افزودن پیوند

    اندلس (اسپانیا): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    جز (جایگزینی متن - 'اخوان المسلمین' به 'اخوان‌المسلمین')
    جز (جایگزینی متن - '[[حضرت محمد مصطفی' به '[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)')
     
    (۷۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class="wikiInfo">[[پرونده:پرچم آندلس.png |جایگزین= آندلس|بندانگشتی|آندلس]]</div>
    '''اَندُلُس''' بخشی از شبه جزیره ایبری در جنوب شرقی [[کشور پرتغال]]، در حاکمیت 800 ساله [[مسلمانان]] بوده است. در صدر [[اسلام]]، مسلمانان با گذشتن از [[تنگه جبل الطارق]]، فاصله کوتاه میان شمال [[آفریقا]] و [[اسپانیا]] را طی کردند و با فتح آن سرزمین، نام آندلس را بر آن نهادند. در طی قرن‌ها حکومت مسلمانان، آندلس پیشرفت‌های بسیاری کرد، بطوریکه به اعتقاد برخی پایه‌گذار رنسانس علمی در [[اروپا]] و عاملی برای ایجاد امپراتوری قدرتمند اسپانیا در قرون ۱۷- ۱۵ بود. در حال حاضر تعداد مسلمانانی که در اسپانیا زندگی می‌کنند یک میلیون نفر است که 10% از آنها اسپانیایی و باقی مسلمانان مهاجران [[جهان اسلام|کشور‌های اسلامی]] ‌می‌باشند. '''اسپانیا''' با نام رسمی پادشاهی اسپانیا، کشوری در جنوب غربی اروپا که در اواخر قرن نخست هجری به قلمرو اسلامی افزوده شد و '''اندلس''' نام گرفت و طی هشت قرن حضور مسلمانان در این منطقه، [[تمدن اسلامی]] در آن شکوفا شد. از اواسط قرن دوم هجری، تفکرات [[شیعی]] و جنبش‌های شیعی بر ضد [[امویان]] در اندلس شکل گرفت و در سال ۴۰۷ق، پس از سقوط امویان، دولت شیعی [[حمودیان]] در این منطقه برپا شد.


    <div class="wikiInfo">[[پرونده:پرچم آندلس.png |جایگزین= آندلس|بندانگشتی|آندلس]]
    مسلمانان به مدت ۷۸۱ سال (از سال ۷۱۱ تا ۱۴۹۲) بر اندلس و نقاط دیگر اسپانیا حکومت کردند. در این دوران تاریخ‌نگاری مسلمانان در اندلس رشد چشم‌گیری یافت، که اوج آن توسط خاندان رازی است. '''اندلس''' به عنوان یک حوزه یا حوزه‌های حکومتی، با موفقیت استانی از خلافت اموی را که توسط [[خلیفه]] ولید یکم آغاز شده بود، تشکیل داد. پایان حکومت مسلمانان بر اندلس همراه با تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید به منظور [[مسیحت|مسیحی]] کردن مسلمانان و اخراج مسلمانان اندلس به [[شمال آفریقا]] بود که با مقاومت ناکام مسلمانان همراه بود.
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |


    |نام کشور
    == منطقه جغرافیایی ==
    | data-type="authorfatherName" |اَندَلُس (به اسپانیایی: Andalucía)(انگلیسی: Spain) (عربی: الأندلس)
    اندلس با داشتن ۵۰۵۹۹۲ کیلومتر مربع وسعت پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان است. اندلس تقریباً ۴۷۰۰۰ کیلومتر مربع کوچکتر از [[فرانسه]] و ۸۱۰۰۰ کیلومتر مربع بزرگتر از ایالت کالیفرنیا [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] است. قله آتش فشانی تید که در نزدیکی شهر تنریف در جزایر قناری قرار دارد با ارتفاع ۳۷۱۸ متر بلندترین نقطه کشور آندلس می‌باشد.
    |-
    |مکان
    | data-type="authorbirthDate" |اروپای جنوب غربی و در بخش شرقی شبه‌جزیرۀایبِری
    |-
    |نوع حکومت
    |سلطنتی مشروطۀ چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری
    |-
    |پایتخت
    |مادرید
    |-
    |شهرهای اصلی
    |مادرید، بارسلون،آلیکانته، بادالونا، بیلبائو
    |-
    |واحد پول
    |۱ یورو (€۱)=۱٫۰۵ دلار آمریکا
    |-
    |زبان رسمی
    |اسپانیایی یا اسپانیولی (در قانون اساسی به نام کاستیلی ذکر شده است)
    |-
    |جمعیت
    |46,125,154 نفر
    |-
    |زبانهای رایج
    |کاتالان،گالیسیائی،باسکی
    |-
    |دین
    |مسیحیت
    |-
    |ادیان
    |مسیحیت کاتولیک ۷۰٫۹٪ / بی دین ۲۴٫۶٪/ دیگر ادیان ۲٫۴٪ / بی‌پاسخ ۲٫۱٪
    |-
    |آمار شیعیان
    |جمعیت حدود ۵۰ هزار نفر
    |-
    |مراکز شیعی
    |حسینه عراقی‌های مادرید
    مرکز فرهنگی امام علی،مرکز فرهنگی شیعیان مادرید
    |-
    |}
    </div>
     
    '''اَندُلُس''' بخشی از شبه جزیره ایبری در جنوب شرقی پرتغال، در حاکمیت 800 ساله [[مسلمانان]] بوده است. در صدر [[اسلام]]، مسلمانان با گذشتن از تنگه جبل الطارق، فاصله کوتاه میان شمال آفریقا و اسپانیا را طی کردند و با فتح آن سرزمین، نام آندلس را بر آن نهادند. در طی قرن‌ها حکومت مسلمانان، آندلس پیشرفت‌های بسیاری کرد، بطوریکه به اعتقاد برخی پایه‌گذار رنسانس علمی در اروپا و عاملی برای ایجاد امپراتوری قدرتمند اسپانیا در قرون ۱۷- ۱۵ بود. در حال حاضر تعداد مسلمانانی که در اسپانیا زندگی می‌کنند یک میلیون نفر است که 10% از آنها اسپانیایی و باقی مسلمانان مهاجران کشور‌های اسلامی ‌می‌باشند. '''اسپانیا''' با نام رسمی پادشاهی اسپانیا، کشوری در جنوب غربی اروپا که در اواخر قرن نخست هجری به قلمرو اسلامی افزوده شد و '''اندلس''' نام گرفت و طی هشت قرن حضور مسلمانان در این منطقه، تمدن اسلامی در آن شکوفا شد. از اواسط قرن دوم هجری، تفکرات [[شیعی]] و جنبش‌های شیعی بر ضد امویان در اندلس شکل گرفت و در سال ۴۰۷ق، پس از سقوط امویان، دولت شیعی حمودیان در این منطقه برپا شد.
     
    مسلمانان به مدت ۷۸۱ سال (از سال ۷۱۱ تا ۱۴۹۲) بر اندلس و نقاط دیگر اسپانیا حکومت کردند. در این دوران تاریخ‌نگاری مسلمانان در اندلس رشد چشمگیری یافت، که اوج آن توسط خاندان رازی است. '''اندلس''' به عنوان یک حوزه یا حوزه‌های حکومتی، با موفقیت استانی از خلافت اموی را که توسط خلیفه ولید یکم آغاز شده بود، تشکیل داد. پایان حکومت مسلمانان بر اندلس همراه با تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید به منظور مسیحی کردن مسلمانان و اخراج مسلمانان اندلس به شمال آفریقا بود که با مقاومت ناکام مسلمانان همراه بود.
     
    =منطقه جغرافیایی=
     
    اندلس با داشتن ۵۰۵۹۹۲ کیلومتر مربع وسعت پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان است. اندلس تقریباً ۴۷۰۰۰ کیلومتر مربع کوچکتر از فرانسه و ۸۱۰۰۰ کیلومتر مربع بزرگتر از ایالت کالیفرنیا آمریکا است. قله آتش فشانی تید که در نزدیکی شهر تنریف در جزایر قناری قرار دارد با ارتفاع ۳۷۱۸ متر بلندترین نقطه کشور آندلس می‌باشد.


    آندلس بین مدار ۲۶ و ۴۴ درجه شمالی و نصف‌النهار ۵ و ۱۹ درجه شرقی قرار دارد.
    آندلس بین مدار ۲۶ و ۴۴ درجه شمالی و نصف‌النهار ۵ و ۱۹ درجه شرقی قرار دارد.


    اندلس در غرب با پرتغال، در جنوب از طریق درون‌بومهایش در شمال آفریقا (سبته، ملیله و پنیون د ولس د لا گومرا) با مراکش و جبل‌الطارق (جز سرزمین‌های آن سوی دریاهای بریتانیا می‌باشد)، در شمالغرب در راستای کوه‌های پیرنه با فرانسه و شاهزاده نشین آندورا هم‌مرز می‌باشد.در امتداد کوه‌های پیرنه در ۱۶۰۰ متری مرز استان خرنای کاتالونیا شهر برون‌بوم ییویا درون خاک کشور فرانسه قرار دارد.<ref>گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
    اندلس در غرب با [[پرتغال]]، در جنوب از طریق درون‌بومهایش در شمال آفریقا (سبته، ملیله و پنیون د ولس د لا گومرا) با [[مراکش]] و [[جبل‌الطارق]] (جز سرزمین‌های آن سوی دریاهای [[بریتانیا]] می‌باشد)، در شمال‌غرب در راستای کوه‌های پیرنه با فرانسه و شاهزاده نشین آندورا هم‌مرز می‌باشد. در امتداد کوه‌های پیرنه در ۱۶۰۰ متری مرز استان خرنای کاتالونیا شهر برون‌بوم ییویا درون خاک کشور فرانسه قرار دارد<ref>گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
    https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    </ref>
    </ref>.
     
    =اقلیم کشور اسپانیا=


    == اقلیم کشور اسپانیا ==
    بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی سه اقلیم در اسپانیا وجود دارد:
    بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی سه اقلیم در اسپانیا وجود دارد:


    اقلیم مدیترانه‌ای با تابستان‌های گرم و خشک. بر طبق رده‌بندی اقلیمی کوپن در صوزت از این نوع اقلیم بر ایبریا حکم‌فرماست: Csa و Csb.
    * اقلیم مدیترانه‌ای با تابستان‌های گرم و خشک. بر طبق رده‌بندی اقلیمی کوپن در صوزت از این نوع اقلیم بر ایبریا حکم‌فرماست: Csa و Csb.
     
    *
    اقلیم نیمه‌خشک که در ربع جنوبشرقی کشور به ویِژه در منطقه مورسیا و در دره ایبرو وجود دارد و برخلاف اقیلم مدیترانه‌ای فصل خشک پس از زمستان نیز ادامه دارد.
    * اقلیم نیمه‌خشک که در ربع جنوبشرقی کشور به ویِژه در منطقه مورسیا و در دره ایبرو وجود دارد و برخلاف اقیلم مدیترانه‌ای فصل خشک پس از زمستان نیز ادامه دارد.
     
    *
    اقلیم اقیانوسی در شمال اسپانیا به ویژه در منطقه استان باسک، آستوریاس، کانتابریا و بخشی از گالیسیا حمکفرماست. برخلاف اقلیم مدیترانه‌ای در اقلیم اقیانوسی دما در زمستان و تابستان تحت تاثیر اقیانوس تغییر می‌کند و هیچ فصل خشکی وجود ندارد.
    * اقلیم اقیانوسی در شمال اسپانیا به ویژه در منطقه استان باسک، آستوریاس، کانتابریا و بخشی از گالیسیا حمکفرماست. برخلاف اقلیم مدیترانه‌ای در اقلیم اقیانوسی دما در زمستان و تابستان تحت تاثیر اقیانوس تغییر می‌کند و هیچ فصل خشکی وجود ندارد.
     
    افزون بر این اقلیم‌های اصلی زیر اقلیم‌های دیگری نیز وجود دارد مانند اقلیم آلپی در پیرنه و سییرا نوادا و اقلیم نیمه‌گرمسیری در جزایر قناری.<ref>گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
    https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    </ref>
     
    =تقسیمات کشوری=


    اندلس ۱۷ بخش خودمختار و دو شهر خودمختار دارد که هر دو گروه بالاترین درجه تقسیمات کشوری محسوب می‌شوند. از سوی دیگر کشور آندلس به ۵۰ استان نیز تقسیم شده است که به این ترتیب هر کدام از بخش‌های خودمختار خود به یک یا چند استان تقسیم گردیده‌اند. علاوه بر این هر استان به تعدادی شهرستان تقسیم شده است.
    افزون بر این اقلیم‌های اصلی زیر اقلیم‌های دیگری نیز وجود دارد مانند اقلیم آلپی در پیرنه و سییرا نوادا و اقلیم نیمه‌گرمسیری در جزایر قناری<ref>گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
     
    مادرید / بارسلونا / والنسیا / سویا / ساراگوسا / مالاگا / مورسیا / پالما د مایورکا / لاس پالماس / بیلبائو <ref>گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
    https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    </ref>
    </ref>.


    =موقعیت جغرافیایی=
    == تقسیمات کشوری ==
    اندلس ۱۷ بخش خودمختار و دو شهر خودمختار دارد که هر دو گروه بالاترین درجه تقسیمات کشوری محسوب می‌شوند. از سوی دیگر کشور آندلس به ۵۰ استان نیز تقسیم شده است که به این ترتیب هر کدام از بخش‌های خودمختار خود به یک یا چند استان تقسیم گردیده‌اند. علاوه بر این هر استان به تعدادی شهرستان تقسیم شده است:
    # مادرید 
    # بارسلونا 
    # والنسیا 
    # سویا 
    # ساراگوسا 
    # مالاگا 
    # مورسیا 
    # پالما د مایورکا 
    # لاس پالماس 
    # بیلبائو<ref>گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
    # https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    # </ref>.


    در منابع جغرافیایی مسلمانان، جزیره ‌اندلس به همه شبه جزیره ایبری یعنی اسپانیا و پرتغال فعلی و نیز اسپانیای در حاکمیت اسلامی اطلاق می‌شده است.<ref>A history of medieval spain، p142؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص266</ref> و مرزهای آن از شرق و شمال به کشورهای روم، از جنوب به مدیترانه، و از غرب به اقیانوس مغربی ختم می‌شد.<ref>حدود العالم، ص184؛ جغرافیای حافظ ابرو، ج‏1، ص265</ref>اندلس در دوره حکومت مسلمانان به پنج ولایت تقسیم گردید و در هر ولایت حاکمی مستقل نصب شد.<ref>جغرافیای تاریخی، ص457</ref>
    == موقعیت جغرافیایی ==
    در منابع جغرافیایی مسلمانان، جزیره ‌اندلس به همه شبه جزیره ایبری یعنی اسپانیا و پرتغال فعلی و نیز اسپانیای در حاکمیت اسلامی اطلاق می‌شده است<ref>A history of medieval spain، p142؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص266</ref>. و مرزهای آن از شرق و شمال به کشورهای روم، از جنوب به مدیترانه، و از غرب به اقیانوس مغربی ختم می‌شد<ref>حدود العالم، ص184؛ جغرافیای حافظ ابرو، ج‏1، ص265</ref>اندلس در دوره حکومت مسلمانان به پنج ولایت تقسیم گردید و در هر ولایت حاکمی مستقل نصب شد.<ref>جغرافیای تاریخی، ص457</ref>.


    نام یونانی این منطقه، ایبریا و تلفظ رومی آن اسپانیا است.<ref> دائرة المعارف الاسلامیه، ج5، ص1290</ref> شبه جزیره ایبری در جنوب غربی اروپا و شامل اسپانیا و پرتغال بوده و با کوه‌های پیرنه از بقیه اروپا و با تنگه جبل الطارق از افریقای شمالی جدا شده است.<ref>جغرافیای تاریخی، ص451؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص266</ref> اندلس امروزه بزرگ‌ترین استان اسپانیا و از نظر تقسیمات کشوری شامل هشت شهرِ المریه (المریا)، قادش (کادیز)، قرطبه (کردوبا)، غرناطه (گرانادا)، ولبه (اوئلوا)، جیان (خائن)، مالقه (مالاگا)، و اشبیلیه (سیویل) است.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص323.</ref> اکنون یک میلیون تن مسلمان در اسپانیا زندگی می‌کنند که از این شمار، 10% اسپانیایی و بقیه ‌مهاجرانی از کشورهای اسلامی به‌ویژه آفریقا هستند. مسلمانان حدود 50 [[مسجد]]<ref>ر.ک:مقاله مسجد</ref> دارند.<ref>موسوعة تاریخ الاندلس، ج1، ص139-156</ref>
    نام یونانی این منطقه، ایبریا و تلفظ رومی آن اسپانیا است<ref> دائرة المعارف الاسلامیه، ج5، ص1290</ref>. شبه جزیره ایبری در جنوب غربی اروپا و شامل اسپانیا و پرتغال بوده و با کوه‌های پیرنه از بقیه اروپا و با تنگه جبل الطارق از آفریقای شمالی جدا شده است<ref>جغرافیای تاریخی، ص451؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص266</ref>. اندلس امروزه بزرگ‌ترین استان اسپانیا و از نظر تقسیمات کشوری شامل هشت شهرِ المریه (المریا)، قادش (کادیز)، قرطبه (کردوبا)، غرناطه (گرانادا)، ولبه (اوئلوا)، جیان (خائن)، مالقه (مالاگا)، و اشبیلیه (سیویل) است<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص323.</ref>. اکنون یک میلیون تن مسلمان در اسپانیا زندگی می‌کنند که از این شمار، 10% اسپانیایی و بقیه ‌مهاجرانی از کشورهای اسلامی به‌ویژه آفریقا هستند. مسلمانان حدود 50 [[مسجد]] دارند<ref>موسوعة تاریخ الاندلس، ج1، ص139-156</ref>.


    =آب و هوا=
    == آب و هوا ==
     
    آب‌وهوا در قسمت شمالی کشور اسپانیا معتدل بوده و بخش مرکزی، جنوبی و شرقی دارای آب و هوای مدیترانه‌ای است. آب‌وهوای اسپانیا در فصل بهار دارای آب‌وهوای بسیار ملایم و خنکی دارد اما در تابستان‌ها آب‌وهوای بسیار گرم و خشک می‌شوید<ref>کشور اسپانیا: همه چیز درباره اسپانیا (مهاجرت، زندگی و تحصیل...
    آب‌وهوا در قسمت شمالی کشور اسپانیا معتدل بوده و بخش مرکزی، جنوبی و شرقی دارای آب و هوای مدیترانه‌ای است. آب‌وهوای اسپانیا در فصل بهار دارای آب‌وهوای بسیار ملایم و خنکی دارد اما در تابستان‌ها آب‌وهوای بسیار گرم و خشک می‌شوید.<ref>کشور اسپانیا: همه چیز درباره اسپانیا (مهاجرت، زندگی و تحصیل...
    https://koohenoor.org › اسپانیا
    https://koohenoor.org › اسپانیا
    </ref>
    </ref>.
     
    =زبان، نژاد، مذهب و فرهنگ=


    == زبان، نژاد، مذهب و فرهنگ ==
    زبان رسمی این کشور اسپانیایی است. نژاد جمعیت اسپانیا در ترکیبی از بومیان شبه جزیره ایبریا و فاتحان این شبه جزیره است. اقوام و نژادهای غیر بومی، عبارتند از: رومن‌ها، اقوام مدیترانه ای، سوبی، وندالز، ویزیگوت‌ها و اقوام تتونیک علاوه بر این، یهودیان نیز در این سرزمین ساکن شده‌اند.
    زبان رسمی این کشور اسپانیایی است. نژاد جمعیت اسپانیا در ترکیبی از بومیان شبه جزیره ایبریا و فاتحان این شبه جزیره است. اقوام و نژادهای غیر بومی، عبارتند از: رومن‌ها، اقوام مدیترانه ای، سوبی، وندالز، ویزیگوت‌ها و اقوام تتونیک علاوه بر این، یهودیان نیز در این سرزمین ساکن شده‌اند.


    ۹۷ درصد جمعیت اسپانیا مسیحی هستند. از این نظر، اسپانیا بعد از ایتالیا بیشترین میزان کاتولیک‌ها را دارد. تعدادی مراکز و جوامع اسلامی نیز در آن تأسیس شده است. گروه‌های کوچک پروتستان، یهودی و مسلمان از دیگر اقلیت‌های مذهبی این سرزمین است. درباره فرهنگ اسپانیا آنچه حائز اهمیت است نقش مذهب، در تاریخ و زندگی مردم این کشور نیز می‌باشد. زندگی مردم اسپانیا با گذشت زمان به مرور دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است. اسپانیایی‌ها مردمانی سخت کوش و زحمت کش و خانواده دوست و اهل مراوده و دوستی می‌باشند.<ref>اگر به دنبال تاریخ اسپانیا هستید بخوانید! - الی گشت
    ۹۷ درصد جمعیت اسپانیا [[مسیحی]] هستند. از این نظر، اسپانیا بعد از ایتالیا بیشترین میزان کاتولیک‌ها را دارد. تعدادی مراکز و جوامع اسلامی نیز در آن تأسیس شده است. گروه‌های کوچک پروتستان، [[آیین یهودیت|یهودی]] و مسلمان از دیگر اقلیت‌های مذهبی این سرزمین است. درباره فرهنگ اسپانیا آن‌چه حائز اهمیت است نقش [[مذهب]]، در تاریخ و زندگی مردم این کشور نیز می‌باشد. زندگی مردم اسپانیا با گذشت زمان به مرور دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است. اسپانیایی‌ها مردمانی سخت کوش و زحمت کش و خانواده دوست و اهل مراوده و دوستی می‌باشند<ref>اگر به دنبال تاریخ اسپانیا هستید بخوانید! - الی گشت
    https://www.eligasht.com › travelguide
    https://www.eligasht.com › travelguide
    </ref>
    </ref>.
     
    =اقتصاد اسپانیا=


    کشور اسپانیا پنجمین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود و در بین اقتصادهای حوزه یورو نیز رتبه 4 را دارد و به طور کلی رتبه 14 اقتصادی در دنیا را به خود اختصاص داده است. مبرهن است که کشور اسپانیا یک کشور بسیار قدرتمند در زمینه اقتصادی محسوب می‌شود و گردش مالی وسیعی در سطح جهانی را به خود اختصاص داده است. پایه‌های قوی این کشور در زمینه صنعت و تنوعی که دارد سبب شده است که رتبه بالایی در زمینه اقتصادی داشته باشد. به طور کلی این کشور یکی از بزرگترین مقصدهای جذب توریست نیز محسوب می‌شود و مشخص است که یکی از رکن‌های مهم درآمدزایی نیز صنعت گردشگری در کشور اسپانیا خواهد بود.
    == اقتصاد اسپانیا ==
    کشور اسپانیا پنجمین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود و در بین اقتصادهای حوزه یورو نیز رتبه 4 را دارد و به طور کلی رتبه 14 اقتصادی در دنیا را به خود اختصاص داده است. مبرهن است که کشور اسپانیا یک کشور بسیار قدرتمند در زمینه اقتصادی محسوب می‌شود و گردش مالی وسیعی در سطح جهانی را به خود اختصاص داده است. پایه‌های قوی این کشور در زمینه صنعت و تنوعی که دارد سبب شده است که رتبه بالایی در زمینه اقتصادی داشته باشد. به طور کلی این کشور یکی از بزرگ‌ترین مقصدهای جذب توریست نیز محسوب می‌شود و مشخص است که یکی از رکن‌های مهم درآمدزایی نیز صنعت گردشگری در کشور اسپانیا خواهد بود.


    در سال 2008 بحران مالی کل اروپا را فراگرفت که کشور اسپانیا نیز تحت تأثیر این بحران بود، اما به طور کلی در سال 2014 این کشور توانسته فعالیت‌های تولید وساخت و ساز خود را افزایش دهد به طوریکه نظام‌های بانکی در این کشور، گردش مالی‌های گسترده‌ایرا فراهم ساختند و امروزه یکی از بهترین اقتصادهای دنیا محسوب می‌شود.
    در سال 2008 بحران مالی کل اروپا را فراگرفت که کشور اسپانیا نیز تحت تأثیر این بحران بود، اما به طور کلی در سال 2014 این کشور توانسته فعالیت‌های تولید وساخت و ساز خود را افزایش دهد به طوری‌که نظام‌های بانکی در این کشور، گردش مالی‌های گسترده‌ایرا فراهم ساختند و امروزه یکی از بهترین اقتصادهای دنیا محسوب می‌شود.


    میزان رشد اقتصادی کشور اسپانیا در سال 2018 در حدود 2.7 درصد بیشتر از سال‌های قبل بوده است. به طور دقیق تر می‌توان بررسی نمود که ساختار اقتصادی این کشور بر خدمات استوار است، به طوری که در بخش‌های صنعتی و انرژی توانسته رشد خوبی داشته باشد. این کشور در بخش مسکن و ساخت و سازهای عمرانی از کشورهای قدر دنیا پیشی گرفته است. در نظر داشته باشید که ساخت و سازهای مسکن نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی کشور اسپانیا به خود اختصاص داد.
    میزان رشد اقتصادی کشور اسپانیا در سال 2018 در حدود 2.7 درصد بیشتر از سال‌های قبل بوده است. به طور دقیق تر می‌توان بررسی نمود که ساختار اقتصادی این کشور بر خدمات استوار است، به طوری که در بخش‌های صنعتی و انرژی توانسته رشد خوبی داشته باشد. این کشور در بخش مسکن و ساخت و سازهای عمرانی از کشورهای قدر دنیا پیشی گرفته است. در نظر داشته باشید که ساخت و سازهای مسکن نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی کشور اسپانیا به خود اختصاص داد.


    این کشور توانسته در بخش خدمات بیش از 75 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد که رقم قابل توجهی است. در نظر داشته باشید که سیستم‌های خدمات در کشور اسپانیا بسیار پیشرفته دیده می‌شود، به طوریکه توریسم یکی از بخش‌های مهم و زیر مجموعه درآمدزایی در این کشور بوده و رشد 10 درصد به نسبت سال‌های قبل داشته است. در نظر داشته باشید که در سال 2016 بیش از 80 میلیون توریست وارد این کشور شده‌اند که این ارقام نشان می‌دهد کشور اسپانیا یک کشور بسیار مدرن و عالی برای گردشگری و یک کشور بسیار استاندارد در زمینه کار و زندگی محسوب می‌شود. پیش بینی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد کشور اسپانیا در سال 2020 رشد 29 درصد خواهد داشت. نرخ یورو کشور اسپانیا بسیار ارزشمند است به طوری که تغییر قیمت یورو کشور اسپانیا بر طبق استاندارد جهانی است.<ref>اطلاعات کلی درباره اسپانیا - GO2TR
    این کشور توانسته در بخش خدمات بیش از 75 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد که رقم قابل توجهی است. در نظر داشته باشید که سیستم‌های خدمات در کشور اسپانیا بسیار پیشرفته دیده می‌شود، به طوریکه توریسم یکی از بخش‌های مهم و زیر‌مجموعه درآمدزایی در این کشور بوده و رشد 10 درصد به نسبت سال‌های قبل داشته است. در نظر داشته باشید که در سال 2016 بیش از 80 میلیون توریست وارد این کشور شده‌اند که این ارقام نشان می‌دهد کشور اسپانیا یک کشور بسیار مدرن و عالی برای گردشگری و یک کشور بسیار استاندارد در زمینه کار و زندگی محسوب می‌شود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد کشور اسپانیا در سال 2020 رشد 29 درصد خواهد داشت. نرخ یورو کشور اسپانیا بسیار ارزشمند است به طوری که تغییر قیمت یورو کشور اسپانیا بر طبق استاندارد جهانی است<ref>اطلاعات کلی درباره اسپانیا - GO2TR
    https://go2tr.com › spain
    https://go2tr.com › spain
    </ref>
    </ref>.
     
    =ساختار آموزشی اسپانیا=


    == ساختار آموزشی اسپانیا ==
    مطابق قانون عمومی تحصیلات عمومی مصوب سال1970، مراحل تحصیلی درکشور پادشاهی اسپانیا به شرح ذیل تنظیم گردیده است:
    مطابق قانون عمومی تحصیلات عمومی مصوب سال1970، مراحل تحصیلی درکشور پادشاهی اسپانیا به شرح ذیل تنظیم گردیده است:
    *
    * مقطع پیش دبستانی که خود از دوره مهدکودک ویزه کودکان رده‌های سنی5-2سال و دوره آمادگی ویزه کودکان رده‌های سنی 5-4سال متشکل می‌گردد.
    *
    * آموزش پایه که برای کودکان رده‌های سنی13-6سال برنامه‌ریزی شده و به دو بخش الف: بخش ویزه دانش‌آموزان رده‌های سنی10-6سال ب: بخش ویزه دانش‌آموزان رده‌های سنی13-11سال مشتمل می‌گردد. شایان ذکر است که تحصیلات پایه در مدارس دولتی و خصوصی رایگان و اجباری است.
    *
    * مقطع آموزش متوسطه که مدت زمان3سال به طول انجامیده و به دانش‌آموزان رده‌های سنی16-14سال ارائه می‌گردد. پس ازگذراندن این دوره، دانش‌آموزان ملزم به گذراندن دورة یک‌ساله پیش دانشگاهی می‌باشند که درصورت توفیق در آن ازمجوز حضوردر دانشگاه‌ها برخوردار می‌گردند.
    *
    * آموزش عالی که خود بر سه مرحله اساسی مشتمل می‌گردد. در مرحلة نخست دانش جویان طی سه سال به درجة دیپلماتورا (کاردانی) نایل می‌آیند در مرحلة دوم دانش جویان طی دوره آموزش تخصصی دو ساله به اخذ مدرک کارشناسی نائل آمده وغالبا به عنوان مهندس و یا معلم به فعالیت می‌پردازند. در مرحله سوم دانشجویان ملزم به دفاع از تز(رساله) تخصصی خود جهت احراز درجة دکتری می‌باشند<ref>ساختار آموزشی اسپانیا | سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی
    http://oerp.ir › international › ساختار...</ref>.


