صحیفه سجادیه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| تصویر = کتاب صحیفه سجادیه.jpg | | تصویر = کتاب صحیفه سجادیه.jpg | ||
| نام = صحیفه سجادیه | | نام = صحیفه سجادیه | ||
| پدیدآوران = [[ | | پدیدآوران = [[علی بن الحسین (زین العابدین) |امام سجاد (علیه السلام)]] | ||
| زبان = | | زبان = | ||
| زبان اصلی = عربی | | زبان اصلی = [[زبان عربی|عربی]] | ||
| ترجمه = {{فهرست جعبه افقی |فارسی |انگلیسی |فرانسوی |اندونزیایی |ترکی |اردو |اسپانیولی |بوسنیایی |آلبانیایی |تامیلی }} | | ترجمه = {{فهرست جعبه افقی |[[زبان فارسی|فارسی]] |انگلیسی |فرانسوی |اندونزیایی |ترکی |اردو |اسپانیولی |بوسنیایی |آلبانیایی |تامیلی }} | ||
| سال نشر = | | سال نشر = | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
}} | }} | ||
'''صحیفه سجادیه''' مجموعه دعاهایی است که [[علی بن الحسین (زین العابدین)|حضرت علی‌بن‌الحسین (علیه‌السلام)]] | '''صحیفه سجادیه''' مجموعه دعاهایی است که [[علی بن الحسین (زین العابدین)|حضرت علی‌بن‌الحسین (علیه‌السلام)]] انشاء فرموده‌‌اند و فرزندشان [[محمد بن علی (باقر العلوم)|حضرت محمدبن‌علی (علیه‌السلام)]] و نیز برادرش زید بن علی آنها را نوشته‌‌اند و [[جعفر بن محمد (صادق)|حضرت جعفر بن محمد (علیه‌السلام)]] نیز در مجلس حاضر بوده و آنها را می‌شنیده است. از صحیفه سجادیه که سند آن به امام سجاد (علیه‌السلام) منتهی می‌شود، به '''«اخت القرآن»''' و '''«انجیل اهل‌البیت (علیهم‌السلام)»''' و '''«زبور آل محمد (علیهم‌السلام)»''' و صحیفه کامله تعبیر شده است. | ||
== نامهای دیگر صحیفه سجادیه == | == نامهای دیگر صحیفه سجادیه == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
گفته‌اند علت نام‌گذاری این کتاب به «صحیفه کامله» این است که نزد [[زیدیه]] نسخه‌ای از صحیفه وجود دارد که کامل نیست، بلکه در حدود نصف صحیفه کامله است. به همین سبب، [[امامیه]] صحیفه موجود نزد خویش را صحیفه کامله گویند<ref>مقدمه مرعشی نجفی بر صحیفه، ص۴۶ مقدمه</ref>. | گفته‌اند علت نام‌گذاری این کتاب به «صحیفه کامله» این است که نزد [[زیدیه]] نسخه‌ای از صحیفه وجود دارد که کامل نیست، بلکه در حدود نصف صحیفه کامله است. به همین سبب، [[امامیه]] صحیفه موجود نزد خویش را صحیفه کامله گویند<ref>مقدمه مرعشی نجفی بر صحیفه، ص۴۶ مقدمه</ref>. | ||
== | == ویژگی‌های صحیفه سجادیه == | ||
این کتاب به «انجیل اهل‌بیت» و «زبور آل محمد» و «اخت القرآن» معروف است<ref> معالم العلماء، ص ۱۳۵</ref>. این کتاب اگرچه در موضوع [[دعا]] و [[دعا|نیایش]] است، ولی شامل بسیاری از علوم و معارف اسلامی و عرفانی، و قوانین و احکام شرعی و مسائل حساس سیاسی و اجتماعی و تربیتی و اخلاقی است که در شکل و قالب دعا امام سجاد (علیه السلام) بدان‌ها اشاره کرده‌است<ref>«کتاب صحیفه سجادیه». کتابخانه طهور. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۶</ref>. | این کتاب به «انجیل اهل‌بیت» و «زبور آل محمد» و «اخت القرآن» معروف است<ref> معالم العلماء، ص ۱۳۵</ref>. این کتاب اگرچه در موضوع [[دعا]] و [[دعا|نیایش]] است، ولی شامل بسیاری از علوم و معارف اسلامی و عرفانی، و قوانین و احکام شرعی و مسائل حساس سیاسی و اجتماعی و تربیتی و اخلاقی است که در شکل و قالب دعا امام سجاد (علیه السلام) بدان‌ها اشاره کرده‌است<ref>«کتاب صحیفه سجادیه». کتابخانه طهور. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۶</ref>. | ||
== مباحث صحیفه سجادیه == | == مباحث صحیفه سجادیه == | ||
# مسائل اعتقادی: «[[توحید]] خالص، | # مسائل اعتقادی: «[[توحید]] خالص، اسماء الله، [[نبوت]] و محبت به نبی مکرم، [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله وسلم)]]، [[امامت]]، [[معاد]]» | ||
# [[اسلام]] | # [[اسلام]]؛ | ||
# [[فرشتگان]] | # [[فرشتگان]]؛ | ||
# مباحث | # مباحث اخلاقی؛ | ||
# | # طاعات؛ | ||
# [[دعا|ذکر و دعا]] | # [[دعا|ذکر و دعا]]؛ | ||
# | # سیاست؛ | ||
# | # اقتصاد؛ | ||
# مسائلی درباره انسان و | # مسائلی درباره انسان و جهان؛ | ||
# مسائل | # مسائل اجتماعی؛ | ||
# | # علم؛ | ||
# | # تاریخ؛ | ||
# مسائل مربوط به بهداشت و سلامت جسم و آرامش | # مسائل مربوط به بهداشت و سلامت جسم و آرامش روانی؛ | ||
# مسائل نظامی و یک سلسله مباحث دیگر<ref> الدلیل الی موضوعات الصحیفه السجادیه، محمد حسین المظفر</ref>. | # مسائل نظامی و یک سلسله مباحث دیگر<ref> الدلیل الی موضوعات الصحیفه السجادیه، محمد حسین المظفر</ref>. | ||
== صحیفه سجادیه و اندیشمندان شیعه == | == صحیفه سجادیه و اندیشمندان شیعه == | ||
با توجه به شرح‌هایی که توسط بزرگان شیعه مانند: سید علی خان، [[فیض کاشانی]]، [[شیخ بهایی]]، [[میرداماد]] بر صحیفه نوشته شده است، در می‌یابیم، این کتاب در نگاه | با توجه به شرح‌هایی که توسط بزرگان شیعه مانند: سید علی خان، [[فیض کاشانی]]، [[شیخ بهایی]]، [[میرداماد]] بر صحیفه نوشته شده است، در می‌یابیم، این کتاب در نگاه شیعیان خیلی اهمیت دارد، که به برخی از موارد اشاره می‌شود. | ||
=== هدیه امام عصر === | === هدیه امام عصر === | ||
[[محمدتقی مجلسی]] در شرح احوال خود می‌نویسد: | [[محمدتقی مجلسی]] در شرح احوال خود می‌نویسد: | ||
«در اوایل جوانی به جهت برخی از مشکلات به | «در اوایل جوانی به جهت برخی از مشکلات به امام زمان (عجل الله فرجه الشریف) [[توسل]] جستم. ایشان در مکاشفه‌ای مرا به صحیفه ارجاع دادند. بعد از انس با این کتاب همه مشکلاتم حل شد و به تبلیغ این کتاب در [[اصفهان]] پرداختم. در نتیجه در خانه‌های مردم اصفهان، در کنار قرآن یک نسخه از صحیفه هم یافت می‌شد و به برکت انس مردم با این اثر، نیمی از مردم اصفهان [[مستجاب الدعوه]] شده بودند»<ref>مجلسی، روضه المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱۴، ص۳۸۲</ref>. | ||
=== کتاب درسی حوزه === | === کتاب درسی حوزه === | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
=== امام خمینی و صحیفه === | === امام خمینی و صحیفه === | ||
