مى‌شوند. پس با همه این ها، مرا به دیدار ناوگان ششم دعوت مى‌کنید». <ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | |||
این حرکت شجاعانه و غیرت مندانه او بازتاب وسیعى در میان مردم داشت به طورى که روزنامه «محرر» از حرکت او به «هذا عربی عزیز» یاد کرده است | این حرکت شجاعانه و غیرت مندانه او بازتاب وسیعى در میان مردم داشت به طورى که روزنامه «محرر» از حرکت او به «هذا عربی عزیز» یاد کرده است. <ref>همان.</ref> | ||
=اندیشه هاى شیخ محمدجواد مغنیه= | =اندیشه هاى شیخ محمدجواد مغنیه= | ||
نوگرایى در اجتهاد، ضرورت اصلاح حوزه هاى علمیه، به کارگیرى شیوه هاى نوین در تبلیغ دین و دموکراسى اسلامى جزء اندیشه هاى شیخ محمدجواد بود. او به این واقعیت رسیده بود که زندگى در حال دگرگونى و تغییر است و اسلام، برخى از مسائل عصر جدید را مى‌پذیرد و برخى را رد مى‌کند. شهید سید محمدباقر صدر(متوفاى 1400ق) در باره اندیشه فقهى و اجتهادى او مى‌نویسد: «اکنون براى نخستین بار ملاحظه مى‌کنیم که عنصر فهم اجتماعى نصوص به صورتى مستقل مطرح مى‌شود و هنگامى که بخش هایى از کتاب «فقه الامام الصادق»(نوشته استاد محمدجواد مغنیه) را مى‌خوانم، مى‌بینم استاد بزرگ ما شیخ محمدجواد مغنیه در این تألیف خود، این موضوع را طرح کرده و با دست خویش، فقه جعفرى را به شکلى زیبا و با شیوه اى نو در آورده است. با آن که من اکنون در باره فهم اجتماعى نص، با احتیاط سخن مى‌گویم باز هم ایمان دارم قاعده اى که استاد ما مغنیه براى این موضوع وضع کرده است، گره بزرگى را در فقه مى‌گشاید» (کسار: 150). | نوگرایى در اجتهاد، ضرورت اصلاح حوزه هاى علمیه، به کارگیرى شیوه هاى نوین در تبلیغ دین و دموکراسى اسلامى جزء اندیشه هاى شیخ محمدجواد بود. او به این واقعیت رسیده بود که زندگى در حال دگرگونى و تغییر است و اسلام، برخى از مسائل عصر جدید را مى‌پذیرد و برخى را رد مى‌کند. شهید سید محمدباقر صدر(متوفاى 1400ق) در باره اندیشه فقهى و اجتهادى او مى‌نویسد: «اکنون براى نخستین بار ملاحظه مى‌کنیم که عنصر فهم اجتماعى نصوص به صورتى مستقل مطرح مى‌شود و هنگامى که بخش هایى از کتاب «فقه الامام الصادق»(نوشته استاد محمدجواد مغنیه) را مى‌خوانم، مى‌بینم استاد بزرگ ما شیخ محمدجواد مغنیه در این تألیف خود، این موضوع را طرح کرده و با دست خویش، فقه جعفرى را به شکلى زیبا و با شیوه اى نو در آورده است. با آن که من اکنون در باره فهم اجتماعى نص، با احتیاط سخن مى‌گویم باز هم ایمان دارم قاعده اى که استاد ما مغنیه براى این موضوع وضع کرده است، گره بزرگى را در فقه مى‌گشاید» (کسار: 150). | ||
وى در باره ضرورت اصلاح حوزه هاى علمیه، مقاله اى با عنوان «معرکة فی الازهر بین المجددین و المحافظین» نوشت که در مجله «عرفان» در سال 1954م به چاپ رسید. در این مقاله وى ضمن خشنودى از روح تجدید و اصلاح در دانشگاه الازهر، خواستار حرکت اصلاحى مشابه در حوزه هاى علمیه شیعى شد. خطاب او در این مقاله به همه حوزه ها و مؤسسات دینى اعم از شیعه و سنى بود. او بدون تعصب نسبت به شیعه یا سنى، دشمنان حوزه ها و مؤسسات دینى را دو نوع داخلى و خارجى دانست. دشمنان داخلى همان عده اى هستند که