    - مقطع پیش دبستانی که خود از دوره مهدکودک ویزه کودکان رده‌های سنی5-2سال و دوره آمادگی ویزه کودکان رده‌های سنی 5-4سال متشکل می‌گردد.
    == جشن‌ها و تعطیلات و فستیوال‌های کشور اسپانیا ==
     
    - آموزش پایه که برای کودکان رده‌های سنی13-6سال برنامه‌ریزی شده و به دو بخش الف: بخش ویزه دانش آموزان رده‌های سنی10-6سال ب: بخش ویزه دانش آموزان رده‌های سنی13-11سال مشتمل  می‌گردد. شایان ذکر است که تحصیلات پایه در مدارس دولتی و خصوصی رایگان و اجباری است.
     
    - مقطع آموزش متوسطه که مدت زمان3سال به طول انجامیده و به دانش آموزان رده‌های سنی16-14سال ارائه می‌گردد.پس ازگذراندن این دوره، دانش آموزان ملزم به گذراندن دورة یکساله پیش دانشگاهی می‌باشند که درصورت توفیق در آن ازمجوز حضوردر دانشگاهها برخوردار می‌گردند.
     
    - آموزش عالی که خود بر سه مرحله اساسی مشتمل می‌گردد. در مرحلة نخست دانش جویان طی سه سال به درجة دیپلماتورا (کاردانی) نایل می‌آیند در مرحلة دوم دانش جویان طی دوره آموزش تخصصی دو ساله به اخذ مدرک کارشناسی نائل آمده وغالبا به عنوان مهندس و یا معلم به فعالیت می‌پردازند.در مرحله سوم دانشجویان ملزم به دفاع از تز(رساله) تخصصی خود جهت احراز درجة دکتری می‌باشند.<ref>ساختار آموزشی اسپانیا | سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی
    http://oerp.ir › international › ساختار...
    </ref>
     
    =جشن‌ها و تعطیلات و فستیوال‌های کشور اسپانیا=
     
     
    تعطیلات اصلی اسپانیا سه یا ۴ هفته در ژوئیه و آگوست است. تعطیلات رسمی، عبارتند:
    تعطیلات اصلی اسپانیا سه یا ۴ هفته در ژوئیه و آگوست است. تعطیلات رسمی، عبارتند:


    # سال نو:اول ژانویه (۱۱ [[دی]])
    #
    # روز سه پادشاه مقدس: ۶ ژانویه (۱۶ دی)
    #
    # جشن سن خوزه ۱۹:(San Jose) مارسی (۲۹ [[اسفند]])
    #
    # روز کارگر: اول می‌(۱۱[[اردیبهشت]])
    #
    # [[جمعه]] خوب: متغیر روز سانتیاگو: ۲۵ جولای (۳ [[مرداد]])
    #
    # روز ملی (سالگرد رسیدن کریستوف کلمب به [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]): ۱۲ اکتبر (۲۰ [[مهر]])
    #
    # روز قدیسین: اولی نوامبر (۰ ۱ [[آبان]])
    #
    # روز تأسیس: ۶ دسامبر (۱۵ [[آذر]]) روز کریسمس: ۲۵ دسامبر (۴ دی)
    #
    # پذیرش [[حضرت مریم]]: ۸ دسامبر (۱۷ اذر)<ref>اطلاعات شهرهای: اسپانیا
    http://farsigo.com › country_post › c...
    </ref>.


    سال نو:اول ژانویه (۱۱ دی)
    == تاریخ سیاسی ==
     
    فینیقی‌ها در حدود سال 1200ق. م. برای گسترش بازرگانی خود، وارد شبه جزیره ایبری شدند و به‌تدریج بر منطقه [[یونان]] چیره گشتند. در حدود850ق. م. کارتاژها جنوب ‌اندلس را تصرف کردند و بعدها میان آنان و رومیان نبردهایی رخ داد که موجب شد رومیان بتوانند تا 409 م. بر ‌اندلس فرمانروایی کنند. هجوم قبایل بربر و ضعف رومیان و آمدن طوایف واندال و ویزیگُوت‌ها از کوه‌های پیرنِه باعث انقراض حکومت رومیان بر ‌اندلس شد.
     
    روز سه پادشاه مقدس: ۶ ژانویه (۱۶ دی)
     
     
    جشن سن خوزه ۱۹:(San Jose) مارسی (۲۹ اسفند)
     
     
    روز کارگر: اول می‌(۱۱اردیبهشت)
     
     
    جمعه خوب: متغیر روز سانتیاگو: ۲۵ جولای (۳ مرداد)
     
     
    روز ملی (سالگرد رسیدن کریستوف کلمب به آمریکا): ۱۲ اکتبر (۲۰ مهر)
     
     
    روز قدیسین: اولی نوامبر (۰ ۱ آبان)
     
     
    روز تأسیس: ۶ دسامبر (۱۵ آذر) روز کریسمس: ۲۵ دسامبر (۴ دی)
     
     
    پذیرش حضرت مریم: ۸ دسامبر (۱۷ اذر)<ref>اطلاعات شهرهای: اسپانیا
    http://farsigo.com › country_post › c...
    </ref>
     
    =تاریخ سیاسی=


    فینیقی‌ها در حدود سال 1200ق. م. برای گسترش بازرگانی خود، وارد شبه جزیره ایبری شدند و به‌تدریج بر منطقه یونان چیره گشتند. در حدود850ق. م. کارتاژها جنوب ‌اندلس را تصرف کردند و بعدها میان آنان و رومیان نبردهایی رخ داد که موجب شد رومیان بتوانند تا 409م. بر ‌اندلس فرمانروایی کنند. هجوم قبایل بربر و ضعف رومیان و آمدن طوایف واندال و ویزیگُوت‌ها از کوه‌های پیرنِه باعث انقراض حکومت رومیان بر ‌اندلس شد.
    ویزیگوت‌ها توانستند تا اوایل قرن هشتم م. که مسلمانان وارد ‌اندلس شدند، بر این سرزمین تسلط یابند<ref>موسوعة تاریخ الاندلس، ج1، ص139-156</ref>. هم‌زمان با آمدن مسلمانان، ‌اندلس از هر جهت دچار ناتوانی بود و ساختار اداری بیماری داشت و هرکس که می‌توانست، بر دیگران ستم می‌کرد<ref> المسلمون فی الاندلس، ص28-30؛ تاریخ المسلمین، ص57-65</ref>. سرزمین ‌اندلس از قدیم به داشتن معادن<ref> آثار البلاد، ص503</ref>، محصولات زراعی و تجارت شکوفا شهرت داشت و همین عامل اصلی هجوم اقوام بیگانه به این سرزمین‌های دور بوده است<ref>الامامة و السیاسه، ص288-290؛ تاریخ العرب، ص12</ref>.
    برخی باور دارند که مسلمانان نه برای سلطه بر دارایی ‌اندلس، بلکه به قصد رهایی اقوام دیگر از جهالت و بردگی و برای گسترش جهاد اسلامی و نبرد در راه خدا، ‌اندلس را فتح کردند و تاکید بر عامل و انگیزه مادی، ساخته پندار خاورشناسان است<ref>تاریخ العرب، ص23-24</ref>. در منابع، فتح مغرب اسلامی تا هنگام فتح ‌اندلس، به‌صورت تدریجی و در هشت مرحله وصف شده که در هر مرحله، بخشی از سرزمین‌ها به تصرف مسلمانان درمی‌آمد تا این‌که فتح ‌اندلس، این فتوحات را کامل کرد<ref>تاریخ المسلمین، ص25-48</ref>.


    ویزیگوت‌ها توانستند تا اوایل سده هشتم م. که مسلمانان وارد ‌اندلس شدند، بر این سرزمین تسلط یابند.<ref>موسوعة تاریخ الاندلس، ج1، ص139-156</ref> هم‌زمان با آمدن مسلمانان، ‌اندلس از هر جهت دچار ناتوانی بود و ساختار اداری بیماری داشت و هرکس که می‌توانست، بر دیگران ستم می‌کرد.<ref> المسلمون فی الاندلس، ص28-30؛ تاریخ المسلمین، ص57-65</ref> سرزمین ‌اندلس از قدیم به داشتن معادن،<ref> آثار البلاد، ص503</ref> محصولات زراعی و تجارت شکوفا شهرت داشت و همین عامل اصلی هجوم اقوام بیگانه به این سرزمین‌های دور بوده است.<ref>الامامة و السیاسه، ص288-290؛ تاریخ العرب، ص12</ref>  
    به سال 92 ق. موسی بن نُصَیر، حاکم اِفریقیه، سپاهی به فرماندهی غلام خود، طارق بن زیاد، روانه ‌اندلس کرد. طارق با همکاری و حمایت شورشیان مخالف ویزیگوت‌ها، توانست به آسانی پاره‌ای از شهرهای ‌اندلس را تصرف نماید و به‌سوی شمال رود و در کمتر از یک سال همه مناطق ‌اندلس را تسخیر کند<ref>تاریخ فتح ‌اندلس، ص30-38</ref>. موسی بن نصیر در 93 ق. از جبل طارق گذشت و به شمال شبه جزیره ایبری رفت و راهی طُلَیطُله شد و طارق به استقبالش آمد. موسی بن نصیر نبردهایی فراوان با اروپاییان به‌ویژه فرانسویان کرد و پیروزی‌های بزرگی نصیب مسلمانان نمود<ref>الامامة و السیاسه، ص290</ref>. او دژهای ‌اندلس را مستحکم کرد و فرزندش را به جای خویش گماشت<ref> تاریخ فتح ‌اندلس، ص36-37</ref>. آن‌گاه که [[سلیمان بن عبدالملک]] به خلافت رسید، موسی بن نصیر را زندانی و جریمه کرد و فرمان داد فرزندش را به قتل برسانند.
    برخی باور دارند که مسلمانان نه برای سلطه بر دارایی ‌اندلس، بلکه به قصد رهایی اقوام دیگر از جهالت و بردگی و برای گسترش جهاد اسلامی و نبرد در راه خدا، ‌اندلس را فتح کردند و تاکید بر عامل و انگیزه مادی، ساخته پندار خاورشناسان است.<ref>تاریخ العرب، ص23-24</ref> در منابع، فتح مغرب اسلامی تا هنگام فتح ‌اندلس، به‌صورت تدریجی و در هشت مرحله وصف شده که در هر مرحله، بخشی از سرزمین‌ها به تصرف مسلمانان درمی‌آمد تا این‌که فتح ‌اندلس، این فتوحات را کامل کرد.<ref>تاریخ المسلمین، ص25-48</ref>


    به سال 92ق. موسی بن نُصَیر، حاکم اِفریقیه، سپاهی به فرماندهی غلام خود، طارق بن زیاد، روانه ‌اندلس کرد. طارق با همکاری و حمایت شورشیان مخالف ویزیگوت‌ها، توانست به آسانی پاره‌ای از شهرهای ‌اندلس را تصرف نماید و به‌سوی شمال رود و در کمتر از یک سال همه مناطق ‌اندلس را تسخیر کند.<ref>تاریخ فتح ‌اندلس، ص30-38</ref> موسی بن نصیر در 93ق. از جبل طارق گذشت و به شمال شبه جزیره ایبری رفت و راهی طُلَیطُله شد و طارق به استقبالش آمد. موسی بن نصیر نبردهایی فراوان با اروپاییان به‌ویژه فرانسویان کرد و پیروزی‌های بزرگی نصیب مسلمانان نمود.<ref>الامامة و السیاسه، ص290</ref> او دژهای ‌اندلس را مستحکم کرد و فرزندش را به جای خویش گماشت.<ref> تاریخ فتح ‌اندلس، ص36-37</ref> آن‌گاه که سلیمان بن عبدالملک به خلافت رسید، موسی بن نصیر را زندانی و جریمه کرد و فرمان داد فرزندش را به قتل برسانند.
    در این دوره، ‌اندلس بخشی از ولایت افریقیه در قلمرو خلافت [[دمشق]] بود و حاکمان آن‌جا را والیان افریقیه ([[تونس]] فعلی) که در قیروان اقامت داشتند، تعیین می‌کردند. در نصب والیان، از سیاستی ویژه پیروی می‌شد و هیچ‌گاه حکومت با دوام به این والیان سپرده نمی‌ش<ref>الامامة و السیاسه، ص310-312؛ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص38</ref>. به سال 100 ق. عمر بن عبدالعزیز، سَمح بن مالک خُولانی را که در کشورداری و جنگاوری شهرت داشت، به امارت ‌اندلس برگزید. سمح خولانی اصلاحات عمرانی و مالی در ‌اندلس صورت داد و سرکشان را مهار کرد و فتوحات را ادامه داد و تا جنوب فرانسه پیش رفت<ref> دائرة المعارف بزرگ اسلامی، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، ج2، ص762</ref>. او نخستین کسی بود که قرطبه را به پایتختی برگزید. تا سده پنجم ق. این شهر هم‌چنان پایتخت بود<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص51</ref>.


    در این دوره، ‌اندلس بخشی از ولایت افریقیه در قلمرو خلافت دمشق بود و حاکمان آن‌جا را والیان افریقیه (تونس فعلی) که در قیروان اقامت داشتند، تعیین می‌کردند. در نصب والیان، از سیاستی ویژه پیروی می‌شد و هیچگاه حکومت با دوام به این والیان سپرده نمی‌شد.<ref>الامامة و السیاسه، ص310-312؛ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص38</ref> به سال 100ق. عمر بن عبدالعزیز، سَمح بن مالک خُولانی را که در کشورداری و جنگاوری شهرت داشت، به امارت ‌اندلس برگزید. سمح خولانی اصلاحات عمرانی و مالی در ‌اندلس صورت داد و سرکشان را مهار کرد و فتوحات را ادامه داد و تا جنوب فرانسه پیش رفت.<ref> دائرة المعارف بزرگ اسلامی، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، ج2، ص762</ref> او نخستین کسی بود که قرطبه را به پایتختی برگزید. تا سده پنجم ق. این شهر همچنان پایتخت بود.<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص51</ref>
    == احزاب سیاسی ==
    سابقه حزب‌گرائی در اسپانیا به ربع آخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. در حال حاضر در این کشور حدود یکصد حزب ملی و منطقه‌ای و تشکل سیاسی بزرگ و کوچک (از راست افراطی تا چپ تندرو) وجود دارد.


    =احزاب سیاسی=
    احزاب عمده و مهم کشور و احزاب مهم منطقه‌ای اسپانیا عبارتند از:


    سابقه حزب‌گرائی در اسپانیا به ربع آخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. در حال حاضر در این کشور حدود یکصد حزب ملی و منطقه‌ایو تشکل سیاسی بزرگ و کوچک (از راست افراطی تا چپ تندرو) وجود دارد.
    === حزب سوسیالیست کارگری اسپانیا(حاکم (PSOE) Partido Socialista Obrero Espanol ===
     
    این حزب چپ‌گرا در ربـع آخـر قـرن نوزدهم با اعتقـادات مارکسیستـی و بصــورت غیـر علنـی تاسیس شد و در سـال 1888 و با برگزاری نخستین کنگره خود اعلام موجودیت نمود. دردوران جمهوری دوم اسپانیـا (1931-39)کـه بـخشـی از آن را دوره جنگ‌هـای داخلی (سال‎های1936-39) تشکیل می‌داد و طی آن، بخش‌هائی از اسپـانیـا بطـور متـغیـر در دست ناسیونالیست‌ها وجمهوری خواهان بود، در ساختار حکومـت جمهوری نقش اساسـی داشت.


    احزاب عمده و مهم کشور و احزاب مهم منطقه‌ایاسپانیا عبارتند از:
    با پیروزی ناسیونالیست‌ها، حزب سوسیالیست همانند بسیاری ازدوران حیات سیاسـی خود، به فعالیت در[[تبعید]] روی آورده است. این حزب در ربع آخر قرن بیستم و بدنبال استقرار [[دموکراسی]] در اسپانیا، با شروع فعالیت علنی مجـدد خود در این کشـور، در مواضع سیـاسی خود تجدید نـظر نموده و [[ایدئولوژی]] [[مارکسیسم|مارکسیستی]] و طرفـداری از ایجـاد حکـومت جمهوری را رسمـاً کنـارگذاشت. حزب سوسیالیست با پیروزی در انتخابات سراسری سال1982 تشکیل حکومت داد و فیلیپ گونزالس نخست‌وزیر، با تجدید پیروزی سوسیالیست‌ها درانتخابات سال‌های 1986، 1989 و 1992، حکومت خود را بمدت 14 سال تداوم بخشید. سوسیالیست‌ها با شکست در انتخابات سراسری سال 1996، دولت را بـه حزب مردمی واگـذار کردند. این حزب توانست باردیگر در 24 اسفند 1382(14مارس2004) در انتخابات عمومی (که 3 روز بعد از وقوع انفجارات تروریستی در راه آهن مادرید) به پیروزی دست یابد.


    '''حزب سوسیالیست کارگری اسپانیا(حاکم (PSOE ) Partido Socialista Obrero Espanol'''
    === حزب مردمی (PP) Partido Popular ===
       
    این حزب محافظه‌کار در سال 1976 از اتحاد 7 گروه کوچک سیاسی دست راستی و با نام “ پیمان مردمی ” به رهبری مانوئل فراگا (از وزرای دوران ژنرال فرانکو) تاًسیس گردید. نام این تشـکل سیاسـی در سال 1989 به “حزب مردمی” تغییر یافت. خوزه ماریا آثنار در سال 1990 بعنوان دبیرکل این حزب انتخاب گردیـد و فراگا عنوان افتخاری رهبـری حـزب را برگزید. بعد از کناره‌گیری آثنار از ریاست و دبیرکلی حزب، آقای ماریانو راخوی سمت‌های مذکور را برعهده گرفت. این حزب در انتخابات سراسری سال 1996 و مارس 2000 با کسب بیشترین آراء به پیروزی رسید و آثنار دو دوره ریاست دولت را برعهده داشت. بدنبال انتخابات 24 اسنفد 1382(14مارس2004) این حزب در انتخابات شکست خورد و ریاست دولت را به حزب سوسیالیست واگذار کردومتعاقب آن درنشست پانزدهم حزب درشهریورماه 1383راخوی بجای آثناربه ریاست ورهبری حزب انتخاب شد.
    این حزب چپ‌گرا در ربـع آخـر قـرن نوزدهم با اعتقـادات مارکسیستـی و بصــورت غیـر علنـی تاسیس شد و در سـال 1888 و با برگزاری نخستین کنگره خود اعلام موجودیت نمود. دردوران جمهوری دوم اسپانیـا (1931-39)کـه بـخشـی از آن را دوره جنگهـای داخلی (سالهای1936-39) تشکیل می‌داد و طی آن، بخش‌هائی از اسپـانیـا بطـور متـغیـر در دست ناسیونالیست‌ها وجمهوری خواهان بود، در ساختار حکومـت جمهوری نقش اساسـی داشت.


    با پیروزی ناسیونالیست‌ها، حزب سوسیالیست همانند بسیاری ازدوران حیات سیاسـی خود، به فعالیت درتبعید روی آورده است. این حزب در ربع آخر قرن بیستم و بدنبال استقرار دموکراسی در اسپانیا، با شروع فعالیت علنی مجـدد خود در این کشـور، در مواضع سیـاسی خود تجدید نـظر نموده و ایدئولوژی مارکسیستی و طرفـداری از ایجـاد حکـومت جمهوری را رسمـاً کنـارگذاشت. حزب سوسیالیست با پیروزی در انتخابات سراسری سال1982 تشکیل حکومت داد و فیلیپ گونزالس نخست‌وزیر، با تجدید پیروزی سوسیالیست‌ها درانتخابات سال‌های 1986، 1989 و 1992، حکومت خود را بمدت 14 سال تداوم بخشید. سوسیالیست‌ها با شکست در انتخابات سراسری سال 1996، دولت را بـه حزب مردمی واگـذار کردند. این حزب توانست باردیگر در 24 اسفند 1382(14مارس2004) در انتخابات عمومی (که 3 روز بعد از وقوع انفجارات تروریستی در راه آهن مادرید) به پیروزی دست یابد.
    === حزب اتحاد و همگرائی (CiU) Convergencia I Union ===
     
    حزب مردمی Partido Popular (PP)
     
    این حزب محافظه کار در سال 1976 از اتحاد 7 گروه کوچک سیاسی دست راستی و با نام “ پیمان مردمی ” به رهبری مانوئل فراگا ( از وزرای دوران ژنرال فرانکو ) تاًسیس گردید. نام این تشـکل سیاسـی در سال 1989 به “حزب مردمی” تغییر یافت. خوزه ماریا آثنار در سال 1990 بعنوان دبیرکل این حزب انتخاب گردیـد و فراگا عنوان افتخاری رهبـری حـزب را برگزید. بعد از کناره‌گیری آثنار از ریاست و دبیرکلی حزب، آقای ماریانو راخوی سمت‌های مذکور را برعهده گرفت. این حزب در انتخابات سراسری سال 1996 و مارس 2000 با کسب بیشترین آراء به پیروزی رسید و آثنار دو دوره ریاست دولت را برعهده داشت. بدنبال انتخابات 24 اسنفد 1382(14مارس2004) این حزب در انتخابات شکست خورد و ریاست دولت را به حزب سوسیالیست واگذار کردومتعاقب آن درنشست پانزدهم حزب درشهریورماه 1383راخوی بجای آثناربه ریاست ورهبری حزب انتخاب شد.
     
    '''حزب اتحاد و همگرائی (CiU) Convergencia I Union'''
       
    این حزب منطقه‌ایکه حزب ناسیونالیست‌های ایالت کاتالونیا محسوب می‌شود، در سال 1979 از ائتـلاف دو حزب “ همگرائی دموکراتیـک ” و “ اتحـاد دموکراتیک کاتالونیا ” کـه بـه ترتیب در سـالهای 1974 و 1930 تاًسیس شـده اند و با ایـده ناسیونالیسم میانه رو بوجود آمد.
    این حزب منطقه‌ایکه حزب ناسیونالیست‌های ایالت کاتالونیا محسوب می‌شود، در سال 1979 از ائتـلاف دو حزب “ همگرائی دموکراتیـک ” و “ اتحـاد دموکراتیک کاتالونیا ” کـه بـه ترتیب در سـالهای 1974 و 1930 تاًسیس شـده اند و با ایـده ناسیونالیسم میانه رو بوجود آمد.
    حزب اتحاد و همگرائی که تا سال 2003 بصورت متوالی دولت محلی ایالت کاتالونیا را در اختیار داشت در انتخابات ایالتی 16 نوامبر 2003 نتوانست اکثریت لازم را بدست آورد و حزب سوسیالیست در ائتلاف با حزب چپ جمهوری خواه کاتالونیا و چپ متحد ریاست ایالت را برعهده گرفت. این موضوع در انتخابات ایالتی در اول نوامبر 2006 مجددا تکرار شد و حزب حزب اتحاد و همگرائی (CiU) Convergencia I Union علی رغم کسب اکثریت نتوانست دولت را در اختیار بگیرد و حزب دوم یعنی حزب سوسیالیست در ائتلاف با حزب چپ جمهوری خواه کاتالونیا و چپ متحد ریاست ایالت را برعهده گرفت. این حزب در انتخابات عمومی 24 اسفند 1382(14مارس2004) 10کرسی در کنگره نمایندگان بدست آورد که نسبت به دوره قبل پنج کرسی کمتر می‌باشد. در دوره قانونگزاری 1996-2000 کـه حزب مردمی برای نیل به اکثریت قوی تر نیاز به ائتلاف پارلمانی داشت، با این حزب ائتلاف نمود.
    حزب اتحاد و همگرائی که تا سال 2003 بصورت متوالی دولت محلی ایالت کاتالونیا را در اختیار داشت در انتخابات ایالتی 16 نوامبر 2003 نتوانست اکثریت لازم را بدست آورد و حزب سوسیالیست در ائتلاف با حزب چپ جمهوری خواه کاتالونیا و چپ متحد ریاست ایالت را برعهده گرفت. این موضوع در انتخابات ایالتی در اول نوامبر 2006 مجددا تکرار شد و حزب حزب اتحاد و همگرائی (CiU) Convergencia I Union علی‌رغم کسب اکثریت نتوانست دولت را در اختیار بگیرد و حزب دوم یعنی حزب سوسیالیست در ائتلاف با حزب چپ جمهوری خواه کاتالونیا و چپ متحد ریاست ایالت را برعهده گرفت. این حزب در انتخابات عمومی 24 اسفند 1382(14مارس2004) 10کرسی در کنگره نمایندگان بدست آورد که نسبت به دوره قبل پنج کرسی کمتر می‌باشد. در دوره قانونگزاری 1996-2000 کـه حزب مردمی برای نیل به اکثریت قوی تر نیاز به ائتلاف پارلمانی داشت، با این حزب ائتلاف نمود.


    '''حزب چپ متحد (iu) Izquierda Unida'''
    === حزب چپ متحد (iu) Izquierda Unida ===
       
    این تشکل سیـاسـی در سـال 1993 از اتحاد احزاب مختلف کمونیست و چپ گـرا تشکیـل گردید. حزب کمونیست اسپـانیا کـه اصلی‌ترین واحد سیـاسی این اتحاد شمرده می‌شود خود در سـال 1920 تشکیـل شد و در جمهوری دوم اسپانیا همراه با سوسیالیست‌ها درحکومت جمهوری نقش فعالی داشت. حزب کمونیست در دوران حیات سیـاسـی خود منجمـله پس از تسلط ناسیـونالیست‌ها در پایان جنگ‌های داخلی، فعـالیت مخـفی و محـدود داشت و پس از آزادی فعـالیت احزاب سیـاسی حسب قانون اساسی مصوب 1978، به فعالیت علنی مجدد پرداخت. چپ متحده به تدریج اهمیت خود را از دست می‌دهد به طوری که در آخرین انتخابات سراسری(14مارس2004) تنها 5 کرسی در کنگره نمایندگان کسب نمود.
    این تشکل سیـاسـی در سـال 1993 از اتحاد احزاب مختلف کمونیست و چپ گـرا تشکیـل گردید. حزب کمونیست اسپـانیا کـه اصلی ترین واحد سیـاسی این اتحاد شمرده می‌شود خود در سـال 1920 تشکیـل شد و در جمهوری دوم اسپانیا همراه با سوسیالیست‌ها درحکومت جمهوری نقش فعالی داشت. حزب کمونیست در دوران حیات سیـاسـی خود منجمـله پس از تسلط ناسیـونالیست‌ها در پایان جنگ‌های داخلی، فعـالیت مخـفی و محـدود داشت و پس از آزادی فعـالیت احزاب سیـاسی حسب قانون اساسی مصوب 1978، به فعالیت علنی مجدد پرداخت. چپ متحده به تدریج اهمیت خود را از دست می‌دهد به طوری که در آخرین انتخابات سراسری(14مارس2004) تنها 5 کرسی در کنگره نمایندگان کسب نمود.
       
