جبل عامل: تفاوت میان نسخه‌ها

|سرزمین‌های ساحلی و کوهستانی جنوب [[لبنان]]

|جبل عامل سرزمین [[شیعیان]]

این منطقه سرزمین [[شیعیان]] شمرده می‌شود و اهالی آن پیش از دیگر شهر‌های [[لبنان]] به [[تشیع]] گرویده‌اند. در سده‌های دهم و یازدهم هجری بر اثر فشار [[دولت عثمانی]] از یک سو و دعوت حکومت شیعی تازه‌تأسیس [[صفویه|صفوی]] از سوی دیگر بسیاری از علمای جبل عامل به [[ایران]] هجرت کردند.

در زمان [[صفویه]] جمعی از بزرگان و علمای جبل عامل به تشویق پادشاهان صفوی به ایران آمدند. [[شیخ بهایی]]که نام اصلی او بهاءالدین عاملی است در زمرۀ معاریفی است که خاستگاه‌شان جبل عامل بود.

این منطقه سرزمین [[شیعیان]] شمرده می‌شود و اهالی آن پیش از دیگر شهر‌های [[لبنان]] به [[تشیع]] گرویده‌اند. در سده‌های دهم و یازدهم هجری بر اثر فشار [[دولت عثمانی]] از یک سو و دعوت حکومت شیعی تازه‌ تأسیس صفوی از سوی دیگر، بسیاری از علمای جبل عامل به [[ایران]] هجرت کردند.

جبل عامل در عهد جدید جبل جلیل (عبری: دایره) و در منابع اسلامی جبل عامله/ عامل، با انتساب به قبیلۀ یمنی قحطانی بنی عامله نامیده شده است که پس از ویرانی سد مأرب بر اثر سیل عرم، بدان منطقه کوچید‌ند. همچنین از آن‌جا با انتساب به نام سردار ایوبی، محمد بن بشارۀ عاملی به عنوان بلاد بشاره/ بشارتین یاد کرده‌اند. <ref>انجیل متى، ۱۲:۴، ۱۶:۱۰؛ انجیل یوحنا، ۴۳:۴-۴۷: یعقوبی،«البلدان»، ۳۲۷؛ مقدسی، ۱۶۱-۱۶۲</ref>

در عصر ممالیک و تحت تأثیر اِعمالِ نظام رَوک، <ref>نوعی نظام تقسیم‌بندی اراضی برای گرفتن مالیات و نیز اقطاع زمینها</ref> جبل عامل به دو شهر صور و نبطیه محدود شد و سرانجام بر اثر نهضت علمی شیعی، که عامل پیوندبخش اصلی ساکنان جبل عامل به یکدیگر بود، این منطقه اهمیت فرهنگی ویژه‌ای یافت و بخش‌هایی از مغرب و مرکز دشت بقاع نیز به این جغرافیای فرهنگی پیوستند و دو شهر مَشْغَره و کرَک نیز بدان‌ها اضافه شدند. بر مبنای این حیطه جغرافیایی بود که نخستین و مهم‌ترین کتاب تاریخی شرح حرکت‌های علمی در جبل عامل و عالمان آن، یعنی کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل]]، را [[شیخ حر عاملی]] تألیف کرد. <ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۱۹ـ۳۰</ref>

به سرزمین‌های ساحلی و کوهستانی جنوب لبنان، منطقه جبل عامل گفته می‌شود و حدود این منطقه دقیقاً مشخص نیست. جبل عامل تقریباً از شمال به رود اَوَّلی (نام قدیم آن: فرادیس) در شمال صیدا، از جنوب به رود قَرْن (نام قدیم آن: ابوفَطْرَس / نهرفطرس) در شمال شهر نَهاریّه (در فلسطین)، از مشرق تا دریاچه حوله (معروف به اردن کوچک) و رود حاصبیا، و از مغرب به دریای مدیترانه محدود می‌گردد. <ref> محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۶۱ـ۶۶؛ حسن امین، ص ۳۶؛ ظاهر، ۱۴۲۳، ص ۲۳ </ref>