به نام دین، یأس و ناامیدى را در میان جوانان تقویت مى‌کنند و دشمن خارجى نیز با استفاده از غفلت حوزه، درس هاى غربى را به نام مباحث اجتماعى و علوم انسانى، در جامعه رواج مى‌دهند (همان: 122 و 133). | وى در باره ضرورت اصلاح حوزه هاى علمیه، مقاله اى با عنوان «معرکة فی الازهر بین المجددین و المحافظین» نوشت که در مجله «عرفان» در سال 1954م به چاپ رسید. در این مقاله وى ضمن خشنودى از روح تجدید و اصلاح در دانشگاه الازهر، خواستار حرکت اصلاحى مشابه در حوزه هاى علمیه شیعى شد. خطاب او در این مقاله به همه حوزه ها و مؤسسات دینى اعم از شیعه و سنى بود. او بدون تعصب نسبت به شیعه یا سنى، دشمنان حوزه ها و مؤسسات دینى را دو نوع داخلى و خارجى دانست. دشمنان داخلى همان عده اى هستند که به نام دین، یأس و ناامیدى را در میان جوانان تقویت مى‌کنند و دشمن خارجى نیز با استفاده از غفلت حوزه، درس هاى غربى را به نام مباحث اجتماعى و علوم انسانى، در جامعه رواج مى‌دهند (همان: 122 و 133).<br> | ||
به اعتقاد شیخ محمدجواد، کتاب هاى حوزوى متأسفانه یک بعدى است و به زوایاى دیگر علمى که در جامعه مطرح است، توجه نمى‌شود و غالباً طلاب حوزه ها از علوم روز دنیا مطلع نیستند. وى درباره حوزه علمیه نجف مى‌گوید: «از ویژگى هاى این حوزه آن است که علوم جدید را نمى‌داند، بلکه نمى‌خواهد در مواد درسى و اسلوب حوزوى بگنجاند. حوزه در برابر قضایاى مسلمین و مردم عالم از حرکت ایستاده و در برابر مثلاً نهضت الجزایر یا جنگ هاى استعمارى و سلاح هاى مرگ بار آنان هیچ صدایى از آن شنیده نشد. حوزه نجف نیاز به اصلاح دارد و این مسئله را شیوخ و طلاب آن حوزه فهمیده اند». | به اعتقاد شیخ محمدجواد، کتاب هاى حوزوى متأسفانه یک بعدى است و به زوایاى دیگر علمى که در جامعه مطرح است، توجه نمى‌شود و غالباً طلاب حوزه ها از علوم روز دنیا مطلع نیستند. وى درباره حوزه علمیه نجف مى‌گوید: «از ویژگى هاى این حوزه آن است که علوم جدید را نمى‌داند، بلکه نمى‌خواهد در مواد درسى و اسلوب حوزوى بگنجاند. حوزه در برابر قضایاى مسلمین و مردم عالم از حرکت ایستاده و در برابر مثلاً نهضت الجزایر یا جنگ هاى استعمارى و سلاح هاى مرگ بار آنان هیچ صدایى از آن شنیده نشد. حوزه نجف نیاز به اصلاح دارد و این مسئله را شیوخ و طلاب آن حوزه فهمیده اند». <ref>همان: 126</ref><br> | ||
استاد مغنیه پس از نقل مطالب فوق در باره علل آن سخن مى‌گوید و اذعان دارد که در نجف و قم علماى بزرگى هستند که تلاش و دستاوردهاى آنان کم تر از تلاش مخترعان و دانشمندان علوم تجربى نیست، اما چرا تا کنون نسبت به مسائل جدید موفق نبوده است؟ علت این ناکامى، مطالب نظرى محض حوزوى است، اما در تطبیق عملى و حل مشکلات آن ناموفق است. وى مى‌پرسد چرا باید طلاب حوزه در نجف نام «سنهورى»<ref>عبدالرزاق احمد سنهورى(متوفاى 1971م) از حقوق دانان مصرى است که به ادیان الهى تسلط داشته و کتاب مشهورى به نام «الوسیط» در دوازده جلد نگاشته است.</ref> را نشنیده باشند. او مى‌گوید روزى | استاد مغنیه پس از نقل مطالب فوق در باره علل آن سخن مى‌گوید و اذعان دارد که در نجف و قم علماى بزرگى هستند که تلاش و دستاوردهاى آنان کم تر از تلاش مخترعان و دانشمندان علوم تجربى نیست، اما چرا تا کنون نسبت به مسائل جدید موفق نبوده است؟ علت این ناکامى، مطالب نظرى محض حوزوى است، اما در تطبیق عملى و حل مشکلات آن ناموفق است. وى مى‌پرسد چرا باید طلاب حوزه در نجف نام «سنهورى»<ref>عبدالرزاق احمد سنهورى(متوفاى 1971م) از حقوق دانان مصرى است که به ادیان الهى تسلط داشته و کتاب مشهورى به نام «الوسیط» در دوازده جلد نگاشته است.</ref> را نشنیده باشند. او مى‌گوید روزى طلبه‌اى مرا دید که مجله و روزنامه اى خریده ام. تعجب کرد و گفت خریدن اینها بر تو حرام است. گفتم حرام آن است که خداوند حرام کرده است. من با خواندن این مجلات، دشمنم را مى‌شناسم و مى‌دانم که چه کسانى چه توطئه‌هایى براى مسلمان دارند (گلشن ابرار، ج3، مقاله محمدجواد مغنیه). وى عقیده داشت که حوزه ها باید تلاش فرهنگى گسترده اى داشته باشند. باید از حوزه ها مجلات و نشریات گوناگون و متنوع به بلاد اسلامى صادر شود. باید از امکانات جدید مثل تلویزیون و غیره بهره گیرند. باید دروس حوزه منظم شود و امتحانات برگزار گردد. باید حوزه خود را به بلاد اسلامى معرفى کند. حوزه ها باید بخش ادارى و بخش إفتا داشته باشند. <br> | ||
وى معتقد بود که شیعه صاحب گنج هاى پر ارزشى است و با هر عصر و زمانى طبق مقتضیات زمان پیش مى‌رود و این، فقه پویاى شیعه است که در تمام مسائل روز صاحب نظر است. او عقیده داشت که مجتهد امروز از قواعد عامه و مبادى شرعى، حکمى جدید و متناسب با اوضاع روز صادر مى‌کند که مجتهدان سابق آن را بیان نکرده اند و آن مسئله را نمى‌دانستند، نه به خاطر این که مجتهد امروز فقیه تر از گذشتگان است بلکه به این خاطر است که در عصر دیگر زندگى مى‌کند | وى معتقد بود که شیعه صاحب گنج هاى پر ارزشى است و با هر عصر و زمانى طبق مقتضیات زمان پیش مى‌رود و این، فقه پویاى شیعه است که در تمام مسائل روز صاحب نظر است. او عقیده داشت که مجتهد امروز از قواعد عامه و مبادى شرعى، حکمى جدید و متناسب با اوضاع روز صادر مى‌کند که مجتهدان سابق آن را بیان نکرده اند و آن مسئله را نمى‌دانستند، نه به خاطر این که مجتهد امروز فقیه تر از گذشتگان است بلکه به این خاطر است که در عصر دیگر زندگى مى‌کند. <ref>کسار: 145 و148.</ref> فقیهان معاصر باید مشکلات جدیدى را که همگان گرفتار آن اند در قالب قوانین جدید درآورند تا پشتوانه اجرایى هم داشته باشد. باید این فتواها بر اساس دید سالم از شریعت و نصوص اسلام باشد. اینان باید هر قضیه اى را که پیشینیان در باره آن بحث کرده اند، اما ربطى به زندگى امروز ندارد کنار بگذارند <ref>الاسلام بنظریة عصریة: 101.</ref> وى خود براى تحقق این هدف، دست به تألیف کتاب هایى نظیر «فقه الامام الصادق(علیه السلام)» و «تفسیر کاشف» زد. هم چنین با توجه به این که از افکار و آراى امام خمینى(قدس سره)تأثیرات زیادى گرفته بود کتاب «الخمینی و الدولة الإسلامیة» را نیز تألیف نمود <ref>کسار: 134، 142 و 145.</ref><br> | ||
استاد مغنیه در جاى دیگر ضمن این که حکومت اسلامى را برترین نوع حکومت مى‌داند از دموکراسى غربى انتقاد مى‌کند و معتقد است دموکراسى غربى شیوه اش به نحوى است که حیات | استاد مغنیه در جاى دیگر ضمن این که حکومت اسلامى را برترین نوع حکومت مى‌داند از دموکراسى غربى انتقاد مى‌کند و معتقد است دموکراسى غربى شیوه اش به نحوى است که حیات | ||