امام خمینی با صحیفه انس داشت. وقتی او را به [[ترکیه]] تبعید کردند، نامهای به خانواده‌اش می‌نویسد و بعد از سفارش به صبر، درخواست فرستادن صحیفه را به آنکارا می‌کند<ref> امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱ ص۴۲۸</ref>. | |||
وی به همراه اهدای یک جلد صحیفه به نوه‌اش، این کتاب را این‌گونه وصف می‌کند: «صحیفه کامله سجادیه، نمونه کامل قرآن صاعد است و از بزرگ‌ترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است؛ آن کتابی است الهی که از سرچشمه نور الله نشأت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم‌الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می‌آموزد. | وی به همراه اهدای یک جلد صحیفه به نوه‌اش، این کتاب را این‌گونه وصف می‌کند: «صحیفه کامله سجادیه، نمونه کامل قرآن صاعد است و از بزرگ‌ترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است؛ آن کتابی است الهی که از سرچشمه نور الله نشأت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم‌الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می‌آموزد. | ||
کتاب شریفی است که سبک بیان معارف الهیه اصحاب معرفت را چون سبک قرآن کریم، بدون تکلف الفاظ در شیوه دعا و مناجات برای تشنگان معارف الهیه بیان می‌کند. این کتاب مقدس چون [[قرآن کریم]] سفره الهی است که در آن، همه گونه نعمت موجود است و هرکس به مقدار اشتهای معنوی خود از آن استفاده می‌کند. این کتاب همچون قرآن الهی ادقِّ(دقیق‌ترین) معارف غیبی که از تجلیات الهی در ملک و ملکوت و جبروت و لاهوت و ما فوق آن حاصل می‌شود، در ذهن من و تو نیاید و دست طلب‌کاران از حقایق آن کوتاه است، به شیوه خاص خود قطراتی که از دریای بیکران عرفان خود می‌چشاند و آنان را محو و نابود می‌کند...<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱ ص۲۰۹</ref>.» | کتاب شریفی است که سبک بیان معارف الهیه اصحاب معرفت را چون سبک قرآن کریم، بدون تکلف الفاظ در شیوه دعا و مناجات برای تشنگان معارف الهیه بیان می‌کند. این کتاب مقدس چون [[قرآن کریم]] سفره الهی است که در آن، همه گونه نعمت موجود است و هرکس به مقدار اشتهای معنوی خود از آن استفاده می‌کند. این کتاب همچون قرآن الهی ادقِّ (دقیق‌ترین) معارف غیبی که از تجلیات الهی در ملک و ملکوت و جبروت و لاهوت و ما فوق آن حاصل می‌شود، در ذهن من و تو نیاید و دست طلب‌کاران از حقایق آن کوتاه است، به شیوه خاص خود قطراتی که از دریای بیکران عرفان خود می‌چشاند و آنان را محو و نابود می‌کند...<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱ ص۲۰۹</ref>.» | ||
