سخنان حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار شرکت‌کنندگان در هم‌اندیشی علمای اهل تسنن و تشیع

سخنان حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار شرکت‌کنندگان در هم‌اندیشی علمای اهل‌تسنن و تشیع
نام حزب	سخنان حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار شرکت‌کنندگان در هم‌اندیشی علمای اهل‌تسنن و تشیع
مؤسس	کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی
اهداف	وحدت جهان اسلام

حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای رهبر انقلاب جمهوری اسلامی ایران در جلسه هم‌اندیشی علمای نخبه جهان اسلام طی سخنان مهمی اهداف و علت و مبانی وحدت در جهان اسلام را تبیین کرده‌اند.

خوش آمدگویی به مهمانان

بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم‌

به همهٔ میهمانان عزیزمان خوش‌آمد عرض می‌کنم؛ چه آن‌هایی که از خارج کشور آمده‌اند و چه میهمانان ایرانیایی که از نقاط مختلف در این‌جا اجتماع کرده‌اند. اجتماع مبارکی است و چشم ما همیشه دنبال همدلی‌هایی است که از این اجتماعات بایستی به وجود آید.

درباره علامه ابن میثم بحرانی

یک جمله دربارهٔ علامه ابن‌میثم بحرانی. عرض بکنیم؛ این شخصیت بزرگ علمی قرن هفتم؛ هم فقیه است، هم متکلم است و مسلط به مفاهیم عالیه‌ای است که در نهج‌ البلاغهٔ امیرالمؤمنین (علیه‌الصّلاةوالسّلام) به صورت متراکم گنجانیده شده است. سال‌ها قبل - در پیش از انقلاب - من نهج‌ البلاغه را در بین جوان‌ها و طلاب علوم دینی و دانشگاهی‌ها تدریس می‌کردم؛ به شروح نهج‌ البلاغه مراجعه می‌کردم. آن وقت به نظرم این‌طور می‌رسید که در بین همهٔ شرح‌هایی که بر نهج‌ البلاغه نوشته شده است، شرح ابن‌میثم از جهت تبیین مراد امیرالمؤمنین و کلمات آن بزرگوار بهترین است.

نهج‌البلاغه کتاب همهٔ مسلمین است

جا دارد که این شخصیت عظیم‌القدر علمی از طرف همهٔ مسلمان‌ها تجلیل شود؛ چون نهج‌ البلاغه کتاب همهٔ مسلمین است؛ لذا شما ملاحظه می‌کنید که از علمای شیعه و سنی در طول قرن‌های متمادی، افراد بزرگ و نامداری این کتاب را شرح کرده‌اند - چه از علمای اهل‌سنت چه از علمای شیعه - در همین دوران‌های اخیر شیخ محمد عبده این کتاب را شرح کرده و از این کتاب تجلیل کرده است. نهج‌البلاغه متعلق به همهٔ مسلمین است.

کار وحدتی در ایران از قبل انقلاب

نکتهٔ دوم که مسئلهٔ «همدلی امت اسلامی در زمان ما» ست، نکتهٔ مهمتری است. ما نه فقط بعد از دوران انقلاب بلکه از سال‌ها پیش از انقلاب برای این‌که دل‌های شیعه و سنی به هم نزدیک شود و اهمیت این وحدت برای همه معلوم شود، تلاش می‌کردیم. من در بلوچستان - سال‌های قبل از انقلاب هنگامی که آنجا تبعید بودم - به مرحوم مولوی شهداد. که آقایان بلوچ ایشان را می‌شناسند؛ مرد فاضلی بود. آن زمان ایشان در سراوان بود و ما در ایرانشهر بودیم پیغام فرستادم که بیایید فرصتی است بنشینیم و مبانی یک اتحاد عملی، حقیقی و واقعی قلبی بین اهل‌سنت و شیعه به وجود آوریم. ایشان هم متقابلاً از این قضیه استقبال کرد؛ منتها بعد به مسائل انقلاب رسید؛ بعد از انقلاب در اولین کنگرهٔ نماز جمعه‌ای که ما تشکیل دادیم، عده‌ای از علمای اهل‌سنت حضور داشتند؛ از جمله ایشان هم بود؛ بحث‌هایی شد و در همین زمینه‌ها صحبت کردیم.