و سرنوشت یک کشور به دست عده اى از سرمایه داران مى‌افتد و عده اى دیگر در فقر و بى خبرى | و سرنوشت یک کشور به دست عده اى از سرمایه داران مى‌افتد و عده اى دیگر در فقر و بى خبرى به سر مى‌برند. با آن که در کشورهایى که داراى رژیم سرمایه دارى هستند بیش از احتیاج آنان لباس، غذا و سایر وسایل زندگى تولید مى‌شود، در میان آنان گرسنگان و برهنگان بسیارند. علت این است که این نوع دموکراسى به اقلیت کمى، مجال زیادى براى احتکار ثروت و منابع ثروت ها بخشیده و زندگى و سرنوشت مردم را در دست آنان قرار داده است.<ref>گلشن ابرار، ج3، مقاله شیخ محمدجواد مغنیه.</ref><br> | ||
به سر مى‌برند. با آن که در کشورهایى که داراى رژیم سرمایه دارى هستند بیش از احتیاج آنان | |||
لباس، غذا و سایر وسایل زندگى تولید مى‌شود، در میان آنان گرسنگان و برهنگان بسیارند. علت | |||
این است که این نوع دموکراسى به اقلیت کمى، مجال زیادى براى احتکار ثروت و منابع ثروت ها بخشیده و زندگى و سرنوشت مردم را در دست آنان قرار داده است | |||
=آثار استاد مغنیه= | =آثار استاد مغنیه= | ||
از میان نوشته هاى متعدد شیخ محمدجواد مغنیه تعدادى به زبان فارسى ترجمه شده و بخشى از آنها جزء متون درسى دانشگاه هاى ایران است. آثار ترجمه شده او به ترتیب حروف الفبا عبارت اند از: | از میان نوشته هاى متعدد شیخ محمدجواد مغنیه تعدادى به زبان فارسى ترجمه شده و بخشى از آنها جزء متون درسى دانشگاه هاى ایران است. آثار ترجمه شده او به ترتیب حروف الفبا عبارت اند از:<br> | ||
# احوال شخصیه، ترجمه مصطفى جبارى و حمید مسجدسرایى، تهران، ققنوس، 1379، 431صفحه. | |||
# پیامبران از دیدگاه عقل، ترجمه ناشر، بى جا، نشر توحید، 1367. 80صفحه. | |||
# خورشید ایمان، ترجمه و نگارش صدیق عربانى، رشت، دهسرا، 1380. 201صفحه. عنوان اصلى: کتاب على و القرآن. | |||
# رویکردى دوباره به اسلام، ترجمه علیرضا اسماعیل آبادى، مشهد، شرکت به نشر، 1381. 152صفحه. عنوان اصلى: الاسلام بنظرة عصریة. | |||
# زمامداران خودسر، ترجمه مصطفى زمانى، تحقیق تصحیح و ویرایش محمدباقر مقدسیان و کاظم ملایى، قم، برگ شقایق، 1381. 423ص. عنوان اصلى: الشیعة و الحاکمون. | |||
# شیعه و زمامداران خودسر، ترجمه مصطفى زمانى، قم، شهید گمنام، 1343. 262صفحه. عنوان اصلى: الشیعة و الحاکمون. | |||
# فقه تطبیقى مذاهب پنجگانه: جعفرىـ حنفىـ مالکىـ شافعىـ حنبلى، ترجمه کاظم پورجوادى، بى جا، دانشمند، بنیاد علوم اسلامى ، 1366. 460صفحه. عنوان اصلى: الفقه على المذاهب الخمسة. | |||
# فقه دانشگاهى، ترجمه مرتضى فهیم کرمانى، قم، مهر امیرالمؤمنین(علیه السلام)، 1381. عنوان اصلى: فقه الامام الصادق(علیه السلام) عرض و استدلال. | |||
# فقه مقارن: ترجمه و توضیح بخش هایى از الفقه على المذاهب الخمسة، ترجمه هادى عظیمى گرگانى، تهران، گنجینه فرهنگ، 1380. 425صفحه. | |||
# فلسفه مبدأ و معاد: پژوهشى ژرف و کاوشگرانه همراه با استدلال هاى فطرى علمى و فلسفى پیرامون وجود خدا و معاد، ترجمه لطیف راشدى، قم، نشر مرتضى، 1371. 