۸۷٬۵۶۷
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:سورههای طوال' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '[[محمد بن عبدالله (خاتم الأنبیاء)' به '[[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)') |
||
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره آل عمران.jpg |جایگزین=سوره آل عمران]] | <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره آل عمران.jpg |جایگزین=سوره آل عمران]]</div> | ||
'''سوره آل عمران''' که ۲۰۰ آیه دارد و در سال سوم [[هجرت]] در [[مدینه]] نازل شده است از [[توحید]] و مقاومت در برابر دشمنان و مردمشناسی و در رابطه با [[جنگ بدر]] و [[احد]] و زندگی [[مسلمین]] در آن فراز و نشیبها، سخن میگوید. در بخشی هم ولادت [[حضرت مریم]] و [[حضرت عیسی|حضرت عیسی]] و [[نصاری|نصاری]] و مجادله با [[اهل کتاب]] مطرح است و از شیوههای عمل مخالفان و مخالفتهای [[یهودیان]] هم سخن به میان آمده است و در کل بشارتی برای [[اصحاب]] [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] است. | |||
| | |||
| | |||
| | |||
== مفهوم کلی سوره == | |||
* سیری در زندگی [[مریم]] و [[حضرت عیسی|عیسی]]؛ | |||
* مبارزهای منطقی با [[یهود]] و [[مسیحیت]]؛ | |||
* حقایقی در مورد جهان و عوامل انحراف از حق؛ | |||
* عبرت آموزی از شکستها و پیروزیها<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 3، ص 21.</ref>. | |||
= | == اسامی دیگر سوره == | ||
# آل عمران، | |||
# زهراء، | |||
# طیبة، | |||
# کنز، | |||
# امان، | |||
# مجادله، | |||
# استغفار، | |||
# معینه<ref>البحر المحیط فی التفسیر، ج3، ص9.</ref>. | |||
== علت نامگذاری == | |||
*[[سوره آل عمران]]؛ منظور از [[عمران]] در این سوره پدر [[حضرت مریم|حضرت مریم(سلام الله علیه)]] میباشد زیرا که در این سوره از آیه سی و پنج تا پنجاه و پنج در مورد قصه حضرت مریم(سلام الله علیه) و حضرت عیسی (علیهالسلام) صحبت شده است و اسمی از [[حضرت موسی|حضرت موسی(علیهالسلام)]] نیامده است<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائصالسور، ج 2، ص 4.</ref>. | |||
= | |||
=علت نامگذاری= | |||
* | |||
*«سوره زهراء»؛ سوره آل عمران به همراه [[سوره بقره]] زهراوین نامگذاری شدهاند<ref>الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج1، ص 18.</ref> یعنی دو سوره نورانی<ref>بصائر ذوی التمیز فی لطائف کتاب العزیز، ج1، ص 134.</ref>. | *«سوره زهراء»؛ سوره آل عمران به همراه [[سوره بقره]] زهراوین نامگذاری شدهاند<ref>الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج1، ص 18.</ref> یعنی دو سوره نورانی<ref>بصائر ذوی التمیز فی لطائف کتاب العزیز، ج1، ص 134.</ref>. | ||
*«سوره طیبه»؛ سعید بن منصور در سنن خود از ابوعطاف نقل کرده است که اسم این سوره طیبه است<ref>سنن سعید بن منصور، جلد 3، ص 1138 (تفسیر سوره آل عمران).</ref>. تفسیر القاسمی علت این نامگذاری را به خاطر اینکه برخی اوصاف افراد پاکیزه را در آیهای آورده است عنوان کرده است<ref>تفسیر القاسمی المسمی حقائق التاویل، ج 2، ص 253.</ref>. الصَّابِرینَ وَ الصَّادِقینَ وَ الْقانِتینَ وَ الْمُنْفِقینَ وَ الْمُسْتَغْفِرینَ بِالْأَسْحارِ | *«سوره طیبه»؛ [[سعید بن منصور]] در سنن خود از [[ابوعطاف]] نقل کرده است که اسم این سوره طیبه است<ref>سنن سعید بن منصور، جلد 3، ص 1138 (تفسیر سوره آل عمران).</ref>. تفسیر القاسمی علت این نامگذاری را به خاطر اینکه برخی اوصاف افراد پاکیزه را در آیهای آورده است عنوان کرده است<ref>تفسیر القاسمی المسمی حقائق التاویل، ج 2، ص 253.</ref>. {{متن قرآن |الصَّابِرینَ وَ الصَّادِقینَ وَ الْقانِتینَ وَ الْمُنْفِقینَ وَ الْمُسْتَغْفِرینَ بِالْأَسْحارِ |سوره = آل عمران |آیه = 117 }}. | ||
