رفح

رفح
نام	رفح
کشور	فلسطین
تعداد جمعیت	250 هزار نفر
ویژگی خاص	راه ارتباطی فلسطین با مصر

رفح، جنوبی ترین نقطه نوار غزه با بیش از ۲۵۰ هزار نفر جمعیت است. این منطقه به دلیل گذرگاه معروف با مصر مشهور است. رژیم صهیونیستی و مصر هر دو مرزهای خود را تا حد زیادی بسته نگه داشته اند و مسئول وخامت بیشتر وضعیت ضعیف اقتصادی و انسانی نوار غزه هستند. به گفته سازمان ملل، در سال ۲۰۲۰، گذرگاه رفح و گذرگاه اریز تنها برای ۱۲۵ روز باز بودند. هم‌چنین گزارش شده است که فلسطینی‌هایی که می‌خواهند نوار غزه را ترک کنند باید مجوز درخواست دهند و این فرآیند بسته به وضعیت مرز ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.گذرگاهی واقع در بخش جنوبی غزه در مرز شبه جزیره سینا مصر، تنها راه عبور برای غزه از مصر است و به‌عنوان یک رابط حیاتی بین غزه و دیگر نقاط جهان عمل می‌کند؛ در واقع، این گذرگاه رفح نیز جنوبی‌ترین پست خروجی از غزه و هم مرز با شبه جزیره سینا مصر است. به عبارت دیگر، رفح تنها دروازه غزه به جهان است که مستقیما از سوی رژیم صهیونیستی کنترل نمی‌شود. در واقع رفح تنها نقطه خروجی و ورودی به غزه است‌که توسط اسراییل کنترل نمی‌شود. در سمت دیگر نوار غزه در شمال، گذرگاه به‌شدت کنترل‌شده است که به اسراییل می‌انجامد. گذرگاه کرم شالوم در جنوب که در نزدیکی مرز مصر واقع شده است، صرفاً برای حمل کالا، جنس از اسراییل به غزه و برعکس استفاده می‌شود. در رفح تونل های زیرزمینی وجود دارند که توسط ساکنان نوار غزه برای رفت و آمد به مصر حفر شده‌اند. از این تونل‌ها به خصوص برای تهیه وسایل زندگی و نظامی از مصر استفاده می‌شود. اسراییل پس از عملیات طوفان الاقصی ۷ اکتبر ۲۰۲۳ هر دو گذرگاه اریز و کرم شالوم را تا اطلاع ثانوی مسدود کرد.

گذرگاه رفح

گذرگاه رفح، واقع در بخش جنوبی غزه در مرز شبه جزیره سینا مصر، تنها راه عبور برای غزه از مصر است و به‌عنوان یک رابط حیاتی بین غزه و دیگر نقاط جهان عمل می‌کند؛ در واقع، این گذرگاه، جنوبی‌ترین پست خروجی از غزه و هم مرز با شبه جزیره سینا مصر است. به عبارت دیگر، رفح تنها دروازه غزه به جهان است که مستقیما از سوی رژیم صهیونیستی کنترل نمی‌شود.

غیر از رفح، فقط ۲ گذرگاه مرزی دیگر از نوار غزه و به داخل نوار غزه وجود دارد؛ یکی «اریز»، گذرگاهی که شمال غزه را به اراضی اشغالی مرتبط می‌کند و دیگری «کرم شالوم» که نقطه عبور کالا‌های تجاری از اراضی اشغالی به جنوب غزه است. رژیم صهیونیستی پس از آغاز عملیات طوفان الاقصی این ۲ گذرگاه را تا اطلاع ثانوی بسته و گذرگاه رفح را به‌عنوان تنها گذرگاه موجود برای مردم غزه باقی گذاشت. اکنون رفح، تنها گذرگاه کمک‌های بشردوستانه به غزه است.

وزارت خارجه مصر پیشتر اعلام کرد که پرواز‌های بین‌المللی کمک‌رسانی به غزه را به فرودگاه العریش در شمال سینا هدایت می‌کند و ده‌ها کامیون حامل سوخت و کالا‌های بشردوستانه در سمت مصری گذرگاه رفح پارک شده‌اند. در حالی که مصر از عملیاتی نگه داشتن این گذرگاه سخن می‌گوید، حملات مکرر رژیم صهیونیستی به رفح، آسیب‌های قابل‌توجهی به این گذرگاه زده است. از زمان آغاز دور جدید حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه، عملیات تردد و حمل‌ونقل در رفح مختل شده است؛ در عین حال، گزارش‌های متناقضی درباره وضعیت رفح منتشر می‌شود.

