گورباچف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '[[سید روح‌الله موسوی خمینی' به '[[سید روح الله موسوی خمینی') |
(←منابع) |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = | |||
| تصویر = گورباچف.jpg | |||
| نام = میخائیل سرگی‌یویچ گورباچُف | |||
| نامهای دیگر = | |||
|نام | | سال تولد = ۱۹۳۱ م | ||
| تاریخ تولد = ۲ مارس | |||
| | | محل تولد = روسیه | ||
| | | سال درگذشت = | ||
| | | تاریخ درگذشت = | ||
| | | محل درگذشت = | ||
| استادان = | |||
| | | شاگردان = | ||
| | | دین = | ||
|محل | | مذهب = | ||
| | | آثار = | ||
| | | فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |اتحاد سوسیال دموکرات‌ها |کمونیست اتحاد شوروی |حزب سوسیال دموکراتیک متحد روسیه |حزب سوسیال دمکرات روسیه }} | ||
| | | وبگاه = | ||
| | }} | ||
| | |||
| | |||
|اتحاد سوسیال دموکرات‌ها | |||
| | |||
'''میخائیل سرگی‌یویچ گورباچُف''' (به روسی: Михаил Сергеевич Горбачёв؛ زادهٔ ۲ مارس ۱۹۳۱) سیاستمدار اهل [[روسیه]] است. میخائیل گورباچف در سال ۱۹۳۱ در روستای پریولنویه در نزدیکی استاوروپول [[شوروی]] سابق زاده شد. | '''میخائیل سرگی‌یویچ گورباچُف''' (به روسی: Михаил Сергеевич Горбачёв؛ زادهٔ ۲ مارس ۱۹۳۱) سیاستمدار اهل [[روسیه]] است. میخائیل گورباچف در سال ۱۹۳۱ در روستای پریولنویه در نزدیکی استاوروپول [[شوروی]] سابق زاده شد. | ||
| خط ۶۵: | خط ۵۳: | ||
== زندگی حرفه‌ای میخائیل گورباچف == | == زندگی حرفه‌ای میخائیل گورباچف == | ||
سال 1984 یک سال مهم در جدول زمانی گورباچف بود که وی برای اولین بار با [[مارگارت تاچر]] نخست‌وزیر [[انگلیس]] دیدار کرد. تاچر درباره رهبر شوروی گفت: “من آقای گورباچف را دوست دارم، ما می‌توانیم با هم به تجارت بپردازیم. ” | سال 1984 یک سال مهم در جدول زمانی گورباچف بود که وی برای اولین بار با [[مارگارت تاچر]] نخست‌وزیر [[بریتانیا|انگلیس]] دیدار کرد. تاچر درباره رهبر شوروی گفت: “من آقای گورباچف را دوست دارم، ما می‌توانیم با هم به تجارت بپردازیم. ” | ||
در سال 1985 هنگامی که جانشین آندروپوف، کنستانتین چرننکو نیز درگذشت، میخائیل گورباچف به عنوان دبیر کل حزب کمونیست برگزیده شد. گورباچف وارث مسائلی بود که آندروپوف و چرننکو برای حل آن تلاش می‌کردند، از جمله مشکلات جدی داخلی و تشدید تنش‌های جنگ سرد. | در سال 1985 هنگامی که جانشین آندروپوف، کنستانتین چرننکو نیز درگذشت، میخائیل گورباچف به عنوان دبیر کل حزب کمونیست برگزیده شد. گورباچف وارث مسائلی بود که آندروپوف و چرننکو برای حل آن تلاش می‌کردند، از جمله مشکلات جدی داخلی و تشدید تنش‌های جنگ سرد. | ||
| خط ۷۱: | خط ۵۹: | ||
انرژی و اشتیاق جوانی گورباچف، شوروی را امیدوار کرد که نسل جدیدی از رهبران که قصد تغییرات مثبت دارند، مسئولیت‌ها را به دست بگیرند. وی تلاش‌هایی برای پایان دادن به جنگ سرد و بهبود روابط با غرب داشت. | انرژی و اشتیاق جوانی گورباچف، شوروی را امیدوار کرد که نسل جدیدی از رهبران که قصد تغییرات مثبت دارند، مسئولیت‌ها را به دست بگیرند. وی تلاش‌هایی برای پایان دادن به جنگ سرد و بهبود روابط با غرب داشت. | ||
او با رئیس‌جمهور [[آمریکا]] رونالد ریگان دیدار داشت و در پی آن، پیمان INF را که در مورد سلاح‌های هسته‌ای بود، به امضا رساند. همچنین با پایان دادن به جنگ [[افغانستان]] و شوروی، نیروهای شوروی را از افغانستان خارج کرد. | او با رئیس‌جمهور [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] رونالد ریگان دیدار داشت و در پی آن، پیمان INF را که در مورد سلاح‌های هسته‌ای بود، به امضا رساند. همچنین با پایان دادن به جنگ [[افغانستان]] و شوروی، نیروهای شوروی را از افغانستان خارج کرد. | ||