*«سوره کنز»؛ به خاطر حدیثی از [[ | *«سوره کنز»؛ به خاطر حدیثی از [[عبدالله بن مسعود|ابنمسعود]] که سوره آل عمران را گنج نامیده است. «نعم کنز الصعلوک سورة آل عمران یقوم بها فی آخر اللیل<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج 4، ص 2</ref>». یا به خاطر دربرداشتن اسرار عیسویه<ref>تفسیر القاسمی المسمی حقائق التاویل، ج 2، ص 253.</ref>. | ||
*«سوره امان»؛ به خاطر اینکه هر کسی به آنچه که در سوره آل عمران است تمسک بجوید از اشتباه در موردش ایمن میماند<ref>همان</ref>. | *«سوره امان»؛ به خاطر اینکه هر کسی به آنچه که در سوره آل عمران است تمسک بجوید از اشتباه در موردش ایمن میماند<ref>همان</ref>. | ||
*«سوره مجادله»؛ به خاطر نزول بیش از هشتاد آیه از سوره آل عمران در مورد مجادله | *«سوره مجادله»؛ به خاطر نزول بیش از هشتاد آیه از سوره آل عمران در مورد مجادله پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با نصارای نجران<ref>همان</ref>. | ||
*«سوره استغفار»؛ به خاطر آیۀ هفده سوره آل عمران که میفرماید: وَ الْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحار<ref>همان</ref>. | *«سوره استغفار»؛ به خاطر آیۀ هفده سوره آل عمران که میفرماید: وَ الْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحار<ref>همان</ref>. | ||
*«سوره معینه»؛ این اسم را ابوحیان در تفسیرش آورده است اما علت خاصی برایش ذکر نشده است<ref>البحر المحیط فی التفسیر، ج3، ص 9</ref>. | *«سوره معینه»؛ این اسم را [[ابوحیان]] در تفسیرش آورده است اما علت خاصی برایش ذکر نشده است<ref>البحر المحیط فی التفسیر، ج3، ص 9</ref>. | ||
== اهداف و آموزهها == | |||
مهمترین اهداف سوره آل عمران عبارتند از: | مهمترین اهداف سوره آل عمران عبارتند از: | ||
*بیان حقیقت دربارۀ جهان بزرگ؛ | * بیان حقیقت دربارۀ جهان بزرگ؛ | ||
*بیان عوامل انحراف مردم از معرفت حق و عمل به آن؛ | * بیان عوامل انحراف مردم از معرفت حق و عمل به آن؛ | ||
*بیان | * بیان گویایی از زندگی مریم و تولد عیسی(علیهالسلام) و برخی پیامبران دیگر؛ | ||
*مبارزۀ | * مبارزۀ منطقی با [[یهودیان]]، [[مسیحیان]] و [[مشركان|مشرکان]]؛ | ||
*بیان | * بیان آموزههای تربیتی پیروزی و شکست در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] و [[غزوه احد|جنگ احد]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج3، ص 24.</ref>. | ||
=محتوا و موضوعات= | == محتوا و موضوعات == | ||
محورهای اصلی بحثهای سوره آل عمران، موارد زیر است: | |||
* بخش مهمی از آن از توحید و صفات [[خداوند]] و [[معاد]] و معارف اسلامی بحث میکند؛ | |||
* بخش دیگری پیرامون [[جهاد]] و دستورات مهم و ظریفی در این زمینه و همچنین درسهای عبرتی که در دو غزوه مهم اسلامی (بدر و احد) بود سخن میگوید، و همچنین شرح امدادهای الهی نسبت به [[مؤمنان]] و حیات جاویدان شهیدان راه خدا؛ | |||
*بخش | * در قسمتی از این سوره، به یک سلسله احکام اسلامی در زمینه لزوم [[وحدت]] صفوف [[مسلمین]] و [[کعبه|خانه کعبه]] و فریضه [[حج]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهی از منکر]] و [[تولی|تولی]] و [[تبرّی|تبری]] (دوستی با دوستان حق و دشمنی با دشمنان حق) و مساله امانت، و انفاق در راه خدا و ترک [[دروغ]] و مقاومت و پایمردی در مقابل دشمن و صبر و شکیبایی در مقابل مشکلات و آزمایشهای مختلف الهی و ذکر خداوند در هر حال، اشارات پر معنایی شده است؛ | ||