       
    '''حزب ناسیونالیست باسک (PNV)Partido Nacionalisto Vasco'''
    === حزب ناسیونالیست باسک (PNV)Partido Nacionalisto Vasco ===
     
    این حزب که در سال 1895 با ایدئولوژی ناسیونالیستی و کاتولیکی تاسیس شد قدیمی‌ترین حزب منطقه‌ایاسپانیا است. این حزب در جمهوری دوم اسپانیا تشکیل دولت جمهوری خود مختار باسک را تصویب نمود.
    این حزب که در سال 1895 با ایدئولوژی ناسیونالیستی و کاتولیکی تاسیس شد قدیمی ترین حزب منطقه‌ایاسپانیا است. این حزب در جمهوری دوم اسپانیا تشکیل دولت جمهوری خود مختار باسک را تصویب نمود.
    حزب مذکور از بیست سال قبل دولت محلی ایالت باسک را (در مواردی با ائتلاف با احزاب ناسیونالیست کوچک منطقـه) در دسـت دارد و هماننــد ناسیـونالیست‌های کاتـالان در انتخابات سـراسـری نیز شرکت می‌کنـد و هر چنـد در دوره‌های اخیر کرسی‌های این حزب در کنگره نمایندگان تقلیل یافته است ولی در انتخابات پارلمانی در این ایالت که در مورخ1384/1/28 (2005/4/17) انجام شد، حزب ناسیـونالیست باسک (ملی‌گرای باسک PNV) با کسب 38/6 درصد آراء 29 کرسی بدست آورد که نسبت به دوره قبل4 کرسی را از دست داد و با ائتلاف با حزب کمونیست سرزمین من توانست مجددا ریاست ایالت باسک را بعهده گیرد.. در این انتخابات حزب سوسیالیست توانست 18 کرسی و حزب مردمی 15 که 4 کرسی را نسبت به دوره قبل از دست داد و حزب تازه تاسیس کمونیست سرزمین من(EHAK)که برای اولین بار در انتخابات شرکت می‌کرد توانست 9 کرسی را بدست آورد. این حزب از سوی حزب مردمی متهم به ارتباط نزدیک و همکاری با اتا می‌باشد.
    حزب مذکور از بیست سال قبل دولت محلی ایالت باسک را (در مواردی با ائتلاف با احزاب ناسیونالیست کوچک منطقـه) در دسـت دارد و هماننــد ناسیـونالیست‌های کاتـالان در انتخابات سـراسـری نیز شرکت می‌کنـد و هر چنـد در دوره‌های اخیر کرسی‌های این حزب در کنگره نمایندگان تقلیل یافته است ولی در انتخابات پارلمانی در این ایالت که در مورخ1384/1/28 (2005/4/17 ) انجام شد، حزب ناسیـونالیست باسک ( ملی‌گرای باسک PNV ) با کسب 38/6 درصد آراء 29 کرسی بدست آورد که نسبت به دوره قبل4 کرسی را از دست داد و با ائتلاف با حزب کمونیست سرزمین من توانست مجددا ریاست ایالت باسک را بعهده گیرد.. در این انتخابات حزب سوسیالیست توانست 18 کرسی و حزب مردمی 15 که 4 کرسی را نسبت به دوره قبل از دست داد و حزب تازه تاسیس کمونیست سرزمین من( EHAK )که برای اولین بار در انتخابات شرکت می‌کرد توانست 9 کرسی را بدست آورد. این حزب از سوی حزب مردمی متهم به ارتباط نزدیک و همکاری با اتا می‌باشد.
    حزب ملی‌گرای باسک PNV در حال حاضر 7 کرسی در کنگره نمایندگان و 7 کرسی در سنای اسپانیا دارد.
    حزب ملی‌گرای باسک PNV در حال حاضر 7 کرسی در کنگره نمایندگان و 7 کرسی در سنای اسپانیا دارد.
       
       
    '''گروه مستقل مجمع الجزایر قناری (AIC) Agrupacion Independiente Canarias'''
    === گروه مستقل مجمع الجزایر قناری (AIC) Agrupacion Independiente Canarias ===
     
    این حزب منطقـه‌ایدر اوائل سال 1986 با ائتلاف شش گروه سیاسی کوچک منطقـه تشکیـل گردیـد. ریاست تشکل بصـورت دوره‌ایبـر عهـده هر یـک از شرکای شش گانه است. در دوره‌های گذشته کنگره، این گروه گر‌چه معمولا یک کرسی در اختیار داشته، ولی به لحاظ اینکه سوسیالیست‌ها از همین یک رای برای کسب اکثریت لازم بهره جستند دارای اعتباری گردید. این گروه ایدئولوژی ناسیـونالیسم منطقـه را دنبال می‌کند و گویا در گذشتـه داعیـه‌های بیشتری تا حد جدائی از اسپانیا داشته است. گروه مذکور در دوره هشتم قانونگزاری 3 نماینده در کنگره نمایندگان و 4 سناتور دارد<ref>اطلاعات سیاسی اسپانیا - اتاق بازرگانی ایران - اسپانیا
    این حزب منطقـه‌ایدر اوائل سال 1986 با ائتلاف شش گروه سیاسی کوچک منطقـه تشکیـل گردیـد. ریاست تشکل بصـورت دوره‌ایبـر عهـده هر یـک از شرکای شش گانه است. در دوره‌های گذشته کنگره، این گروه گر چه معمولا یک کرسی در اختیار داشته، ولی به لحاظ اینکه سوسیالیست‌ها از همین یک رای برای کسب اکثریت لازم بهره جستند دارای اعتباری گردید. این گروه ایدئولوژی ناسیـونالیسم منطقـه را دنبال می‌کند و گویا در گذشتـه داعیـه‌های بیشتری تا حد جدائی از اسپانیا داشته است. گروه مذکور در دوره هشتم قانونگزاری 3 نماینده در کنگره نمایندگان و 4 سناتور دارد.<ref>اطلاعات سیاسی اسپانیا - اتاق بازرگانی ایران - اسپانیا
    http://isbc.ir › pages › id=some_infor...
    http://isbc.ir › pages › id=some_infor...
    </ref>
    </ref>.
     
    =اندلس (اسلامی)=
     
    اندلس (عربی: الأندلس) نامی عربی است که به بخش‌هایی از شبه جزیره ایبری و سپتیمانیا که توسط مسلمانان عرب و اهل شمال آفریقا در زمان‌های متعددی در دورهٔ زمانی بین ۷۱۱ و ۱۴۹۲ میلادی داده شده‌است.<ref>Para los autores árabes medievales, el término al-Andalus designa la totalidad de las zonas conquistadas — siquiera temporalmente — por tropas arabo-musulmanas en territorios actualmente pertenecientes a Portugal, Espana y Francia" ("For the medieval Arab authors, al-Andalus designates all the conquered areas — even temporarily — by Arab-Muslim troops in territories now belonging to Portugal, Spain and France"), José Ángel García de Cortázar, V Semana de Estudios Medievales: Nájera, 1 al 5 de agosto de 1994, Gobierno de La Rioja, Instituto de Estudios Riojanos, 1995, p.52</ref>
     
    اندلس پس از فتح شدن، به پنج ناحیه حکومتی متناظر با اندلوسیا، گالیسیا و پرتغال، کاستیل و لئون، آراگون و کاتالونیا و سپتیمانیا تقسیم شده بود. اندلس به عنوان یک حوزه یا حوزه‌های حکومتی، با موفقیت استانی از خلافت اموی را که توسط خلیفه ولید یکم آغاز شده بود، تشکیل داد.<ref> Joseph F. O'Callaghan, A History of Medieval Spain , Cornell University Press, 1983, p.142</ref>
     
    پایان حکومت مسلمانان بر اندلس همراه با تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید به منظور مسیحی کردن مسلمانان و اخراج مسلمانان اندلس به شمال آفریقا بود که با مقاومت ناکام مسلمانان همراه بود.<ref>صفحه 119 - 171 فصل جنبش مقاومت عربی اسلامی در اندلس پس از سقوط شهر غرناطه از کتاب اندلس تاریخ، فرهنگ و مقاومت اسلامی تألیف و ترجمه کامیار صداقت ثمرحسینی</ref>
     
    =اندیشمندان اندلسی=
     
    '''ابن ماجه'''
     
    ابن ماجه در حدود سال ۴۷۸ قمری در سرقسطه متولد شد و مدت بیست سال در دولت مرابطین وزیر بود، او به طبابت اشتغال داشت. مهم‌ترین اثر سیاسی او کتاب مشهور تدبیر المتوحد است، او در سال ۵۳۳ با زهر کشته شد.
     
    '''ابن طفیل'''
     
    ابن طفیل حدود سال ۵۰۰ در منطقه آش (نزدیک غرناطه) متولد شد، او نیز در دولت موحدین وزیر بود و به طبابت نیز اشتغال داشت؛ اثر فلسفی باقی‌مانده از او رساله حی بن یقطان است. <ref>فیرحی، داود، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی (مقاله ۴)، قم، مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ۱۳۸۲ شماره ۲۲، ص۶۹</ref>
     
    '''ابن رشد'''
     
    ابن رشد نیز در سال ۵۲۰ قمری در قرطبه آندلس به دنیا آمد و در سال ۵۶۳ به سِمَت قاضی اشبیلیه و قاضی جماعت قرطبه منصوب شد. او در علوم سه‌گانه شریعت، فلسفه و پزشکی تبحر داشت و در سال ۵۹۵ قمری درگذشت. ابن عربی (عارف شهیر مراکشی) نیز در مجلس بزرگ‌داشت او حضور داشت، اندیشه‌های ابن رشد به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و تحت نام «ابن رشدگرایی اروپایی» یا «آکونیسیم جدید» دست‌مایه نهضت فکری جدید و رنسانس اروپا گردید.<ref>فیرحی، داود، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی (مقاله ۴)، قم، مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ۱۳۸۲ شماره ۲۲، ص ۷۰</ref>
    =تمدن، فرهنگ و علوم اسلامی اندلس=
     
    در ‌اندلس تمدنی شکوفا سر برآورد که سابقه نداشت. ویژگی این تمدن، تسامح و مدارای فرهنگی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز بود. در برابر، ارباب کلیسا همواره در گسترش نفرت و دشمنی کوشیدند و از هر وسیله بهره بردند تا مسلمانان را از دین و فرهنگ و سنت خود بیرون کنند.<ref>محنة العرب فی الاندلس، ص339-345</ref>از سده اول ق. کسانی از ‌اندلس به بخارا و از بغداد به قرطبه می‌رفتند. در این زمینه، از یک فقیه ‌اندلسی به نام اسعدالخیر انصاری ‌اندلسی (درگذشت 541ق.) یاد می‌کنند که چون به سرزمین دوردست چین سفر کرد، به عنوان «چینی» شهرت یافت.
    <ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص7</ref>
     
    مذهب رسمی در ‌اندلس، مالکی بود که از اواخر سده دوم ق. از روزگار عبدالرحمن داخل تثبیت یافت.<ref> نهایة الاندلس، ص73</ref> زمینه رشد این مکتب فقهی، بیشتر مربوط به شاگردان یا استادانی بود که هواداری از مذهب مالکی را رواج دادند و تبدیل به مذهب غالب کردند.<ref>THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM، Vol 1، P 497</ref>
     
    در سده دوم ق. دانش‌های اسلامی که در شرق گسترش و تکامل یافته بود، به ‌اندلس نفوذ کرد. در حدیث، تفسیر و علوم قرآنی به‌ویژه در قرائت،‌گرایش به دانش مردم مدینه بود و روایت وَرش، راوی مصری نافع، مورد توجه ‌اندلسیان بود. قرائت نافع تا پایان سده چهارم ق. در ‌اندلس غلبه داشت. محمد بن عمر خیرون معافری نخستین کسی بود که در قرائت نافع پژوهش کرد. او به مکه آمد و حج نیز به جا آورد.<ref> التکملة لکتاب الصله، ج1، ص289</ref> در حوزه عرفان، فلسفه، کلام و دیگر علوم عقلی، متفکرانی بزرگ مانند ابن مَسره (درگذشت 319ق.)، ابن جَبیرول (درگذشت 450ق.)، ابن حَزم ‌اندلسی (درگذشت 456ق.)، ابن باجه (درگذشت 533ق.)، ابن طُفَیل (درگذشت 581ق.)، ابن رُشْد قرطبی (درگذشت 595ق.)، و ابن سَبعین (درگذشت 669ق.) برخاستند و در رشد و تحول علوم عقلی نقش ایفا کردند. در عرفان نظری، ابن عربی (درگذشت 638ق.) شخصیتی ممتاز و بنیان‌‌گذار است. او مدتی مجاور مکه شد و کتاب الفتوحات المکیه او محصول این دوران است.<ref> نفح الطیب، ج2، ص305-308</ref> در ‌اندلس، علوم عقلی به افول و انحطاط دچار شده بود.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج1، ص633</ref>
     
    در دانش نجوم، ‌اندلسیان به انتقاد از هیات بطلمیوسی پرداختند و هیاتی جدید پیشنهاد کردند. تاثیر غیرمستقیم نجوم اسلامی ‌اندلس بر دیدگاه‌های اروپاییانی چون کپرنیک و کپْلر و گالیله، موجب انقلاب در این دانش شد.<ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص</ref> مسلمانان ‌اندلس در علوم و فنون گوناگون از ریاضی و جبر، ستاره‌شناسی، علوم طبیعی، مکانیک و پزشکی تا هنر و زیبایی‌شناسی پیشرفت کردند و آثاری مهم نگاشتند.<ref>محنة العرب فی الاندلس، ص387-395</ref> در داروشناسی، ابن وافد، غافِقی، ادریسی جغرافی‌دان، اشبیلی و ابن بیطار، در تحولات این دانش اثر گذاشتند. با این‌که دانش ستاره‌شناسی رونقی گسترده یافت، در ریاضیات تنها همان بخش که به مسائل ارث مربوط بود، رواج گرفت.
    <ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص337.</ref>
     
    دانش تاریخ در ‌اندلس از همان سده‌های نخستین مورد توجه بود. از عبدالملک بن حبیب مِرداسی قرطبی (درگذشت 239ق.) که حج ‌گزارد و به مدینه نزد مالک بن انس آمد، به‌عنوان نخستین تاریخ‌نگار ‌اندلس یاد کرده‌اند.<ref> برای دیگر کتب تاریخی ‌اندلس، نک: تاریخ الادب العربی، بروکلمان، ج3، ص86-91</ref> تاریخ‌نگاری در نیمه دوم سده پنجم ق. در ‌اندلس به اوج رسید و گروهی از بزرگ‌‌ترین تاریخ‌نگاران ‌اندلسی تدوین تاریخ را به کمال رساندند. واپسین تاریخ‌نگار بزرگ ‌اندلس، لسان‌الدین ابن خطیب (درگذشت 776ق.) نگارنده الاحاطة فی اخبار غرناطه است.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ص173، «تاریخ و تاریخ‌نگاری</ref> عرب‌های ‌اندلس با وجود بیم از اقیانوس اطلس که در خاطرشان به دریای خوفناک ظلمات پیوسته بود، در کار اکتشاف آن کوشش بسیار کردند.<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص109</ref>
     
    سبکی ویژه در شعرسرایی موسوم به مُوَشَّحات با تنوعاتش در ‌اندلس شکل گرفت و رشد یافت. دلبستگی ادیبان و دانشوران ‌اندلس به مشرق، افزون بر شوق زیارت حرمین، به این دلیل نیز بود که ‌اندلسیان در ادبیات و فرهنگ، تابع شرق بودند و راه و رسم شرقیان را در نوشتن و گفتن پی‌گیری می‌کردند.<ref>تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص17-18؛ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص410</ref>
     
    خلیفه اموی، حکم دوم، در قرطبه کتابخانه‌ای بزرگ بنیاد نهاد که حدود 000/400 جلد کتاب داشت. در دوران اموی در غَرناطه، 70 کتابخانه عمومی وجود داشت. در کتابخانه سلطان مراکش که هنگام عزیمت از ‌اندلس آن را در یک کشتی به مقصد فرستاد و در راه به دست دزدان دریایی افتاد، 000/300 تا 000/400 کتاب بود. همین کتاب‌ها به دست فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا افتاد و هسته اصلی کتابخانه معروف اسکوریال شد.<ref> کارنامه اسلام، ص42.</ref>
     
    =عوامل شکست اندلس=
     
    '''لاین پل''' مستشرق انگلیسی می‌نویسد: اسپانیا 8 قرن در دست مسلمانان بود، و نور تمدن آن اروپا را نورانی ساخته بود...علوم و ادب و صنعت فقط در همین سرزمین اروپایی رونق داشت، و از این رهگذر بود که علوم ریاضی، فلکی، گیاهشناسی، تاریخ، فلسفه و قانونگذاری، فقط در اسپانیای اسلامی تکمیل شده ونتیجه داده بود.(غزالی، اسلام وبلاهای نوین) از بین رفتن هر حکومت و تمدنی در طول تاریخ، علل واسبابی دارد، و غروب آفتاب حکومت و تمدن بزرگ اسلامی در اندلس نیز از این قاعده مستثنی نیست.
     
    قرآن کریم در سوره آل عمران آیه 137می‌فرماید: پیش از شما، سنتها و قوانینی وجود داشت (که هر قومی طبق اعمال و صفات خود سرنوشتهایی پیدا کردند که شما نیز همانند آن را خواهید داشت) پس در روی زمین سیر وسفر کنید و ببینید سرانجام تکذیب کنندگان (آیات خدا) چگونه بود.
     
    '''به طور محوری می‌توان عوامل شکست مسلمانان در اندلس را این گونه جمع بندی کرد''':
     
    1ـ تلاش پیگیر حکومت‏های محلی مسیحیان در سرنگونی حکومت اسلامی اندلس: این حکومت‏های محلی در اثر غفلت مسلمانان با پشتیبانی کلیسا شکل گرفتند و رفته رفته سرزمین‏های مسلمانان را باز پس گرفتند.


    2ـ حمایت پاپ و کلیسا از جنبش‏های ضداسلامی اندلس و پیوند دادن مسئله اندلس به حیثیت مذهبی مسیحیان و بسیج کردن نیروهای مذهبی برای این کار.
    == اندلس (اسلامی) ==
    اندلس (عربی: الأندلس) نامی عربی است که به بخش‌هایی از شبه جزیره ایبری و سپتیمانیا که توسط [[مسلمان|مسلمانان]] عرب و اهل شمال [[آفریقا]] در زمان‌های متعددی در دورهٔ زمانی بین ۷۱۱ و ۱۴۹۲ میلادی داده شده‌است<ref>Para los autores árabes medievales, el término al-Andalus designa la totalidad de las zonas conquistadas — siquiera temporalmente — por tropas arabo-musulmanas en territorios actualmente pertenecientes a Portugal, Espana y Francia" ("For the medieval Arab authors, al-Andalus designates all the conquered areas — even temporarily — by Arab-Muslim troops in territories now belonging to Portugal, Spain and France"), José Ángel García de Cortázar, V Semana de Estudios Medievales: Nájera, 1 al 5 de agosto de 1994, Gobierno de La Rioja, Instituto de Estudios Riojanos, 1995, p.52</ref>.


    3ـ اختلاف‏های داخلی حاکمان مسلمان و دامن زدن دست نشانده‏های مسیحی به آن.
    اندلس پس از فتح شدن، به پنج ناحیه حکومتی متناظر با اندلوسیا، گالیسیا و پرتغال، کاستیل و لئون، آراگون و کاتالونیا و سپتیمانیا تقسیم شده بود. اندلس به عنوان یک حوزه یا حوزه‌های حکومتی، با موفقیت استانی از خلافت اموی را که توسط خلیفه ولید یکم آغاز شده بود، تشکیل داد<ref> Joseph F. O'Callaghan, A History of Medieval Spain , Cornell University Press, 1983, p.142</ref>.


    4ـ تجزیه‏ حکومت یگانه‏ اسلامی اندلس به دولت‏های کوچک و ضعیف. این سیاست در اثر هوای نفس و خوی مقام خواهی برخی سران مسلمان و در نتیجه تضعیف قدرت دفاعی مسلمانان صورت گرفت.
    پایان حکومت مسلمانان بر اندلس همراه با تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید به منظور [[مسیحی]] کردن مسلمانان و اخراج مسلمانان اندلس به شمال آفریقا بود که با مقاومت ناکام مسلمانان همراه بود<ref>صفحه 119 - 171 فصل جنبش مقاومت عربی اسلامی در اندلس پس از سقوط شهر غرناطه از کتاب اندلس تاریخ، فرهنگ و مقاومت اسلامی تألیف و ترجمه کامیار صداقت ثمرحسینی</ref>.


    5ـ رقابت حاکمان مسلمان برای برتری جویی بر هم‌کیشان خود، که به ناتوانی روزافزون قدرت نظامی و دفاعی آنان انجامید.
    == اندیشمندان اندلسی ==


    6ـ پشتیبانی نکردن جدّی و مؤثر حکومت‏های اسلامی مرکزی و آفریقا از حکومت‏های ضعیف شده‏ اندلس.
    === ابن ماجه ===
    [[ابن‌ ماجه|ابن ماجه]] در حدود سال ۴۷۸ قمری در سرقسطه متولد شد و مدت بیست سال در دولت مرابطین وزیر بود، او به طبابت اشتغال داشت. مهم‌ترین اثر سیاسی او کتاب مشهور تدبیر المتوحد است، او در سال ۵۳۳ با زهر کشته شد.


    7ـ خیانت کردن وزیران و زمامداران ترسو و دین فروش.
    === ابن طفیل ===
    [[ابن طفیل]] حدود سال ۵۰۰ در منطقه آش (نزدیک غرناطه) متولد شد، او نیز در دولت موحدین وزیر بود و به طبابت نیز اشتغال داشت؛ اثر فلسفی باقی‌مانده از او رساله حی بن یقطان است<ref>فیرحی، داود، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی (مقاله ۴)، قم، مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ۱۳۸۲ شماره ۲۲، ص۶۹</ref>.


    8ـ نژادپرستی عرب‏ها و کوچک شمردن مسلمانان دیگر مانند بربرها و افراد بومی اندلس که به بروز شکاف و چنددستگی در صف‏های واحد مسلمانان انجامید.
    === ابن رشد ===
    [[ابن رشد]] نیز در سال ۵۲۰ قمری در قرطبه آندلس به دنیا آمد و در سال ۵۶۳ به سِمَت قاضی اشبیلیه و قاضی جماعت قرطبه منصوب شد. او در علوم سه‌گانه شریعت، فلسفه و پزشکی تبحر داشت و در سال ۵۹۵ قمری درگذشت. [[ابن عربی|ابن‌عربی]] (عارف شهیر [[مراکش|مراکشی]]) نیز در مجلس بزرگ‌داشت او حضور داشت، اندیشه‌های ابن رشد به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و تحت نام «ابن رشدگرایی اروپایی» یا «آکونیسیم جدید» دست‌مایه نهضت فکری جدید و [[رنسانس اروپا]] گردید<ref>فیرحی، داود، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی (مقاله ۴)، قم، مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ۱۳۸۲ شماره ۲۲، ص ۷۰</ref>.


    9ـ نفوذ مشاوران و افسران ارشد نظامی مسیحی در ارتش مسلمانان.
    == تمدن، فرهنگ و علوم‌اسلامی اندلس ==
    در ‌اندلس تمدنی شکوفا سر برآورد که سابقه نداشت. ویژگی این تمدن، تسامح و مدارای فرهنگی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز بود. در برابر، ارباب [[کلیسا]] همواره در گسترش نفرت و دشمنی کوشیدند و از هر وسیله بهره بردند تا مسلمانان را از دین و فرهنگ و سنت خود بیرون کنند<ref>محنة العرب فی الاندلس، ص339-345</ref>. از قرن اول ق. کسانی از ‌اندلس به بخارا و از [[بغداد]] به قرطبه می‌رفتند. در این زمینه، از یک [[فقیه]] ‌اندلسی به نام [[اسعدالخیر انصاری ‌اندلسی]] (درگذشت 541ق.) یاد می‌کنند که چون به سرزمین دوردست [[چین]] سفر کرد، به عنوان «چینی» شهرت یافت<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص7</ref>.


    10ـ کم توجهی مسلمانان به امور فرهنگی که به رکود دانشگاه‏های مسلمانان منجر شد و جوانان به آموزشگاه‌های مسیحی روی آوردند و سرانجام در فرهنگ مبتذل بیگانه حل شدند.
    مذهب رسمی در ‌اندلس، [[مذهب مالکی|مالکی]] بود که از اواخر سده دوم ق. از روزگار عبدالرحمن داخل تثبیت یافت<ref> نهایة الاندلس، ص73</ref>. زمینه رشد این مکتب فقهی، بیشتر مربوط به شاگردان یا استادانی بود که هواداری از مذهب مالکی را رواج دادند و تبدیل به مذهب غالب کردند<ref>THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM، Vol 1، P 497</ref>.


    11ـ فروش باغ‏ها و زمین‏های کشاورزی به مسیحیان که به نفوذ و حضور هرچه بیشتر مسیحیان در جامعه مسلمانان انجامید.
    در قرن دوم ق. دانش‌های اسلامی که در شرق گسترش و تکامل یافته بود، به ‌اندلس نفوذ کرد. در حدیث، تفسیر و علوم قرآنی به‌ویژه در قرائت، ‌گرایش به دانش مردم [[مدینه]] بود و روایت وَرش، راوی مصری نافع، مورد توجه ‌اندلسیان بود. قرائت نافع تا پایان سده چهارم ق. در ‌اندلس غلبه داشت. محمد بن عمر خیرون معافری نخستین کسی بود که در قرائت نافع پژوهش کرد. او به مکه آمد و حج نیز به جا آورد.<ref> التکملة لکتاب الصله، ج1، ص289</ref> در حوزه عرفان، فلسفه، کلام و دیگر علوم عقلی، متفکرانی بزرگ مانند ابن مَسره (درگذشت 319ق.)، ابن جَبیرول (درگذشت 450ق.)، ابن حَزم ‌اندلسی (درگذشت 456ق.)، ابن باجه (درگذشت 533ق.)، ابن طُفَیل (درگذشت 581ق.)، ابن رُشْد قرطبی (درگذشت 595ق.)، و ابن سَبعین (درگذشت 669ق.) برخاستند و در رشد و تحول علوم عقلی نقش ایفا کردند. در عرفان نظری،ابن‌عربی (درگذشت 638ق.) شخصیتی ممتاز و بنیان‌‌گذار است. او مدتی مجاور مکه شد و کتاب الفتوحات المکیه او محصول این دوران است.<ref> نفح الطیب، ج2، ص305-308</ref> در ‌اندلس، علوم عقلی به افول و انحطاط دچار شده بود<ref> تاریخ ابن خلدون، ج1، ص633</ref>.


    12ـ غفلت و کم کاری مسلمانان در بازرگانی و تجارت که در نتیجه افسار مسلمانان را به عنوان اهرم فشاری در دست مسیحیان گذارد.
    در دانش نجوم، ‌اندلسیان به انتقاد از هیات بطلمیوسی پرداختند و هیاتی جدید پیشنهاد کردند. تاثیر غیرمستقیم نجوم اسلامی ‌اندلس بر دیدگاه‌های اروپاییانی چون کپرنیک و کپْلر و گالیله، موجب انقلاب در این دانش شد<ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص</ref>. مسلمانان ‌اندلس در علوم و فنون گوناگون از ریاضی و جبر، ستاره‌شناسی، علوم طبیعی، مکانیک و پزشکی تا هنر و زیبایی‌شناسی پیشرفت کردند و آثاری مهم نگاشتند<ref>محنة العرب فی الاندلس، ص387-395</ref>. در داروشناسی، [[ابن‌ وافد|ابن وافد]]، غافِقی، ادریسی جغرافی‌دان، اشبیلی و ابن بیطار، در تحولات این دانش اثر گذاشتند. با این‌که دانش ستاره‌شناسی رونقی گسترده یافت، در ریاضیات تنها همان بخش که به مسائل ارث مربوط بود، رواج گرفت<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص337.</ref>.


    13ـ آزادی افسار گسیخته‏ جوانان در مسایل اخلاقی که سرانجام بدنه‏ فعال حکومت اسلامی را درمنجلاب فساد غوطه ور کرد.
    دانش تاریخ در ‌اندلس از همان قرن‌های نخستین مورد توجه بود. از عبدالملک بن حبیب مِرداسی قرطبی (درگذشت 239ق.) که حج ‌گزارد و به مدینه نزد مالک بن انس آمد، به‌عنوان نخستین تاریخ‌نگار ‌اندلس یاد کرده‌اند<ref> برای دیگر کتب تاریخی ‌اندلس، نک: تاریخ الادب العربی، بروکلمان، ج3، ص86-91</ref>. تاریخ‌نگاری در نیمه دوم قرن پنجم ق. در ‌اندلس به اوج رسید و گروهی از بزرگ‌‌ترین تاریخ‌نگاران ‌اندلسی تدوین تاریخ را به کمال رساندند. واپسین تاریخ‌نگار بزرگ ‌اندلس، لسان‌الدین ابن خطیب (درگذشت 776ق.) نگارنده الاحاطة فی اخبار غرناطه است.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ص173، «تاریخ و تاریخ‌نگاری</ref> عرب‌های ‌اندلس با وجود بیم از اقیانوس اطلس که در خاطرشان به دریای خوفناک ظلمات پیوسته بود، در کار اکتشاف آن کوشش بسیار کردند<ref>تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص109</ref>.


    14ـ گستردن دام‏های شراب خوارگی و میگساری در میان جوانان.
    سبکی ویژه در شعرسرایی موسوم به مُوَشَّحات با تنوعاتش در ‌اندلس شکل گرفت و رشد یافت. دلبستگی ادیبان و دانشوران ‌اندلس به مشرق، افزون بر شوق زیارت حرمین، به این دلیل نیز بود که ‌اندلسیان در ادبیات و فرهنگ، تابع شرق بودند و راه و رسم شرقیان را در نوشتن و گفتن پی‌گیری می‌کردند<ref>تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص17-18؛ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص410</ref>.


    15ـ نبودن محیط‏‌های سالم تفریحی و آموزشی برای جوانان و دانشجویان مسلمان.
    خلیفه اموی، حکم دوم، در قرطبه کتابخانه‌ای بزرگ بنیاد نهاد که حدود 000/400 جلد کتاب داشت. در دوران اموی در غَرناطه، 70 کتابخانه عمومی وجود داشت. در کتابخانه سلطان مراکش که هنگام عزیمت از ‌اندلس آن را در یک کشتی به مقصد فرستاد و در راه به دست دزدان دریایی افتاد، 000/300 تا 000/400 کتاب بود. همین کتاب‌ها به دست فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا افتاد و هسته اصلی کتابخانه معروف اسکوریال شد<ref> کارنامه اسلام، ص42.</ref>.