240صفحه. | |||
# قرآن حسین شهادت، ترجمه محمدرسول دریایى، تهران، بنیاد قرآن، 1381. 226صفحه. عنوان اصلى: الحسین و القرآن. | |||
# کلیات علوم عقلى، ترجمه محمدرضا عطایى، مشهد، شرکت به نشر، 1380. 112صفحه. عنوان اصلى: معالم الفلسفة الالهیة. | |||
# گزیده متون فقه(1ـ2ـ3ـ4) : برنامه درسى دوره کارشناسى حقوق، گردآورنده ابوالحسن محمدى، ویرایش3، تهران، میزان، 1381. 331صفحه. | |||
# مردان پاک از نظر امام(علیه السلام)، ترجمه مصطفى زمانى، قم، پیام اسلام، 1368. 175صفحه. | |||
# یادگار خیمه‌هاى سوخته، ترجمه و نگارش علیرضا رجالى تهرانى، قم، دار الصادقین، 1379. 158صفحه. عنوان اصلى: مع بطلة کربلا. | |||
وفات شیخ محمدجواد مغنیه | =وفات شیخ محمدجواد مغنیه= | ||
سرانجام علامه استاد شیخ محمدجواد مغنیه پس از عمرى تلاش صادقانه در راه اعتلاى اسلام عزیز و تلاش بى وقفه براى نزدیکى بین مذاهب پنج گانه، ساعت 10 شب 19 محرم الحرام سال 1400 در سن 76سالگى به رحمت ایزدى پیوست. وى دو سال پیش از آن، مبتلا به بیمارى قلبى شده بود. هنگامى که پیکر پاک این عالم ربانى را به نجف اشرف انتقال دادند، بسیارى از عالمان دینى و اقشار مختلف مردم، در تشییع جنازه او شرکت کردند و بازار نجف به طور کلى بسته شد. پس از تشییع، آیت‌الله العظمى‌خوئى(رحمه الله) بر او نماز گزارد و در یکى از حجره هاى حرم مطهر علوى به خاک سپرده شد. روحش شاد و راهش پر رهرو باد. | سرانجام علامه استاد شیخ محمدجواد مغنیه پس از عمرى تلاش صادقانه در راه اعتلاى اسلام عزیز و تلاش بى وقفه براى نزدیکى بین مذاهب پنج گانه، ساعت 10 شب 19 محرم الحرام سال 1400 در سن 76سالگى به رحمت ایزدى پیوست. وى دو سال پیش از آن، مبتلا به بیمارى قلبى شده بود. هنگامى که پیکر پاک این عالم ربانى را به نجف اشرف انتقال دادند، بسیارى از عالمان دینى و اقشار مختلف مردم، در تشییع جنازه او شرکت کردند و بازار نجف به طور کلى بسته شد. پس از تشییع، آیت‌الله العظمى‌خوئى(رحمه الله) بر او نماز گزارد و در یکى از حجره هاى حرم مطهر علوى به خاک سپرده شد. روحش شاد و راهش پر رهرو باد. <br> | ||
=منابع و مآخذ= | =منابع و مآخذ= | ||
# الوردانى، صالح، شیعه در مصر، ترجمه قاسم مختارى، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى ، 1376. | |||
# اندیشه هاى سیاسى مغنیه. | |||
# تورات، سفر دوم، اصحاح هفتم و سى و یکم. | |||
# شریف رازى، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، چاپ اسلامیه، 1352. | |||
# صدر، حسن، تکملة أمل الآمل، حسن صدر، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشى. | |||
# کسار، جوادعلى، محمدجواد مغنیه حیاته و منهجه فى التفسیر. | |||
# گلشن ابرار: خلاصه اى از زندگى اسوه هاى علم و عمل، قم، نشر معروف. | |||
# مغنیه، محمدجواد، شیعه و زمامداران خودسر، ترجمه مصطفى زمانى. | |||
# ـــــــــــــــ، مقدمه فلسفة التوحید و الولایة. | |||
# ـــــــــــــــ، من اعلام المفسّرین. | |||
# ـــــــــــــــ، الاسلام بنظریة عصریة. | |||
# ـــــــــــــــ، الاسلام مع الحیاة. | |||
=پانویس= | =پانویس= | ||