اختلاف بین طرفداران دو عقیده

اختلاف بین طرفداران دو عقیده بر اثر تعصبات یک امری است که هست و طبیعی است و مخصوص شیعه و سنی هم نیست. بین فِرَق شیعه، خودشان؛ بین فِرَق سنی، خودشان؛ در طول زمان از این اختلافات وجود داشته است. تاریخ را نگاه کنید، می‌شینید هم بین فرق فقهی و اصولی اهل‌تسنن - مثل اشاعره و معتزله، مثل حنابله و احناف و شافعیه و این‌ها - هم بین فرق مختلف شیعه بین خودشان اختلافاتی وجود داشته است.

این اختلافات وقتی به سطوح پایین - مردم عامی - می‌رسد، به جاهای تند و خطرناکی هم می‌رسد؛ دست به گریبان می‌شوند. علما می‌ششینند با هم حرف می‌زنند و بحث می‌کنند؛ لیکن وقتی نوبت به کسانی رسید که سلاح علمی ندارند، از سلاح احساسات و مشت و سلاح مادی استفاده می‌کنند که این خطرناک است. در دنیا این همیشه بوده؛ همیشه هم مؤمنین و خیرخواهان سعی می‌کردند که مانع بشوند؛ علما و زبدگان، تلاششان این بوده است که نگذارند سطوح غیرعلمی کارشان به درگیری برسد؛ لیکن از یک دوره‌ای به این طرف، یک عامل دیگری هم وارد ماجرا شد و آن «استعمار» بود. نمی‌خواهیم بگوییم اختلاف شیعه و سنی همیشه مربوط به استعمار بوده؛ نه، احساسات خودشان هم دخیل بوده؛ بعضی از جهالت‌ها، بعضی از تعصب‌ها، بعضی از احساسات، بعضی از کج‌فهمی‌ها دخالت داشته؛ لیکن وقتی استعمار وارد شد، از این سلاح حداکثر استفاده را کرد.

مبارزه با استکبار و مسئلهٔ "وحدت امت اسلامی"

لذا شما می‌شینید برجستگان مبارزهٔ با استعمار و استکبار، روی مسئلهٔ وحدت امت اسلامی تکیهٔ مضاعف کرده‌اند. شما ببینید سیدجمال‌الدین اسدآبادی (رضوان‌اللَّه‌تعالی‌علیه) معروف به افغانی و شاگرد او شیخ محمد عبده و دیگران و دیگران، و از علمای شیعه مرحوم شرف‌الدین عاملی و بزرگان دیگری، چه تلاشی کردند برای اینکه در مقابلهٔ با استعمار نگذارند این وسیلهٔ راحتِ در دست استعمار، به یک حربهٔ علیه دنیای اسلام تبدیل شود. امام بزرگوار ما از اول بر قضیهٔ وحدت اسلامی اصرار می‌کرد. استعمار، به این نقطه چشم دوخت و از آن حداکثر استفاده را کرد.

انگلیسی‌ها متبحر در اختلاف‌افکنی

من می‌خواهم این را بگویم: در این کار، انگلیسی‌ها از بقیهٔ دشمنان استعماری، متبحرترند؛ در ایران، ترکیه و کشورهای عربی، و در شبه‌قاره هند، این‌ها سال‌ها زندگی کرده‌اند، و با رموز کار آشنا هستند که چگونه می‌شود سنی را علیه شیعه تحریک کرد و چگونه می‌شود شیعه را علیه سنی تحریک کرد؛ این‌ها خوب بلدند و کرده‌اند. از بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این حرکت استعماری شدت گرفت؛ ما این را شاهد بودیم، از اول انقلاب نشانه‌هایش را می‌دیدیم و هشدار می‌دادیم؛ و این روزهای اخیر، یا سال‌های اخیر به خاطر این‌که جمهوری اسلامی توانست یک هدف بزرگی را به دست آورد و به یک قلهٔ بزرگی برسد و آن قله عبارت بود از «بیداری دنیای اسلام»، انگیزه و داعی اختلاف‌افکنان و جبههٔ استکبار برای ایجاد اختلاف، شدیدتر و قویتر شد. لذا همه‌کاری می‌کنند.