    16ـ دنیازدگیِ دوران صلح و حاکم شدن روحیه‏ بی تفاوتی و راحت‏طلبی در مردم.
    == عوامل شکست اندلس ==
    '''لاین پل''' مستشرق انگلیسی می‌نویسد: اسپانیا 8 قرن در دست مسلمانان بود، و نور تمدن آن اروپا را نورانی ساخته بود...علوم و ادب و صنعت فقط در همین سرزمین اروپایی رونق داشت، و از این رهگذر بود که علوم ریاضی، فلکی، گیاه‌شناسی، تاریخ، فلسفه و قانونگذاری، فقط در اسپانیای اسلامی تکمیل شده ونتیجه داده بود. (غزالی، اسلام وبلاهای نوین) از بین رفتن هر حکومت و تمدنی در طول تاریخ، علل واسبابی دارد، و غروب آفتاب حکومت و تمدن بزرگ اسلامی در اندلس نیز از این قاعده مستثنی نیست.


    17ـ عدم نظارت بر کار روحانیون و مبشران مسیحی، که به شکل توریست و استاد دانشگاه و معلم و تاجر و غیره، آزادانه در حقیقت جاسوس کلیسا بودند.
    [[قرآن کریم]] در [[سوره آل عمران]] آیه 137می‌فرماید: پیش از شما، سنت‌ها و قوانینی وجود داشت (که هر قومی طبق اعمال و صفات خود سرنوشتهایی پیدا کردند که شما نیز همانند آن را خواهید داشت) پس در روی زمین سیر وسفر کنید و ببینید سرانجام تکذیب کنندگان (آیات خدا) چگونه بود.


    18ـ حضور کمرنگ فقیهان و عالمان مسلمان در نقش آفرینی آنان در جلوگیری از کج‏روی‏های جوانان.<ref>عوامل شکست اندلس(پرسش و پاسخ) - کیهان
    '''به طور محوری می‌توان عوامل شکست مسلمانان در اندلس را این گونه جمع‌بندی کرد''':
    http://kayhan.ir › news</ref>


    =مذاهب اسلامی در اندلس (اسپانیا)=
    # تلاش پیگیر حکومت‏های محلی مسیحیان در سرنگونی حکومت اسلامی اندلس: این حکومت‏‌های محلی در اثر غفلت مسلمانان با پشتیبانی کلیسا شکل گرفتند و رفته رفته سرزمین‏های مسلمانان را باز پس گرفتند.
    #
    # حمایت پاپ و کلیسا از جنبش‏های ضداسلامی اندلس و پیوند دادن مسئله اندلس به حیثیت مذهبی مسیحیان و بسیج کردن نیروهای مذهبی برای این کار.
    #
    # اختلاف‏های داخلی حاکمان مسلمان و دامن زدن دست نشانده‏های مسیحی به آن.
    #
    # تجزیه‏ حکومت یگانه‏ اسلامی اندلس به دولت‏‌های کوچک و ضعیف. این سیاست در اثر هوای نفس و خوی مقام خواهی برخی سران مسلمان و در نتیجه تضعیف قدرت دفاعی مسلمانان صورت گرفت.
    #
    # رقابت حاکمان مسلمان برای برتری جویی بر هم‌کیشان خود، که به ناتوانی روزافزون قدرت نظامی و دفاعی آنان انجامید.
    #
    # پشتیبانی نکردن جدّی و مؤثر حکومت‏های اسلامی مرکزی و آفریقا از حکومت‌‏های ضعیف شده‏ اندلس.
    #
    # خیانت کردن وزیران و زمامداران ترسو و دین فروش.
    #
    # نژادپرستی عرب‏‌ها و کوچک شمردن مسلمانان دیگر مانند بربرها و افراد بومی اندلس که به بروز شکاف و چنددستگی در صف‏های واحد مسلمانان انجامید.
    #
    # نفوذ مشاوران و افسران ارشد نظامی مسیحی در ارتش مسلمانان.
    #
    # کم توجهی مسلمانان به امور فرهنگی که به رکود دانشگاه‏‌های مسلمانان منجر شد و جوانان به آموزشگاه‌های مسیحی روی آوردند و سرانجام در فرهنگ مبتذل بیگانه حل شدند.
    #
    # فروش باغ‏‌ها و زمین‌‏های کشاورزی به مسیحیان که به نفوذ و حضور هرچه بیشتر مسیحیان در جامعه مسلمانان انجامید.
    #
    # غفلت و کم کاری مسلمانان در بازرگانی و تجارت که در نتیجه افسار مسلمانان را به عنوان اهرم فشاری در دست مسیحیان گذارد.
    #
    # آزادی افسار گسیخته‏ جوانان در مسایل اخلاقی که سرانجام بدنه‏ فعال حکومت اسلامی را درمنجلاب فساد غوطه ور کرد.
    #
    # گستردن دام‏های شراب خوارگی و میگساری در میان جوانان.
    #
    # نبودن محیط‏‌های سالم تفریحی و آموزشی برای جوانان و دانشجویان مسلمان.
    #
    # دنیازدگیِ دوران صلح و حاکم شدن روحیه‏ بی‌تفاوتی و راحت‏ طلبی در مردم.
    #
    # عدم نظارت بر کار روحانیون و مبشران مسیحی، که به شکل توریست و استاد دانشگاه و معلم و تاجر و غیره، آزادانه در حقیقت جاسوس کلیسا بودند.
    #
    # حضور کمرنگ فقیهان و عالمان مسلمان در نقش آفرینی آنان در جلوگیری از کج‏روی‏های جوانان<ref>عوامل شکست اندلس(پرسش و پاسخ) - کیهان
    # http://kayhan.ir › news</ref>.


    '''مذهب مالکی'''
    == مذاهب اسلامی در اندلس (اسپانیا) ==


    مردم اندلس در ابتدا مانند مردم شام، پیرو فقه [[ابوبکر]] اوزاعی بودند؛ اما پس از مدتی به [[مذهب مالکی]] گرویدند. بنابر نظر برخی، ساده بودن فقه مالکی، سبب گسترش فقه مالکی در اندلس است. به نظر برخی دیگر، علت گسترش فقه مالکی دراندلس، فتوای مالک بن انس ـ پیشوای مذهب مالکی ـ به خلع منصور عباسی از خلافت بود. فرمانروایان اموی اندلس نیز به پاس این فتوا، مذهب مالکی را در اندلس گسترش دادند. بنابراین، می‌توان گفت از ابتدای تشکیل حکومت امویان در اندلس (138 ه. ق) مذهب مالکی در اندلس گسترش یافت.
    === مذهب مالکی ===
    مردم اندلس در ابتدا مانند مردم [[شام (شامات)|شام]]، پیرو [[فقه]] [[ابوبکر]] اوزاعی بودند؛ اما پس از مدتی به [[مذهب مالکی]] گرویدند. بنابر نظر برخی، ساده بودن [[فقه مالکی]]، سبب گسترش فقه مالکی در اندلس است. به نظر برخی دیگر، علت گسترش فقه مالکی دراندلس، فتوای [[مالک بن انس]] ـ پیشوای مذهب مالکی ـ به خلع [[منصور عباسی]] از خلافت بود. فرمانروایان اموی اندلس نیز به پاس این فتوا، مذهب مالکی را در اندلس گسترش دادند. بنابراین، می‌توان گفت از ابتدای تشکیل [[بنی امیه|حکومت امویان]] در اندلس (138 ه. ق) مذهب مالکی در اندلس گسترش یافت.


    شاگردان مالک، نخستین فقیهانی بودند که مذهب مالکی را در مصر، مغرب و اندلس گسترش دادند. زیاد بن عبدالرحمن، نخستین فقیه مالکی است که این مذهب را در اندلس مطرح ساخت.
    شاگردان مالک، نخستین فقیهانی بودند که مذهب مالکی را در مصر، مغرب و اندلس گسترش دادند. زیاد بن عبدالرحمن، نخستین فقیه مالکی است که این مذهب را در اندلس مطرح ساخت.


    هشام بن عبدالرحمن که در سالهای 172 ـ 180 ه. ق در اندلس حکومت می‌کرد از مذهب مالکی پشتیبانی کرد و موجب گسترش این مذهب در اندلس شد. لازم به ذکر است که «مالک» هم عصر این حاکم اموی بود.
    [[هشام بن عبدالرحمن]] که در سال‌های 172 ـ 180 ه. ق در اندلس حکومت می‌کرد از مذهب مالکی پشتیبانی کرد و موجب گسترش این مذهب در اندلس شد. لازم به ذکر است که «مالک» هم عصر این حاکم اموی بود.


    فقیه مالکی دیگری که نقش بسیاری در گسترش مذهب مالکی در اندلس داشت، <big>یحیی بن یحیی لیثی</big>، مشهورترین راوی کتاب <sup>موطأ</sup> مالک است که در دوره حکومت حکم بن هشام (180 ـ 207) می‌زیست و نفوذ فوق العاده‌ایبر حاکم داشت و سبب شد نظام قضایی اندلس بر پایه مذهب مالکی استوار شود؛ تا آنجا که مقدسی، جغرافی نویس مشهور، درباره قاضیهای اندلس می‌نویسد: تنها مستند آنان در قضاوتشان، [[قرآن]] و موطأ است.
    فقیه مالکی دیگری که نقش بسیاری در گسترش مذهب مالکی در اندلس داشت، <big>یحیی بن یحیی لیثی</big>، مشهورترین راوی کتاب <sup>موطأ</sup> مالک است که در دوره حکومت حکم بن هشام (180 ـ 207) می‌زیست و نفوذ فوق‌العاده‌ایبر حاکم داشت و سبب شد نظام قضایی اندلس بر پایه مذهب مالکی استوار شود؛ تا آنجا که مقدسی، جغرافی نویس مشهور، درباره قاضیهای اندلس می‌نویسد: تنها مستند آنان در قضاوتشان، [[قرآن]] و موطأ است.
    در سال 220 در دوره حکومت حَکَم اول، مذهب مالکی به عنوان مذهب رسمی اندلس شناخته شد.
    در سال 220 در دوره حکومت حَکَم اول، مذهب مالکی به عنوان مذهب رسمی اندلس شناخته شد.


    '''مذهب ظاهری'''
    === مذهب ظاهری ===
    در سال 272 ه. ق مذهب ظاهری توسط [[عبدالله بن قاسم]] در اندلس رواج یافت. در سال‌های 580 ـ 595 یعقوب منصور، حاکم دولت موحدون، از مذهب ظاهری حمایت کرد که سبب گسترش این مذهب در اندلس شد.


    در سال 272 ه. ق مذهب ظاهری توسط عبدالله بن قاسم در اندلس رواج یافت. در سالهای 580 ـ 595 یعقوب منصور، حاکم دولت موحدون، از مذهب ظاهری حمایت کرد که سبب گسترش این مذهب در اندلس شد.
    === مذهب شافعی ===
     
    در نیمه دوم قرن سوم در زمان حکومت امیر محمد اول (238 ـ 273 ه. ق) مذهب [[شافعی مذهب|شافعی]] توسط «قاسم بن محمد بن سیّار» به اندلس راه یافت. وی چون مورد علاقه حاکم بود، توانست بدون هیچ گزندی از سوی فقیهان مالکی، به تدریس فقه شافعی در [[مسجد]] جامع شهر «قرطبه» بپردازد و فقه [[شافعی]] را در اندلس گسترش دهد.
    '''مذهب شافعی'''
     
    در نیمه دوم قرن سوم در زمان حکومت امیر محمد اول (238 ـ 273 ه. ق) مذهب شافعی توسط «قاسم بن محمد بن سیّار» به اندلس راه یافت. وی چون مورد علاقه حاکم بود، توانست بدون هیچ گزندی از سوی فقیهان مالکی، به تدریس فقه شافعی در [[مسجد]] جامع شهر «قرطبه» بپردازد و فقه [[شافعی]] را در اندلس گسترش دهد.
     
    '''دوره اصلاحات'''


    === دوره اصلاحات ===
    از نیمه قرن چهارم تا نیمه قرن پنجم هجری، در حدود یک قرن، در اندلس اندیشه‌ای فقهی پدید آمد که منتقد شیوه فقهی پیشین و به دنبال اصلاحاتی در نظام فقهی بود.
    از نیمه قرن چهارم تا نیمه قرن پنجم هجری، در حدود یک قرن، در اندلس اندیشه‌ای فقهی پدید آمد که منتقد شیوه فقهی پیشین و به دنبال اصلاحاتی در نظام فقهی بود.


    شاخص ترین نماد این اندیشه، ابن عبدالبر اندلسی است که با جمودگرایی مالکی ستیز و مدتی هم به مذهب «ظاهری» گرایش پیدا کرد، اما دوباره به مذهب مالکی برگشت و به اصلاح در آن پرداخت. فقیه دیگری را که جزو منتقدان برجسته این عصر می‌توان شمرد، ابوالولید باجی است.
    شاخص‌ترین نماد این اندیشه، [[ابن عبدالبر اندلسی]] است که با جمودگرایی مالکی ستیز و مدتی هم به مذهب «ظاهری» گرایش پیدا کرد، اما دوباره به مذهب مالکی برگشت و به اصلاح در آن پرداخت. فقیه دیگری را که جزو منتقدان برجسته این عصر می‌توان شمرد، [[ابوالولید باجی]] است.
     
    پس از دوره منتقدان فقه مالکی، دوره جدیدی در عالم فقه در اندلس شروع می‌شود که از نظر تکیه بر ظواهر آیات احکام و رجوع مستقیم به اخبار و بررسی نقادانه آنها، با فقه ظاهری و فقه اصحاب حدیث، اشتراکاتی داشت و راه اجتهاد را برای فقیهان باز می‌گذاشت.
     
    '''مذهب حنفی'''
     
    مذهب حنفی هیچ گاه نتوانست در اندلس رشد کند.
     
    '''مذهب شیعه'''


    بسیاری از [[شیعیان]] در اندلس می‌زیستند. برخی از دانشمندان اندلس [[شیعه]] اند که در بحثهای آینده به معرفی آنان خواهیم پرداخت. با وجود گرایشهای اموی در اندلس، دو مرکز برای تشیع وجود داشت:
    پس از دوره منتقدان فقه مالکی، دوره جدیدی در عالم فقه در اندلس شروع می‌شود که از نظر تکیه بر ظواهر آیات احکام و رجوع مستقیم به اخبار و بررسی نقادانه آنها، با فقه ظاهری و فقه اصحاب حدیث، اشتراکاتی داشت و راه [[اجتهاد]] را برای فقیهان باز می‌گذاشت.


    1. اعراب
    === مذهب حنفی ===
    [[حنفی|مذهب حنفی]] هیچ گاه نتوانست در اندلس رشد کند.


    2. بربرها
    === مذهب شیعه ===
    بسیاری از [[شیعیان]] در اندلس می‌زیستند. برخی از دانشمندان اندلس [[شیعه]] اند که در بحث‌های آینده به معرفی آنان خواهیم پرداخت. با وجود گرایش‌های اموی در اندلس، دو مرکز برای تشیع وجود داشت:
    # اعراب
    # بربرها


    نخستین قیام عربی که با علویان ارتباط داشت، قیام عبدالله بن سعید بن عمار بن یاسر بود. گرایشهای حزبی و قبیله‌ایبه صورت موروثی در بین عربها وجود داشت. از این رو، عبدالله بن سعید از دشمنان حزب اموی اندلس به شمار می‌آمد و نتیجه قیام وی، شکست بود.
    نخستین قیام عربی که با [[علویان]] ارتباط داشت، قیام عبدالله بن سعید بن عمار بن یاسر بود. گرایش‌های حزبی و قبیله‌ای به‌صورت موروثی در بین عربها وجود داشت. از این رو، عبدالله بن سعید از دشمنان حزب اموی اندلس به شمار می‌آمد و نتیجه قیام وی، شکست بود.


    «یاد از علی بن ابی‌طالب ‌علیه‌السلام در این دوره در اندلس، منحصر به ورود برخی از تابعینی است که از شاگردان و یاران علی ‌علیه‌السلام بوده‌اند. یکی از آنها حنش صنعانی است که بنای جامع «سرقسطه» و «البیره» منسوب به وی می‌باشد. او در کنار علی ‌علیه‌السلام و ابن زبیر بود. با این حال، به عنوان شخصی با گرایشات علوی در اندلس شناخته شده نیست.»
    «یاد از [[علی بن ابی طالب|علی بن ابی‌طالب ‌(علیه‌السلام)]] در این دوره در اندلس، منحصر به ورود برخی از تابعینی است که از شاگردان و یاران علی ‌(علیه‌السلام) بوده‌اند. یکی از آنها حنش صنعانی است که بنای جامع «سرقسطه» و «البیره» منسوب به وی می‌باشد. او در کنار علی ‌(علیه‌السلام) و [[ابن زبیر]] بود. با این حال، به عنوان شخصی با گرایشات علوی در اندلس شناخته شده نیست.»


    در سال 165 ه. ق «حسین بن یحیی بن سعد بن عباده خزرجی»، در «سرقسطه» قیام و عبدالرحمن را از خلافت خلع کرد. جدّ او، سعید بن سعد، از شیعیان حضرت علی ‌علیه‌السلام و کارگزار آن حضرت در [[یمن]] بود. برادرش، سعد هم از سوی آن حضرت، حاکم مصر بود.
    در سال 165 ه. ق «حسین بن یحیی بن سعد بن عباده خزرجی»، در «سرقسطه» قیام و عبدالرحمن را از خلافت خلع کرد. جدّ او، سعید بن سعد، از شیعیان حضرت علی ‌(علیه‌السلام) و کارگزار آن حضرت در [[یمن]] بود. برادرش، سعد هم از سوی آن حضرت، حاکم مصر بود.


    ابوبکر عبادة بن ماءالسماء، شاعر برجسته دولت حمودی و زبانِ شیعه در دوره دولتهای مستقل، از همین خاندان است.
    ابوبکر عبادة بن ماءالسماء، شاعر برجسته دولت حمودی و زبانِ شیعه در دوره دولت‌های مستقل، از همین خاندان است.


    بربرها گرایش بیش تری به [[تشیع]] داشتند. نفوذ تشیع در اندلس، ابتدا در بین بربرهایی بود که همراه اعراب در فتوحات شرکت داشتند و شاهد انحصارطلبی‌های اعراب در تقسیم غنایم و دستاوردهای فتوحات بودند. از آنجا که عدالت از محوری ترین شاخصه‌های عقاید شیعه است و پیشوایان شیعه، به ویژه امام علی ‌علیه‌السلام در عدالت، بین همه مسلمانان شناخته شده بودند، بربرها به تشیع روی آوردند.
    بربرها گرایش بیش تری به [[تشیع]] داشتند. نفوذ تشیع در اندلس، ابتدا در بین بربرهایی بود که همراه اعراب در فتوحات شرکت داشتند و شاهد انحصارطلبی‌های اعراب در تقسیم غنایم و دستاوردهای فتوحات بودند. از آنجا که عدالت از محوری‌ترین شاخصه‌های عقاید شیعه است و پیشوایان شیعه، به ویژه امام علی ‌علیه‌السلام در عدالت، بین همه مسلمانان شناخته شده بودند، بربرها به تشیع روی آوردند.


    بربرها معمولاً در سرزمینهای کوهستانی، در رشته کوههایی که در میان شبه جزیره «ایبری» امتداد داشت، می‌زیستند؛ به ویژه در «الجوف» و «البیره».
    بربرها معمولاً در سرزمین‌های کوهستانی، در رشته کوه‌هایی که در میان شبه جزیره «ایبری» امتداد داشت، می‌زیستند؛ به ویژه در «الجوف» و «البیره».


    نخستین قیام شیعی بربرها، قیام «شقیا ابن عبدالواحد مکناسی» (151 ـ 160) در «شنتبریة»، علیه عبدالرحمن بن معاویه (مؤسس دولت امویان اندلس) بود. محدوده این قیام از غرب به «مارده» و «قوریه» و از شرق به «وادی الحجارة» و «کونکه»، یعنی تمام ارتفاعات میانی شبه جزیره ایبری بود.
    نخستین قیام شیعی بربرها، قیام «شقیا ابن عبدالواحد مکناسی» (151 ـ 160) در «شنتبریة»، علیه عبدالرحمن بن معاویه (مؤسس دولت امویان اندلس) بود. محدوده این قیام از غرب به «مارده» و «قوریه» و از شرق به «وادی الحجارة» و «کونکه»، یعنی تمام ارتفاعات میانی شبه جزیره ایبری بود.
    خط ۳۵۳: خط ۲۷۳:
    در سال 160 شقیا توسط یکی از یارانش کشته شد. شاید بتوان این قیام را نخستین اقدام برای تأسیس دولتی شیعی در غربِ اسلامی‌دانست؛ زیرا این قیام، 20 سال پیش از قیام ادریسیان علوی (170 ه. ق) در مغرب برپا شده است.
    در سال 160 شقیا توسط یکی از یارانش کشته شد. شاید بتوان این قیام را نخستین اقدام برای تأسیس دولتی شیعی در غربِ اسلامی‌دانست؛ زیرا این قیام، 20 سال پیش از قیام ادریسیان علوی (170 ه. ق) در مغرب برپا شده است.


    برخی از مسلمانان اندلس با سفر به [[عراق]]<ref>ر.ک:مقاله عراق</ref>، با اندیشه‌های شیعی آشنا شدند و پس از بازگشت، به ترویج آنها پرداختند. در سال 179 محمد بن عیسی قرطبی، معروف به «اعشی» (متوفای 221 ه. ق) به عراق رفت و برخی کتابهای وسیع بن جراح ـ که از بزرگ‌ترین محدثان شیعی بود و کتابهایی در دفاع از اندیشه‌های زیدیه نوشته بود ـ را به اندلس برد. اعشی در اندلس از فضایل حضرت علی ‌علیه‌السلام سخن می‌گفت. به وی پیشنهاد شد در اندلس به قضاوت بپردازد، اما او نپذیرفت.<ref>اسلام در اسپانیا (آندلس)
    برخی از مسلمانان اندلس با سفر به [[عراق]]، با اندیشه‌های شیعی آشنا شدند و پس از بازگشت، به ترویج آنها پرداختند. در سال 179 محمد بن عیسی قرطبی، معروف به «اعشی» (متوفای 221 ه. ق) به عراق رفت و برخی کتاب‌های وسیع بن جراح ـ که از بزرگ‌ترین محدثان شیعی بود و کتاب‌هایی در دفاع از اندیشه‌های زیدیه نوشته بود ـ را به اندلس برد. اعشی در اندلس از فضایل حضرت علی ‌(علیه‌السلام) سخن می‌گفت. به وی پیشنهاد شد در اندلس به قضاوت بپردازد، اما او نپذیرفت<ref>اسلام در اسپانیا (آندلس)
    https://hawzah.net › Magazine › View</ref>
    https://hawzah.net › Magazine › View</ref>.


    =جنبش‌های شیعیان=
    == جنبش‌های شیعیان ==
    اولین قیام، به سرپرستی عبداللّه بن سعد بن عمار بن یاسر روی داد. او یک فرمانده اموی در دمشق بود ولی پس از کشته شدن [[عمار یاسر]] در واقعه صفین، پیوسته در حمایت از خلافت [[علی بن ابی طالب |امام علی (علیه السلام)]] و [[جهاد]] با [[معاویه]]، فعالیت می‌کرد. او علیه یوسف الفهری، حاکم اندلس، قیام کرد ولی در سال ۱۴۳ق. توسط عبدالرحمن داخل، سرکوب شد<ref> نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰</ref>.
    در سال ۱۴۶ق. علاء بن مغیث جذامی قیام کرد و هم‌چون سپاهیان عباسی، پرچم‌های سیاه را علامت خود قرار داد. قیام او نیز که صبغه شیعی داشت توسط عبدالرحمن داخل درهم شکسته شد و بزرگان آن به قتل رسیدند.


    اولین قیام، به سرپرستی عبداللّه بن سعد بن عمار بن یاسر روی داد. او یک فرمانده اموی در دمشق بود ولی پس از کشته شدن عمار یاسر در واقعه صفین، پیوسته در حمایت از خلافت امام علی(ع) و جهاد با معاویه، فعالیت می‌کرد. او علیه یوسف الفهری، حاکم اندلس، قیام کرد ولی در سال ۱۴۳ق. توسط عبدالرحمن داخل، سرکوب شد.<ref> نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰</ref>
    در سال ۱۶۵ق. حسین بن یحیی بن سعد بن عبادة انصاری، از یک خاندان شیعی قیام کرد. هرچند این قیام در ظاهر به نام محبت [[اهل بیت]] و تشیع [[علی بن ابی طالب|علی(علیه السلام)]] بود ولی در واقع به هدف رسیدن به حکومت روی داد، چرا که در نهایت حسین بن یحیی با عبدالرحمن داخل، راه آشتی و سازش در پیش گرفت و بر دوست شیعه خودش سلیمان بن یقظان طغیان کرد و تغییر مسیر داد.
    در سال ۱۴۶ق. علاء بن مغیث جذامی قیام کرد و همچون سپاهیان عباسی، پرچم‌های سیاه را علامت خود قرار داد. قیام او نیز که صبغه شیعی داشت توسط عبدالرحمن داخل درهم شکسته شد و بزرگان آن به قتل رسیدند.


    در سال ۱۶۵ق. حسین بن یحیی بن سعد بن عبادة انصاری، از یک خاندان شیعی قیام کرد. هرچند این قیام در ظاهر به نام محبت اهل بیت و تشیع علی(ع) بود ولی در واقع به هدف رسیدن به حکومت روی داد، چرا که در نهایت حسین بن یحیی با عبدالرحمن داخل، راه آشتی و سازش در پیش گرفت و بر دوست شیعه خودش سلیمان بن یقظان طغیان کرد و تغییر مسیر داد.
    بزرگ‌ترین حرکت شیعی در اندلس که یک انقلاب بربری به حساب می‌آمد، حرکتی است که در منطقه سنتایر به رهبری شقیا بن عبدالواحد مکناسی پدیدار شد. او از اهالی وادی الحجارة بود و مادرش فاطمه نام داشت و از این رو، خودش را فاطمی و از خاندان پیامبر و از شرفاء میشمرد. او در میان مردم به نام عبیداللّه بن محمد شهرت داشت و در آغاز، معلم کودکان بود و درس قرآن و فقه داشت و از همین طریق عقاید خود را انتشار می‌داد. در آن روزگار، شغل معلمی یکی از شیوه‌های فاطمیون مصر برای نفوذ در جوامع اسلامی بود. قیام عبیداللّه از سال ۱۵۱ تا ۱۶۰ق. ادامه پیدا کرد و بعد از مرگ او نیز شاگردانش به عقاید او پایبند باقی ماندند و رهبری حرکت به عهده وجیه غسّانی افتاد. وی از فرماندهان لشکر عبدالرحمن داخل بود که به حرکت شیعی عبیداللّه بن محمد پیوست<ref>نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰</ref>.
     
    بزرگترین حرکت شیعی در اندلس که یک انقلاب بربری به حساب میآمد، حرکتی است که در منطقه سنتایر به رهبری شقیا بن عبدالواحد مکناسی پدیدار شد. او از اهالی وادی الحجارة بود و مادرش فاطمه نام داشت و از این رو، خودش را فاطمی و از خاندان پیامبر و از شرفاء میشمرد. او در میان مردم به نام عبیداللّه بن محمد شهرت داشت و در آغاز، معلم کودکان بود و درس قرآن و فقه داشت و از همین طریق عقاید خود را انتشار میداد. در آن روزگار، شغل معلمی یکی از شیوه‌های فاطمیون مصر برای نفوذ در جوامع اسلامی بود. قیام عبیداللّه از سال ۱۵۱ تا ۱۶۰ق. ادامه پیدا کرد و بعد از مرگ او نیز شاگردانش به عقاید او پایبند باقی ماندند و رهبری حرکت به عهده وجیه غسّانی افتاد. وی از فرماندهان لشکر عبدالرحمن داخل بود که به حرکت شیعی عبیداللّه بن محمد پیوست.<ref>نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰</ref>


    در سال ۲۳۷ق. قیامی شیعی در پایتخت اندلس (قرطبه) روی داد. رهبر این حرکت معلمی دیگر بود که عقاید باطنی داشت و حرکت او شیعی به حساب می‌آمد. او را منتسب به اسماعیلیه باطنیه دانسته‌اند.
    در سال ۲۳۷ق. قیامی شیعی در پایتخت اندلس (قرطبه) روی داد. رهبر این حرکت معلمی دیگر بود که عقاید باطنی داشت و حرکت او شیعی به حساب می‌آمد. او را منتسب به اسماعیلیه باطنیه دانسته‌اند.


    این قیام‌های محلی و ناموفق که در جای جای اندلس و در حکومت اموی روی میداد، نشانگر وجود زمینه‌های مساعد در میان طبقات مردم جامعه بوده است.  
    این قیام‌های محلی و ناموفق که در جای جای اندلس و در حکومت اموی روی می‌داد، نشانگر وجود زمینه‌های مساعد در میان طبقات مردم جامعه بوده است.