*بخش | * برای تکمیل این بحثها، بخشی از تاریخ انبیاء از جمله: [[آدم]] و [[نوح]] و [[ابراهیم]] و [[موسی|موسی]] و [[حضرت عیسی|عیسی]] و سایر انبیاء (علیهمالسلام) و داستان مریم (علیهاالسلام) و مقامات این زن بزرگ و توطئههای پیروان متمرد حضرت موسی و عیسی (علیهماالسلام) در برابر [[اسلام]] نیز ذکر شده است. | ||
*در | * مطالب سوره آل عمران چنان به هم مربوط و هماهنگ است که گویی همۀ آنها یک جا نازل شده است<ref>تفسیر نمونه، ج2، ص 408</ref>. | ||
* | |||
*مطالب سوره آل عمران چنان به هم مربوط و هماهنگ است که | |||
=فضائل، خواص و ثواب قرائت= | =فضائل، خواص و ثواب قرائت= | ||
==امان برای گذشتن از پل دوزخ== | === امان برای گذشتن از پل دوزخ === | ||
[[ابی بن کعب|ابی بنکعب]] از رسولاکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است که فرمود: «هر کس سوره آل عمران را بخواند خداوند به هر آیهای امانی برای گذشت از پل [[دوزخ]] به او عطا میکند». | |||
[[ | |||
= | === درود فرشتگان === | ||
[[ابن عباس|ابنعباس]] میگوید: پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «هر که سوره آل عمران را در [[روز جمعه]] بخواند تا وقتی که خورشید غروب کند خدا و [[فرشتگان]] برای او درود میفرستند». | |||
=== نور و سایه در قیامت === | |||
بریده میگوید: [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|نبی اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] فرمود: «[[سوره بقره]] و سوره آل عمران را یاد بگیرید زیرا آنها دو نور هستند و در [[روز قیامت]] برای کسی که آنها را بداند مانند دو ابر یا دو پرده یا دو صف از پرندگان بر او سایه میاندازند<ref>ترجمه تفسیر مجمعالبیان، ج3، ص 222</ref>». | |||
= | === تاثیر در باروری === | ||
در روایتی [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] فرمودهاند اگر سوره آل عمران به زعفران نوشته شود و زنی که حمل بر نمیدارد با خود همراه کند به اذن [[خدا|خداوند]] حامله گردد و اگر آنرا بر درخت یا نخلی ببندند میوه آن درخت بسیار شود و اگر شخصی که معیشت او به سختی میگذرد با زعفران بنویسد و همراه خود کند خداوند او را گشایشی دهد و روزی او را برساند<ref>تفسیر جامع، ج1، ص 406</ref>. | |||
نزول سوره | == محل و زمان نزول == | ||
سوره آل عمران در [[مدینه]] بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>ترجمه تفسیر مجمعالبیان، ج3، ص 222</ref>. | |||
از آن جا که سوره آل عمران بعد از [[سوره انفال]] و قضایای جنگ «بدر» و «احد» و «حمراءالاسد» و قبل از [[سوره احزاب]] (و [[جنگ احزاب]] که در سال پنجم اتفاق افتاد<ref>ر. ك مقاصد و اهداف قرآن، ص 57</ref>) فرود آمده، میتوان گفت که این سوره حدود سال چهارم هجری نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج3، ص23</ref>. | |||
== فضای نزول == | |||
نزول سوره آلعمران در سال چهارم هجری و پس از [[سوره انفال]] در هنگامی بود که پیش از آن حکومت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به خاطر تشریع قوانین و مقررات جامعه اسلامی و پیروزی در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، تا حدودی استقرار یافته و مسلمانان را در موقعیت ممتازی قرار داده بود. همین امر هشداری جدی برای دشمنان اسلام به حساب میآمد<ref>الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج 5، ص 9</ref>. | |||