ایشان در وصیت نامه هم یادآور شدند: «ما مفتخریم که ادعیه حیات‌بخش که او را «قرآن صاعد» می‌خوانند از [[ائمه معصومین(ع)|ائمه معصومین ( | ایشان در وصیت نامه هم یادآور شدند: «ما مفتخریم که ادعیه حیات‌بخش که او را «قرآن صاعد» می‌خوانند از [[ائمه معصومین(ع)|ائمه معصومین (علیهم‌السلام)]] ما است. ما به مناجات شعبانیه [[امامان معصوم|امامان]] و [[عرفات|دعای عرفات]] [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی (علیه‌السلام)]] و «صحیفه سجادیه» این زبور آل‌محمد و «صحیفه فاطمیه» که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است از ما است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱ ص۳۹۲</ref>.» | ||
== صحیفه سجادیه و اندیشمندان اهل‌سنت == | == صحیفه سجادیه و اندیشمندان اهل‌سنت == | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
=== ابن جوزی === | === ابن جوزی === | ||
علی بن الحسین [[ | علی بن الحسین [[علی بن الحسین (زین العابدین)|زین العابدین (علیه‌السلام)]] در املا و انشاء و کیفیت سخن گفتن و خطاب و عرض حاجت به پیشگاه الهی بر مسلمین حق تعلیم دارد؛ زیرا اگر آن حضرت نبود، مسلمانان آیین سخن گفتن و عرض حوائج خود را به خدای متعال نمی‌دانستند؛ لذا آن [[امام]] به مردم آموخت که هنگام [[استغفار]] چگونه با خدا سخن بگویند و در موقع درخواست باران رحمت با چه زبانی از خداوند نزول باران بخواهند، و زمان ترس از دشمن چگونه به خدا پناه برده، دفع شر دشمنان را بخواهند<ref>به نقل از: مقدمه مرعشی بر صحیفه، ص۴۳-۴۵</ref>. | ||
زکی مبارک در کتاب التصوف الاسلامی والادب والاخلاق صحیفه را از جهات گوناگون با [[انجیل]] همانند دانسته است با این تفاوت که انجیل روی دل را به سوی [[حضرت عیسی]] می‌گرداند و صحیفه، صفحه دل را به آستان الهی متوجه می‌سازد<ref>به نقل مبشری، صحیفه سجادیه، مقدمه، ص۱۳</ref>. | زکی مبارک در کتاب التصوف الاسلامی والادب والاخلاق صحیفه را از جهات گوناگون با [[انجیل]] همانند دانسته است با این تفاوت که انجیل روی دل را به سوی [[حضرت عیسی]] می‌گرداند و صحیفه، صفحه دل را به آستان الهی متوجه می‌سازد<ref>به نقل مبشری، صحیفه سجادیه، مقدمه، ص۱۳</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[قرآن]] | |||
* [[نهج‌البلاغه]] | |||
* [[علی بن الحسین (زین العابدین)]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۶
| صحیفه سجادیه | |
|---|---|
 | |
| نام | صحیفه سجادیه |
| پدیدآوران | امام سجاد (علیه السلام) |
| زبان اصلی | عربی |
| ترجمه |
|
| موضوع | دعا |
صحیفه سجادیه مجموعه دعاهایی است که حضرت علی‌بن‌الحسین (علیه‌السلام) انشاء فرموده‌‌اند و فرزندشان حضرت محمدبن‌علی (علیه‌السلام) و نیز برادرش زید بن علی آنها را نوشته‌‌اند و حضرت جعفر بن محمد (علیه‌السلام) نیز در مجلس حاضر بوده و آنها را می‌شنیده است. از صحیفه سجادیه که سند آن به امام سجاد (علیه‌السلام) منتهی می‌شود، به «اخت القرآن» و «انجیل اهل‌البیت (علیهم‌السلام)» و «زبور آل محمد (علیهم‌السلام)» و صحیفه کامله تعبیر شده است.
نامهای دیگر صحیفه سجادیه
به باور برخی صاحب نظران مسلمان «صحیفه سجادیه» پس از قرآن و نهج‌البلاغه بزرگ‌ترین گنجینه حقایق و معارف الهی است و بدین رو، به آن «اخت القرآن» (خواهر قرآن)، «انجیل اهل بیت»، «زبور آل محمد» و «صحیفه کامله» لقب داده‌اند[۱].