    =مراکز و جوامع اسلامی=
    == مراکز و جوامع اسلامی ==


    '''جمعیت اسلامی اسپانیا''':
    '''جمعیت اسلامی اسپانیا''':
     
    دفتر مرکزی جمعیت، در مادرید واقع شده و شعباتی در شهرهای گرانادا، سویا، مالاگا، والنسیا، زاراگوزا، بیلبائو و کوردوبا دارد. از مهمترین فعالیت‌های این جمعیت، تهیه ماهنامه‌ای است به زبان اسپانیایی به نام اسلام و ماهنامه‌ایبه زبان عربی، به نام عروه الوثقی و یک بولتن خبری به نام اخبار من آندلس و نیز برگزاری مراسم نمازهای یومیه و [[نماز جمعه]]. این گروه، مسجد و کتابخانه‌ای هم در شهر گرانادا بنا کرده‌اند.
    دفتر مرکزی جمعیت، در مادرید واقع شده و شعباتی در شهرهای گرانادا، سویا، مالاگا، والنسیا، زاراگوزا، بیلبائو و کوردوبا دارد. از مهمترین فعالیت‌های این جمعیت، تهیه ماهنامه‌ایاست به زبان اسپانیایی به نام اسلام و ماهنامه‌ایبه زبان عربی، به نام عروه الوثقی و یک بولتن خبری به نام اخبار من آندلس و نیز برگزاری مراسم نمازهای یومیه و نماز جمعه. این گروه، مسجد و کتابخانه‌ایهم در شهر گرانادا بنا کرده‌اند.


    '''مرکز اسلامی''':
    '''مرکز اسلامی''':
     
    که در مادرید است و شعباتی در دیگر شهرها به ویژه شهرهای منطقه آندلس دارد. شهر گرانادا به این دلیل که پیشتر، پایتخت مسلمانان بوده و کاخ تاریخی الحمراء و دیگر آثار تاریخی اسلامی در آن وجود دارد، سبب جذب مهاجران مسلمان به این شهر شده است. این مرکز وابسته به جمعیت [[اخوان المسلمین|اخوان‌المسلمین]] بوده و عربستان و شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارسی آن حمایت می‌کنند. بانی این مرکز، حسام ابومحمد بسام از اهالی سوریه
    که در مادرید است و شعباتی در دیگر شهرها به ویژه شهرهای منطقه آندلس دارد. شهر گرانادا به این دلیل که پیشتر، پایتخت مسلمانان بوده و کاخ تاریخی الحمراء و دیگر آثار تاریخی اسلامی در آن وجود دارد، سبب جذب مهاجران مسلمان به این شهر شده است. این مرکز وابسته به جمعیت اخوان‌المسلمین بوده و عربستان و شیخ نشینهای حوزه خلیج فارسی آن حمایت می‌کنند. بانی این مرکز، حسام ابومحمد بسام از اهالی سوریه


    '''جماعت اسلامی اسپانیا''': مقر آن شهر گرانادا است.
    '''جماعت اسلامی اسپانیا''': مقر آن شهر گرانادا است.


    جماعت مسلمانان آندلسی''': دفتر مرکزی آنها در شهر گرانادا واقع شده و فعالیتهای فرهنگی گسترده‌ایندارد.'''
    جماعت مسلمانان آندلسی''': دفتر مرکزی آنها در شهر گرانادا واقع شده و فعالیت‌های فرهنگی گسترده‌ایندارد.'''


    '''جمعیت اسلامی آندلس''': در مالاگا واقع در ایالت اندلس قرار دارد.
    '''جمعیت اسلامی آندلس''': در مالاگا واقع در ایالت اندلس قرار دارد.
    خط ۳۹۵: خط ۳۱۲:
    '''مسجد پدرو آداددر''': شهر کوردوبا.
    '''مسجد پدرو آداددر''': شهر کوردوبا.


    '''مسجد مارویا''': در حوالی مالاگا.<ref>راهنمای سفر به کشور اسپانیا + ( اطلاعات ضروری کشور اسپانیا )
    '''مسجد مارویا''': در حوالی مالاگا<ref>راهنمای سفر به کشور اسپانیا + (اطلاعات ضروری کشور اسپانیا)
    https://kimiasepanta.com › اطلاعات-کا...
    https://kimiasepanta.com › اطلاعات-کا...
    </ref>
    </ref>.


    =5 مسجد زیبای اسپانیا=
    == مساجد زیبای اسپانیا ==


    '''مسجد جامع قرطبه'''
    '''مسجد جامع قرطبه'''
    خط ۴۰۹: خط ۳۲۶:
    '''مسجد باب المردوم'''
    '''مسجد باب المردوم'''


    مسجد باب المردوم یا مسجد <big>نور المسیح</big> یکی از قدیمی ترین ساختمان‌های شهر <big>طلیطله</big> است و تنها مسجد باقی مانده از زمان اندلس در این شهر محسوب می‌شود.
    مسجد باب المردوم یا مسجد <big>نور المسیح</big> یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های شهر <big>طلیطله</big> است و تنها مسجد باقی مانده از زمان اندلس در این شهر محسوب می‌شود.
    این مسجد در سال 999 میلادی در مکان یک کلیسا ساخته شد و بخش بزرگی از ساختمان اصلی مسجد همچنان پا بر جا است.
    این مسجد در سال 999 میلادی در مکان یک کلیسا ساخته شد و بخش بزرگی از ساختمان اصلی مسجد همچنان پا بر جا است.
    این مسجد؛ یکی از زیباترین مساجد مراکشی تاریخی اسپانیا است و سبک معماری اسلامی مراکشی را داراست.
    این مسجد؛ یکی از زیباترین مساجد مراکشی تاریخی اسپانیا است و سبک معماری اسلامی مراکشی را داراست.
    خط ۴۲۶: خط ۳۴۳:
    '''مسجد المنسیرلاریال'''
    '''مسجد المنسیرلاریال'''


    این مسجد در شهری به همین نام واقع شده است. این مسجد هر چند در لیست مساجد بسیار زیبای تاریخی اسپانیا قرار ندارد، اما یکی از قدیمی ترین مساجد جامع اروپا است که از شهرت برخوردار است و یکی از مساجد روستایی تاریخی اسپانیا به شمار می‌رود.
    این مسجد در شهری به همین نام واقع شده است. این مسجد هر چند در لیست مساجد بسیار زیبای تاریخی اسپانیا قرار ندارد، اما یکی از قدیمی‌ترین مساجد جامع اروپا است که از شهرت برخوردار است و یکی از مساجد روستایی تاریخی اسپانیا به شمار می‌رود.
    این مسجد در قرن دهم بر روی یک کلیسایی که قدمت آن به قرن پنجم باز می‌گردد، ساخته شده است.
    این مسجد در قرن دهم بر روی یک کلیسایی که قدمت آن به قرن پنجم باز می‌گردد، ساخته شده است.
    این مسجد را «موسی بن نصیر» بنا کرده است و بارها مورد مرمت قرار گرفته است.
    این مسجد را «موسی بن نصیر» بنا کرده است و بارها مورد مرمت قرار گرفته است.
    خط ۴۳۸: خط ۳۵۵:
    این مسجد در قرن دوازدهم میلادی از مسجد به قلعه و کلیسا تبدیل شد.
    این مسجد در قرن دوازدهم میلادی از مسجد به قلعه و کلیسا تبدیل شد.
    مناره این مسجد در قرن سیزدهم به برج زنگ کلیسا تبدیل شد.
    مناره این مسجد در قرن سیزدهم به برج زنگ کلیسا تبدیل شد.
    در سال 1931 میلادی اعلام شد که در داخل این قلعه مسجد قرار دارد و پادشاهی اسپانیا برای آن اهمیت فرهنگی قائل شد.<ref>با زیباترین مساجد اسپانیا آشنا شوید+ تصویر - شیعه نیوز
    در سال 1931 میلادی اعلام شد که در داخل این قلعه مسجد قرار دارد و پادشاهی اسپانیا برای آن اهمیت فرهنگی قائل شد<ref>با زیباترین مساجد اسپانیا آشنا شوید+ تصویر - شیعه نیوز
    https://www.shia-news.com › news
    https://www.shia-news.com › news
    </ref>
    </ref>.
     
    =مسجدی که یک کلیساست ‏=


    وردوبا شهری در آندالوسیا در جنوب اسپانیای امروزی است از آن بعنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تمدن و فرهنگ اسلامی یاد می‌شود. مسلمانان در این شهر مسجدهای بزرگی را بنا کردند که مهم‌ترین آن مسجد کوردوبا یا مسجد قرطبه است که در سال 784 ساخته شد. این مسجد که نمونه خاصی از معماری موریش در اسپانیا است تا سال 1236 در دست مسلمانان بود اما از این سال به یک کلیسای کاتولیک تبدیل شد و تا به امروز بعنوان یک کلیسا فعالیت می‌کند. اما نام آن همچنان مسجد بزرگ شهر کوردوبا است و بسیاری برای تماشای معماری خارق العاده ساختمانی که دو مذهب را در خود جای داده است به بازدید از این مسجد می‌روند.
    == مسجدی که یک کلیساست ==
    وردوبا شهری در آندالوسیا در جنوب اسپانیای امروزی است از آن بعنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تمدن و فرهنگ اسلامی یاد می‌شود. مسلمانان در این شهر مسجدهای بزرگی را بنا کردند که مهم‌ترین آن مسجد کوردوبا یا مسجد قرطبه است که در سال 784 ساخته شد. این مسجد که نمونه خاصی از معماری موریش در اسپانیا است تا سال 1236 در دست مسلمانان بود اما از این سال به یک کلیسای کاتولیک تبدیل شد و تا به امروز بعنوان یک کلیسا فعالیت می‌کند. اما نام آن همچنان مسجد بزرگ شهر کوردوبا است و بسیاری برای تماشای معماری خارق‌العاده ساختمانی که دو مذهب را در خود جای داده است به بازدید از این مسجد می‌روند.


    مسجد کوردوبا از سال 1984 در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. گفته می‌شود مکانی که این مسجد بروی آن ساخته شده است در گذشته یک کلیسا بوده است که بعدها به دو قسمت تقسیم شد و بخشی به مسلمانان و بخشی به مسیحیان اختصاص یافت. تا سال 784 که بخش مسیحی آن نیز توسط شخصی به نام امیر عبدالرحمان خریداری شد، او تصمیم گرفت تا این کلیسا را خراب کرده و یک مسجد بزرگ به روی آن بسازد.<ref>مسجد کوردوبا در اسپانیا، مسجدی که یک کلیساست ‏ | لست سکند
    مسجد کوردوبا از سال 1984 در لیست میراث جهانی [[یونسکو]] به ثبت رسیده است. گفته می‌شود مکانی که این مسجد بروی آن ساخته شده است در گذشته یک کلیسا بوده است که بعدها به دو قسمت تقسیم شد و بخشی به مسلمانان و بخشی به مسیحیان اختصاص یافت. تا سال 784 که بخش مسیحی آن نیز توسط شخصی به نام امیر عبدالرحمان خریداری شد، او تصمیم گرفت تا این کلیسا را خراب کرده و یک مسجد بزرگ به روی آن بسازد<ref>مسجد کوردوبا در اسپانیا، مسجدی که یک کلیساست ‏ | لست سکند
    https://lastsecond.ir › blog › 5279-gr...
    https://lastsecond.ir › blog › 5279-gr...
    </ref>
    </ref>.
     
    =شهرهای مسلمان نشین اسپانیا=


    == شهرهای مسلمان نشین اسپانیا ==
    '''یک مرز مذهبی'''
    '''یک مرز مذهبی'''


    خط ۴۵۸: خط ۳۷۳:
    مجاورت جنوب اسپانیا با آفریقای شمالی و مرز کوچک زمینی آن با پادشاهی مراکش (و استعمار اسپانیا در آفریقای شمالی که از 1912 تا 1975 ادامه داشت) حضور مسلمانان در اسپانیا را ممکن ساخت. مسلمانان مراکشی در جنگ داخلی اسپانیا (1936–1939) نقش مهمی‌داشتند و در طرف ملی‌گرایان جنگیدند از جمله یک ژنرال ستوان به نام محمد مزیان، دوست صمیمی ژنرال فرانسیسکو فرانکو بود که بعداً در دوران فعالیت خود پس از جنگ کاپیتان عمومی سئوتا، گالیسیا و فرماندا جزایر قناری شدن.
    مجاورت جنوب اسپانیا با آفریقای شمالی و مرز کوچک زمینی آن با پادشاهی مراکش (و استعمار اسپانیا در آفریقای شمالی که از 1912 تا 1975 ادامه داشت) حضور مسلمانان در اسپانیا را ممکن ساخت. مسلمانان مراکشی در جنگ داخلی اسپانیا (1936–1939) نقش مهمی‌داشتند و در طرف ملی‌گرایان جنگیدند از جمله یک ژنرال ستوان به نام محمد مزیان، دوست صمیمی ژنرال فرانسیسکو فرانکو بود که بعداً در دوران فعالیت خود پس از جنگ کاپیتان عمومی سئوتا، گالیسیا و فرماندا جزایر قناری شدن.


    مراکشی‌ها تا سال 1985 برای ورود به اسپانیا نیازی به ویزا نداشتند. این وضعیت با تغییر رشد اقتصادی اسپانیا و ورود آن به اتحادیه اروپا حاصل شد. در نتیجه مهاجرت به اسپانیا در دهه 1990 بسیار افزایش یافت و مراکشی‌های بسیاری از هر دو جنس به این کشور وارد شدند و اولین جامعه مهم اقتصادی مهاجر اسپانیا تشکیل شد. بنابر گزارش اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا، مسلمانان حدود ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۶۰ درصد مهاجر و ۴۰ درصد اسپانیایی هستند. بیشتر مسلمانان اسپانیا مراکشی‌تبار هستند؛ با این حال جمعیت قابل توجهی از مسلمانان پاکستانی و سنگالی نیز در شهرهایی مانند بارسلونا، والنسیا و لگرنیو زندگی می‌کنند.<ref>اسلام در اسپانیا و شهرهای مسلمان نشین آن - آکادمی بیزینس پلاس
    مراکشی‌ها تا سال 1985 برای ورود به اسپانیا نیازی به ویزا نداشتند. این وضعیت با تغییر رشد اقتصادی اسپانیا و ورود آن به اتحادیه اروپا حاصل شد. در نتیجه مهاجرت به اسپانیا در دهه 1990 بسیار افزایش یافت و مراکشی‌های بسیاری از هر دو جنس به این کشور وارد شدند و اولین جامعه مهم اقتصادی مهاجر اسپانیا تشکیل شد. بنابر گزارش اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا، مسلمانان حدود ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۶۰ درصد مهاجر و ۴۰ درصد اسپانیایی هستند. بیشتر مسلمانان اسپانیا مراکشی‌تبار هستند؛ با این حال جمعیت قابل توجهی از مسلمانان پاکستانی و سنگالی نیز در شهرهایی مانند بارسلونا، والنسیا و لگرنیو زندگی می‌کنند<ref>اسلام در اسپانیا و شهرهای مسلمان نشین آن - آکادمی بیزینس پلاس
    https://www.businessplus.academy ›...
    https://www.businessplus.academy ›...
    </ref>
    </ref>.


    =رمضان، ماه "اسلام‌شناسی" در اسپانیا=                                
    == رمضان، ماه "اسلام‌شناسی" در اسپانیا ==
                               
    [[ماه مبارک رمضان]] اگر در کشورهای اسلامی " ماه خداشناسی و معرفت" است، در کشورهای غربی هم‌چون اسپانیا "ماه اسلام‌شناسی" و تقویت شناخت مردم از این دین الهی محسوب می‌شود. از همان هنگام که هلال این ماه مبارک رویت می‌شود و مسلمانان در تمامی جهان به استقبال "ماه خدا" می‌روند، درکشورهایی همانند اسپانیا رسانه‌های خبری باانتشار گزارشهایی به معرفی ویژگی‌های این ماه می‌پردازند.  
    ماه مبارک رمضان اگر در کشورهای اسلامی " ماه خداشناسی و معرفت" است، در کشورهای غربی همچون اسپانیا "ماه اسلام‌شناسی" و تقویت شناخت مردم از این دین الهی محسوب می‌شود.                     از همان هنگام که هلال این ماه مبارک رویت می‌شود و مسلمانان در تمامی جهان به استقبال "ماه خدا" می‌روند، درکشورهایی همانند اسپانیا رسانه‌های خبری باانتشار گزارشهایی به معرفی ویژگیهای این ماه می‌پردازند.    
    شبکه‌های تلویزیونی اسپانیا در برنامه‌های خبری و اجتماعی خود تصاویری از مراسم آغاز ماه رمضان و برگزاری باشکوه [[نماز جماعت|نمازهای جماعت]] و افطار را در کشورهای مختلف اسلامی از مغرب در همسایگی اسپانیا گرفته تا مالزی و [[اندونزی]] در خاور دور برای بینندگان خود پخش می‌کنند، رادیوها درباره آن به بحث و گفت وگو می‌نشینند و مطبوعات، گزارشه ایی درباره خصوصیات این ماه در زمینه‌های مختلف به چاپ می‌رسانند.
    شبکه‌های تلویزیونی اسپانیا در برنامه‌های خبری و اجتماعی خود تصاویری از مراسم آغاز ماه رمضان و برگزاری باشکوه نمازهای جماعت و افطار را در کشورهای مختلف اسلامی از مغرب در همسایگی اسپانیا گرفته تا مالزی و   اندونزی در خاور دور برای بینندگان خود پخش می‌کنند، رادیوها درباره آن به بحث و گفت وگو می‌نشینند و مطبوعات، گزارشه ایی درباره خصوصیات این ماه در زمینه‌های مختلف به چاپ می‌رسانند.
     
                                   
    انتشار این گزارشها مختص روزنامه‌های عمده و سراسری کشور هم‌چون <big>ال پاییس</big> نیست که چند روز پیش، ماه رمضان را از نظر اهمیت همانند جشن کریسمس برای مسیحیان دانست و از آن به عنوان ماه معنویت و تزکیه نفس برای پیروان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)]] نام برد. این ماه هم‌چنین فرصت مناسبی را فراهم می‌سازد تا نشریات محلی در نقاط مختلف اسپانیا همچون"نوئبااسپانیا" در ایالت شمالی آستوریاس، <big>لاتریبونا</big> در گوادالاخارا، دیاریو در سوییا در ایالت آندالوسیا و دیگر ایالتهای کشور به سراغ مسلمانان منطقه خود بروند و از آنان درباره ماه رمضان و  
    انتشار این گزارشها مختص روزنامه‌های عمده و سراسری کشور همچون <big>ال پاییس</big> نیست که چند روز پیش، ماه رمضان را از نظر اهمیت همانند جشن کریسمس برای مسیحیان دانست و از آن به عنوان ماه معنویت و تزکیه نفس برای پیروان حضرت محمد(ص ) نام برد. این ماه همچنین فرصت مناسبی را فراهم می‌سازد تا نشریات محلی در نقاط مختلف اسپانیا همچون"نوئبااسپانیا" در ایالت شمالی آستوریاس، <big>لاتریبونا</big> در گوادالاخارا، دیاریو در سوییا در ایالت آندالوسیا و دیگر ایالتهای کشور به سراغ مسلمانان منطقه خود بروند و از آنان درباره ماه رمضان و
    دین اسلام بپرسند، بنویسند و گزارش دهند.
    دین اسلام بپرسند، بنویسند و گزارش دهند.
    در لابلای همین گزارشها است که می‌توان فهمید مثلا سه هزار نفر مسلمان اصیل اسپانیایی در ایالت آستوریاس در شمال کشور زندگی می‌کنند، مسلمانان شهر باداخوز در غرب کشور برای خود مسجد دارند، در شهر گوادالاخارا در شرق اسپانیا می‌توان بقالی اسلامی یافت یا آنکه آندالوسیا بیش از دیگر ایالتهای اسپانیا با کشورهای اسلامی روابط اقتصادی و تجاری دارد.
    در لابلای همین گزارشها است که می‌توان فهمید مثلا سه هزار نفر مسلمان اصیل اسپانیایی در ایالت آستوریاس در شمال کشور زندگی می‌کنند، مسلمانان شهر باداخوز در غرب کشور برای خود مسجد دارند، در شهر گوادالاخارا در شرق اسپانیا می‌توان بقالی اسلامی یافت یا آنکه آندالوسیا بیش از دیگر ایالتهای اسپانیا با کشورهای اسلامی روابط اقتصادی و تجاری دارد.
                   
     
    اما این تنها یک نمونه از اسلام‌شناسی اسپانیا در ماه مبارک رمضان است چرا که در این ماه، مسئولان جامعه یک میلیون نفری مسلمان این کشور جنوب غربی اروپا نیز فرصتی می‌یابند تا حقوق خویش را به دولت و مردم یادآوری
    اما این تنها یک نمونه از اسلام‌شناسی اسپانیا در ماه مبارک رمضان است چرا که در این ماه، مسئولان جامعه یک میلیون نفری مسلمان این کشور جنوب غربی اروپا نیز فرصتی می‌یابند تا حقوق خویش را به دولت و مردم یادآوری  
    کنند.                        
    کنند.  
    '''ریای تاتاری''' رییس اتحادیه جوامع مسلمان اسپانیا در همین راستا اوایل ماه مبارک رمضان رعایت پیمان سال 1992 میلادی را به دولت، ادارات و شرکت‌های این کشور گوشزد کرد و از آنان خواست به تعهدات خویش عمل کنند.
    '''ریای تاتاری''' رییس اتحادیه جوامع مسلمان اسپانیا در همین راستا اوایل ماه مبارک رمضان رعایت پیمان سال 1992 میلادی را به دولت، ادارات و شرکت‌های این کشور گوشزد کرد و از آنان خواست به تعهدات خویش عمل کنند.
     
     
    این پیمان 14 سال پیش میان دولت سوسیالیست "فلیپه گونزالس" با کمیسیون اسلامی اسپانیا منعقد شد و در آن، وظیفه دولت در قبال مسلمانان و نیز تعهدات طرفین نسبت به یکدیگر مشخص گشته است. اگرچه پس از سالها، دولت کنونی "خوسه لوییس رودریگز زاپاته رو" این توافق را به اجرا گذاشته است اما مسئولان جامعه اسلامی اسپانیا می‌گویند که هنوز کاستی‌هایی در این زمینه وجود دارد.                              
    این پیمان 14 سال پیش میان دولت سوسیالیست "فلیپه گونزالس" با کمیسیون اسلامی اسپانیا منعقد شد و در آن، وظیفه دولت در قبال مسلمانان و نیز تعهدات طرفین نسبت به یکدیگر مشخص گشته است. اگرچه پس از سال‌ها، دولت کنونی "خوسه لوییس رودریگز زاپاته رو" این توافق را به اجرا گذاشته است اما مسئولان جامعه اسلامی اسپانیا می‌گویند که هنوز کاستی‌هایی در این زمینه وجود دارد.  


    یکی از این موارد، کاهش زمان کاری کارمندان و کارگران مسلمان است که بر اساس پیمان مذکور، می‌توانند در ماه رمضان در ساعات نماز و افطار از محل کار خود خارج شوند و ساعات کاری طی این مدت برایشان کاهش می‌یابد.
    یکی از این موارد، کاهش زمان کاری کارمندان و کارگران مسلمان است که بر اساس پیمان مذکور، می‌توانند در ماه رمضان در ساعات نماز و افطار از محل کار خود خارج شوند و ساعات کاری طی این مدت برایشان کاهش می‌یابد.  
    "تاتاری" در نامه‌ایبه دولت خواستار آن شده است به ادارات و شرکت‌ها اعلام کند که این بند از توافقنامه را به اجرا بگذارند.
    "تاتاری" در نامه‌ایبه دولت خواستار آن شده است به ادارات و شرکت‌ها اعلام کند که این بند از توافقنامه را به اجرا بگذارند.
                     
     
    بخش‌های اقتصادی اسپانیا نیز در همین ماه اثرات این ماه را بر صادرات و واردات اسپانیا بیان می‌کنند و از لابلای همین اخبار است که می‌توان به اهمیت بسیار ماه رمضان در میان مسلمانان و نیز جایگاه والای کشورهای عربی برای اقتصاد اسپانیا پی برد.                    
    بخش‌های اقتصادی اسپانیا نیز در همین ماه اثرات این ماه را بر صادرات و واردات اسپانیا بیان می‌کنند و از لابلای همین اخبار است که می‌توان به اهمیت بسیار ماه رمضان در میان مسلمانان و نیز جایگاه والای کشورهای عربی برای اقتصاد اسپانیا پی برد.  
    در این ماه، همچنین تشکلهای اسلامی اسپانیا فرصت می‌یابند هر چه بیشتر مردم این کشور جنوب غربی اروپا را که اکثریت آنان را مسیحیان کاتولیک تشکیل می‌دهند، با آداب و رسوم اسلامی آشنا سازند.          
    در این ماه، همچنین تشکل‌های اسلامی اسپانیا فرصت می‌یابند هر چه بیشتر مردم این کشور جنوب غربی اروپا را که اکثریت آنان را مسیحیان کاتولیک تشکیل می‌دهند، با آداب و رسوم اسلامی آشنا سازند.  
    این معرفی تنها از طریق روزنامه‌ها و سایتهای اینترنتی صورت ننمی‌گیرد بلکه ضیافتهای افطار که گاه اسپانیاییها نیز به آن دعوت می‌شوند، محفل گرمی برای گفت وگو درباره اسلام است.                 این ضیافتها نه تنها محل افزایش آگاهی اسپانیاییها و تقویت دوستی مسلمانان و مسیحیان در این کشور است بلکه محفل گرمی برای تجدید دوستی و برادری میان پیروان دین حضرت محمد(ص ) هم به شمار می‌رود که در نتیجه گسترش موج مهاجرت به اروپا در سالهای اخیر، بر تنوع نژادی و ملیتی آنان به شدت افزوده شده است.                     به دلیل همین ویژگیها است که "ابوعبیده ابن الجراح" رییس مرکز فرهنک اسلامی شهر "ساراگوسا" در شمال شرقی اسپانیا اعتقاد دارد:" این ماه مقدس چیزی است که بیش از همه افراد غیر مسلمان را شگفت زده می‌کند."    
    این معرفی تنها از طریق روزنامه‌ها و سایتهای اینترنتی صورت ننمی‌گیرد بلکه ضیافتهای افطار که گاه اسپانیاییها نیز به آن دعوت می‌شوند، محفل گرمی برای گفت وگو درباره اسلام است. این ضیافتها نه تنها محل افزایش آگاهی اسپانیاییها و تقویت دوستی مسلمانان و مسیحیان در این کشور است بلکه محفل گرمی برای تجدید دوستی و برادری میان پیروان دین [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)]] هم به شمار می‌رود که در نتیجه گسترش موج مهاجرت به اروپا در سال‌های اخیر، بر تنوع نژادی و ملیتی آنان به شدت افزوده شده است. به دلیل همین ویژگی‌ها است که "ابوعبیده ابن الجراح" رییس مرکز فرهنک اسلامی شهر "ساراگوسا" در شمال شرقی اسپانیا اعتقاد دارد:" این ماه مقدس چیزی است که بیش از همه افراد غیر مسلمان را شگفت زده می‌کند."  
    این شگفتی نه فقط به این خاطر است که مسلمانان در روزهای ماه رمضان نه می‌خورند، نه می‌نوشند، نه دروغ می‌گویند، و بر عبادات خویش می‌افزایند بلکه از آن رو است که این ماه، جلوه باشکوهی از اسلام و اعتقاد پیروان آن را به دیگران نشان می‌دهد.                                    
    این شگفتی نه فقط به این خاطر است که مسلمانان در روزهای ماه رمضان نه می‌خورند، نه می‌نوشند، نه دروغ می‌گویند، و بر عبادات خویش می‌افزایند بلکه از آن رو است که این ماه، جلوه باشکوهی از اسلام و اعتقاد پیروان آن را به دیگران نشان می‌دهد.  


    ماه رمضان برای مسلمانان در اسپانیا همچون دیگر کشورها، ماه عبادت، ماه خودسازی و در عین حال، ماه جشن است، چرا که در این ماه، آنان و خانواده‌هایشان بیش از همیشه کنار یکدیگر هستند، در مساجد و مراکز عبادی گردهم می‌آیند و خاطرات ماندگاری را از صرف افطار و با هم بودن ثبت می‌کنند.                              
    ماه رمضان برای مسلمانان در اسپانیا هم‌چون دیگر کشورها، ماه عبادت، ماه خودسازی و در عین حال، ماه جشن است، چرا که در این ماه، آنان و خانواده‌هایشان بیش از همیشه کنار یکدیگر هستند، در مساجد و مراکز عبادی گردهم می‌آیند و خاطرات ماندگاری را از صرف [[افطار]] و با هم بودن ثبت می‌کنند.  
    همچنین در ماه رمضان است که می‌توان انواع شیرینی‌های تازه و خرما را در فروشگاههای اسلامی یافت و عطر نان‌های عربی را که به تازگی از تنور خارج شده‌اند، در غروب هر روز احساس کرد.                                    
    هم‌چنین در ماه رمضان است که می‌توان انواع شیرینی‌های تازه و خرما را در فروشگاه‌های اسلامی یافت و عطر نان‌های عربی را که به تازگی از تنور خارج شده‌اند، در غروب هر روز احساس کرد.  


