مستدرکه (مستدرکیه)

مستدرکه همراه با دو فرقه زعفرانیه و برغوثیه از شاخه‌های فرقه نجاریه به شمار می رود. فخر رازى اين فرقه را از «جبریه» شمرده که معتقدند بر انجام افعال قادر نیستند.

عقاید

مستدرکه یا مستدرکیه گروهى از «نجاریه» بودند و باور داشتند هر آن چه را که از پیشینیان (کسانی که صفات خدا را ثابت کرده و قایل به قدم قرآن بودند) مخفی بوده استدراک کرده و از آن با خبر شده اند، زیرا پیشینیان به پیروان خود گفته بودند که در باره قرآن و این که آیا مخلوق است یا نه، سخنی نگویند، ولى «مستدركه» به دست آوردند که قرآن مخلوق است.

تقسیم به دو گروه

1. گروه اول گفتند که پیامبر (ص) فرمود قرآن به ترتيب حروف هجا خلق شده است و هر كسی آن را انکار کند، کافر می شود.2.گروه دوم گفتند كه پيامبر(ص) نفرمود که قرآن مطابق با حروف هجا خلق شده است، لکن نسبت به آن معتقد بود و دلالت بر آن مى ‏كرد و هر کسی بگوید كلام خدا مخلوق به اين لفظ مى‏ باشد، كافر است. مشابه این سخن را شهرستانی نقل کرده که: « مستدرکه می گویند کلام خدا، غیر از خدا است و هرچه غیر از خدا باشد، مخلوق است، ولی چون پیامبر(ص) گفته کلام الله غیر مخلوق است و سلف هم بر این عبارت اجماع کرده اند و ما نیز گفتار آن ها ـ که می گویند غیر مخلوق است ـ را می پذیریم و مراد ایشان نیز آن است که ترتیب، نظم، حروف و اصوات قرآن غیر مخلوق است و کسانی هم که می گویند قرآن مخلوق است، مرادشان آن است که به غیر این حروف بعینها، مخلوق است» شهرستانی بعد از نقل این قول خود متوجه غیرمفهوم بودن این عبارات شده و می گوید: «این حکایتی است از آن ها»

دروغ پنداری سخن مخالفان

از مستدرکه طایفه ای بوند که همه سخنان مخالفان را دروغ مى‏ پنداشتند تا بدانجا كه اگر كسى می گفت اکنون روز است و آفتاب می تابد، سخن او را دروغ مى‏ پنداشتند.