سوره آل عمران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره آل عمران''' که ۲۰۰ آیه دارد و در سال سوم [[هجرت]] در [[مدینه]] نازل شده است از [[توحید]] و مقاومت در برابر دشمنان و مردم شناسى و در رابطه با [[جنگ بدر]] و [[احد]] و زندگى [[مسلمین]] در آن فراز و نشیب‌ها، سخن می‌‏گوید. در بخشى هم ولادت [[حضرت مریم]] و [[حضرت عیسی|حضرت عیسى]] و [[نصاری|نصارى]] و مجادله با [[اهل کتاب]] مطرح است و از شیوه‏‌هاى عمل مخالفان و مخالفت‏‌هاى [[یهودیان]] هم سخن به میان آمده است و در کل بشارتى براى [[اصحاب]] [[پیامبر]] است.  

سیرى در زندگى [[مریم]] و [[حضرت عیسی|عیسى]]؛ مبارزه‌اى منطقى با [[یهود]] و [[مسیحیت]]؛ حقایقى در مورد جهان و عوامل انحراف از حق؛ عبرت آموزى از شکست ها و پیروزى ها<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 3، ص 21.</ref>.

*بیان گویایى از زندگى مریم و تولد عیسى(ع) و برخى پیامبران دیگر؛

*مبارزۀ منطقى با [[یهودیان]]، [[مسیحیان]] و [[مشركان|مشرکان]]؛

*بیان آموزه هاى تربیتى پیروزى و شکست در جنگ بدر و احد<ref>تفسیر قرآن مهر، ج3، ص 24.</ref>.

محورهاى اصلى بحث‌هاى سوره آل عمران، موارد زیر است:

*بخش مهمى از آن از توحید و صفات [[خداوند]] و [[معاد]] و معارف اسلامى بحث مى‌کند؛

*بخش دیگرى پیرامون [[جهاد]] و دستورات مهم و ظریفى در این زمینه و همچنین درس‌هاى عبرتى که در دو غزوه مهم اسلامى (بدر و احد) بود سخن مى‌گوید، و همچنین شرح امدادهاى الهى نسبت به [[مؤمنان]] و حیات جاویدان شهیدان راه خدا؛

*در قسمتى از این سوره، به یک سلسله احکام اسلامى در زمینه لزوم [[وحدت]] صفوف [[مسلمین]] و [[خانه كعبه|خانه کعبه]] و فریضه [[حج]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهى از منکر]] و [[تولی|تولى]] و [[تبرّی|تبرى]] (دوستى با دوستان حق و دشمنى با دشمنان حق) و مساله امانت، و انفاق در راه خدا و ترک [[دروغ]] و مقاومت و پایمردى در مقابل دشمن و صبر و شکیبایى در مقابل مشکلات و آزمایشهاى مختلف الهى و ذکر خداوند در هر حال، اشارات پر معنایى شده است؛

*براى تکمیل این بحث‌ها، بخشى از تاریخ انبیاء از جمله: [[آدم]] و [[نوح]] و [[ابراهیم]] و [[موسى]] و [[حضرت عیسی|عیسى]] و سایر انبیاء علیهم‌السلام و داستان مریم علیهاالسلام و مقامات این زن بزرگ و توطئه‌هاى پیروان متمرد حضرت موسى و عیسی علیهماالسلام در برابر [[اسلام]] نیز ذکر شده است.

*مطالب سوره آل عمران چنان به هم مربوط و هماهنگ است که گویى همۀ آنها یک جا نازل شده است<ref>تفسیر نمونه، ج2، ص 408</ref>.

[[ابیبن‌كعب|ابی بن‌کعب]] از رسول‌اکرم(ص) نقل کرده است که فرمود: «هر کس سوره آل عمران را بخواند خداوند به هر آیه اى امانى براى گذشت از پل [[دوزخ]] به او عطا میکند».

[[ابن‌ عباس|ابن‌عباس]] می‌گوید: پیامبر(ص) فرمود: «هر که سوره آل عمران را در [[روز جمعه]] بخواند تا وقتى که خورشید غروب کند خدا و [[فرشتگان]] براى او درود مى فرستند».