    در این میان، '''مسجد ام30-''' بزرگترین مسجد مادرید که در یک محله مسلمان نشین واقع شده است، این ایام، همچون دیگر مساجد اسپانیا روزها و شبهای شلوغی را پشت سر می‌گذارد، برنامه‌های مذهبی متعددی را به اجرا می‌گذارد و رستوران آن از هنگام غروب در تمام طول شب برای صرف افطار و غذا به روی  
    در این میان، '''مسجد ام30-''' بزرگ‌ترین مسجد مادرید که در یک محله مسلمان نشین واقع شده است، این ایام، همچون دیگر مساجد اسپانیا روزها و شبهای شلوغی را پشت سر می‌گذارد، برنامه‌های مذهبی متعددی را به اجرا می‌گذارد و رستوران آن از هنگام غروب در تمام طول شب برای صرف افطار و غذا به روی  
    شهروندان باز است.<ref>رمضان، ماه "اسلام شناسی" در اسپانیا - ایرنا
    شهروندان باز است<ref>رمضان، ماه "اسلام‌شناسی" در اسپانیا - ایرنا
    https://www.irna.ir › news › رمضان-ما...
    https://www.irna.ir › news › رمضان-ما...
    </ref>                                          
    </ref>.
     
    =فهرست اسناد منعقده در تاریخ روابط ایران واسپانیا=
     
    در تاریخ مناسبات ششصد ساله ایران و اسپانیا اسناد متعددی توسط مسئولین دو کشور منعقد شده است. فهرست اسناد مذکور به شرح ذیل ذکر گردیده است:
     
    اسناد امضاء شده قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
     
    عهدنامه مودت و تجارت (مارس 1842 –اسلامبول)
     
    ملاحظه: این عهدنامه مجدداً در سال 1870 در لندن تجدید گردید. براساس این معاهده، سفارت ایران در مادرید در سال 1916 افتتاح شد.
     
    موافقتنامه همکاری اقتصادی و بازرگانی ( 1954 - مادرید )
     
    ملاحظه:در این سال سفارت ایران در مادرید پس از یک دوره تعطیلی، مجدداً بازگشائی شد.
     
    عهدنامه مودت و اقامت ( مارس 1956 – مادرید)
     
    یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ساخت کشتی ( 1958 - تهران )
     
    یادداشت تفاهم همکاری‌های جهانگردی (1958 - تهران )
     
    اسناد امضا شده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
     
    یادداشت تفاهم توسعه همکاریهای اقتصادی و بازرگانی (1367 - مادرید )
     
    موافقتنامه همکاری فنی در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای(1369- مادرید )
     
    یادداشت تفاهم اولین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی و صنعتی (1371 –تهران)
     
    موافقتنامه حمل ونقل هوائی (1372 –مادرید)
     
    یادداشت تفاهم همکاری فنی در زمینه زیربنائی، حمل ونقل و مسکن (1372- مادرید)
     
    یادداشت تفاهم همکاری‌های کشاورزی (1375 –تهران)
     
    یادداشت تفاهم همکاری پارلمانی ( 1376 –مادرید)
     
    موافقتنامه حمل ونقل جاده‌ای(1377 –تهران)
     
    یادداشت تفاهم همکاری‌های شیلاتی ( 1377 –تهران )
     
    یادداشت تفاهم تبادل تجربیات و ساخت کشتی صیادی ( 1378 –مادرید)
     
    یادداشت تفاهم همکاری‌های فرهنگی (1378 –مادرید)
     
    اعلامیه جامع همکاری‌های دو کشور (1379 - تهران)
     
    یادداشت تفاهم همکاری در مقابله با مواد مخدر ( 1379 –تهران )
     
    یادداشت تفاهم همکاری بین موسسه تجارت خارجی اسپانیا و اتاِق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران ( 1379 –تهران)
     
    یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه تهران ( 1379 –تهران)
     
    یادداشت تفاهم تشکیل کمیته مشترک تجاری(1380 - تهران)
     
    یادداشت تفاهم رایزنی‌های سیاسی بین وزارت امورخارجه دو کشور (1380- تهران)
     
    یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه اصفهان (1380 - اصفهان)
     
    یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران و شورای عالی تحقیقات علمی اسپانیا ( 1380 –مادرید)


    یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید ( 1380 - مادرید )
    == فهرست اسناد منعقده در تاریخ روابط ایران واسپانیا ==
    در تاریخ مناسبات ششصد ساله ایران و اسپانیا اسناد متعددی توسط مسئولین دو کشور منعقد شده است.
    فهرست اسناد مذکور به شرح ذیل ذکر گردیده است:


    موافقتنامه حمایت از سرمایه‌گذاری متقابل ( 1381 –مادید)
    === اسناد امضاء شده قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ===


    موافقتنامه همکاریهای گمرکی (1381- مادرید)
    # عهدنامه مودت و تجارت (مارس 1842 –اسلامبول) ملاحظه: این عهدنامه مجدداً در سال 1870 در لندن تجدید گردید. براساس این معاهده، سفارت ایران در مادرید در سال 1916 افتتاح شد.
    #
    # موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و بازرگانی (1954 - مادرید) ملاحظه:در این سال سفارت ایران در مادرید پس از یک دوره تعطیلی، مجدداً بازگشائی شد.
    #
    # عهدنامه مودت و اقامت (مارس 1956 – مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ساخت کشتی (1958 - تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری‌های جهانگردی (1958 - تهران)
    #
    === اسناد امضا شده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ===


    یادداشت تفاهم همکاری در زمینه جهانگردی ( 1381 –مادرید)
    # یادداشت تفاهم توسعه همکاریهای اقتصادی و بازرگانی (1367 - مادرید)
    #
    # موافقتنامه همکاری فنی در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته ای(1369- مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم اولین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی و صنعتی (1371 –تهران)
    #
    # موافقتنامه حمل ونقل هوائی (1372 –مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری فنی در زمینه زیربنائی، حمل ونقل و مسکن (1372- مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری‌های کشاورزی (1375 –تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری پارلمانی (1376 –مادرید)
    #
    # موافقتنامه حمل ونقل جاده‌ای(1377 –تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری‌های شیلاتی (1377 –تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم تبادل تجربیات و ساخت کشتی صیادی (1378 –مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری‌های فرهنگی (1378 –مادرید)
    #
    # اعلامیه جامع همکاری‌های دو کشور (1379 - تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری در مقابله با مواد مخدر (1379 –تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری بین موسسه تجارت خارجی اسپانیا و اتاِق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران (1379 –تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه تهران (1379 –تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم تشکیل کمیته مشترک تجاری(1380 - تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم رایزنی‌های سیاسی بین وزارت امورخارجه دو کشور (1380- تهران)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه اصفهان (1380 - اصفهان)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران و شورای عالی تحقیقات علمی اسپانیا (1380 –مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید (1380 - مادرید)
    #
    # موافقتنامه حمایت از سرمایه‌گذاری متقابل (1381 –مادید)
    #
    # موافقتنامه همکاریهای گمرکی (1381- مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری در زمینه جهانگردی (1381 –مادرید)
    #
    # یادداشت تفاهم همکاری در زمینه استاندارد (1381- مادرید)
    #
    # بازبینی و امضای یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید (1382 –مادرید)
    #
    # موافقت‌نامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین جمهوری اسلامی ایران و اسپانیا (سال 1382 –مادرید)<ref>روابط دوجانبه ایران و اسپانیا - سفارت جمهوری اسلامی ایران - مادرید
    https://madrid.mfa.ir › viewpage › رو...</ref>.


    یادداشت تفاهم همکاری در زمینه استاندارد (1381- مادرید)
    == پانویس ==
     
    {{پانویس}}
    بازبینی و امضای یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید ( 1382 –مادرید)
     
    موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین جمهوری اسلامی ایران و اسپانیا ( سال 1382 –مادرید) <ref>روابط دوجانبه ایران و اسپانیا - سفارت جمهوری اسلامی ایران - مادرید
    https://madrid.mfa.ir › viewpage › رو...
    </ref>
     
    =پانویس=
    {{پانویس|2}}


    [[رده:کشورها]]
    [[رده:کشورها]]
     
    [[رده:کشورهای دارای جمعیت مسلمان]]
    [[رده: کشورهای دارای جمعیت مسلمان]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۵ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۳۲

    آندلس
    آندلس

    اَندُلُس بخشی از شبه جزیره ایبری در جنوب شرقی کشور پرتغال، در حاکمیت 800 ساله مسلمانان بوده است. در صدر اسلام، مسلمانان با گذشتن از تنگه جبل الطارق، فاصله کوتاه میان شمال آفریقا و اسپانیا را طی کردند و با فتح آن سرزمین، نام آندلس را بر آن نهادند. در طی قرن‌ها حکومت مسلمانان، آندلس پیشرفت‌های بسیاری کرد، بطوریکه به اعتقاد برخی پایه‌گذار رنسانس علمی در اروپا و عاملی برای ایجاد امپراتوری قدرتمند اسپانیا در قرون ۱۷- ۱۵ بود. در حال حاضر تعداد مسلمانانی که در اسپانیا زندگی می‌کنند یک میلیون نفر است که 10% از آنها اسپانیایی و باقی مسلمانان مهاجران کشور‌های اسلامی ‌می‌باشند. اسپانیا با نام رسمی پادشاهی اسپانیا، کشوری در جنوب غربی اروپا که در اواخر قرن نخست هجری به قلمرو اسلامی افزوده شد و اندلس نام گرفت و طی هشت قرن حضور مسلمانان در این منطقه، تمدن اسلامی در آن شکوفا شد. از اواسط قرن دوم هجری، تفکرات شیعی و جنبش‌های شیعی بر ضد امویان در اندلس شکل گرفت و در سال ۴۰۷ق، پس از سقوط امویان، دولت شیعی حمودیان در این منطقه برپا شد.

    مسلمانان به مدت ۷۸۱ سال (از سال ۷۱۱ تا ۱۴۹۲) بر اندلس و نقاط دیگر اسپانیا حکومت کردند. در این دوران تاریخ‌نگاری مسلمانان در اندلس رشد چشم‌گیری یافت، که اوج آن توسط خاندان رازی است. اندلس به عنوان یک حوزه یا حوزه‌های حکومتی، با موفقیت استانی از خلافت اموی را که توسط خلیفه ولید یکم آغاز شده بود، تشکیل داد. پایان حکومت مسلمانان بر اندلس همراه با تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید به منظور مسیحی کردن مسلمانان و اخراج مسلمانان اندلس به شمال آفریقا بود که با مقاومت ناکام مسلمانان همراه بود.

    منطقه جغرافیایی

    اندلس با داشتن ۵۰۵۹۹۲ کیلومتر مربع وسعت پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان است. اندلس تقریباً ۴۷۰۰۰ کیلومتر مربع کوچکتر از فرانسه و ۸۱۰۰۰ کیلومتر مربع بزرگتر از ایالت کالیفرنیا آمریکا است. قله آتش فشانی تید که در نزدیکی شهر تنریف در جزایر قناری قرار دارد با ارتفاع ۳۷۱۸ متر بلندترین نقطه کشور آندلس می‌باشد.

    آندلس بین مدار ۲۶ و ۴۴ درجه شمالی و نصف‌النهار ۵ و ۱۹ درجه شرقی قرار دارد.

    اندلس در غرب با پرتغال، در جنوب از طریق درون‌بومهایش در شمال آفریقا (سبته، ملیله و پنیون د ولس د لا گومرا) با مراکش و جبل‌الطارق (جز سرزمین‌های آن سوی دریاهای بریتانیا می‌باشد)، در شمال‌غرب در راستای کوه‌های پیرنه با فرانسه و شاهزاده نشین آندورا هم‌مرز می‌باشد. در امتداد کوه‌های پیرنه در ۱۶۰۰ متری مرز استان خرنای کاتالونیا شهر برون‌بوم ییویا درون خاک کشور فرانسه قرار دارد[۱].

    اقلیم کشور اسپانیا

    بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی سه اقلیم در اسپانیا وجود دارد:

    • اقلیم مدیترانه‌ای با تابستان‌های گرم و خشک. بر طبق رده‌بندی اقلیمی کوپن در صوزت از این نوع اقلیم بر ایبریا حکم‌فرماست: Csa و Csb.
    • اقلیم نیمه‌خشک که در ربع جنوبشرقی کشور به ویِژه در منطقه مورسیا و در دره ایبرو وجود دارد و برخلاف اقیلم مدیترانه‌ای فصل خشک پس از زمستان نیز ادامه دارد.
    • اقلیم اقیانوسی در شمال اسپانیا به ویژه در منطقه استان باسک، آستوریاس، کانتابریا و بخشی از گالیسیا حمکفرماست. برخلاف اقلیم مدیترانه‌ای در اقلیم اقیانوسی دما در زمستان و تابستان تحت تاثیر اقیانوس تغییر می‌کند و هیچ فصل خشکی وجود ندارد.

    افزون بر این اقلیم‌های اصلی زیر اقلیم‌های دیگری نیز وجود دارد مانند اقلیم آلپی در پیرنه و سییرا نوادا و اقلیم نیمه‌گرمسیری در جزایر قناری[۲].

    تقسیمات کشوری

    اندلس ۱۷ بخش خودمختار و دو شهر خودمختار دارد که هر دو گروه بالاترین درجه تقسیمات کشوری محسوب می‌شوند. از سوی دیگر کشور آندلس به ۵۰ استان نیز تقسیم شده است که به این ترتیب هر کدام از بخش‌های خودمختار خود به یک یا چند استان تقسیم گردیده‌اند. علاوه بر این هر استان به تعدادی شهرستان تقسیم شده است:

    1. مادرید
    2. بارسلونا
    3. والنسیا
    4. سویا
    5. ساراگوسا
    6. مالاگا
    7. مورسیا
    8. پالما د مایورکا
    9. لاس پالماس
    10. بیلبائو[۳].

    موقعیت جغرافیایی

    در منابع جغرافیایی مسلمانان، جزیره ‌اندلس به همه شبه جزیره ایبری یعنی اسپانیا و پرتغال فعلی و نیز اسپانیای در حاکمیت اسلامی اطلاق می‌شده است[۴]. و مرزهای آن از شرق و شمال به کشورهای روم، از جنوب به مدیترانه، و از غرب به اقیانوس مغربی ختم می‌شد[۵]اندلس در دوره حکومت مسلمانان به پنج ولایت تقسیم گردید و در هر ولایت حاکمی مستقل نصب شد.[۶].

    نام یونانی این منطقه، ایبریا و تلفظ رومی آن اسپانیا است[۷]. شبه جزیره ایبری در جنوب غربی اروپا و شامل اسپانیا و پرتغال بوده و با کوه‌های پیرنه از بقیه اروپا و با تنگه جبل الطارق از آفریقای شمالی جدا شده است[۸]. اندلس امروزه بزرگ‌ترین استان اسپانیا و از نظر تقسیمات کشوری شامل هشت شهرِ المریه (المریا)، قادش (کادیز)، قرطبه (کردوبا)، غرناطه (گرانادا)، ولبه (اوئلوا)، جیان (خائن)، مالقه (مالاگا)، و اشبیلیه (سیویل) است[۹]. اکنون یک میلیون تن مسلمان در اسپانیا زندگی می‌کنند که از این شمار، 10% اسپانیایی و بقیه ‌مهاجرانی از کشورهای اسلامی به‌ویژه آفریقا هستند. مسلمانان حدود 50 مسجد دارند[۱۰].

    آب و هوا

    آب‌وهوا در قسمت شمالی کشور اسپانیا معتدل بوده و بخش مرکزی، جنوبی و شرقی دارای آب و هوای مدیترانه‌ای است. آب‌وهوای اسپانیا در فصل بهار دارای آب‌وهوای بسیار ملایم و خنکی دارد اما در تابستان‌ها آب‌وهوای بسیار گرم و خشک می‌شوید[۱۱].

    زبان، نژاد، مذهب و فرهنگ

    زبان رسمی این کشور اسپانیایی است. نژاد جمعیت اسپانیا در ترکیبی از بومیان شبه جزیره ایبریا و فاتحان این شبه جزیره است. اقوام و نژادهای غیر بومی، عبارتند از: رومن‌ها، اقوام مدیترانه ای، سوبی، وندالز، ویزیگوت‌ها و اقوام تتونیک علاوه بر این، یهودیان نیز در این سرزمین ساکن شده‌اند.

    ۹۷ درصد جمعیت اسپانیا مسیحی هستند. از این نظر، اسپانیا بعد از ایتالیا بیشترین میزان کاتولیک‌ها را دارد. تعدادی مراکز و جوامع اسلامی نیز در آن تأسیس شده است. گروه‌های کوچک پروتستان، یهودی و مسلمان از دیگر اقلیت‌های مذهبی این سرزمین است. درباره فرهنگ اسپانیا آن‌چه حائز اهمیت است نقش مذهب، در تاریخ و زندگی مردم این کشور نیز می‌باشد. زندگی مردم اسپانیا با گذشت زمان به مرور دچار دگرگونی‌های بسیاری شده است. اسپانیایی‌ها مردمانی سخت کوش و زحمت کش و خانواده دوست و اهل مراوده و دوستی می‌باشند[۱۲].

    اقتصاد اسپانیا

    کشور اسپانیا پنجمین اقتصاد بزرگ در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود و در بین اقتصادهای حوزه یورو نیز رتبه 4 را دارد و به طور کلی رتبه 14 اقتصادی در دنیا را به خود اختصاص داده است. مبرهن است که کشور اسپانیا یک کشور بسیار قدرتمند در زمینه اقتصادی محسوب می‌شود و گردش مالی وسیعی در سطح جهانی را به خود اختصاص داده است. پایه‌های قوی این کشور در زمینه صنعت و تنوعی که دارد سبب شده است که رتبه بالایی در زمینه اقتصادی داشته باشد. به طور کلی این کشور یکی از بزرگ‌ترین مقصدهای جذب توریست نیز محسوب می‌شود و مشخص است که یکی از رکن‌های مهم درآمدزایی نیز صنعت گردشگری در کشور اسپانیا خواهد بود.

    در سال 2008 بحران مالی کل اروپا را فراگرفت که کشور اسپانیا نیز تحت تأثیر این بحران بود، اما به طور کلی در سال 2014 این کشور توانسته فعالیت‌های تولید وساخت و ساز خود را افزایش دهد به طوری‌که نظام‌های بانکی در این کشور، گردش مالی‌های گسترده‌ایرا فراهم ساختند و امروزه یکی از بهترین اقتصادهای دنیا محسوب می‌شود.

    میزان رشد اقتصادی کشور اسپانیا در سال 2018 در حدود 2.7 درصد بیشتر از سال‌های قبل بوده است. به طور دقیق تر می‌توان بررسی نمود که ساختار اقتصادی این کشور بر خدمات استوار است، به طوری که در بخش‌های صنعتی و انرژی توانسته رشد خوبی داشته باشد. این کشور در بخش مسکن و ساخت و سازهای عمرانی از کشورهای قدر دنیا پیشی گرفته است. در نظر داشته باشید که ساخت و سازهای مسکن نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی کشور اسپانیا به خود اختصاص داد.

    این کشور توانسته در بخش خدمات بیش از 75 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص دهد که رقم قابل توجهی است. در نظر داشته باشید که سیستم‌های خدمات در کشور اسپانیا بسیار پیشرفته دیده می‌شود، به طوریکه توریسم یکی از بخش‌های مهم و زیر‌مجموعه درآمدزایی در این کشور بوده و رشد 10 درصد به نسبت سال‌های قبل داشته است. در نظر داشته باشید که در سال 2016 بیش از 80 میلیون توریست وارد این کشور شده‌اند که این ارقام نشان می‌دهد کشور اسپانیا یک کشور بسیار مدرن و عالی برای گردشگری و یک کشور بسیار استاندارد در زمینه کار و زندگی محسوب می‌شود. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد کشور اسپانیا در سال 2020 رشد 29 درصد خواهد داشت. نرخ یورو کشور اسپانیا بسیار ارزشمند است به طوری که تغییر قیمت یورو کشور اسپانیا بر طبق استاندارد جهانی است[۱۳].

    ساختار آموزشی اسپانیا

    مطابق قانون عمومی تحصیلات عمومی مصوب سال1970، مراحل تحصیلی درکشور پادشاهی اسپانیا به شرح ذیل تنظیم گردیده است:

    • مقطع پیش دبستانی که خود از دوره مهدکودک ویزه کودکان رده‌های سنی5-2سال و دوره آمادگی ویزه کودکان رده‌های سنی 5-4سال متشکل می‌گردد.
    • آموزش پایه که برای کودکان رده‌های سنی13-6سال برنامه‌ریزی شده و به دو بخش الف: بخش ویزه دانش‌آموزان رده‌های سنی10-6سال ب: بخش ویزه دانش‌آموزان رده‌های سنی13-11سال مشتمل می‌گردد. شایان ذکر است که تحصیلات پایه در مدارس دولتی و خصوصی رایگان و اجباری است.
    • مقطع آموزش متوسطه که مدت زمان3سال به طول انجامیده و به دانش‌آموزان رده‌های سنی16-14سال ارائه می‌گردد. پس ازگذراندن این دوره، دانش‌آموزان ملزم به گذراندن دورة یک‌ساله پیش دانشگاهی می‌باشند که درصورت توفیق در آن ازمجوز حضوردر دانشگاه‌ها برخوردار می‌گردند.
    • آموزش عالی که خود بر سه مرحله اساسی مشتمل می‌گردد. در مرحلة نخست دانش جویان طی سه سال به درجة دیپلماتورا (کاردانی) نایل می‌آیند در مرحلة دوم دانش جویان طی دوره آموزش تخصصی دو ساله به اخذ مدرک کارشناسی نائل آمده وغالبا به عنوان مهندس و یا معلم به فعالیت می‌پردازند. در مرحله سوم دانشجویان ملزم به دفاع از تز(رساله) تخصصی خود جهت احراز درجة دکتری می‌باشند[۱۴].

    جشن‌ها و تعطیلات و فستیوال‌های کشور اسپانیا

    تعطیلات اصلی اسپانیا سه یا ۴ هفته در ژوئیه و آگوست است. تعطیلات رسمی، عبارتند:

    1. سال نو:اول ژانویه (۱۱ دی)
    3. روز سه پادشاه مقدس: ۶ ژانویه (۱۶ دی)
    5. جشن سن خوزه ۱۹:(San Jose) مارسی (۲۹ اسفند)
    7. روز کارگر: اول می‌(۱۱اردیبهشت)
    9. جمعه خوب: متغیر روز سانتیاگو: ۲۵ جولای (۳ مرداد)
    11. روز ملی (سالگرد رسیدن کریستوف کلمب به آمریکا): ۱۲ اکتبر (۲۰ مهر)
    13. روز قدیسین: اولی نوامبر (۰ ۱ آبان)
    15. روز تأسیس: ۶ دسامبر (۱۵ آذر) روز کریسمس: ۲۵ دسامبر (۴ دی)
    17. پذیرش حضرت مریم: ۸ دسامبر (۱۷ اذر)[۱۵].

    تاریخ سیاسی

    فینیقی‌ها در حدود سال 1200ق. م. برای گسترش بازرگانی خود، وارد شبه جزیره ایبری شدند و به‌تدریج بر منطقه یونان چیره گشتند. در حدود850ق. م. کارتاژها جنوب ‌اندلس را تصرف کردند و بعدها میان آنان و رومیان نبردهایی رخ داد که موجب شد رومیان بتوانند تا 409 م. بر ‌اندلس فرمانروایی کنند. هجوم قبایل بربر و ضعف رومیان و آمدن طوایف واندال و ویزیگُوت‌ها از کوه‌های پیرنِه باعث انقراض حکومت رومیان بر ‌اندلس شد.

    ویزیگوت‌ها توانستند تا اوایل قرن هشتم م. که مسلمانان وارد ‌اندلس شدند، بر این سرزمین تسلط یابند[۱۶]. هم‌زمان با آمدن مسلمانان، ‌اندلس از هر جهت دچار ناتوانی بود و ساختار اداری بیماری داشت و هرکس که می‌توانست، بر دیگران ستم می‌کرد[۱۷]. سرزمین ‌اندلس از قدیم به داشتن معادن[۱۸]، محصولات زراعی و تجارت شکوفا شهرت داشت و همین عامل اصلی هجوم اقوام بیگانه به این سرزمین‌های دور بوده است[۱۹]. برخی باور دارند که مسلمانان نه برای سلطه بر دارایی ‌اندلس، بلکه به قصد رهایی اقوام دیگر از جهالت و بردگی و برای گسترش جهاد اسلامی و نبرد در راه خدا، ‌اندلس را فتح کردند و تاکید بر عامل و انگیزه مادی، ساخته پندار خاورشناسان است[۲۰]. در منابع، فتح مغرب اسلامی تا هنگام فتح ‌اندلس، به‌صورت تدریجی و در هشت مرحله وصف شده که در هر مرحله، بخشی از سرزمین‌ها به تصرف مسلمانان درمی‌آمد تا این‌که فتح ‌اندلس، این فتوحات را کامل کرد[۲۱].

    به سال 92 ق. موسی بن نُصَیر، حاکم اِفریقیه، سپاهی به فرماندهی غلام خود، طارق بن زیاد، روانه ‌اندلس کرد. طارق با همکاری و حمایت شورشیان مخالف ویزیگوت‌ها، توانست به آسانی پاره‌ای از شهرهای ‌اندلس را تصرف نماید و به‌سوی شمال رود و در کمتر از یک سال همه مناطق ‌اندلس را تسخیر کند[۲۲]. موسی بن نصیر در 93 ق. از جبل طارق گذشت و به شمال شبه جزیره ایبری رفت و راهی طُلَیطُله شد و طارق به استقبالش آمد. موسی بن نصیر نبردهایی فراوان با اروپاییان به‌ویژه فرانسویان کرد و پیروزی‌های بزرگی نصیب مسلمانان نمود[۲۳]. او دژهای ‌اندلس را مستحکم کرد و فرزندش را به جای خویش گماشت[۲۴]. آن‌گاه که سلیمان بن عبدالملک به خلافت رسید، موسی بن نصیر را زندانی و جریمه کرد و فرمان داد فرزندش را به قتل برسانند.

    در این دوره، ‌اندلس بخشی از ولایت افریقیه در قلمرو خلافت دمشق بود و حاکمان آن‌جا را والیان افریقیه (تونس فعلی) که در قیروان اقامت داشتند، تعیین می‌کردند. در نصب والیان، از سیاستی ویژه پیروی می‌شد و هیچ‌گاه حکومت با دوام به این والیان سپرده نمی‌ش[۲۵]. به سال 100 ق. عمر بن عبدالعزیز، سَمح بن مالک خُولانی را که در کشورداری و جنگاوری شهرت داشت، به امارت ‌اندلس برگزید. سمح خولانی اصلاحات عمرانی و مالی در ‌اندلس صورت داد و سرکشان را مهار کرد و فتوحات را ادامه داد و تا جنوب فرانسه پیش رفت[۲۶]. او نخستین کسی بود که قرطبه را به پایتختی برگزید. تا سده پنجم ق. این شهر هم‌چنان پایتخت بود[۲۷].

    احزاب سیاسی

    سابقه حزب‌گرائی در اسپانیا به ربع آخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. در حال حاضر در این کشور حدود یکصد حزب ملی و منطقه‌ای و تشکل سیاسی بزرگ و کوچک (از راست افراطی تا چپ تندرو) وجود دارد.

    احزاب عمده و مهم کشور و احزاب مهم منطقه‌ای اسپانیا عبارتند از:

    حزب سوسیالیست کارگری اسپانیا(حاکم (PSOE) Partido Socialista Obrero Espanol

    این حزب چپ‌گرا در ربـع آخـر قـرن نوزدهم با اعتقـادات مارکسیستـی و بصــورت غیـر علنـی تاسیس شد و در سـال 1888 و با برگزاری نخستین کنگره خود اعلام موجودیت نمود. دردوران جمهوری دوم اسپانیـا (1931-39)کـه بـخشـی از آن را دوره جنگ‌هـای داخلی (سال‎های1936-39) تشکیل می‌داد و طی آن، بخش‌هائی از اسپـانیـا بطـور متـغیـر در دست ناسیونالیست‌ها وجمهوری خواهان بود، در ساختار حکومـت جمهوری نقش اساسـی داشت.