رفح در یک نگاه

• رفح در منتهی الیه جنوب غزه است و مساحت آن نزدیک به 63 کیلومتر مربع می‌رسد و این در حالی است‌که 1 میلیون و 300 هزار نفر آواره جمع شده‌اند. اسرائیل می‌خواهد رفح را میدان نبرد پیش روی خودش از نظر بمباران و یورش زمینی قرار دهد.
• نیروهای اشغالگر پس از آنکه شمال و مرکز نوار غزه را به مکانی غیر قابل زندگی تبدیل کردند. با شروع حمله زمینی و بمباران و جنایت اسرائیل مردم در حال فرار و پناه گرفتن هستند.
• تصاویر ماهواره‌ای که الجریزه مخابره کرده نشان می‌دهد که آوارگان در منطقه جغرافیایی بسیار کوچکی هستند.
• این در حالی است که ازدحام به صورت تدریجی در شرق و به سمت مرز اسرائیل و در سمت شهر خان‌یونس در حال از بین رفتن است.
• نیروهای اشغالگر از روزهای اول جنگ زمینی رفح را به ادعای خود امن مشخص کردند. در حالیکه این منطقه از حملات و ورود کمک‌های انسان دوستانه به آن نجات پیدا نکرد و نا امن بوده است.
• با گذشت چندین ماه از جنگ، نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو پاینبندی‌اش به تحقق اهداف جنگ را تکرار می‌کند.
• برای تحقق اهداف اسرائیل لازم است‌که جنگ به رفح انتقال یابد و در نتیجه به ارتش خود دستور آماده کردن طرحی برای حمله را می‌دهد.
• از سخنان نتانیاهو فهمیده می‌شود‌، این ارتش بدون اینکه پیروزی میدانی را از شمال تات خان‌یونس محقق کند از سال گذشته و از 27 اکتبر در حال جنگ است.
• خطرات همان سناریویی روشن می‌شود که نیروهای اشغالگر هربار سطح در گیری را گسترش می‌دهند، آن را انجام داده‌اند. این شبیه همان حرکتی است که در خان‌یونس رخ داد که اسرائیل پیش از 3 دسامبر گذشته آوارگان را بسوی آن فرستاد. وهنگامی که مردم به خان‌یونس رسیدند چاره ای نداشتند جز اینکه در بیمارستان‌ها و مدارس پناه بگیرند. و در نتیجه اسرائیل آنها را بمباران کرد و تک تیراندازان با حمله‌های زمینی به غیر نظامیان را هدف قرار دادند.
• از طریق صلاح‌الدین به شمال نوار غزه می‌رویم که ساکنان آن برای مدت طولانی مقاومت کردند. خیابان‌ صلاح‌الدین ما را به منطقه مرکزی باز می‌گرداند که با مسدود شدن آن توسط حملات پی در پی به خیابانی برای مرگ تبدیل شده است. اسرائیل برای نفوذ به جنوب از ان خیابن استفاده کرد و غیر نظامیان را در آنجا قتل و عام کرد. حتی حق دفن شهدا را هم از مردم گرفته بودند چون دسترسی به شهدا نبود.
• پناهجویان فلسطینی در شمال نوارغزه طبق اعلام سازمان ملل حدود 300 هزار نفر هستند که دریک قدمی قحطی هستند. سازمان ملل می‌گوید اسرائیل از ورود کمک های بشردوستانه جلو گیری می‌کند.
• محاصره کامل نوارغزه هم طبق انتقاداتی در خود اسرائیل با حمله نظامی تحقق می‌یابد، چرا توسط راست‌گراهای افراطی این خواسته‌ها پیگیری می‌شود تا به نتیجه برسد. طبق اعتراف رئیس ستادمشترک ارتش هرتزی‌هالوی به دلیل نبودن یک راهبر دستاوردهای نظامی در حال از دست رفتن هستند.
• فلسطینیان اصرار دارند که هرگز از نوار غزه مهاجرت نمی‌کنند تا یا آوری باشد برای آنچه در سال 2008 رخ داد. هنگامی که ده ها هزار نفر به رفح سرازیر شدند تا نیازهای ضروری و حیاتی را بدست آورند وقتی به نوار غزه بازگشتند محاصره شده بود. هرچند اسرائیل تلاش می‌کند باتهدید حمله به رفح را فرار رو به جلو، جلوه دهد ولی سازمان ملل نسبت به فاجعه و پیامدهای منطقه ای هشدار می‌دهد.
• کاخ سفید می‌گوید از عملیات بزرگ حمایت نخواهد کرد. در نتیجه حتی نزدیکترین همپیمانان اسرائیل مطمئن هستند که تل آویو به هیچ هشداری توجه نمی‌کند و فقط به ایجاد وحشت و کشتار اهمیت می‌دهد. و این بی توجهی و قانون شکنی در گذشته بارها تکرار شده است.