بریده می‌گوید: [[محمد (ص) خاتم الانبیاء|نبى اکرم(ص)]] فرمود: «[[سوره بقره]] و سوره آل عمران را یاد بگیرید زیرا آنها دو نور هستند و در [[روز قیامت]] براى کسى که آنها را بداند مانند دو ابر یا دو پرده یا دو صف از پرندگان بر او سایه مى‌اندازند<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج3، ص 222</ref>».

در روایتی پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند اگر سوره آل عمران به زعفران نوشته شود و زنى که حمل بر نمی‌دارد با خود همراه کند به اذن خداوند حامله گردد و اگر آنرا بر درخت یا نخلى ببندند میوه آن درخت بسیار شود و اگر شخصى که معیشت او به سختى می‌گذرد با زعفران بنویسد و همراه خود کند خداوند او را گشایشى دهد و روزى او را برساند<ref>تفسیر جامع، ج1، ص 406</ref>.

از آن جا که سوره آل عمران بعد از [[سوره انفال]] و قضایاى جنگ «بدر» و «احد» و «حمراءالاسد» و قبل از [[سوره احزاب]] (و [[جنگ احزاب]] که در سال پنجم اتفاق افتاد<ref>ر. ك مقاصد و اهداف قرآن، ص 57</ref>) فرود آمده، مى توان گفت که این سوره حدود سال چهارم هجرى نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج3، ص23</ref>.

از سویی شکست مسلمانان در جنگ احد، دشمنان اسلام از یهودیان، مسیحیان و مشرکان را نسبت به مقابله با اسلام بی‌باک‌تر کرد و هر کدام به گونه اى در صدد خاموش کردن نور اسلام برآمدند. پس از این شکست عبرت‌آموز، [[قریش]] و دیگر احزاب مشرک عرب به یک صف درآمدند تا ضربه نهایى را (در [[خندق]]) فرود آورند. اهل کتاب، از یهودیان متن جزیره گرفته تا مسیحیان حاشیه آن، هماهنگ شدند تا با احتجاج‌ها و جدال‌ها و تشکیک‌ها، ضربه‌ای فکرى و روحى به مسلمانان بزنند<ref>پرتوى از قرآن، ج 5، ص6</ref>، و از طرف دیگر دو امپراتورى بزرگِ آن زمان، یعنی [[ایران]] و [[روم]] نیز نسبت به حکومت نوپاى اسلام حساس شده بودند<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص6</ref>.

این مطالب همگی بیانگر این معناست که این سوره در زمانی نازل شده است که مردم از یهودی و مسیحی و مشرک همه بر علیه اسلام قیام کرده بودند و مسلمانان به شدت در حال دفاع از حوزه دین بودند و لحظه‌اى امنیت نداشتند. از این رو باید همه توان خود را برای مقابله با آنان بسیج میکردند<ref>همان</ref>. در این هنگام سوره مبارکه آل‌عمران نازل شد و راه مقابله با دشمنان را به مؤمنان یادآور شد. با توجه به فضای نزول سوره آل‌عمران، میتوان «بیان راهکارهای ایجاد و تقویت انسجام درونی جامعه دینی و کسب آمادگی لازم برای مقابله با دشمنان نظامی و فرهنگی» را مقصود و غرض اصلی سوره دانست. این مقصود را بسیاری از مفسران برگزیده‌اند و آن را با عبارت‌های مختلف بیان کرده‌اند<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائص‌السور، ج 2، ص23؛ مواهب‌الرحمان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص5 ؛ تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 2، ص3.</ref>.

=ویژگى=

سوره آل عمران با حروف مقطعه شروع شده است و یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر می‌باشد)<ref>المحرر الوجیز فى تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373 ، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>

روایت از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئین را به جاى انجیل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشید<ref>جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34</ref>.  

این احتمال خیلى به ذهن نزدیک مى‌رسد که سوره آل عمران همه اش یکباره نازل شده باشد، براى اینکه آیاتش که دویست آیه است ظهورى روشن در بهم پیوستگى و انسجام دارد، و از اول تا به آخر متناسب با هم است، و پیداست که همه اغراض آنها بهم مربوط است<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج 3، ص: 4</ref>.

{{پانویس|3}}