برای اختلاف‌افکنی در تمام دنیا

امروز در عراق می‌خواهند شیعه و سنی را به جان هم بیندازند؛ در پاکستان این کار را می‌خواهند بکنند؛ در افغانستان این کار را اگر بتوانند، می‌کنند؛ در اینجا اگر بتوانند، می‌کنند. هر جا بتوانند، می‌کنند؛ ما اطلاع پیدا کردیم حتّی ایادی آنها به لبنان رفتند برای این‌که بتوانند بین شیعه و سنی اختلاف بیندازند؛ مشغول تلاشند.

اختلاف‌افکنان نه شیعه هستند و نه سنی

این عواملی که اختلاف‌افکنی می‌کنند، نه شیعه‌اند، نه سنی؛ نه به شیعه علاقه دارند، نه به تسنن؛ نه مقدسات شیعه را قبول دارند، نه مقدسات سنی را. چند روز پیش از این، بوش در سخنرانی اش به منفجر کردن حرم عسکریین (علیهماالسّلام) در عراق اشاره کرد؛ که منفجر کردند و این‌ها را تندروان سلفی کردند و شیعه را تحریک کردند و موفق شدند.

این کار جلو چشم خود آمریکایی‌ها انجام گرفته! حرم عسکریین را در همان شهری انجام دادند که مسلط بر امور امنیتی آن شهر و نیروهای مسلحِ در حال تردد در آن شهر، آمریکایی بودند؛ جلو چشم آمریکایی‌ها! مگر می‌شد بدون اطلاع آنها، بدون اجازهٔ آن‌ها و بدون تدبیر آن‌ها این کار انجام بگیرد؟ خودشان این کار را کردند.
اسم می‌آورند از تروریست‌های عراق به عنوان القاعده و سلفی، در حالی که خودشان تحریککننده هستند. عناصر بعثی قدیمی در عراق را خود سرویس‌های آمریکایی و اسرائیلی دارند تحریک می‌کنند برای ایجاد انفجار در هر نقطه‌ای که بتوانند انجام بدهند. ناامن‌ترین شهرهای عراق - یعنی همین منطقهٔ بغداد و بعضی شهرهای دیگر - همان شهرهایی است که دستگاه امنیتی آمریکا همهٔ امور آنجا را به عهده دارد، والّا در بسیاری از مناطق عراق که آمریکایی‌ها آنجا کمتر حضور دارند و نیروهای عراقی هستند، امنیت بیشتر است؛ ناامنی، مالِ خود این‌هاست، این‌ها انگیزه دارند.

انقلاب اسلامی ارزش‌های اسلامی را به دنیا معرفی می‌کند

با پیروزی انقلاب در ایران، این‌ها برنامه‌های جدیدی طراحی کردند برای این‌که این‌طور وانمود کنند که این انقلاب انقلاب شیعه است؛ در حالی که انقلاب اسلامی، انقلاب اسلام است، انقلاب قرآن است، برافراشتن پرچم اسلام است. انقلاب اسلامی افتخارش این است که ارزش‌های اسلامی را، توحید را، احکام الهی را و ارزش معنویت اسلام را، دارد به دنیا معرفی می‌کند و موفق شد. علی‌رغم همهٔ دشمنی‌ها ما موفق شدیم. انقلاب اسلامی روحِ غرور اسلامی را، روح افتخار و تفاخر به اسلام را در مسلمان‌ها زنده کرد. آنها با این دشمنند، با این مخالفند؛ والّا اگر ما انقلاب‌مان یک انقلاب شیعی بود که از دنیای اسلام جدا می‌شدیم و ما به دنیای اسلام کاری نداشتیم، آنها هم به ما کاری نداشتند، آنها با انقلاب دشمنی نمی‌کردند. آنها دیدند این انقلاب، انقلاب اسلامی است.

