نسخهٔ ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۰۱

نام	احمد بن عبیدالله بن محمد بن عماد ثقفی
القاب و سایر نام‌ها	ابن عماد ثقفی • عزیر(بر وزن حسین)
زاده	سال 314 هجری • کوفه
استادان	عثمان بن ابی‏شیبه • اسحاق بن اسماعیل • ابوعبدالله محمدبن جراح
شاگردان	قاضی ابوبکر بن جعابی • احمدبن جعفربن سلمه • محمدبن عبدالله بن ایوب قطان • ابوالفرج علی بن حسین اصفهانی
آثار	الانواء • مقاتل الطالبیین • تفضیل بنی‏ هاشم • المبیضه فی اخبار آل ابی طالب • مثالب معاویه • اخبار ابن رومی • الاختیار من شعر ابن رومی و...
دین و مذهب	اسلام • تشیع

احمد بن عبیدالله بن محمد بن عماد ثقفی، (حدود 235 – 314ق) ابوالعباس. کاتب، محدث، مورخ، ادیب و شاعر شیعی که به علم نجوم نیز آشنایی داشت و کتابی به نام الانواء (در معرفی فواصل ستارگان که هر فاصله را یک «نوء» می‏‌نامند) نوشته است. معاصرش ابن ‏رومی بغدادی(م283ق) وی را در اشعار نصیحت‏‌آمیز خود، به عزیر پیامبر که نسبت به خون‏‌های ریخته ‏شده بنی‏ اسرائیل توسط بخت ‏النصر، شاکی بود، تشبیه نمود. ابن‏ حجر در لسان المیزان وی را از رؤوس شیعه ذکر می‏‌کند و خطیب بغدادی او را مایل به تشیع معرفی می‏‌کند و یاقوت حموی نیز تصریح به تشیع او دارد. وی آثار بسیاری در مدح اهل‏بیت علیه السلام و وقایعی که بر این خاندان گذشت، از خود بر جای گذاشته است. دو کتاب او به نام «تفضیل بنی‌هاشم» و «المبیضه»(سفید پوشان) می‏‌توان دریافت که وی مخالف سرسخت عباسیان سیاه‌‏پوش و مدافع بنی‏‌هاشم بوده است.

معرفی اجمالی

احمد بن عبیدالله بن محمد بن عماد ثقفی، ابوالعباس. کاتب، محدث، مورخ، ادیب و شاعر شیعی که به علم نجوم نیز آشنایی داشت و کتابی به نام «الانواء» (در معرفی فواصل ستارگان که هر فاصله را یک «نوء» می‏‌نامند) نوشته است. وی مشهور به «ابن عماد ثقفی» و ملقب به «عزیر»(بر وزن حسین) است، زیرا وی فردی فقیر بود و در اثر این فقر و تنگ‏دستی، بر تقدیر الهی شاکی می‌‏شد، از این‌‏رو معاصرش «ابن‏ رومی بغدادی»(م283ق) وی را در اشعار نصیحت‏‌آمیز خود، به «عزیر پیامبر» که نسبت به خون‏‌های ریخته ‏شده بنی‏ اسرائیل توسط بخت ‏النصر، شاکی بود، تشبیه نمود. بسیاری از شارحان احوال او، نام وی را «ابن ‏عمار» با راء ضبط کرده‌‏اند. ولادت او به گفته ذهبی و یاقوت، در سال 314 هجری، ولی به گفته ابن ‏ندیم، در 319هجری اتفاق افتاده است.

در گزارشی دیگر که در امالی طوسی آمده، تصریح شده که ابوالمفضل شیبانی(م387ق) در سال 321هجری از او حدیث شنیده و خود او این حدیث را در سال 250هجری از علی بن محمد بن سلیمان نوفلی استماع کرده است. به این ترتیب می‌‏توان ولادت او را پیش از 250 در حدود 235هجری تخمین زد و وفات او را نیز تقریباً در دهه دوم سده چهارم در نظر گرفت. وی اصالتاً اهل کوفه است ولی منسوب به قبیله «ثقیف» می‌‏باشد که در طائف و اصفهان سکونت داشتند. برای تحصیل علم، به بغداد آمد و پس از تکمیل تحصیلات خود، کرسی تدریس را در آنجا به دست گرفت و جمع کثیری از افاضل، دور او حلقه زدند. در اینکه وی از مذهب شیعه پیروی می‌‏کرده است تردیدی نیست. ابن‏ حجر در لسان المیزان وی را از رؤوس شیعه ذکر می‏‌کند و خطیب بغدادی او را مایل به تشیع معرفی می‏‌کند و یاقوت حموی نیز تصریح به تشیع او دارد.

همچنین قویاً محتمل است که دوست صمیمی او ابن‏ رومی نقش استادی وی را در شعر و بلاغت داشته است، هرچند وی میانه خوبی با ابن‏ رومی نداشت و از زحمات او تشکر نکرد. شواهد موجود نشان می‏‌دهد که وی شاگردان زیادی تربیت کرده است اما نام بسیاری از آنها در منابع معتبر ذکر نشده است.

استادان

اساتید روایی او عثمان بن ابی‌‏شیبه، اسحاق بن اسماعیل و ابوعبدالله محمدبن جراح هستند. محمدبن جراح، کسی است که وی را به سفارش ابن ‏رومی، از فقر و تنگ‏دستی نجات داد.

شاگردان

شاگردان معروف او قاضی ابوبکر بن جعابی(م.355ق، استاد شیخ مفید و شیخ صدوق)، احمدبن جعفربن سلمه، محمدبن عبدالله بن ایوب قطان و ابوالفرج علی بن حسین اصفهانی را می‏‌توان نام برد.