میخائیل گورباچف همچنین اظهار داشت که اتحاد جماهیر شوروی دیگر در کشورهای [[اروپای شرقی]] مداخله نخواهد کرد. این امر باعث تغییر عمده‌ای در جهان شد. بدون ترس از شوروی، کشورهایی مانند: [[آلمان شرقی]]، [[لهستان]] و [[مجارستان]] از شر دولت‌های کمونیستی خود خلاص شدند. | میخائیل گورباچف همچنین اظهار داشت که اتحاد جماهیر شوروی دیگر در کشورهای [[اروپای شرقی]] مداخله نخواهد کرد. این امر باعث تغییر عمده‌ای در جهان شد. بدون ترس از شوروی، کشورهایی مانند: [[آلمان شرقی]]، [[لهستان]] و [[مجارستان]] از شر دولت‌های کمونیستی خود خلاص شدند. | ||
| خط ۸۱: | خط ۶۹: | ||
او به دلیل نقش حیاتی در سقوط [[دیوار برلین]] و متعاقب آن اتحاد مجدد آلمان، مورد احترام است. گورباچف به دلیل رهبری عالی و مشارکت خود در بهبود کلی توسعه جهان، در 15 اکتبر 1990 جایزه صلح نوبل را دریافت کرد. | او به دلیل نقش حیاتی در سقوط [[دیوار برلین]] و متعاقب آن اتحاد مجدد آلمان، مورد احترام است. گورباچف به دلیل رهبری عالی و مشارکت خود در بهبود کلی توسعه جهان، در 15 اکتبر 1990 جایزه صلح نوبل را دریافت کرد. | ||
گروه‌های قومی مختلف در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی جنگ علیه یکدیگر را آغاز کرده بودند، در حالی که گروه‌های دیگر مانند [[اوکراین]] و لیتوانیایی خواستار تبدیل شدن آنها به ملت‌های مستقل بودند. | گروه‌های قومی مختلف در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی [[جنگ]] علیه یکدیگر را آغاز کرده بودند، در حالی که گروه‌های دیگر مانند [[اوکراین]] و لیتوانیایی خواستار تبدیل شدن آنها به ملت‌های مستقل بودند. | ||
وقتی گورباچف با این شکستگی‌ها در کشور دست و پنجه نرم می‌کرد، یک رقیب جدید روی صحنه آمد. [[بوریس یلتسین]]، عضو سابق حزب کمونیست، بر تغییرات بنیادی در اقتصاد تأکید داشت. در تابستان 1991 یلتسین به عنوان رئیس‌جمهوری روسیه انتخاب گردید. | وقتی گورباچف با این شکستگی‌ها در کشور دست و پنجه نرم می‌کرد، یک رقیب جدید روی صحنه آمد. [[بوریس یلتسین]]، عضو سابق حزب کمونیست، بر تغییرات بنیادی در اقتصاد تأکید داشت. در تابستان 1991 یلتسین به عنوان رئیس‌جمهوری روسیه انتخاب گردید. | ||
| خط ۹۴: | خط ۸۲: | ||
== نامه امام خمینی به گورباچف == | == نامه امام خمینی به گورباچف == | ||
در ۱۱ دی ۱۳۶۷ نامهای از سوی [[سید روح‌الله خمینی]] برای آخرین رهبر حزب کمونیست روسیه ارسال شد. در این نامه [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] پایان کمونیسم در شوروی را پیش‌بینی کرد و از این رهبر شوروی سابق خواست تا به سیاست مذهب ستیزی خاتمه و درباره [[اسلام]] مطالعاتی انجام دهد. | در ۱۱ دی ۱۳۶۷ نامهای از سوی [[سید روح‌الله موسوی خمینی|سید روح‌الله خمینی]] برای آخرین رهبر حزب کمونیست روسیه ارسال شد. در این نامه [[سید روح الله موسوی خمینی|امام خمینی]] پایان [[کمونیسم]] در شوروی را پیش‌بینی کرد و از این رهبر شوروی سابق خواست تا به سیاست مذهب ستیزی خاتمه و درباره [[اسلام]] مطالعاتی انجام دهد. | ||
امام خمینی مشکل اصلی نظام شوروی سابق را عدم اعتقاد واقعی به خدا بیان کرد و از این رهبر شوروی سابق خواست تا درباره اسلام از کتب فلاسفه ایرانی استفاده نماید. | امام خمینی مشکل اصلی نظام شوروی سابق را عدم اعتقاد واقعی به خدا بیان کرد و از این رهبر شوروی سابق خواست تا درباره اسلام از کتب فلاسفه ایرانی استفاده نماید. | ||