    با پیروزی ناسیونالیست‌ها، حزب سوسیالیست همانند بسیاری ازدوران حیات سیاسـی خود، به فعالیت درتبعید روی آورده است. این حزب در ربع آخر قرن بیستم و بدنبال استقرار دموکراسی در اسپانیا، با شروع فعالیت علنی مجـدد خود در این کشـور، در مواضع سیـاسی خود تجدید نـظر نموده و ایدئولوژی مارکسیستی و طرفـداری از ایجـاد حکـومت جمهوری را رسمـاً کنـارگذاشت. حزب سوسیالیست با پیروزی در انتخابات سراسری سال1982 تشکیل حکومت داد و فیلیپ گونزالس نخست‌وزیر، با تجدید پیروزی سوسیالیست‌ها درانتخابات سال‌های 1986، 1989 و 1992، حکومت خود را بمدت 14 سال تداوم بخشید. سوسیالیست‌ها با شکست در انتخابات سراسری سال 1996، دولت را بـه حزب مردمی واگـذار کردند. این حزب توانست باردیگر در 24 اسفند 1382(14مارس2004) در انتخابات عمومی (که 3 روز بعد از وقوع انفجارات تروریستی در راه آهن مادرید) به پیروزی دست یابد.

    حزب مردمی (PP) Partido Popular

    این حزب محافظه‌کار در سال 1976 از اتحاد 7 گروه کوچک سیاسی دست راستی و با نام “ پیمان مردمی ” به رهبری مانوئل فراگا (از وزرای دوران ژنرال فرانکو) تاًسیس گردید. نام این تشـکل سیاسـی در سال 1989 به “حزب مردمی” تغییر یافت. خوزه ماریا آثنار در سال 1990 بعنوان دبیرکل این حزب انتخاب گردیـد و فراگا عنوان افتخاری رهبـری حـزب را برگزید. بعد از کناره‌گیری آثنار از ریاست و دبیرکلی حزب، آقای ماریانو راخوی سمت‌های مذکور را برعهده گرفت. این حزب در انتخابات سراسری سال 1996 و مارس 2000 با کسب بیشترین آراء به پیروزی رسید و آثنار دو دوره ریاست دولت را برعهده داشت. بدنبال انتخابات 24 اسنفد 1382(14مارس2004) این حزب در انتخابات شکست خورد و ریاست دولت را به حزب سوسیالیست واگذار کردومتعاقب آن درنشست پانزدهم حزب درشهریورماه 1383راخوی بجای آثناربه ریاست ورهبری حزب انتخاب شد.

    حزب اتحاد و همگرائی (CiU) Convergencia I Union

    این حزب منطقه‌ایکه حزب ناسیونالیست‌های ایالت کاتالونیا محسوب می‌شود، در سال 1979 از ائتـلاف دو حزب “ همگرائی دموکراتیـک ” و “ اتحـاد دموکراتیک کاتالونیا ” کـه بـه ترتیب در سـالهای 1974 و 1930 تاًسیس شـده اند و با ایـده ناسیونالیسم میانه رو بوجود آمد. حزب اتحاد و همگرائی که تا سال 2003 بصورت متوالی دولت محلی ایالت کاتالونیا را در اختیار داشت در انتخابات ایالتی 16 نوامبر 2003 نتوانست اکثریت لازم را بدست آورد و حزب سوسیالیست در ائتلاف با حزب چپ جمهوری خواه کاتالونیا و چپ متحد ریاست ایالت را برعهده گرفت. این موضوع در انتخابات ایالتی در اول نوامبر 2006 مجددا تکرار شد و حزب حزب اتحاد و همگرائی (CiU) Convergencia I Union علی‌رغم کسب اکثریت نتوانست دولت را در اختیار بگیرد و حزب دوم یعنی حزب سوسیالیست در ائتلاف با حزب چپ جمهوری خواه کاتالونیا و چپ متحد ریاست ایالت را برعهده گرفت. این حزب در انتخابات عمومی 24 اسفند 1382(14مارس2004) 10کرسی در کنگره نمایندگان بدست آورد که نسبت به دوره قبل پنج کرسی کمتر می‌باشد. در دوره قانونگزاری 1996-2000 کـه حزب مردمی برای نیل به اکثریت قوی تر نیاز به ائتلاف پارلمانی داشت، با این حزب ائتلاف نمود.

    حزب چپ متحد (iu) Izquierda Unida

    این تشکل سیـاسـی در سـال 1993 از اتحاد احزاب مختلف کمونیست و چپ گـرا تشکیـل گردید. حزب کمونیست اسپـانیا کـه اصلی‌ترین واحد سیـاسی این اتحاد شمرده می‌شود خود در سـال 1920 تشکیـل شد و در جمهوری دوم اسپانیا همراه با سوسیالیست‌ها درحکومت جمهوری نقش فعالی داشت. حزب کمونیست در دوران حیات سیـاسـی خود منجمـله پس از تسلط ناسیـونالیست‌ها در پایان جنگ‌های داخلی، فعـالیت مخـفی و محـدود داشت و پس از آزادی فعـالیت احزاب سیـاسی حسب قانون اساسی مصوب 1978، به فعالیت علنی مجدد پرداخت. چپ متحده به تدریج اهمیت خود را از دست می‌دهد به طوری که در آخرین انتخابات سراسری(14مارس2004) تنها 5 کرسی در کنگره نمایندگان کسب نمود.

    حزب ناسیونالیست باسک (PNV)Partido Nacionalisto Vasco

    این حزب که در سال 1895 با ایدئولوژی ناسیونالیستی و کاتولیکی تاسیس شد قدیمی‌ترین حزب منطقه‌ایاسپانیا است. این حزب در جمهوری دوم اسپانیا تشکیل دولت جمهوری خود مختار باسک را تصویب نمود. حزب مذکور از بیست سال قبل دولت محلی ایالت باسک را (در مواردی با ائتلاف با احزاب ناسیونالیست کوچک منطقـه) در دسـت دارد و هماننــد ناسیـونالیست‌های کاتـالان در انتخابات سـراسـری نیز شرکت می‌کنـد و هر چنـد در دوره‌های اخیر کرسی‌های این حزب در کنگره نمایندگان تقلیل یافته است ولی در انتخابات پارلمانی در این ایالت که در مورخ1384/1/28 (2005/4/17) انجام شد، حزب ناسیـونالیست باسک (ملی‌گرای باسک PNV) با کسب 38/6 درصد آراء 29 کرسی بدست آورد که نسبت به دوره قبل4 کرسی را از دست داد و با ائتلاف با حزب کمونیست سرزمین من توانست مجددا ریاست ایالت باسک را بعهده گیرد.. در این انتخابات حزب سوسیالیست توانست 18 کرسی و حزب مردمی 15 که 4 کرسی را نسبت به دوره قبل از دست داد و حزب تازه تاسیس کمونیست سرزمین من(EHAK)که برای اولین بار در انتخابات شرکت می‌کرد توانست 9 کرسی را بدست آورد. این حزب از سوی حزب مردمی متهم به ارتباط نزدیک و همکاری با اتا می‌باشد. حزب ملی‌گرای باسک PNV در حال حاضر 7 کرسی در کنگره نمایندگان و 7 کرسی در سنای اسپانیا دارد.

    گروه مستقل مجمع الجزایر قناری (AIC) Agrupacion Independiente Canarias

    این حزب منطقـه‌ایدر اوائل سال 1986 با ائتلاف شش گروه سیاسی کوچک منطقـه تشکیـل گردیـد. ریاست تشکل بصـورت دوره‌ایبـر عهـده هر یـک از شرکای شش گانه است. در دوره‌های گذشته کنگره، این گروه گر‌چه معمولا یک کرسی در اختیار داشته، ولی به لحاظ اینکه سوسیالیست‌ها از همین یک رای برای کسب اکثریت لازم بهره جستند دارای اعتباری گردید. این گروه ایدئولوژی ناسیـونالیسم منطقـه را دنبال می‌کند و گویا در گذشتـه داعیـه‌های بیشتری تا حد جدائی از اسپانیا داشته است. گروه مذکور در دوره هشتم قانونگزاری 3 نماینده در کنگره نمایندگان و 4 سناتور دارد[۲۸].

    اندلس (اسلامی)

    اندلس (عربی: الأندلس) نامی عربی است که به بخش‌هایی از شبه جزیره ایبری و سپتیمانیا که توسط مسلمانان عرب و اهل شمال آفریقا در زمان‌های متعددی در دورهٔ زمانی بین ۷۱۱ و ۱۴۹۲ میلادی داده شده‌است[۲۹].

    اندلس پس از فتح شدن، به پنج ناحیه حکومتی متناظر با اندلوسیا، گالیسیا و پرتغال، کاستیل و لئون، آراگون و کاتالونیا و سپتیمانیا تقسیم شده بود. اندلس به عنوان یک حوزه یا حوزه‌های حکومتی، با موفقیت استانی از خلافت اموی را که توسط خلیفه ولید یکم آغاز شده بود، تشکیل داد[۳۰].

    پایان حکومت مسلمانان بر اندلس همراه با تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید به منظور مسیحی کردن مسلمانان و اخراج مسلمانان اندلس به شمال آفریقا بود که با مقاومت ناکام مسلمانان همراه بود[۳۱].

    اندیشمندان اندلسی

    ابن ماجه

    ابن ماجه در حدود سال ۴۷۸ قمری در سرقسطه متولد شد و مدت بیست سال در دولت مرابطین وزیر بود، او به طبابت اشتغال داشت. مهم‌ترین اثر سیاسی او کتاب مشهور تدبیر المتوحد است، او در سال ۵۳۳ با زهر کشته شد.

    ابن طفیل

    ابن طفیل حدود سال ۵۰۰ در منطقه آش (نزدیک غرناطه) متولد شد، او نیز در دولت موحدین وزیر بود و به طبابت نیز اشتغال داشت؛ اثر فلسفی باقی‌مانده از او رساله حی بن یقطان است[۳۲].

    ابن رشد

    ابن رشد نیز در سال ۵۲۰ قمری در قرطبه آندلس به دنیا آمد و در سال ۵۶۳ به سِمَت قاضی اشبیلیه و قاضی جماعت قرطبه منصوب شد. او در علوم سه‌گانه شریعت، فلسفه و پزشکی تبحر داشت و در سال ۵۹۵ قمری درگذشت. ابن‌عربی (عارف شهیر مراکشی) نیز در مجلس بزرگ‌داشت او حضور داشت، اندیشه‌های ابن رشد به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و تحت نام «ابن رشدگرایی اروپایی» یا «آکونیسیم جدید» دست‌مایه نهضت فکری جدید و رنسانس اروپا گردید[۳۳].

    تمدن، فرهنگ و علوم‌اسلامی اندلس

    در ‌اندلس تمدنی شکوفا سر برآورد که سابقه نداشت. ویژگی این تمدن، تسامح و مدارای فرهنگی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز بود. در برابر، ارباب کلیسا همواره در گسترش نفرت و دشمنی کوشیدند و از هر وسیله بهره بردند تا مسلمانان را از دین و فرهنگ و سنت خود بیرون کنند[۳۴]. از قرن اول ق. کسانی از ‌اندلس به بخارا و از بغداد به قرطبه می‌رفتند. در این زمینه، از یک فقیه ‌اندلسی به نام اسعدالخیر انصاری ‌اندلسی (درگذشت 541ق.) یاد می‌کنند که چون به سرزمین دوردست چین سفر کرد، به عنوان «چینی» شهرت یافت[۳۵].

    مذهب رسمی در ‌اندلس، مالکی بود که از اواخر سده دوم ق. از روزگار عبدالرحمن داخل تثبیت یافت[۳۶]. زمینه رشد این مکتب فقهی، بیشتر مربوط به شاگردان یا استادانی بود که هواداری از مذهب مالکی را رواج دادند و تبدیل به مذهب غالب کردند[۳۷].

    در قرن دوم ق. دانش‌های اسلامی که در شرق گسترش و تکامل یافته بود، به ‌اندلس نفوذ کرد. در حدیث، تفسیر و علوم قرآنی به‌ویژه در قرائت، ‌گرایش به دانش مردم مدینه بود و روایت وَرش، راوی مصری نافع، مورد توجه ‌اندلسیان بود. قرائت نافع تا پایان سده چهارم ق. در ‌اندلس غلبه داشت. محمد بن عمر خیرون معافری نخستین کسی بود که در قرائت نافع پژوهش کرد. او به مکه آمد و حج نیز به جا آورد.[۳۸] در حوزه عرفان، فلسفه، کلام و دیگر علوم عقلی، متفکرانی بزرگ مانند ابن مَسره (درگذشت 319ق.)، ابن جَبیرول (درگذشت 450ق.)، ابن حَزم ‌اندلسی (درگذشت 456ق.)، ابن باجه (درگذشت 533ق.)، ابن طُفَیل (درگذشت 581ق.)، ابن رُشْد قرطبی (درگذشت 595ق.)، و ابن سَبعین (درگذشت 669ق.) برخاستند و در رشد و تحول علوم عقلی نقش ایفا کردند. در عرفان نظری،ابن‌عربی (درگذشت 638ق.) شخصیتی ممتاز و بنیان‌‌گذار است. او مدتی مجاور مکه شد و کتاب الفتوحات المکیه او محصول این دوران است.[۳۹] در ‌اندلس، علوم عقلی به افول و انحطاط دچار شده بود[۴۰].

    در دانش نجوم، ‌اندلسیان به انتقاد از هیات بطلمیوسی پرداختند و هیاتی جدید پیشنهاد کردند. تاثیر غیرمستقیم نجوم اسلامی ‌اندلس بر دیدگاه‌های اروپاییانی چون کپرنیک و کپْلر و گالیله، موجب انقلاب در این دانش شد[۴۱]. مسلمانان ‌اندلس در علوم و فنون گوناگون از ریاضی و جبر، ستاره‌شناسی، علوم طبیعی، مکانیک و پزشکی تا هنر و زیبایی‌شناسی پیشرفت کردند و آثاری مهم نگاشتند[۴۲]. در داروشناسی، ابن وافد، غافِقی، ادریسی جغرافی‌دان، اشبیلی و ابن بیطار، در تحولات این دانش اثر گذاشتند. با این‌که دانش ستاره‌شناسی رونقی گسترده یافت، در ریاضیات تنها همان بخش که به مسائل ارث مربوط بود، رواج گرفت[۴۳].

    دانش تاریخ در ‌اندلس از همان قرن‌های نخستین مورد توجه بود. از عبدالملک بن حبیب مِرداسی قرطبی (درگذشت 239ق.) که حج ‌گزارد و به مدینه نزد مالک بن انس آمد، به‌عنوان نخستین تاریخ‌نگار ‌اندلس یاد کرده‌اند[۴۴]. تاریخ‌نگاری در نیمه دوم قرن پنجم ق. در ‌اندلس به اوج رسید و گروهی از بزرگ‌‌ترین تاریخ‌نگاران ‌اندلسی تدوین تاریخ را به کمال رساندند. واپسین تاریخ‌نگار بزرگ ‌اندلس، لسان‌الدین ابن خطیب (درگذشت 776ق.) نگارنده الاحاطة فی اخبار غرناطه است.[۴۵] عرب‌های ‌اندلس با وجود بیم از اقیانوس اطلس که در خاطرشان به دریای خوفناک ظلمات پیوسته بود، در کار اکتشاف آن کوشش بسیار کردند[۴۶].

    سبکی ویژه در شعرسرایی موسوم به مُوَشَّحات با تنوعاتش در ‌اندلس شکل گرفت و رشد یافت. دلبستگی ادیبان و دانشوران ‌اندلس به مشرق، افزون بر شوق زیارت حرمین، به این دلیل نیز بود که ‌اندلسیان در ادبیات و فرهنگ، تابع شرق بودند و راه و رسم شرقیان را در نوشتن و گفتن پی‌گیری می‌کردند[۴۷].

    خلیفه اموی، حکم دوم، در قرطبه کتابخانه‌ای بزرگ بنیاد نهاد که حدود 000/400 جلد کتاب داشت. در دوران اموی در غَرناطه، 70 کتابخانه عمومی وجود داشت. در کتابخانه سلطان مراکش که هنگام عزیمت از ‌اندلس آن را در یک کشتی به مقصد فرستاد و در راه به دست دزدان دریایی افتاد، 000/300 تا 000/400 کتاب بود. همین کتاب‌ها به دست فیلیپ سوم پادشاه اسپانیا افتاد و هسته اصلی کتابخانه معروف اسکوریال شد[۴۸].

    عوامل شکست اندلس

    لاین پل مستشرق انگلیسی می‌نویسد: اسپانیا 8 قرن در دست مسلمانان بود، و نور تمدن آن اروپا را نورانی ساخته بود...علوم و ادب و صنعت فقط در همین سرزمین اروپایی رونق داشت، و از این رهگذر بود که علوم ریاضی، فلکی، گیاه‌شناسی، تاریخ، فلسفه و قانونگذاری، فقط در اسپانیای اسلامی تکمیل شده ونتیجه داده بود. (غزالی، اسلام وبلاهای نوین) از بین رفتن هر حکومت و تمدنی در طول تاریخ، علل واسبابی دارد، و غروب آفتاب حکومت و تمدن بزرگ اسلامی در اندلس نیز از این قاعده مستثنی نیست.

    قرآن کریم در سوره آل عمران آیه 137می‌فرماید: پیش از شما، سنت‌ها و قوانینی وجود داشت (که هر قومی طبق اعمال و صفات خود سرنوشتهایی پیدا کردند که شما نیز همانند آن را خواهید داشت) پس در روی زمین سیر وسفر کنید و ببینید سرانجام تکذیب کنندگان (آیات خدا) چگونه بود.

    به طور محوری می‌توان عوامل شکست مسلمانان در اندلس را این گونه جمع‌بندی کرد:

    1. تلاش پیگیر حکومت‏های محلی مسیحیان در سرنگونی حکومت اسلامی اندلس: این حکومت‏‌های محلی در اثر غفلت مسلمانان با پشتیبانی کلیسا شکل گرفتند و رفته رفته سرزمین‏های مسلمانان را باز پس گرفتند.
    3. حمایت پاپ و کلیسا از جنبش‏های ضداسلامی اندلس و پیوند دادن مسئله اندلس به حیثیت مذهبی مسیحیان و بسیج کردن نیروهای مذهبی برای این کار.
    5. اختلاف‏های داخلی حاکمان مسلمان و دامن زدن دست نشانده‏های مسیحی به آن.
    7. تجزیه‏ حکومت یگانه‏ اسلامی اندلس به دولت‏‌های کوچک و ضعیف. این سیاست در اثر هوای نفس و خوی مقام خواهی برخی سران مسلمان و در نتیجه تضعیف قدرت دفاعی مسلمانان صورت گرفت.
    9. رقابت حاکمان مسلمان برای برتری جویی بر هم‌کیشان خود، که به ناتوانی روزافزون قدرت نظامی و دفاعی آنان انجامید.
    11. پشتیبانی نکردن جدّی و مؤثر حکومت‏های اسلامی مرکزی و آفریقا از حکومت‌‏های ضعیف شده‏ اندلس.
    13. خیانت کردن وزیران و زمامداران ترسو و دین فروش.
    15. نژادپرستی عرب‏‌ها و کوچک شمردن مسلمانان دیگر مانند بربرها و افراد بومی اندلس که به بروز شکاف و چنددستگی در صف‏های واحد مسلمانان انجامید.
    17. نفوذ مشاوران و افسران ارشد نظامی مسیحی در ارتش مسلمانان.
    19. کم توجهی مسلمانان به امور فرهنگی که به رکود دانشگاه‏‌های مسلمانان منجر شد و جوانان به آموزشگاه‌های مسیحی روی آوردند و سرانجام در فرهنگ مبتذل بیگانه حل شدند.
    21. فروش باغ‏‌ها و زمین‌‏های کشاورزی به مسیحیان که به نفوذ و حضور هرچه بیشتر مسیحیان در جامعه مسلمانان انجامید.
    23. غفلت و کم کاری مسلمانان در بازرگانی و تجارت که در نتیجه افسار مسلمانان را به عنوان اهرم فشاری در دست مسیحیان گذارد.
    25. آزادی افسار گسیخته‏ جوانان در مسایل اخلاقی که سرانجام بدنه‏ فعال حکومت اسلامی را درمنجلاب فساد غوطه ور کرد.
    27. گستردن دام‏های شراب خوارگی و میگساری در میان جوانان.
    29. نبودن محیط‏‌های سالم تفریحی و آموزشی برای جوانان و دانشجویان مسلمان.
    31. دنیازدگیِ دوران صلح و حاکم شدن روحیه‏ بی‌تفاوتی و راحت‏ طلبی در مردم.
    33. عدم نظارت بر کار روحانیون و مبشران مسیحی، که به شکل توریست و استاد دانشگاه و معلم و تاجر و غیره، آزادانه در حقیقت جاسوس کلیسا بودند.
    35. حضور کمرنگ فقیهان و عالمان مسلمان در نقش آفرینی آنان در جلوگیری از کج‏روی‏های جوانان[۴۹].

    مذاهب اسلامی در اندلس (اسپانیا)

    مذهب مالکی

    مردم اندلس در ابتدا مانند مردم شام، پیرو فقه ابوبکر اوزاعی بودند؛ اما پس از مدتی به مذهب مالکی گرویدند. بنابر نظر برخی، ساده بودن فقه مالکی، سبب گسترش فقه مالکی در اندلس است. به نظر برخی دیگر، علت گسترش فقه مالکی دراندلس، فتوای مالک بن انس ـ پیشوای مذهب مالکی ـ به خلع منصور عباسی از خلافت بود. فرمانروایان اموی اندلس نیز به پاس این فتوا، مذهب مالکی را در اندلس گسترش دادند. بنابراین، می‌توان گفت از ابتدای تشکیل حکومت امویان در اندلس (138 ه. ق) مذهب مالکی در اندلس گسترش یافت.

    شاگردان مالک، نخستین فقیهانی بودند که مذهب مالکی را در مصر، مغرب و اندلس گسترش دادند. زیاد بن عبدالرحمن، نخستین فقیه مالکی است که این مذهب را در اندلس مطرح ساخت.

    هشام بن عبدالرحمن که در سال‌های 172 ـ 180 ه. ق در اندلس حکومت می‌کرد از مذهب مالکی پشتیبانی کرد و موجب گسترش این مذهب در اندلس شد. لازم به ذکر است که «مالک» هم عصر این حاکم اموی بود.

    فقیه مالکی دیگری که نقش بسیاری در گسترش مذهب مالکی در اندلس داشت، یحیی بن یحیی لیثی، مشهورترین راوی کتاب موطأ مالک است که در دوره حکومت حکم بن هشام (180 ـ 207) می‌زیست و نفوذ فوق‌العاده‌ایبر حاکم داشت و سبب شد نظام قضایی اندلس بر پایه مذهب مالکی استوار شود؛ تا آنجا که مقدسی، جغرافی نویس مشهور، درباره قاضیهای اندلس می‌نویسد: تنها مستند آنان در قضاوتشان، قرآن و موطأ است. در سال 220 در دوره حکومت حَکَم اول، مذهب مالکی به عنوان مذهب رسمی اندلس شناخته شد.

    مذهب ظاهری

    در سال 272 ه. ق مذهب ظاهری توسط عبدالله بن قاسم در اندلس رواج یافت. در سال‌های 580 ـ 595 یعقوب منصور، حاکم دولت موحدون، از مذهب ظاهری حمایت کرد که سبب گسترش این مذهب در اندلس شد.

    مذهب شافعی

    در نیمه دوم قرن سوم در زمان حکومت امیر محمد اول (238 ـ 273 ه. ق) مذهب شافعی توسط «قاسم بن محمد بن سیّار» به اندلس راه یافت. وی چون مورد علاقه حاکم بود، توانست بدون هیچ گزندی از سوی فقیهان مالکی، به تدریس فقه شافعی در مسجد جامع شهر «قرطبه» بپردازد و فقه شافعی را در اندلس گسترش دهد.

    دوره اصلاحات

    از نیمه قرن چهارم تا نیمه قرن پنجم هجری، در حدود یک قرن، در اندلس اندیشه‌ای فقهی پدید آمد که منتقد شیوه فقهی پیشین و به دنبال اصلاحاتی در نظام فقهی بود.

    شاخص‌ترین نماد این اندیشه، ابن عبدالبر اندلسی است که با جمودگرایی مالکی ستیز و مدتی هم به مذهب «ظاهری» گرایش پیدا کرد، اما دوباره به مذهب مالکی برگشت و به اصلاح در آن پرداخت. فقیه دیگری را که جزو منتقدان برجسته این عصر می‌توان شمرد، ابوالولید باجی است.

    پس از دوره منتقدان فقه مالکی، دوره جدیدی در عالم فقه در اندلس شروع می‌شود که از نظر تکیه بر ظواهر آیات احکام و رجوع مستقیم به اخبار و بررسی نقادانه آنها، با فقه ظاهری و فقه اصحاب حدیث، اشتراکاتی داشت و راه اجتهاد را برای فقیهان باز می‌گذاشت.

    مذهب حنفی

    مذهب حنفی هیچ گاه نتوانست در اندلس رشد کند.

    مذهب شیعه

    بسیاری از شیعیان در اندلس می‌زیستند. برخی از دانشمندان اندلس شیعه اند که در بحث‌های آینده به معرفی آنان خواهیم پرداخت. با وجود گرایش‌های اموی در اندلس، دو مرکز برای تشیع وجود داشت:

    1. اعراب
    2. بربرها

    نخستین قیام عربی که با علویان ارتباط داشت، قیام عبدالله بن سعید بن عمار بن یاسر بود. گرایش‌های حزبی و قبیله‌ای به‌صورت موروثی در بین عربها وجود داشت. از این رو، عبدالله بن سعید از دشمنان حزب اموی اندلس به شمار می‌آمد و نتیجه قیام وی، شکست بود.

    «یاد از علی بن ابی‌طالب ‌(علیه‌السلام) در این دوره در اندلس، منحصر به ورود برخی از تابعینی است که از شاگردان و یاران علی ‌(علیه‌السلام) بوده‌اند. یکی از آنها حنش صنعانی است که بنای جامع «سرقسطه» و «البیره» منسوب به وی می‌باشد. او در کنار علی ‌(علیه‌السلام) و ابن زبیر بود. با این حال، به عنوان شخصی با گرایشات علوی در اندلس شناخته شده نیست.»

    در سال 165 ه. ق «حسین بن یحیی بن سعد بن عباده خزرجی»، در «سرقسطه» قیام و عبدالرحمن را از خلافت خلع کرد. جدّ او، سعید بن سعد، از شیعیان حضرت علی ‌(علیه‌السلام) و کارگزار آن حضرت در یمن بود. برادرش، سعد هم از سوی آن حضرت، حاکم مصر بود.

    ابوبکر عبادة بن ماءالسماء، شاعر برجسته دولت حمودی و زبانِ شیعه در دوره دولت‌های مستقل، از همین خاندان است.

    بربرها گرایش بیش تری به تشیع داشتند. نفوذ تشیع در اندلس، ابتدا در بین بربرهایی بود که همراه اعراب در فتوحات شرکت داشتند و شاهد انحصارطلبی‌های اعراب در تقسیم غنایم و دستاوردهای فتوحات بودند. از آنجا که عدالت از محوری‌ترین شاخصه‌های عقاید شیعه است و پیشوایان شیعه، به ویژه امام علی ‌علیه‌السلام در عدالت، بین همه مسلمانان شناخته شده بودند، بربرها به تشیع روی آوردند.

    بربرها معمولاً در سرزمین‌های کوهستانی، در رشته کوه‌هایی که در میان شبه جزیره «ایبری» امتداد داشت، می‌زیستند؛ به ویژه در «الجوف» و «البیره».

    نخستین قیام شیعی بربرها، قیام «شقیا ابن عبدالواحد مکناسی» (151 ـ 160) در «شنتبریة»، علیه عبدالرحمن بن معاویه (مؤسس دولت امویان اندلس) بود. محدوده این قیام از غرب به «مارده» و «قوریه» و از شرق به «وادی الحجارة» و «کونکه»، یعنی تمام ارتفاعات میانی شبه جزیره ایبری بود.

    شقیا، معلم کودکان بود. وی مدعی بود فاطمی است. او خود را «عبدالله بن محمد» نامید. عبدالرحمن، لشکر بزرگی را به فرماندهی «عثمان بن مروان» به جنگ شقیا فرستاد. در این جنگ، شقیا پیروز شد.

    در سال 160 شقیا توسط یکی از یارانش کشته شد. شاید بتوان این قیام را نخستین اقدام برای تأسیس دولتی شیعی در غربِ اسلامی‌دانست؛ زیرا این قیام، 20 سال پیش از قیام ادریسیان علوی (170 ه. ق) در مغرب برپا شده است.

    برخی از مسلمانان اندلس با سفر به عراق، با اندیشه‌های شیعی آشنا شدند و پس از بازگشت، به ترویج آنها پرداختند. در سال 179 محمد بن عیسی قرطبی، معروف به «اعشی» (متوفای 221 ه. ق) به عراق رفت و برخی کتاب‌های وسیع بن جراح ـ که از بزرگ‌ترین محدثان شیعی بود و کتاب‌هایی در دفاع از اندیشه‌های زیدیه نوشته بود ـ را به اندلس برد. اعشی در اندلس از فضایل حضرت علی ‌(علیه‌السلام) سخن می‌گفت. به وی پیشنهاد شد در اندلس به قضاوت بپردازد، اما او نپذیرفت[۵۰].