تاریخچه گذرگاه رفح

شبه جزیره سینا که با اراضی اشغالی هم مرز است، بین دریای مدیترانه از شمال و دریای سرخ در جنوب قرار دارد؛ این منطقه، به‌عنوان تنها بخشی از مصر که در آسیا قرار دارد، پل زمینی بین آسیا و آفریقا است. سینا تا قرن نوزدهم تحت کنترل امپراتوری عثمانی بود و متعاقبا به دست قدرت استعماری انگلیس افتاد که تا اواسط قرن بیستم کنترل خود را بر آن حفظ کرد؛ قرارداد عثمانی و انگلیس در اول اکتبر ۱۹۰۶ مرزی را بین فلسطین که در آن زمان توسط امپراتوری عثمانی اداره می‌شد و مصر که در آن زمان توسط انگلیس اداره می‌شد، ایجاد کرد.

سینا در پی جنگ شش روزه با کشور‌های عربی در سال ۱۹۶۷ به تصرف رژیم صهیونیستی درآمد؛ این رژیم پس از توافق کمپ دیوید با میانجیگری آمریکا، سینا را به مصر بازگرداند و مصر نخستین کشور عربی بود که رسما رژیم صهیونیستی را به‌عنوان بخشی از قرارداد‌های صلح به رسمیت شناخت.

خروج کامل رژیم صهیونیستی از سینا تا سال ۱۹۸۲ به درازا انجامید؛ در ادامه، نوار غزه که از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ تحت کنترل مصر بود، به اشغال رژیم صهیونیستی درآمد و این رژیم تا ۴۰ سال پیش که در پی فشار بین‌المللی ناچار به خروج از غزه شد، بر این منطقه کنترل داشت.

پس از انتفاضه اول، نقطه عطفی بود که به فلسطین خودمختاری داد و سیستم جدیدی از کنترل مشترک بر گذرگاه رفح ایجاد کرد؛ این سیستم به تشکیلات خودگردان فلسطین کنترلی بر رویه‌های امنیتی و غربالگری می‌داد، اما رژیم صهیونیستی کنترل بیشتر امنیت و عملیات گذرگاه و همچنین قدرت بازرسی و ممانعت از دسترسی به هر کسی را در دست داشت. این بخش از موافقتنامه بعدا باطل شد و تقریبا با همان زبان در قرارداد اسلو ۲ جایگزین شد.