گفته‌اند علت نام‌گذاری این کتاب به «صحیفه کامله» این است که نزد زیدیه نسخه‌ای از صحیفه وجود دارد که کامل نیست، بلکه در حدود نصف صحیفه کامله است. به همین سبب، امامیه صحیفه موجود نزد خویش را صحیفه کامله گویند[۲].
ویژگی‌های صحیفه سجادیه
این کتاب به «انجیل اهل‌بیت» و «زبور آل محمد» و «اخت القرآن» معروف است[۳]. این کتاب اگرچه در موضوع دعا و نیایش است، ولی شامل بسیاری از علوم و معارف اسلامی و عرفانی، و قوانین و احکام شرعی و مسائل حساس سیاسی و اجتماعی و تربیتی و اخلاقی است که در شکل و قالب دعا امام سجاد (علیه السلام) بدان‌ها اشاره کرده‌است[۴].
مباحث صحیفه سجادیه
- مسائل اعتقادی: «توحید خالص، اسماء الله، نبوت و محبت به نبی مکرم، پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله وسلم)، امامت، معاد»
- اسلام؛
- فرشتگان؛
- مباحث اخلاقی؛
- طاعات؛
- ذکر و دعا؛
- سیاست؛
- اقتصاد؛
- مسائلی درباره انسان و جهان؛
- مسائل اجتماعی؛
- علم؛
- تاریخ؛
- مسائل مربوط به بهداشت و سلامت جسم و آرامش روانی؛
- مسائل نظامی و یک سلسله مباحث دیگر[۵].
صحیفه سجادیه و اندیشمندان شیعه
با توجه به شرح‌هایی که توسط بزرگان شیعه مانند: سید علی خان، فیض کاشانی، شیخ بهایی، میرداماد بر صحیفه نوشته شده است، در می‌یابیم، این کتاب در نگاه شیعیان خیلی اهمیت دارد، که به برخی از موارد اشاره می‌شود.
هدیه امام عصر
محمدتقی مجلسی در شرح احوال خود می‌نویسد:
«در اوایل جوانی به جهت برخی از مشکلات به امام زمان (عجل الله فرجه الشریف) توسل جستم. ایشان در مکاشفه‌ای مرا به صحیفه ارجاع دادند. بعد از انس با این کتاب همه مشکلاتم حل شد و به تبلیغ این کتاب در اصفهان پرداختم. در نتیجه در خانه‌های مردم اصفهان، در کنار قرآن یک نسخه از صحیفه هم یافت می‌شد و به برکت انس مردم با این اثر، نیمی از مردم اصفهان مستجاب الدعوه شده بودند»[۶].
کتاب درسی حوزه
عزالدین جزائری در مقدمه شرح صحیفه سجادیه می‌نویسد: «برخی ازبزرگان حوزه‌های علمیه هندوستان، این کتاب را تدریس می‌کردند[۷].»
امام خمینی و صحیفه
امام خمینی با صحیفه انس داشت. وقتی او را به ترکیه تبعید کردند، نامهای به خانواده‌اش می‌نویسد و بعد از سفارش به صبر، درخواست فرستادن صحیفه را به آنکارا می‌کند[۸].
وی به همراه اهدای یک جلد صحیفه به نوه‌اش، این کتاب را این‌گونه وصف می‌کند: «صحیفه کامله سجادیه، نمونه کامل قرآن صاعد است و از بزرگ‌ترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است؛ آن کتابی است الهی که از سرچشمه نور الله نشأت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم‌الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می‌آموزد.
کتاب شریفی است که سبک بیان معارف الهیه اصحاب معرفت را چون سبک قرآن کریم، بدون تکلف الفاظ در شیوه دعا و مناجات برای تشنگان معارف الهیه بیان می‌کند. این کتاب مقدس چون قرآن کریم سفره الهی است که در آن، همه گونه نعمت موجود است و هرکس به مقدار اشتهای معنوی خود از آن استفاده می‌کند. این کتاب همچون قرآن الهی ادقِّ (دقیق‌ترین) معارف غیبی که از تجلیات الهی در ملک و ملکوت و جبروت و لاهوت و ما فوق آن حاصل می‌شود، در ذهن من و تو نیاید و دست طلب‌کاران از حقایق آن کوتاه است، به شیوه خاص خود قطراتی که از دریای بیکران عرفان خود می‌چشاند و آنان را محو و نابود می‌کند...[۹].»