آثار

وی آثار بسیاری در مدح اهل‏بیت علیه السلام و وقایعی که بر این خاندان گذشت، از خود بر جای گذاشته است. برخی از تألیفات او:

مقاتل الطالبیین،
تفضیل بنی‌هاشم،
المبیضه فی اخبار آل ابی‌طالب،
مثالب معاویه، اخبار ابن رومی،
الاختیار من شعر ابن رومی، مثالب ابی‏ نواس،
کتاب المناقضات، الزیادات فی اخبار الوزراء و
اخبار حجربن عدی هستند. از دو کتاب او به نام «تفضیل بنی‌هاشم» و «المبیضه»(سفید پوشان) می‏‌توان دریافت که وی مخالف سرسخت عباسیان سیاه ‏پوش، و مدافع بنی‏ هاشم بوده است.

منابع

الاعلام، زرکلی، ج1ص166؛
اعیان الشیعه(قطع بزرگ)، ج3ص21؛
الامالی، طوسی، ص463 حدیث1031؛
تاریخ بغداد، ج5ص6 شماره 2299؛
الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج4ص359، وج12ص376، و ج19ص76، وج22ص337؛
فهرست ابن ندیم، ص166؛
معجم الشعراء، مرزبانی، ص516.

@@ خط ۲۵: / خط ۲۵: @@
 </div>
-'''احمد بن عبیدالله بن محمد بن عماد ثقفی'''، (حدود 235 – 314ق) ابوالعباس. کاتب، [[محدث]]، مورخ، ادیب و شاعر [[شیعی]] که به علم نجوم نیز آشنایی داشت و کتابی به نام الانواء (در معرفی فواصل ستارگان که هر فاصله را یک «نوء» می‏‌نامند) نوشته است. معاصرش [[ابن ‏رومی بغدادی]](م283ق) وی را در اشعار نصیحت‏‌آمیز خود، به [[عزیر پیامبر]] که نسبت به خون‏‌های ریخته ‏شده [[بنی‏ اسرائیل]] توسط [[بخت ‏النصر]]، شاکی بود، تشبیه نمود. [[ابن‏ حجر]] در [[لسان المیزان]] وی را از رؤوس [[شیعه]] ذکر می‏‌کند و خطیب بغدادی او را مایل به تشیع معرفی می‏‌کند و [[یاقوت حموی]] نیز تصریح به [[تشیع]] او دارد. وی آثار بسیاری در مدح [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهل‏بیت علیه السلام]] و وقایعی که بر این خاندان گذشت، از خود بر جای گذاشته است. دو کتاب او به نام «تفضیل بنی هاشم» و «المبیضه»(سفید پوشان) می‏‌توان دریافت که وی مخالف سرسخت عباسیان سیاه‌‏پوش و مدافع بنی‏‌هاشم بوده است.
+'''احمد بن عبیدالله بن محمد بن عماد ثقفی'''، (حدود 235 – 314ق) ابوالعباس. کاتب، [[محدث]]، مورخ، ادیب و شاعر [[شیعی]] که به علم نجوم نیز آشنایی داشت و کتابی به نام الانواء (در معرفی فواصل ستارگان که هر فاصله را یک «نوء» می‏‌نامند) نوشته است. معاصرش [[ابن ‏رومی بغدادی]](م283ق) وی را در اشعار نصیحت‏‌آمیز خود، به [[عزیر پیامبر]] که نسبت به خون‏‌های ریخته ‏شده [[بنی‏ اسرائیل]] توسط [[بخت ‏النصر]]، شاکی بود، تشبیه نمود. [[ابن‏ حجر]] در [[لسان المیزان]] وی را از رؤوس [[شیعه]] ذکر می‏‌کند و خطیب بغدادی او را مایل به تشیع معرفی می‏‌کند و [[یاقوت حموی]] نیز تصریح به [[تشیع]] او دارد. وی آثار بسیاری در مدح [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهل‏بیت علیه السلام]] و وقایعی که بر این خاندان گذشت، از خود بر جای گذاشته است. دو کتاب او به نام «تفضیل بنی‌هاشم» و «المبیضه»(سفید پوشان) می‏‌توان دریافت که وی مخالف سرسخت عباسیان سیاه‌‏پوش و مدافع بنی‏‌هاشم بوده است.
 =معرفی اجمالی=
@@ خط ۴۹: / خط ۴۹: @@
 # [[مقاتل الطالبیین]]،
-# [[تفضیل بنی هاشم]]،
+# [[تفضیل بنی‌هاشم]]،
 # [[المبیضه فی اخبار آل ابی‌طالب]]،
 # [[مثالب معاویه]]، [[اخبار ابن رومی]]،
 # [[الاختیار من شعر ابن رومی]]، [[مثالب ابی‏ نواس]]،
 # [[كتاب المناقضات|کتاب المناقضات]]، [[الزیادات فی اخبار الوزراء]] و
-# [[اخبار حجربن عدی]] هستند. از دو کتاب او به نام «تفضیل بنی هاشم» و «المبیضه»(سفید پوشان) می‏‌توان دریافت که وی مخالف سرسخت [[عباسیان]] سیاه ‏پوش، و مدافع [[بنی‏ هاشم]] بوده است.
+# [[اخبار حجربن عدی]] هستند. از دو کتاب او به نام «تفضیل بنی‌هاشم» و «المبیضه»(سفید پوشان) می‏‌توان دریافت که وی مخالف سرسخت [[عباسیان]] سیاه ‏پوش، و مدافع [[بنی‏ هاشم]] بوده است.
 == منابع ==