در سپتامبر ۲۰۰۰، آریل شارون، سیاستمدار راستگرای صهیونیست، از محوطه مسجد الاقصی سومین مکان مقدس در اسلام بازدید کرد؛ این اقدام از سوی فلسطینی‌ها یک اقدام تحریک‌آمیز تلقی شد که باعث انتفاضه دوم شد؛ این موضوع بر پیچیدگی‌های گذرگاه رفح تاثیر بیشتری گذاشت. در سال ۲۰۰۱، رژیم صهیونیستی کارکنان فلسطینی را از کار در گذرگاه رفح منع کرد و آن را به کنترل انحصاری این رژیم بازگرداند؛ این نتیجه مستقیم انتفاضه دوم بود. در سال ۲۰۰۵، رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین توافقنامه حرکت و دسترسی (AMA) را امضا کردند که گذرگاه را تحت کنترل کامل فلسطینی‌ها قرار داد، اما با یک شرط بزرگ؛ بر اساس این توافق، رژیم صهیونیستی این حق را برای خود محفوظ می‌دارد که هر زمان که بخواهد، مرز‌ها را ببندد و افراد را از عبور از آن منع کند. در ژوئن ۲۰۰۶، به اسارت گرفته شدن گیلعاد شالیت، سرباز صهیونیست به دست جنبش مقاومت، سبب شد تا رژیم صهیونیستی گذرگاه رفح را به مدت یک سال ببندد. پیروزی حماس در انتخابات سال ۲۰۰۶ غزه را تحت محاصره رژیم صهیونیستی قرار داد؛ از آن زمان تا سال ۲۰۰۹، مصر و غزه این گذرگاه را به‌ندرت و به‌طور نامنظم باز کردند. از سال ۲۰۱۱ تاکنون رفح مرتبا به دلایل سیاسی از سوی مصر باز و بسته شد؛ تنها موردی که غزه خود اقدام به بستن این گذرگاه کرد، در سال ۲۰۲۰ و در پی شیوع کرونا بود. یک سال بعد، این گذرگاه مجددا در پی مذاکرات طرفین بازگشایی شد. در حالی که مصر از عملیاتی نگه داشتن این گذرگاه سخن می‌گوید، حملات مکرر رژیم صهیونیستی به رفح، آسیب‌های قابل‌توجهی به این گذرگاه زده است. از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بعد از عملیات طوفان الاقصی، دور جدید حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه، عملیات تردد و حمل‌ونقل در رفح مختل شده است؛ در عین حال، گزارش‌های متناقضی درباره وضعیت رفح منتشر می‌شود.

اهمیت گذرگاه رفح

از این گذرگاه طبق توافق های حاصل شده میان تل آویو و تشکیلات خودگردان در نوامبر 2005 به منظور عبور و مرور افراد صرفا با هویت فلسطینی استفاده شده و همچنین از آن به‌عنوان مسیری برای صادرات کالاهای ساخت فلسطینیان بویژه محصولات کشاورزی استفاده می‌شود.

محدودیت‌ها

صهیونیست‌ها برای استفاده از این گذرگاه شرط گذاشته‌اند که اسامی کسانی که قصد دارند از این گذرگاه عبور کنند باید 48 ساعت پیش از عبور به تشکیلات خودگردان اعلام شود تا در خصوص صدور مجوز افراد متقاضی عبور تصمیم گیری شود. این گذرگاه فقط و فقط در زمان حضور هیئت های اروپایی مامور نظارت برگذرگاه می‌تواند فعالیت کند.

بزرگترین زندان جهان

• کسانی که می‌توانند از گذرگاه رفح عبور کنند، باید یک سفر ۶ تا ۸ ساعته از طریق صحرای سینا انجام دهند و از چندین ایست بازرسی مصری در مسیر خود به قاهره، در فاصله ۴۰۰ کیلومتری، عبور کنند.
• دومین گذرگاه رفح به مصر، دروازه صلاح الدین است که برای حمل و نقل کالا از آن استفاده می‌شود.
• سومین گذرگاه از رفح گذرگاه کرم ابوسالم است که در کنترل رژیم صهیونیستی است.
• پس از بمباران و تخریب فرودگاه بین المللی یاسر عرفات توسط رژیم اشغالگر قدس در سال ۲۰۰۱، تنها ۳ سال پس از افتتاح، هیچ فرودگاه عملیاتی در غزه وجود ندارد.

غزه بار دیگر به صحنه ویرانی‌های گسترده و رنج‌های عظیم انسانی تبدیل شده و هنوز جایی است که اغلب آن را به‌عنوان بزرگترین زندان روباز جهان توصیف می‌کنند.

حملات بی‌سابقه اسرائیل به رفح

از ساعتی پیش شهر رفح که بیشترین جمعیت نوار غزه را در خود جای داده است، هدف حملات موشکی، توپخانه‌ای و هوایی قرار گرفته است.شبکه المیادین لبنان گزارش داد که رژیم اسرائیل ۵۰ بار نقاط مختلف شهر رفح را بمباران کرده است که در اثر آن بیش از ۱۰۰ نفر شهید شده‌اند. ارتش رژیم اسرائیل مدعی است که در حمله به رفح دو اسیر صهیونیست را توانسته است آزاد کند. با این حال از زخمی شدن یک نظامی خود نیز خبر داده است.