گورباچف در جواب امام خمینی نامهای را به همراه وزیر خارجه وقت شوروی به [[ایران]] فرستاد و در این نامه حمایت خود از [[انقلاب اسلامی]] را به وضوح بیان کرد. او همچنین در این نامه از تمایل شوروی برای اتمام [[جنگ ایران و عراق]] سخن گفت و خواهان برقراری صلح در [[خاورمیانه]] و خروج نیروهای بیگانه از این منطقه شد. | گورباچف در جواب امام خمینی نامهای را به همراه وزیر خارجه وقت شوروی به [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] فرستاد و در این نامه حمایت خود از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] را به وضوح بیان کرد. او همچنین در این نامه از تمایل شوروی برای اتمام [[جنگ ایران و عراق]] سخن گفت و خواهان برقراری صلح در [[خاورمیانه]] و خروج نیروهای بیگانه از این منطقه شد. | ||
== افتخارات میخائیل گورباچف == | == افتخارات میخائیل گورباچف == | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۹۳: | ||
# در سال 1988 هند جایزه صلح، خلع سلاح و توسعه ایندیرا گاندی را به گورباچف اعطا کرد. | # در سال 1988 هند جایزه صلح، خلع سلاح و توسعه ایندیرا گاندی را به گورباچف اعطا کرد. | ||
# در سال 1990 جایزه صلح نوبل به دلیل نقش اصلی وی در روند صلح که ویژگی‌های مهم جامعه بین‌المللی است، به او اهدا شد. | # در سال 1990 جایزه صلح نوبل به دلیل نقش اصلی وی در روند صلح که ویژگی‌های مهم جامعه بین‌المللی است، به او اهدا شد. | ||
# سال 1992 او اولین دریافت کننده جایزه آزادی رونالد ریگان بود. | # سال 1992 او اولین دریافت کننده جایزه آزادی رونالد ریگان بود. | ||
# در سال 1994 جایزه Grawemeyer توسط دانشگاه لوئیزویل، کنتاکی به او داده شد. | # در سال 1994 جایزه Grawemeyer توسط دانشگاه لوئیزویل، کنتاکی به او داده شد. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۹۸: | ||
# در سال 1998 جایزه آزادی از موزه ملی حقوق مدنی در ممفیس، تنسی را دریافت کرد. | # در سال 1998 جایزه آزادی از موزه ملی حقوق مدنی در ممفیس، تنسی را دریافت کرد. | ||
# در سال 2002 جایزه چارلز پنجم توسط آکادمی [[اروپا]] از بنیاد یوست به وی اهدا شد. | # در سال 2002 جایزه چارلز پنجم توسط آکادمی [[اروپا]] از بنیاد یوست به وی اهدا شد. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[روسیه]] | |||
* [[جنگ سرد]] | |||
* [[ولادیمیر پوتین]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
# [https://bestfarsi.ir/articles/biography/mikhail-gorbachev برگرفته از سایت زندگی‌نامه میخائیل گورباچف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی] | # [https://bestfarsi.ir/articles/biography/mikhail-gorbachev برگرفته از سایت زندگی‌نامه میخائیل گورباچف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی] | ||
# | # | ||
# [https://setare.com/fa/news/39525/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%81-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82/ برگرفته از سایت بیوگرافی گورباچف؛ زندگی جالب رهبر حزب کمونیسم شوروی ...] | # [https://setare.com/fa/news/39525/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%81-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82/ برگرفته از سایت بیوگرافی گورباچف؛ زندگی جالب رهبر حزب کمونیسم شوروی ...] | ||
[[رده:روسیه]] | |||
[[رده:شخصیت‌ها]] | [[رده:شخصیت‌ها]] | ||
[[رده:شخصیت‌های سیاسی]] | [[رده:شخصیت‌های سیاسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۳۸
| گورباچف | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | میخائیل سرگی‌یویچ گورباچُف |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | ۱۹۳۱ م، ۱۳۰۹ ش، ۱۳۴۹ ق |
| روز تولد | ۲ مارس |
| محل تولد | روسیه |
| فعالیت‌ها |
|
میخائیل سرگی‌یویچ گورباچُف (به روسی: Михаил Сергеевич Горбачёв؛ زادهٔ ۲ مارس ۱۹۳۱) سیاستمدار اهل روسیه است. میخائیل گورباچف در سال ۱۹۳۱ در روستای پریولنویه در نزدیکی استاوروپول شوروی سابق زاده شد.