هیچ کشوری از فلسطین مثل ایران دفاع نکرده است

جدی‌ترین دفاع را از فلسطین، انقلاب اسلامی‌کرد. هیچ‌کس، هیچ کشوری، هیچ دولتی و هیچ مردمی از فلسطین و مبارزات فلسطینی‌ها و انتفاضهٔ فلسطین، مثل ملت ایران و دولت ایران و نظام اسلامی دفاع نکردند. کمک معنوی، کمک مادی؛ ما هر چه توانستیم، کرده‌ایم.

ایران مخالف اشغالگری شرق و غرب

آن وقتی که شوروی‌ها آمدند و وارد افغانستان شدند، همهٔ این دولت‌های مسلمانی که در این منطقه بودند، با ملاحظات گوناگون سکوت کردند. امام (رضوان‌اللَّه‌علیه) صریح پیغام داد به شوروی‌ها که: باید شما از افغانستان خارج شوید. من خودم در یک مجمع بین‌المللی بزرگ حضور داشتم - که آن‌جا غیرمتعهدها و تعداد زیادی از کشورهای اسلامی هم بودند - شاهد بودم که هیچ‌کدام از آنها اسمی از ورود شوروی به افغانستان نیاوردند و فقط من آنجا در نطقم شدیداً حمله کردم؛ چون در آنجا یک عده‌ای چپ‌ها و دولت‌های سوسیالیست و طرفدار شوروی بودند، به ملاحظهٔ آنها هیچ‌کدام از کشورهای اسلامی، کلمه‌ای حرف نزدند؛ فقط ما گفتیم؛ ما آنجا هم به آمریکا حمله کردیم، هم به شوروی حمله کردیم؛ بدون تفاوت؛ آنها از این ناراحتند. چون این انقلاب، انقلاب اسلامی است؛ نگاه نمی‌کند که ملت فلسطین شیعه‌اند یا سنی؛ از آنها دفاع می‌کند.

از حرکت عظیم لبنانی‌ها دفاع می‌کند، از هر جمع مسلمانی در هر نقطهٔ از عالم که برای اسلام حرکت کنند و کار کنند، دفاع می‌کند؛ آنها از این ناراحتند. چون انقلاب، اسلامی است ناراحتند. والّا اگر ما مرزها را می‌بستیم و می‌گفتیم ما به کشورهای سنی کاری نداریم، به گروه‌های سنی کاری نداریم، با ما هیچ کاری نداشتند؛ نه آمریکا، نه اسرائیل، نه انگلیس. آنها علیه جمهوری اسلامی‌اند، چون جمهوری اسلامی برای اسلام است، برای امت اسلامی است. از وقتی جمهوری اسلامی تشکیل شد، این مسئلهٔ ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی از سوی استکبار روزبه‌روز تشدید شد و فعالیت آنها هم تشدید شد.

مردمِ دور از محیط علمایی، اشتباهاتی می‌شوند

ما باید بیدار باشیم؛ هم شیعه، هم سنی باید بیدار باشند؛ بخصوص علما. مردمِ دور از محیط علمایی، ممکن است دچار توهماتی بشوند، دچار اشتباهاتی بشوند؛ اما علما نمی‌توانند در این قضیه بی‌تفاوت بمانند؛ بگویند خوب، این‌ها عوامند، ما که نمی‌کنیم؛ نه، علما بایستی خود را مسئول بدانند و تلاش کنند. امروز بیداری اسلامی شروع شده، عزت اسلامی آشکار شده، هزیمت دشمن در میدان‌های مختلف - که آقایان اسم آوردند - روزبه‌روز بیشتر آشکار شده است. استکبار در فلسطین شکست خورد، در لبنان شکست خورد، در عراق شکست خورد، در افغانستان شکست خورد؛ و در هیچ‌کدام از اینها به مقاصد و اهداف خودش نرسید.
جمهوری اسلامی هم روزبه‌روز در حال پیشرفت است؛ ما از لحاظ علمی، از لحاظ صنعتی، از لحاظ اجتماعی، از لحاظ قوت مدیریت در این بیست و هفت سال، روزبه‌روز جلوتر رفته‌ایم. مردم با نظام، پیوندشان روزبه‌روز مستحکمتر شده است. این، دشمن را ناراحت و عصبانی می‌کند و به عکس‌العمل وادار می‌کند.
ما امروز باید خیلی مراقب باشیم که دشمن از این نقطهٔ حساس - در واقع باید گفت از این نقطهٔ ضعفی که در دنیای اسلام وجود دارد - نتواند استفاده کند.