    جنبش‌های شیعیان

    اولین قیام، به سرپرستی عبداللّه بن سعد بن عمار بن یاسر روی داد. او یک فرمانده اموی در دمشق بود ولی پس از کشته شدن عمار یاسر در واقعه صفین، پیوسته در حمایت از خلافت امام علی (علیه السلام) و جهاد با معاویه، فعالیت می‌کرد. او علیه یوسف الفهری، حاکم اندلس، قیام کرد ولی در سال ۱۴۳ق. توسط عبدالرحمن داخل، سرکوب شد[۵۱]. در سال ۱۴۶ق. علاء بن مغیث جذامی قیام کرد و هم‌چون سپاهیان عباسی، پرچم‌های سیاه را علامت خود قرار داد. قیام او نیز که صبغه شیعی داشت توسط عبدالرحمن داخل درهم شکسته شد و بزرگان آن به قتل رسیدند.

    در سال ۱۶۵ق. حسین بن یحیی بن سعد بن عبادة انصاری، از یک خاندان شیعی قیام کرد. هرچند این قیام در ظاهر به نام محبت اهل بیت و تشیع علی(علیه السلام) بود ولی در واقع به هدف رسیدن به حکومت روی داد، چرا که در نهایت حسین بن یحیی با عبدالرحمن داخل، راه آشتی و سازش در پیش گرفت و بر دوست شیعه خودش سلیمان بن یقظان طغیان کرد و تغییر مسیر داد.

    بزرگ‌ترین حرکت شیعی در اندلس که یک انقلاب بربری به حساب می‌آمد، حرکتی است که در منطقه سنتایر به رهبری شقیا بن عبدالواحد مکناسی پدیدار شد. او از اهالی وادی الحجارة بود و مادرش فاطمه نام داشت و از این رو، خودش را فاطمی و از خاندان پیامبر و از شرفاء میشمرد. او در میان مردم به نام عبیداللّه بن محمد شهرت داشت و در آغاز، معلم کودکان بود و درس قرآن و فقه داشت و از همین طریق عقاید خود را انتشار می‌داد. در آن روزگار، شغل معلمی یکی از شیوه‌های فاطمیون مصر برای نفوذ در جوامع اسلامی بود. قیام عبیداللّه از سال ۱۵۱ تا ۱۶۰ق. ادامه پیدا کرد و بعد از مرگ او نیز شاگردانش به عقاید او پایبند باقی ماندند و رهبری حرکت به عهده وجیه غسّانی افتاد. وی از فرماندهان لشکر عبدالرحمن داخل بود که به حرکت شیعی عبیداللّه بن محمد پیوست[۵۲].

    در سال ۲۳۷ق. قیامی شیعی در پایتخت اندلس (قرطبه) روی داد. رهبر این حرکت معلمی دیگر بود که عقاید باطنی داشت و حرکت او شیعی به حساب می‌آمد. او را منتسب به اسماعیلیه باطنیه دانسته‌اند.

    این قیام‌های محلی و ناموفق که در جای جای اندلس و در حکومت اموی روی می‌داد، نشانگر وجود زمینه‌های مساعد در میان طبقات مردم جامعه بوده است.

    مراکز و جوامع اسلامی

    جمعیت اسلامی اسپانیا: دفتر مرکزی جمعیت، در مادرید واقع شده و شعباتی در شهرهای گرانادا، سویا، مالاگا، والنسیا، زاراگوزا، بیلبائو و کوردوبا دارد. از مهمترین فعالیت‌های این جمعیت، تهیه ماهنامه‌ای است به زبان اسپانیایی به نام اسلام و ماهنامه‌ایبه زبان عربی، به نام عروه الوثقی و یک بولتن خبری به نام اخبار من آندلس و نیز برگزاری مراسم نمازهای یومیه و نماز جمعه. این گروه، مسجد و کتابخانه‌ای هم در شهر گرانادا بنا کرده‌اند.

    مرکز اسلامی: که در مادرید است و شعباتی در دیگر شهرها به ویژه شهرهای منطقه آندلس دارد. شهر گرانادا به این دلیل که پیشتر، پایتخت مسلمانان بوده و کاخ تاریخی الحمراء و دیگر آثار تاریخی اسلامی در آن وجود دارد، سبب جذب مهاجران مسلمان به این شهر شده است. این مرکز وابسته به جمعیت اخوان‌المسلمین بوده و عربستان و شیخ نشین‌های حوزه خلیج فارسی آن حمایت می‌کنند. بانی این مرکز، حسام ابومحمد بسام از اهالی سوریه

    جماعت اسلامی اسپانیا: مقر آن شهر گرانادا است.

    جماعت مسلمانان آندلسی: دفتر مرکزی آنها در شهر گرانادا واقع شده و فعالیت‌های فرهنگی گسترده‌ایندارد.

    جمعیت اسلامی آندلس: در مالاگا واقع در ایالت اندلس قرار دارد.

    جامعهٔ مسلمانان سویا: دفتر مرکزی آن در شهر سویا در ایالت خودمختار آندلس است.

    مسجد البنیه: در گرانادا قرار دارد.

    مرکز اسلامی تشیع: که مسلمانان لبنانی، ایرانی و عراقی آن را اداره می‌کنند.

    مسجد پیلارہ

    مسجد پدرو آداددر: شهر کوردوبا.

    مسجد مارویا: در حوالی مالاگا[۵۳].

    مساجد زیبای اسپانیا

    مسجد جامع قرطبه

    مسجد جامع قرطبه؛ مجسم کننده معماری اسلامی در قرن وسطی است که در بین سال‌های 784 و 987 در مکان کلیسای قرطبه ساخته شده است. با وجود تغییراتی که این ساختمان در قرون متمادی شاهد بوده است، اما این مکان، طراحی معماری اصلی خود را حفظ کرده است. در سال 1984 میلادی مسجد جامع قرطبه در لیست میراث جهانی یونسکو به عنوان جزئی از منطقه تاریخی شهر قرطبه قرار گرفت.

    مسجد باب المردوم

    مسجد باب المردوم یا مسجد نور المسیح یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های شهر طلیطله است و تنها مسجد باقی مانده از زمان اندلس در این شهر محسوب می‌شود. این مسجد در سال 999 میلادی در مکان یک کلیسا ساخته شد و بخش بزرگی از ساختمان اصلی مسجد همچنان پا بر جا است. این مسجد؛ یکی از زیباترین مساجد مراکشی تاریخی اسپانیا است و سبک معماری اسلامی مراکشی را داراست.

    مسجد الخیرالده

    الخیرالده در واقع یک مسجد کامل نیست و تنها مناره‌ایبه طول 104 متر مربع دارد و این مناره تنها بخش برجای مانده از این مسجد بزرگ در شهر اشبیلیه است. این مسجد در زمان سلطنت موحدین ساخته شده است.

    این مسجد مثل بیشتر ساختمان‌های اسلامی دیگر اسپانیا از کلیسا به مسجد تبدیل شده است. مناره مسجد برج ساعت کلیسا بوده است.

    بنابر این گزارش، این مسجد تخریب نشده است، بلکه به مرور زمان بر اثر زلزله‌ایکه در سال 1365 در این شهر آمد، خسارت‌های بسیاری به آن وارد شد. پس از آنکه اسکلت اصلی مسجد فرو ریخت و تنها یک مناره از آن باقی ماند در سال 1987 این مکان در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

    مسجد المنسیرلاریال

    این مسجد در شهری به همین نام واقع شده است. این مسجد هر چند در لیست مساجد بسیار زیبای تاریخی اسپانیا قرار ندارد، اما یکی از قدیمی‌ترین مساجد جامع اروپا است که از شهرت برخوردار است و یکی از مساجد روستایی تاریخی اسپانیا به شمار می‌رود. این مسجد در قرن دهم بر روی یک کلیسایی که قدمت آن به قرن پنجم باز می‌گردد، ساخته شده است. این مسجد را «موسی بن نصیر» بنا کرده است و بارها مورد مرمت قرار گرفته است. این مسجد سبک معماری مراکشی اصیل خود را حفظ کرده است. این مسجد به عنوان بنای یادبود ملی در سال 1931 میلادی اعلام شد.

    مسجد قلعه شریس

    این مسجد در قلعه تاریخی شریس در استان قادس اسپانیا قرار دارد و تنها مسجد باقی مانده از 18 مسجدی است که در زمان حکومت مراکشی‌ها در این شهر ساخته شده است. تاریخ ساخت این قلعه به قرن یازدهم میلادی باز می‌گردد. این مسجد در قرن دوازدهم میلادی از مسجد به قلعه و کلیسا تبدیل شد. مناره این مسجد در قرن سیزدهم به برج زنگ کلیسا تبدیل شد. در سال 1931 میلادی اعلام شد که در داخل این قلعه مسجد قرار دارد و پادشاهی اسپانیا برای آن اهمیت فرهنگی قائل شد[۵۴].

    مسجدی که یک کلیساست

    وردوبا شهری در آندالوسیا در جنوب اسپانیای امروزی است از آن بعنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تمدن و فرهنگ اسلامی یاد می‌شود. مسلمانان در این شهر مسجدهای بزرگی را بنا کردند که مهم‌ترین آن مسجد کوردوبا یا مسجد قرطبه است که در سال 784 ساخته شد. این مسجد که نمونه خاصی از معماری موریش در اسپانیا است تا سال 1236 در دست مسلمانان بود اما از این سال به یک کلیسای کاتولیک تبدیل شد و تا به امروز بعنوان یک کلیسا فعالیت می‌کند. اما نام آن همچنان مسجد بزرگ شهر کوردوبا است و بسیاری برای تماشای معماری خارق‌العاده ساختمانی که دو مذهب را در خود جای داده است به بازدید از این مسجد می‌روند.

    مسجد کوردوبا از سال 1984 در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. گفته می‌شود مکانی که این مسجد بروی آن ساخته شده است در گذشته یک کلیسا بوده است که بعدها به دو قسمت تقسیم شد و بخشی به مسلمانان و بخشی به مسیحیان اختصاص یافت. تا سال 784 که بخش مسیحی آن نیز توسط شخصی به نام امیر عبدالرحمان خریداری شد، او تصمیم گرفت تا این کلیسا را خراب کرده و یک مسجد بزرگ به روی آن بسازد[۵۵].

    شهرهای مسلمان نشین اسپانیا

    یک مرز مذهبی

    سئوتا در واقع شهری خودمختار در خاک کشور مراکش است که تحت حاکمیت اسپانیا می‌باشد. نیمی از ساکنان سئوتا مسیحی هستند در حالی که نیمی دیگر مسلمان هستند. ابسلام حمادی رئیس جامعه اسلامی سئوتا می‌گوید که بسیاری از مسلمانان هنوز احساس می‌کنند که شهروندان درجه دو هستند و از فرصت‌های مشابهی برخوردار نیستند، فقط تعداد کمی از مسلمانان در دولت ایالتی سوتا شغل مناسبی دارند. واقعیت این است که ساکنان مسلمان سئوتا نسبت به ساکنان مسیحی از سطح زندگی و سطح تحصیلات پایین‌تری برخوردارند.

    مجاورت جنوب اسپانیا با آفریقای شمالی و مرز کوچک زمینی آن با پادشاهی مراکش (و استعمار اسپانیا در آفریقای شمالی که از 1912 تا 1975 ادامه داشت) حضور مسلمانان در اسپانیا را ممکن ساخت. مسلمانان مراکشی در جنگ داخلی اسپانیا (1936–1939) نقش مهمی‌داشتند و در طرف ملی‌گرایان جنگیدند از جمله یک ژنرال ستوان به نام محمد مزیان، دوست صمیمی ژنرال فرانسیسکو فرانکو بود که بعداً در دوران فعالیت خود پس از جنگ کاپیتان عمومی سئوتا، گالیسیا و فرماندا جزایر قناری شدن.

    مراکشی‌ها تا سال 1985 برای ورود به اسپانیا نیازی به ویزا نداشتند. این وضعیت با تغییر رشد اقتصادی اسپانیا و ورود آن به اتحادیه اروپا حاصل شد. در نتیجه مهاجرت به اسپانیا در دهه 1990 بسیار افزایش یافت و مراکشی‌های بسیاری از هر دو جنس به این کشور وارد شدند و اولین جامعه مهم اقتصادی مهاجر اسپانیا تشکیل شد. بنابر گزارش اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا، مسلمانان حدود ۴ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند که ۶۰ درصد مهاجر و ۴۰ درصد اسپانیایی هستند. بیشتر مسلمانان اسپانیا مراکشی‌تبار هستند؛ با این حال جمعیت قابل توجهی از مسلمانان پاکستانی و سنگالی نیز در شهرهایی مانند بارسلونا، والنسیا و لگرنیو زندگی می‌کنند[۵۶].

    رمضان، ماه "اسلام‌شناسی" در اسپانیا

    ماه مبارک رمضان اگر در کشورهای اسلامی " ماه خداشناسی و معرفت" است، در کشورهای غربی هم‌چون اسپانیا "ماه اسلام‌شناسی" و تقویت شناخت مردم از این دین الهی محسوب می‌شود. از همان هنگام که هلال این ماه مبارک رویت می‌شود و مسلمانان در تمامی جهان به استقبال "ماه خدا" می‌روند، درکشورهایی همانند اسپانیا رسانه‌های خبری باانتشار گزارشهایی به معرفی ویژگی‌های این ماه می‌پردازند. شبکه‌های تلویزیونی اسپانیا در برنامه‌های خبری و اجتماعی خود تصاویری از مراسم آغاز ماه رمضان و برگزاری باشکوه نمازهای جماعت و افطار را در کشورهای مختلف اسلامی از مغرب در همسایگی اسپانیا گرفته تا مالزی و اندونزی در خاور دور برای بینندگان خود پخش می‌کنند، رادیوها درباره آن به بحث و گفت وگو می‌نشینند و مطبوعات، گزارشه ایی درباره خصوصیات این ماه در زمینه‌های مختلف به چاپ می‌رسانند.

    انتشار این گزارشها مختص روزنامه‌های عمده و سراسری کشور هم‌چون ال پاییس نیست که چند روز پیش، ماه رمضان را از نظر اهمیت همانند جشن کریسمس برای مسیحیان دانست و از آن به عنوان ماه معنویت و تزکیه نفس برای پیروان حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نام برد. این ماه هم‌چنین فرصت مناسبی را فراهم می‌سازد تا نشریات محلی در نقاط مختلف اسپانیا همچون"نوئبااسپانیا" در ایالت شمالی آستوریاس، لاتریبونا در گوادالاخارا، دیاریو در سوییا در ایالت آندالوسیا و دیگر ایالتهای کشور به سراغ مسلمانان منطقه خود بروند و از آنان درباره ماه رمضان و دین اسلام بپرسند، بنویسند و گزارش دهند. در لابلای همین گزارشها است که می‌توان فهمید مثلا سه هزار نفر مسلمان اصیل اسپانیایی در ایالت آستوریاس در شمال کشور زندگی می‌کنند، مسلمانان شهر باداخوز در غرب کشور برای خود مسجد دارند، در شهر گوادالاخارا در شرق اسپانیا می‌توان بقالی اسلامی یافت یا آنکه آندالوسیا بیش از دیگر ایالتهای اسپانیا با کشورهای اسلامی روابط اقتصادی و تجاری دارد.

    اما این تنها یک نمونه از اسلام‌شناسی اسپانیا در ماه مبارک رمضان است چرا که در این ماه، مسئولان جامعه یک میلیون نفری مسلمان این کشور جنوب غربی اروپا نیز فرصتی می‌یابند تا حقوق خویش را به دولت و مردم یادآوری کنند. ریای تاتاری رییس اتحادیه جوامع مسلمان اسپانیا در همین راستا اوایل ماه مبارک رمضان رعایت پیمان سال 1992 میلادی را به دولت، ادارات و شرکت‌های این کشور گوشزد کرد و از آنان خواست به تعهدات خویش عمل کنند.

    این پیمان 14 سال پیش میان دولت سوسیالیست "فلیپه گونزالس" با کمیسیون اسلامی اسپانیا منعقد شد و در آن، وظیفه دولت در قبال مسلمانان و نیز تعهدات طرفین نسبت به یکدیگر مشخص گشته است. اگرچه پس از سال‌ها، دولت کنونی "خوسه لوییس رودریگز زاپاته رو" این توافق را به اجرا گذاشته است اما مسئولان جامعه اسلامی اسپانیا می‌گویند که هنوز کاستی‌هایی در این زمینه وجود دارد.

    یکی از این موارد، کاهش زمان کاری کارمندان و کارگران مسلمان است که بر اساس پیمان مذکور، می‌توانند در ماه رمضان در ساعات نماز و افطار از محل کار خود خارج شوند و ساعات کاری طی این مدت برایشان کاهش می‌یابد. "تاتاری" در نامه‌ایبه دولت خواستار آن شده است به ادارات و شرکت‌ها اعلام کند که این بند از توافقنامه را به اجرا بگذارند.

    بخش‌های اقتصادی اسپانیا نیز در همین ماه اثرات این ماه را بر صادرات و واردات اسپانیا بیان می‌کنند و از لابلای همین اخبار است که می‌توان به اهمیت بسیار ماه رمضان در میان مسلمانان و نیز جایگاه والای کشورهای عربی برای اقتصاد اسپانیا پی برد. در این ماه، همچنین تشکل‌های اسلامی اسپانیا فرصت می‌یابند هر چه بیشتر مردم این کشور جنوب غربی اروپا را که اکثریت آنان را مسیحیان کاتولیک تشکیل می‌دهند، با آداب و رسوم اسلامی آشنا سازند. این معرفی تنها از طریق روزنامه‌ها و سایتهای اینترنتی صورت ننمی‌گیرد بلکه ضیافتهای افطار که گاه اسپانیاییها نیز به آن دعوت می‌شوند، محفل گرمی برای گفت وگو درباره اسلام است. این ضیافتها نه تنها محل افزایش آگاهی اسپانیاییها و تقویت دوستی مسلمانان و مسیحیان در این کشور است بلکه محفل گرمی برای تجدید دوستی و برادری میان پیروان دین حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) هم به شمار می‌رود که در نتیجه گسترش موج مهاجرت به اروپا در سال‌های اخیر، بر تنوع نژادی و ملیتی آنان به شدت افزوده شده است. به دلیل همین ویژگی‌ها است که "ابوعبیده ابن الجراح" رییس مرکز فرهنک اسلامی شهر "ساراگوسا" در شمال شرقی اسپانیا اعتقاد دارد:" این ماه مقدس چیزی است که بیش از همه افراد غیر مسلمان را شگفت زده می‌کند." این شگفتی نه فقط به این خاطر است که مسلمانان در روزهای ماه رمضان نه می‌خورند، نه می‌نوشند، نه دروغ می‌گویند، و بر عبادات خویش می‌افزایند بلکه از آن رو است که این ماه، جلوه باشکوهی از اسلام و اعتقاد پیروان آن را به دیگران نشان می‌دهد.

    ماه رمضان برای مسلمانان در اسپانیا هم‌چون دیگر کشورها، ماه عبادت، ماه خودسازی و در عین حال، ماه جشن است، چرا که در این ماه، آنان و خانواده‌هایشان بیش از همیشه کنار یکدیگر هستند، در مساجد و مراکز عبادی گردهم می‌آیند و خاطرات ماندگاری را از صرف افطار و با هم بودن ثبت می‌کنند. هم‌چنین در ماه رمضان است که می‌توان انواع شیرینی‌های تازه و خرما را در فروشگاه‌های اسلامی یافت و عطر نان‌های عربی را که به تازگی از تنور خارج شده‌اند، در غروب هر روز احساس کرد.

    در این میان، مسجد ام30- بزرگ‌ترین مسجد مادرید که در یک محله مسلمان نشین واقع شده است، این ایام، همچون دیگر مساجد اسپانیا روزها و شبهای شلوغی را پشت سر می‌گذارد، برنامه‌های مذهبی متعددی را به اجرا می‌گذارد و رستوران آن از هنگام غروب در تمام طول شب برای صرف افطار و غذا به روی شهروندان باز است[۵۷].

    فهرست اسناد منعقده در تاریخ روابط ایران واسپانیا

    در تاریخ مناسبات ششصد ساله ایران و اسپانیا اسناد متعددی توسط مسئولین دو کشور منعقد شده است. فهرست اسناد مذکور به شرح ذیل ذکر گردیده است:

    اسناد امضاء شده قبل از پیروزی انقلاب اسلامی

    1. عهدنامه مودت و تجارت (مارس 1842 –اسلامبول) ملاحظه: این عهدنامه مجدداً در سال 1870 در لندن تجدید گردید. براساس این معاهده، سفارت ایران در مادرید در سال 1916 افتتاح شد.
    3. موافقت‌نامه همکاری اقتصادی و بازرگانی (1954 - مادرید) ملاحظه:در این سال سفارت ایران در مادرید پس از یک دوره تعطیلی، مجدداً بازگشائی شد.
    5. عهدنامه مودت و اقامت (مارس 1956 – مادرید)
    7. یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ساخت کشتی (1958 - تهران)
    9. یادداشت تفاهم همکاری‌های جهانگردی (1958 - تهران)

    اسناد امضا شده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

    1. یادداشت تفاهم توسعه همکاریهای اقتصادی و بازرگانی (1367 - مادرید)
    3. موافقتنامه همکاری فنی در زمینه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته ای(1369- مادرید)
    5. یادداشت تفاهم اولین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی و صنعتی (1371 –تهران)
    7. موافقتنامه حمل ونقل هوائی (1372 –مادرید)
    9. یادداشت تفاهم همکاری فنی در زمینه زیربنائی، حمل ونقل و مسکن (1372- مادرید)
    11. یادداشت تفاهم همکاری‌های کشاورزی (1375 –تهران)
    13. یادداشت تفاهم همکاری پارلمانی (1376 –مادرید)
    15. موافقتنامه حمل ونقل جاده‌ای(1377 –تهران)
    17. یادداشت تفاهم همکاری‌های شیلاتی (1377 –تهران)
    19. یادداشت تفاهم تبادل تجربیات و ساخت کشتی صیادی (1378 –مادرید)
    21. یادداشت تفاهم همکاری‌های فرهنگی (1378 –مادرید)
    23. اعلامیه جامع همکاری‌های دو کشور (1379 - تهران)
    25. یادداشت تفاهم همکاری در مقابله با مواد مخدر (1379 –تهران)
    27. یادداشت تفاهم همکاری بین موسسه تجارت خارجی اسپانیا و اتاِق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران (1379 –تهران)
    29. یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه تهران (1379 –تهران)
    31. یادداشت تفاهم تشکیل کمیته مشترک تجاری(1380 - تهران)
    33. یادداشت تفاهم رایزنی‌های سیاسی بین وزارت امورخارجه دو کشور (1380- تهران)
    35. یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه کمپلوتنسه مادرید و دانشگاه اصفهان (1380 - اصفهان)
    37. یادداشت تفاهم همکاری بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران و شورای عالی تحقیقات علمی اسپانیا (1380 –مادرید)
    39. یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید (1380 - مادرید)
    41. موافقتنامه حمایت از سرمایه‌گذاری متقابل (1381 –مادید)
    43. موافقتنامه همکاریهای گمرکی (1381- مادرید)
    45. یادداشت تفاهم همکاری در زمینه جهانگردی (1381 –مادرید)
    47. یادداشت تفاهم همکاری در زمینه استاندارد (1381- مادرید)
    49. بازبینی و امضای یادداشت تفاهم همکاری بین دانشگاه تهران و دانشگاه آتونوما مادرید (1382 –مادرید)
    51. موافقت‌نامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف بین جمهوری اسلامی ایران و اسپانیا (سال 1382 –مادرید)[۵۸].

    پانویس

    1. ↑ گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    2. ↑ گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    3. ↑ گردشگری - مادرید - وزارت امور خارجه
      1. https://spain.mfa.ir › portal › گردشگ...
    4. ↑ A history of medieval spain، p142؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص266
    5. ↑ حدود العالم، ص184؛ جغرافیای حافظ ابرو، ج‏1، ص265
    6. ↑ جغرافیای تاریخی، ص457
    7. ↑ دائرة المعارف الاسلامیه، ج5، ص1290
    8. ↑ جغرافیای تاریخی، ص451؛ دائرة المعارف فارسی، ج1، ص266
    9. ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص323.
    10. ↑ موسوعة تاریخ الاندلس، ج1، ص139-156
    11. ↑ کشور اسپانیا: همه چیز درباره اسپانیا (مهاجرت، زندگی و تحصیل... https://koohenoor.org › اسپانیا
    12. ↑ اگر به دنبال تاریخ اسپانیا هستید بخوانید! - الی گشت https://www.eligasht.com › travelguide
    13. ↑ اطلاعات کلی درباره اسپانیا - GO2TR https://go2tr.com › spain
    14. ↑ ساختار آموزشی اسپانیا | سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی http://oerp.ir › international › ساختار...
    15. ↑ اطلاعات شهرهای: اسپانیا http://farsigo.com › country_post › c...
    16. ↑ موسوعة تاریخ الاندلس، ج1، ص139-156
    17. ↑ المسلمون فی الاندلس، ص28-30؛ تاریخ المسلمین، ص57-65
    18. ↑ آثار البلاد، ص503
    19. ↑ الامامة و السیاسه، ص288-290؛ تاریخ العرب، ص12
    20. ↑ تاریخ العرب، ص23-24
    21. ↑ تاریخ المسلمین، ص25-48
    22. ↑ تاریخ فتح ‌اندلس، ص30-38
    23. ↑ الامامة و السیاسه، ص290
    24. ↑ تاریخ فتح ‌اندلس، ص36-37
    25. ↑ الامامة و السیاسه، ص310-312؛ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص38
    26. ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، ج2، ص762
    27. ↑ تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص51
    28. ↑ اطلاعات سیاسی اسپانیا - اتاق بازرگانی ایران - اسپانیا http://isbc.ir › pages › id=some_infor...
    29. ↑ Para los autores árabes medievales, el término al-Andalus designa la totalidad de las zonas conquistadas — siquiera temporalmente — por tropas arabo-musulmanas en territorios actualmente pertenecientes a Portugal, Espana y Francia" ("For the medieval Arab authors, al-Andalus designates all the conquered areas — even temporarily — by Arab-Muslim troops in territories now belonging to Portugal, Spain and France"), José Ángel García de Cortázar, V Semana de Estudios Medievales: Nájera, 1 al 5 de agosto de 1994, Gobierno de La Rioja, Instituto de Estudios Riojanos, 1995, p.52
    30. ↑ Joseph F. O'Callaghan, A History of Medieval Spain , Cornell University Press, 1983, p.142
    31. ↑ صفحه 119 - 171 فصل جنبش مقاومت عربی اسلامی در اندلس پس از سقوط شهر غرناطه از کتاب اندلس تاریخ، فرهنگ و مقاومت اسلامی تألیف و ترجمه کامیار صداقت ثمرحسینی
    32. ↑ فیرحی، داود، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی (مقاله ۴)، قم، مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ۱۳۸۲ شماره ۲۲، ص۶۹
    33. ↑ فیرحی، داود، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی (مقاله ۴)، قم، مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم، ۱۳۸۲ شماره ۲۲، ص ۷۰
    34. ↑ محنة العرب فی الاندلس، ص339-345
    35. ↑ تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص7
    36. ↑ نهایة الاندلس، ص73
    37. ↑ THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM، Vol 1، P 497
    38. ↑ التکملة لکتاب الصله، ج1، ص289
    39. ↑ نفح الطیب، ج2، ص305-308
    40. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج1، ص633
    41. ↑ نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص
    42. ↑ محنة العرب فی الاندلس، ص387-395
    43. ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص337.
    44. ↑ برای دیگر کتب تاریخی ‌اندلس، نک: تاریخ الادب العربی، بروکلمان، ج3، ص86-91
    45. ↑ دانشنامه جهان اسلام، ص173، «تاریخ و تاریخ‌نگاری
    46. ↑ تاریخ نوشته‌های جغرافیایی، ص109
    47. ↑ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص17-18؛ تاریخ الادب العربی، فروخ، ج4، ص410
    48. ↑ کارنامه اسلام، ص42.
    49. ↑ عوامل شکست اندلس(پرسش و پاسخ) - کیهان
      1. http://kayhan.ir › news
    50. ↑ اسلام در اسپانیا (آندلس) https://hawzah.net › Magazine › View
    51. ↑ نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰
    52. ↑ نفخ الطیب، ج ۲، ص ۳۳۰
    53. ↑ راهنمای سفر به کشور اسپانیا + (اطلاعات ضروری کشور اسپانیا) https://kimiasepanta.com › اطلاعات-کا...
    54. ↑ با زیباترین مساجد اسپانیا آشنا شوید+ تصویر - شیعه نیوز https://www.shia-news.com › news
    55. ↑ مسجد کوردوبا در اسپانیا، مسجدی که یک کلیساست ‏ | لست سکند https://lastsecond.ir › blog › 5279-gr...
    56. ↑ اسلام در اسپانیا و شهرهای مسلمان نشین آن - آکادمی بیزینس پلاس https://www.businessplus.academy ›...
    57. ↑ رمضان، ماه "اسلام‌شناسی" در اسپانیا - ایرنا https://www.irna.ir › news › رمضان-ما...
    58. ↑ روابط دوجانبه ایران و اسپانیا - سفارت جمهوری اسلامی ایران - مادرید https://madrid.mfa.ir › viewpage › رو...
    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=اندلس_(اسپانیا)&oldid=182555»