جبل عامل دشت‌های ساحلی باریک و حاصل خیزی دارد، از جمله صُور، عَدْلون، غازیه (هر سه در مغرب جبل عامل)، مَرْجَعِیون (در مشرق) و رَمیله (در شمال). رودهای متعددی چون لیتانی / لیطانی و زهرانی و اوّلی، و همچنین چشمه‌ها و چاه‌های فراوان، آب آشامیدنی و زراعی اهالی آن را تأمین می‌کند. <ref>فقیه، ص ۲۸ـ۳۰</ref> مؤلفان بر آب و هوای خوش و عالی جبل عامل تأکید کرده‌اند. <ref>محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۷۲؛ فقیه، ص ۹؛ آل سلیمان، ص ۲۵</ref> متوسط دمای سالانه آنجا در ساحل بیش از ْ۲۰ و در بقیه قسمت‌های جبل عامل بین ْ۱۵ تا ْ۲۰ است. میزان بارش سالانه نیز میان ۶۰۰ میلیمتر (در سواحل) تا ۲۰۰، ۱ میلیمتر (به ویژه در ارتفاعات شمال) متغیر است. <ref>اطلس لبنان و العالم، ص ۶۴</ref>

در جبل عامل، به سبب فراوانی منابع آبی و زمین‌های حاصل خیز، انواع محصولات کشاورزی، حبوبات، انگور و زیتون و نیز عسل مرغوب تولید می‌شود.<ref> دمشقی، ص ۲۷۹؛ محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۱۵۷ـ۱۶۰</ref>

جبل عامل آبادی‌ها و شهرهای بسیار و معروفی دارد.

وجود بیش از چهارصد [[مسجد]] جامع، بازار و مدرسه در جبل عامل گزارش شده است که برخی از آن‌ها معروف اند، از جمله مساجد نبطیه، صور، هونین، جبع، شقراء و [[مسجد جامع]] بنت جبیل، بازارها و مدارس جَبَع، بنت جبیل و نبطیه. <ref>محسن امین، خطط جبل عامل، چاپ حسن امین، ص ۱۷۳ـ۱۸۶</ref>

#[[سید حسن نصرالله]]، سیاستمدار و رهبر [[حزب‌الله لبنان]].

جبل عامل به دلایل گوناگون [[سرزمین مقدّس]] به شمار می‌رود، از جمله به سبب وجود مزارات بسیاری از پیامبران، اولیا و بزرگانی چون [[یوشع بن نون]] وصی [[حضرت موسی]] و [[حزقیل پیامبر]]؛ <ref> محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۱۷۸ـ۱۸۰</ref> تردد [[حضرت عیسی]] در بخش‌های مختلف آن؛ <ref>انجیل یوحنا، ۴: ۴۳ـ۴۷؛ انجیل متی، ۲۸: ۱۰، ۱۶</ref> و روایتی از [[پیامبر اکرم(ص)]] که الجلیل را جزو کوه‌های مقدّس شمرده است. <ref> ابن شداد، ج ۲، قسم ۲، ص ۳۷؛ نیز رجوع کنید به‌آل سلیمان، ص ۴۲ـ۴۳</ref>

جبل عامل سرزمین شیعیان شمرده می‌شود و اهالی آن پیش از دیگر شهر‌ها به تشیع گرویدند و این به زمان [[تبعید]] [[ابوذر غفاری]] (جُندب بن جُناده) به [[شام]] در سال ۲۴، در دوران خلافت عثمان بن عفان (حک: ۲۳ـ ۳۵)، باز می‌گردد. وقتی ابوذر به [[دمشق]] رسید، [[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] (حک: ۴۱ـ۶۰) که مخالفان خود را به منطقه ساحلی شام یا جبل عامل تبعید می‌کرد، او را مانند دیگر مخالفان به این منطقه فرستاد. ابوذر در این سرزمین به معرفی و بیان دیدگاه‌هایش درباره خلافت و مقام [[امام علی(ع)]] پرداخت و همین امر باعث شد [[معاویه]] او را مجدداً به [[مدینه]] باز گرداند. <ref>طبری، ج ۴، ص ۲۸۳؛ حرّعاملی، قسم ۱، ص ۱۳</ref> برخی معتقدند که هنوز هم در دو روستای صَرفند و میس الجبل جایگاه‌هایی که ابوذر آراء و مطالب خود را بیان کرده است، وجود دارد و مردم آن‌ها را [[زیارت]] می‌کنند. <ref>بنوّت، ص ۳۲ـ۳۳؛ محسن امین، ۱۴۰۳ ب، ص ۸۳ ـ ۸۵ </ref>