میخائیل گورباچف هشتمین و آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی بود. او از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱، دبیرکل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۱ رئیس دولت اتحاد جماهیر شوروی بود؛ به این‌صورت که از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۸۹ به عنوان صدر هیئت رئیسه شورای عالی شوروی، از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۰ به عنوان رئیس شورای عالی شوروی و از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱ به عنوان رئیس‌جمهور اتحاد شوروی. وی از نظر ایدئولوژی، او در ابتدا به مارکسیسم-لنینیسم پایبند بود، اما از اوایل دههٔ ۱۹۹۰ به سمت سوسیال دموکراسی متمایل شد.
وی به دلیل نقش رهبری در خاتمه جنگ سرد و ارتقا روابط صلح‌آمیز بین‌المللی جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
گورباچف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی قبل از انحلال آن در سال 1991 بود. او اصلاحات بسیاری را در اتحاد جماهیر شوروی از جمله آزادی‌های جدید ایجاد کرد که در نهایت منجر به جدا شدن بسیاری از کشورها از اتحادیه شد و ادعای استقلال کردند.
روابط وی با رهبران غربی مانند رونالد ریگان و مارگارت تاچر به پایان جنگ سرد کمک کرد.
میخائیل گورباچف کیست
میخائیل گورباچف از همان دوران دبیرستان به عضویت حزب کمونیست درآمد؛ اما تنها در سال 1952 که در دانشگاه مسکو بود عضویت کامل به وی اعطا شد. پس از فارغ‌التحصیلی به استاوروپول بازگشت و در دفتر دادستانی سِمت گرفت.
در سال 1961 وی به عنوان نماینده استاوروپول در بیست و دومین کنگره حزب کمونیست در مسکو انتخاب شد و طی چند سال آینده به رهبری حزب کمونیست نائل آمد. نخست در سال 1970 دبیر اول کل قلمرو استاوروپول شد سپس، در سال 1971 به عنوان دبیر کشاورزی به مسکو رفت.
میخائیل به سرعت به نیرویی مقتدر در مسکو بدل گردید و از طریق رهبرانی قدرتمند مانند یوری آندروپوف (رهبر KGB که بعداً رهبر اتحاد جماهیر شوروی شد) نفوذ یافت. در سال 1980 به عنوان عضوی از دفتر سیاسی، قدرتمندترین گروه در حزب کمونیست، انتخاب شد. وی جوان ترین عضو دفتر سیاسی بود.
گورباچف در مدت چند سال کوتاه رهبر اتحاد جماهیر شوروی شد و تأثیر قابل توجهی بر دفتر سیاسی گذاشت. پس از درگذشت دو رهبر مسن در سال 1984 و 1985 حزب کمونیست خواست که فردی جوان، رهبری را به عهده بگیرد. در 11 مارس 1985 میخائیل گورباچف دبیر کل اتحاد جماهیر شوروی شد.
هنگامی که او به عنوان رهبر به قدرت رسید، اقتصاد شوروی با مشکل روبرو بود. او می‌خواست اقتصاد و همچنین دولت را اصلاح کند. برای انجام این کار او به حمایت نیاز داشت، بنابراین شروع به جایگزینی برخی از اعضای مسن دفتر سیاسی با مردان جوان تر کرد که با او هم دیدگاه بودند.
گلاسنوست و پرسترویکا گورباچف دو حوزه اصلی اصلاحات را به دست گرفتند. گلاسنوست خواستار افزایش فضای باز در دولت شد که اجازه آزادی بیان و سانسور کمتر را می‌داد. پرسترویکا نیز مسئول بازسازی اقتصاد و صنعت بود.