هشدار مصر

وزارت خارجه مصر امروز (12 فوریه 2024) با صدور بیانیه‌ای گفت که حمله نظامی رژیم اسرائیل به شهر رفح در جنوبی‌ترین بخش غزه، عواقب وخیمی در پی خواهد داشت.

به نوشته وبگاه المصری الیوم، در این بیانیه آمده است: «سخنان مقامات عالی‌رتبه دولت اسرائیل در خصوص عزم نظامیان اسرائیلی برای عملیات نظامی در شهر رفح را نمی‌پذیریم و در خصوص عواقب وخیم چنین اقدامی هشدار می‌دهیم، به خصوص اینکه با وقوع فاجعه انسانی در غزه نیز همراه شده است».

قاهره گفت که عملیات نظامی در شهر رفح، شرایط را بیش از پیش پیچیده خواهد کرد و به منافع همه بدون استثناء ضربه می‌زند.

وزارت خارجه مصر در ادامه خواستار تجمیع تمامی تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برای یافتن راه‌حلی بدون حمله به رفح شد و گفت که حمله به این شهر و ادامه ممانعت از ورود کمک‌های بشردوستانه، اقدامی در راستای کوچ اجباری مردم فلسطین و کنار زدن نهایی مسأله آزادی فلسطین است.

در بخش دیگری از این بیانیه آمده است که قاهره در راستای توقف جنگ و برقراری آرامش و تبادل اسرا به رایزنی با طرف‌های مختلف خواهد پرداخت.

تحلیل حمله اسرائیل به رفح

• اسراییل علاوه بر جنگیدن در غزه، دو محور دیگررا نیز فعال کرد ، یکی محور رفح به منظور بیرون راندن ۱/۳ میلیون نفر از مردم غزه به صحرای سینا ودوم، محور شمال وافزایش تنش با حزب الله لبنان و آغاز جنگ زمینی با حزب الله.
• این شرایط جدید تحلیل خودش رادارد و نمی‌توان بطور یک طرفه گفت که صهیونیست‌ها نمی‌توانند با گسترش جنگ به دو محور جدید ، قطعا موفق نخواهد شد یا موفق خواهند شد -- هدف دشمن فعلا کوچاندن فلسطینی‌ها به صحرای سین است -- اگر چه دولت مصر بااین کار به ظاهر موافق نیست ودارد مخالفت می‌کند اما تمام ماجرااین نیست و فشار آمریکا به مصر را دراین زمینه نمی‌توان نادیده گرفت و بویژه این که ممکن است مصر بادریافت کمک‌های مالی از سوی بایدن تغییر موضع دهد مصر دولتی فوق العاده ضعیف دارد و اسلام گرایی دراین‌ کشور به شدت سرکوب شده، و اگر این اتفاق بیفتد، معادلات جنگ بهم خواهد خورد.
• اما کار صهیونیست‌ها دررابطه با حزب الله خیلی ساده نیست و آنها به دیوار سخت برخواهند خورد و جنگ غزه پیچیده‌تر می‌شود - امادر هر صورت شرایط جدید برای اسراییل خیلی ساده نخواهد بود.

عواقب حمله اسرائیل به رفح

صدها هزار فلسطینی که به شهر کوچک مرزی رفح در جنوب غزه پناه برده‌اند، مجبور شده‌اند تا بار دیگر به آواره شدن خود فکر کنند، زیرا حمله اسرائیل در پیش است. کسانی که به شهر مرزی گریختند تقریبا نیمی از جمعیت ۲.۳ میلیون نفری غزه با یک انتخاب وحشتناک روبرو هستند: در رفح بمانند و منتظر حمله باشند، یا خطر حرکت به سمت شمال از طریق منطقه‌ای که درگیری در آن ادامه دارد را انتخاب کنند. هر کدام از این گزینه‌ها می‌تواند خطرات بسیاری را متوجه این آوارگان کند. از دیگر نتایج حمله اسرائیل به رفح کاهش حمایت‌های واشینگتن از تل آویو است. از آنجا که آمریکا به عنوان متحد اصلی اسرائیل با حمله این کشور به رفح مخالف است، حمله تل آویو به این منطقه به احتمال زیاد اسرائیل را از حمایت‌های بی‌دریغ آمریکا محروم خواهد کرد. علاوه بر این چنین حمله‌ای نقطه عطف جدیدی در محکوم کردن اسرائیل توسط کشورهای جهان و نهادهای بین الملل است چرا که گذرگاه رفح تنها معبر ورود کمک‌های جهانی به غزه است.