از سویی شکست مسلمانان در جنگ احد، دشمنان اسلام از [[آیین یهودیت|یهودیان]]، [[مسیحیت|مسیحیان]] و [[شرک|مشرکان]] را نسبت به مقابله با اسلام بیباکتر کرد و هر کدام به گونهای در صدد خاموش کردن نور اسلام برآمدند. پس از این شکست عبرتآموز، [[قریش]] و دیگر احزاب مشرک عرب به یک صف درآمدند تا ضربه نهایی را (در [[خندق]]) فرود آورند. اهل کتاب، از یهودیان متن جزیره گرفته تا مسیحیان حاشیه آن، هماهنگ شدند تا با احتجاجها و جدالها و تشکیکها، ضربهای فکری و روحی به مسلمانان بزنند<ref>پرتوی از قرآن، ج 5، ص6</ref>، و از طرف دیگر دو امپراتوری بزرگِ آن زمان، یعنی [[ایران]] و [[روم]] نیز نسبت به حکومت نوپای اسلام حساس شده بودند<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص6</ref>. | |||
این مطالب همگی بیانگر این معناست که این سوره در زمانی نازل شده است که مردم از یهودی و مسیحی و مشرک همه بر علیه اسلام قیام کرده بودند و مسلمانان به شدت در حال دفاع از حوزه دین بودند و لحظهای امنیت نداشتند. از این رو باید همه توان خود را برای مقابله با آنان بسیج میکردند<ref>همان</ref>. در این هنگام سوره مبارکه آلعمران نازل شد و راه مقابله با دشمنان را به مؤمنان یادآور شد. با توجه به فضای نزول سوره آلعمران، میتوان «بیان راهکارهای ایجاد و تقویت انسجام درونی جامعه دینی و کسب آمادگی لازم برای مقابله با دشمنان نظامی و فرهنگی» را مقصود و غرض اصلی سوره دانست. این مقصود را بسیاری از مفسران برگزیدهاند و آن را با عبارتهای مختلف بیان کردهاند<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائصالسور، ج 2، ص23؛ مواهبالرحمان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص5؛ تفسیر أحسنالحدیث، ج 2، ص3.</ref>. | |||
سوره آل عمران با حروف مقطعه شروع شده است و یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) میباشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی | == ویژگی == | ||
سوره آل عمران با حروف مقطعه شروع شده است و یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) میباشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سورههای بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال میگویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس میدانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر میباشد)<ref>المحرر الوجیز فی تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref> | |||
روایت از رسول خدا( | روایت از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سورههای مئین را به جای انجیل و سورههای مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سورههای مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34</ref>. | ||
این احتمال | این احتمال خیلی به ذهن نزدیک میرسد که سوره آل عمران همه اش یکباره نازل شده باشد، برای اینکه آیاتش که دویست آیه است ظهوری روشن در بهم پیوستگی و انسجام دارد، و از اول تا به آخر متناسب با هم است، و پیداست که همه اغراض آنها بهم مربوط است<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج 3، ص: 4</ref>. | ||
=پانویس= | == پانویس == | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
[[رده: قرآن | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده: سورههای قرآن]] | [[رده:سورههای قرآن]] |