وی در سال 1990 به عنوان اولین رئیس‌جمهور اتحاد جماهیر شوروی انتخاب و در همان سال برنده جایزه صلح نوبل شد. او در سال 1991 استعفا داد و از آن زمان بنیاد گورباچف را تأسیس کرد که همچنان در اهداف اجتماعی و سیاسی فعال است.
دوران کودکی میخائیل گورباچف
در زندگی‌نامه میخائیل گورباچف آمده است که: میخائیل سرگئیویچ گورباچف در 2 مارس 1931 در روستای پریوولنویه در منطقه کراسنوگوردیسکی در نزدیکی منطقه استاوروپول در جنوب روسیه متولد شد.
پدرش سرگئی آندریویچ گورباچف قومیتی روس داشت و مادرش ماریا پانتلایونا نیز اوکراینی بود به همین خاطر او تباری روسی – اوکراینی دارد. والدین وی هر دو کشاورز بودند و میخائیل در حالی که به مدرسه می‌رفت در زمینه کشاورزی نیز کار می‌کرد.
کودکی او با حوادث سختی همراه بود، در سال 1933 قحطی بیشتر روسیه را فراگرفت. دو خواهر و یک عموی او در هنگام قحطی درگذشتند. در نوجوانی با رانندگی با تراکتور در یک ایستگاه ماشین محلی به درآمد خانواده کمک می‌کرد.
در سال 1937 پدربزرگش به جرم حمایت از پیروان لئون تروتسکی دستگیر شد. بعداً در سال 1942 شهر وی در جنگ جهانی دوم توسط آلمان‌ها اشغال شد. در سال 1950 میخائیل به دانشگاه مسکو رفت و در آنجا در رشتهٔ حقوق فارغ التحصیل شد.
زندگی حرفه‌ای میخائیل گورباچف
سال 1984 یک سال مهم در جدول زمانی گورباچف بود که وی برای اولین بار با مارگارت تاچر نخست‌وزیر انگلیس دیدار کرد. تاچر درباره رهبر شوروی گفت: “من آقای گورباچف را دوست دارم، ما می‌توانیم با هم به تجارت بپردازیم. ”
در سال 1985 هنگامی که جانشین آندروپوف، کنستانتین چرننکو نیز درگذشت، میخائیل گورباچف به عنوان دبیر کل حزب کمونیست برگزیده شد. گورباچف وارث مسائلی بود که آندروپوف و چرننکو برای حل آن تلاش می‌کردند، از جمله مشکلات جدی داخلی و تشدید تنش‌های جنگ سرد.
انرژی و اشتیاق جوانی گورباچف، شوروی را امیدوار کرد که نسل جدیدی از رهبران که قصد تغییرات مثبت دارند، مسئولیت‌ها را به دست بگیرند. وی تلاش‌هایی برای پایان دادن به جنگ سرد و بهبود روابط با غرب داشت.
او با رئیس‌جمهور آمریکا رونالد ریگان دیدار داشت و در پی آن، پیمان INF را که در مورد سلاح‌های هسته‌ای بود، به امضا رساند. همچنین با پایان دادن به جنگ افغانستان و شوروی، نیروهای شوروی را از افغانستان خارج کرد.
میخائیل گورباچف همچنین اظهار داشت که اتحاد جماهیر شوروی دیگر در کشورهای اروپای شرقی مداخله نخواهد کرد. این امر باعث تغییر عمده‌ای در جهان شد. بدون ترس از شوروی، کشورهایی مانند: آلمان شرقی، لهستان و مجارستان از شر دولت‌های کمونیستی خود خلاص شدند.
علاوه بر ریگان و تاچر، گورباچف روابط محکمی با هلموت کوهل، صدراعظم آلمان غربی برقرار کرد. از جمله اصلاحات مهم سیاسی گورباچف، یک سیستم انتخابات دموکراتیک تر بود. در سال 1989 او انتخاباتی را ترتیب داد که اعضای حزب کمونیست را مجبور می‌کرد در برابر اعضای غیر حزب شرکت کنند.
وی وضعیت ویژه حزب کمونیست را که در قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پیش‌بینی شده بود لغو کرد. در 15 مارس 1990 کنگره، میخائیل گورباچف را به عنوان اولین رئیس‌جمهور اتحاد جماهیر شوروی انتخاب کرد. در زمان ریاست‌جمهوری خود، روابط بین‌المللی صلح‌آمیز را ارتقا داد.