در پایان باید اشاره کرد که حمله اسرائیل به رفح بدون هماهنگی با مصر منجر به واکنش جدی مصر خواهد شد چرا که این منطقه با مصر هم‌مرز است. در صورتی هم که تل آویو پیش از حمله به این منطقه با مصر هماهنگی‌های لازم را داشته باشد چنین توافقی منجر به خشم و انزجار جهان عرب خواهد شد، مصر را در انزوا قرار خواهد داد و موجی از اختلافات را در میان کشورهای عربی به همراه خواهد داشت.

تهدید به خروج از پیمان کمپ دیوید

در این میان خبرگزاری آسوشیتدپرس امروز به نقل از مقامات مصری و دیپلمات‌های غربی نوشت که قاهره تهدید کرده است که در صورت حمله اسرائیل به شهر رفح، از توافق «کمپ دیوید» (مارس ۱۹۷۹) خارج خواهد شد.

این تهدید پس از آن صورت گرفته که نتانیاهو گفته است حمله به رفح برای «تحقق پیروزی» در جنگی که بیش از چهار ماه از آن می‌گذرد، ضروری است.

تهدید برای حمله به رفح در حالی است‌که بیش از نیمی از جمعیت ۲.۳ میلیون نفری غزه برای فرار از جنگ به رفح گریخته‌اند و در چادرهای گسترده و پناهگاه‌های سازمان ملل در نزدیکی مرز مصر جمع شده‌اند. در این میان قاهره از هجوم گسترده صدها هزار پناهنده فلسطینی به خاک خود که ممکن است هرگز اجازه بازگشت نداشته باشند، بیم دارد.

از سوی دیگر «احمد الصوفی» شهردار رفح به شبکه الجزیره گفته است: «از جامعه جهانی و هر وجدان بیداری در جهان می‌خواهیم که برای توقف این نسل‌کشی در حق مردم فلسطین وارد عمل شوند، هر گونه اقدام نظامی در شهر که بیش از ۱.۴ میلیون فلسطینی را در خود جای داده است موجب فاجعه و حمام خون خواهد شد».

پیشتر، کانال ۱۳ تلویزیون اسرائیل نیز فاش کرده بود که «عبدالفتاح السیسی» به علت اختلاف قاهره و تل‌آویو بر سر توسعه دامنه جنگ در نوار غزه جواب تماس «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم اسرائیل را نداده است.

اسرائیل هیوم در عین حال فاش کرد که مصر اخیرا در چند تماس تلفنی پیام‌های شدیداللحنی برای مقامات اسرائیلی ارسال کرده که فحوای آن‌ها به سران سیاسی و امنیتی اسرائیل نیز منتقل شده است.

در این میان بسیاری از کشورهای منطقه و جهان در خصوص گسیل نظامیان اسرائیلی به شهر رفح به تل آویو هشدار داده‌اند، از عربستان سعودی، قطر، امارات، اردن تا آلمان و فرانسه و سازمان ملل خواستار عدم اجرای چنین تصمیمی شده‌اند، با این حال بنیامین نتانیاهو امروز یکشنبه ۱۱ فوریه 2024 در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی ای‌بی‌سی گفت که عدم ورود به رفح به معنای شکست در جنگ و ابقای حماس در آنجاست.

جستارهای وابسته

• غزه
• طوفان الاقصی
• پیمان اسلو

منابع

• برگرفته از سایت www.mizanonline.ir.
• برگرفته از سایت qodsna.com.
• برگرفته از سایت www.farsnews.ir
• برگرفته از سایت www.mehrnews.com.
• برگرفته از سایت www.khabaronline.ir
• برگرفته از سایت fa.alalam.ir