وحدت قبول عقاید یکدیگر نیست

دوستان ما درست گفتند؛ مسئله، مسئلهٔ این نیست که شیعه یا سنی، عقاید یکدیگر را قبول کنند؛ نه، هر کسی عقیدهٔ خودش را دارد، هر کسی تابع استدلال است و به هر عقیده‌ای رسید، درست است. مسئله این است که اصحابِ عقاید مختلف، بایستی به وسوسهٔ دشمن گوش نکنند، به جان هم نیفتند، با هم دشمنی نکنند و نسبت به هم کارشکنی نکنند. دشمنان ما هر کدام هر چه بلدند یوحی بعضهم الی بعض زخرف القول غرورا ^{[انعام–112]} ‎ به همدیگر یاد می‌دهند؛ انگلیسی‌ها به آمریکایی‌ها یاد می‌دهند، اسرائیلی‌ها به آنها یاد می‌دهند.

امت اسلامی باید هوشیار باشد

ما بایستی مردم خودمان را هشیار و بیدار کنیم و خودمان مراقب باشیم. آن کسانی که بدون فهم، فهم حقیقت، بدون تقوا، جمعیت عظیمی از مسلمانان را از دین خارج می‌دانند، خارج می‌کنند، تکفیر می‌کنند این گروه‌های تکفیریِ نادان - حقیقتاً مناسب‌ترین صفت برای اینها نادانی است، اگرچه در آنها خباثت هم هست، اما جهالت مهمترین خصوصیت اینهاست - اینها را بایستی ما تا آنجایی که می‌توانیم، ارشاد کنیم؛ مردم را از اینها بترسانیم که مردمِ ما و لتصغی الیه افئدة الذین لایؤمنون بالأخرة و لیرضوه و لیقترفوا ما هم مقترفون ^{[انعام–؟]} ‎ بعضی‌ها به خاطر ضعف ایمان، به خاطر ضعف معرفت، مجذوب این حرف‌های دشمنان می‌شوند. ما باید مراقبت کنیم. وظیفهٔ علما، وظیفهٔ سنگینی است. امروز وحدت دنیای اسلام، یک هدف اعلاست که اگر این وحدت حاصل شد، آن وقت دنیای اسلام حقیقتاً می‌تواند به عزت کامل و عمل به احکام اسلامی دست پیدا کند؛ می‌تواند این کار را هم بکند. هم دولت‌ها باید کمک کنند، هم ملت‌ها باید کمک کنند.

دولت‌ها هم باید نهایت کمک را به همین اتحاد و یگانگی و همدلی بکنند. این امت اسلامی، اگر وزن واقعی خود را پیدا بکند، آن وقت پشتیبان این دولت‌ها خواهد بود و دولت‌های اسلامی دیگر مجبور نخواهند شد به خاطر ضعف و ترسشان به دامن آمریکا یا انگلیس پناه ببرند؛ چون امت اسلامی پشتِ سر آنهاست.
امیدواریم خداوند متعال همهٔ ما را کمک کند، هدایت کند، دستگیری کند و بتوانیم ان‌شاءاللَّه آنچه را که وظیفهٔ خطیر و حساس ما در این دوران هست، آن را به بهترین وجهی انجام بدهیم.

و السّلام علیکم و رحمةاللَّه و برکاته