او به دلیل نقش حیاتی در سقوط دیوار برلین و متعاقب آن اتحاد مجدد آلمان، مورد احترام است. گورباچف به دلیل رهبری عالی و مشارکت خود در بهبود کلی توسعه جهان، در 15 اکتبر 1990 جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
گروه‌های قومی مختلف در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی جنگ علیه یکدیگر را آغاز کرده بودند، در حالی که گروه‌های دیگر مانند اوکراین و لیتوانیایی خواستار تبدیل شدن آنها به ملت‌های مستقل بودند.
وقتی گورباچف با این شکستگی‌ها در کشور دست و پنجه نرم می‌کرد، یک رقیب جدید روی صحنه آمد. بوریس یلتسین، عضو سابق حزب کمونیست، بر تغییرات بنیادی در اقتصاد تأکید داشت. در تابستان 1991 یلتسین به عنوان رئیس‌جمهوری روسیه انتخاب گردید.
گورباچف اکنون با این مسئله روبرو شده بود که چگونه می‌تواند قدرت مشترک بین خود و رهبر مخالف را متعادل کند. در آگوست 1991 در حالی که میخائیل گورباچف در تعطیلات کریمه به سر می‌برد، تندروهای کمونیست که با اصلاحات او موافق نبودند و سعی در تصاحب دولت داشتند، طی کودتایی او را ربودند و گفتند که وی بیمار است و نمی‌تواند حکومت کند.
با شکل گیری اعتراضات گورباچف آزاد شد اما خسارت زیادی به دولت وارد گردید. اصلاحات گورباچف امکان آزادی بیشتر را فراهم کرد و بسیاری از کشورها از این آزادی برای اعتراض و در نهایت ادعای استقلال از اتحاد جماهیر شوروی استفاده کردند.
در پایان سال 1991 اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید. در 25 دسامبر 1991 گورباچف از سمت رهبر اتحاد جماهیر شوروی استعفا داد و اتحادیه به 15 کشور جداگانه تقسیم شد. فعالیت‌های بعدی از زمان استعفا گورباچف همچنان درگیر سیاست است.
وی احزاب سیاسی جدیدی را در روسیه تأسیس کرد و حتی در سال 1996 نامزد ریاست‌جمهوری شد (پیروز نشد). وی اخیراً از حکومت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور انتقاد کرده است.
نامه امام خمینی به گورباچف
در ۱۱ دی ۱۳۶۷ نامهای از سوی سید روح‌الله خمینی برای آخرین رهبر حزب کمونیست روسیه ارسال شد. در این نامه امام خمینی پایان کمونیسم در شوروی را پیش‌بینی کرد و از این رهبر شوروی سابق خواست تا به سیاست مذهب ستیزی خاتمه و درباره اسلام مطالعاتی انجام دهد.
امام خمینی مشکل اصلی نظام شوروی سابق را عدم اعتقاد واقعی به خدا بیان کرد و از این رهبر شوروی سابق خواست تا درباره اسلام از کتب فلاسفه ایرانی استفاده نماید.
گورباچف در جواب امام خمینی نامهای را به همراه وزیر خارجه وقت شوروی به ایران فرستاد و در این نامه حمایت خود از انقلاب اسلامی را به وضوح بیان کرد. او همچنین در این نامه از تمایل شوروی برای اتمام جنگ ایران و عراق سخن گفت و خواهان برقراری صلح در خاورمیانه و خروج نیروهای بیگانه از این منطقه شد.
افتخارات میخائیل گورباچف
میخائیل گورباچف جوایز زیادی را برای کارهای خود دریافت کرده است از جمله:
- در سال 1988 هند جایزه صلح، خلع سلاح و توسعه ایندیرا گاندی را به گورباچف اعطا کرد.
- در سال 1990 جایزه صلح نوبل به دلیل نقش اصلی وی در روند صلح که ویژگی‌های مهم جامعه بین‌المللی است، به او اهدا شد.
- سال 1992 او اولین دریافت کننده جایزه آزادی رونالد ریگان بود.
- در سال 1994 جایزه Grawemeyer توسط دانشگاه لوئیزویل، کنتاکی به او داده شد.
- در سال 1995 ماریو سوارز رئیس‌جمهور پرتغال نشان صلیب بزرگ آزادی را به وی اعطا کرد.
- در سال 1998 جایزه آزادی از موزه ملی حقوق مدنی در ممفیس، تنسی را دریافت کرد.
- در سال 2002 جایزه چارلز پنجم توسط آکادمی اروپا از بنیاد یوست به وی اهدا شد.