ایشان در وصیت نامه هم یادآور شدند: «ما مفتخریم که ادعیه حیات‌بخش که او را «قرآن صاعد» می‌خوانند از ائمه معصومین (علیهم‌السلام) ما است. ما به مناجات شعبانیه امامان و دعای عرفات حسین بن علی (علیه‌السلام) و «صحیفه سجادیه» این زبور آل‌محمد و «صحیفه فاطمیه» که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است از ما است[۱۰].»
صحیفه سجادیه و اندیشمندان اهل‌سنت
ابن شهر آشوب
«وقتی در بصره نزد یکی از بلغاء از فصاحت صحیفه کامله سخن به میان آمد، او گفت: من هم می‌توانم مانند آن را بر شما املاء و بیان کنم. آن‌گاه قلم برداشت و سر به زیر افکند [و هیچ جمله‌ای نتوانست به زبان آورد] و در همان حال سرافکندگی از دنیا رفت[۱۱]».
در ۱۳۵۳ق آیت‌الله مرعشی نجفی نسخه‌ای از صحیفه سجادیه را برای طنطاوی دانشمند اهل‌سنت و مؤلف تفسیر طنطاوی (مفتی اسکندریه) به قاهره فرستاد. وی پس از دریافت آن را با عبارت «گفتاری از کلام مخلوق برتر و از خالق پایین‌تر» ستود[۱۲].
ابن جوزی
علی بن الحسین زین العابدین (علیه‌السلام) در املا و انشاء و کیفیت سخن گفتن و خطاب و عرض حاجت به پیشگاه الهی بر مسلمین حق تعلیم دارد؛ زیرا اگر آن حضرت نبود، مسلمانان آیین سخن گفتن و عرض حوائج خود را به خدای متعال نمی‌دانستند؛ لذا آن امام به مردم آموخت که هنگام استغفار چگونه با خدا سخن بگویند و در موقع درخواست باران رحمت با چه زبانی از خداوند نزول باران بخواهند، و زمان ترس از دشمن چگونه به خدا پناه برده، دفع شر دشمنان را بخواهند[۱۳].
زکی مبارک در کتاب التصوف الاسلامی والادب والاخلاق صحیفه را از جهات گوناگون با انجیل همانند دانسته است با این تفاوت که انجیل روی دل را به سوی حضرت عیسی می‌گرداند و صحیفه، صفحه دل را به آستان الهی متوجه می‌سازد[۱۴].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۱۸-۱۹
- ↑ مقدمه مرعشی نجفی بر صحیفه، ص۴۶ مقدمه
- ↑ معالم العلماء، ص ۱۳۵
- ↑ «کتاب صحیفه سجادیه». کتابخانه طهور. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۶
- ↑ الدلیل الی موضوعات الصحیفه السجادیه، محمد حسین المظفر
- ↑ مجلسی، روضه المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۱۴، ص۳۸۲
- ↑ جزائری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲ق، ص۱۹
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۱ ص۴۲۸
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱ ص۲۰۹
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱ ص۳۹۲
- ↑ مقدمه مرعشی نجفی، ص۱۳
- ↑ مقدمه مرعشی نجفی، ص۳۷ مقدمه؛ ر. ک: پیشوایی، سیره پیشوایان، ص۲۷۰-۲۷۱
- ↑ به نقل از: مقدمه مرعشی بر صحیفه، ص۴۳-۴۵
- ↑ به نقل مبشری، صحیفه سجادیه، مقدمه، ص۱۳