محمدعلی امیرمعزی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''محمدعلی امیرمعزی''' اسلام‌پژوه و قرآن‌پژوه ایرانی و استاد دانشگاهِ مقیم در [[فرانسه]] است. او یکی از ویراستاران اصلی | {{جعبه اطلاعات شخصیت | ||
| عنوان = محمدعلی امیرمعزی | |||
| تصویر = محمد علی امیرمعزی.jpg | |||
| نام = | |||
| نام‌های دیگر = دکتر امیرمعزی | |||
| سال تولد = | |||
| تاریخ تولد = | |||
| محل تولد = | |||
| سال درگذشت = | |||
| تاریخ درگذشت = | |||
| محل درگذشت = | |||
| استادان = | |||
| شاگردان = | |||
| دین = [[اسلام]] | |||
| مذهب = [[شیعه]] | |||
| آثار = | |||
| فعالیت‌ها = قرآن‌پژوه | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''محمدعلی امیرمعزی''' اسلام‌پژوه و قرآن‌پژوه [[جمهوری اسلامی ایران|ایرانی]] و استاد دانشگاهِ مقیم در [[فرانسه]] است. او یکی از ویراستاران اصلی در '''«قاموس قرآن»''' است که توسط انتشارات روبر لافون در ۲۰۰۷ م، منتشر شد. معزی همچنین سرویراستار و یکی از ۲۸ نویسندۀ [[قرآن مورخان (کتاب)|قرآنِ مورخان]] است. امیرمعزی دکترای خاورشناسی و مطالعات ادیان را در سال ۱۹۹۱ م، از [[دانشگاه سوربن]] در [[پاریس]] گرفت. او همچنین فارغ‌التحصیل [[زبان عربی]] از انجمن ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی است. پایان‌نامه دکترای او، '''«تفسیر شرعی و الهیاتی اسلام شیعی»''' (به فرانسوی: Exégèse et théologie de l’islam shi’ite) بوده که نخستین پایان‌نامه دانشگاهی دربارۀ [[مذهب شیعه|شیعه]] در دانشگاه‌های غرب محسوب میشود. | |||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
محمدعلی امیرمعزی در [[تهران]] در سال 1334 ش، در خانواده‌ای فرهنگی با تمایلات و تعلقات دینی به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطۀ خود را در این شهر و در مدرسۀ فرانسوی‌زبان رازی گذراند. خانواده او مخصوصا پدرش علاقه به مباحث دینی و الهیاتی داشت و در چنین فضایی او توجهش به فرهنگ [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] و [[اسلام]] به‌ویژه جنبه‌های عرفانی و فلسفی این دین جلب شد. در سال آخر دبیرستان با همراهی یکی از دوستان خانوادگی برای نخستین بار با [[هانری کربن|هانری کُربن]] دیدار می‌کند و چون علاقۀ محصل جوان را به مسائل فلسفی، دینی و عرفانی می‌بیند او را تشویق به آمدن به [[فرانسه]] و ادامۀ تحصیل در رشتۀ اسلام‌شناسی در [[پاریس]] می‌کند. امیر معزی پس از گرفتن دیپلم در سال 1974 م، با موافقت خانواده برای ادامۀ تحصیل به پاریس می‌رود و مشغول تحصیل در مدرسه مطالعات عالی (سوربن) میشود. او مدت دوسال به پای درس‌های [[هانری کربن|کُربن]] می‌رود و به تشویق او به شیعه‌پژوهی به‌ویژه بررسی متون اولیه و نخستین آن مشغول میشود. در کنار تحصیل در حوزۀ اسلام‌پژوهی شروع به یادگیری [[زبان عربی]] در انستیتوی زبان‌های شرقی کرده و زبان پهلوی، یونانی و لاتین هم کمی می‌آموزد. امیر معزی سال‌ها بعد رسالۀ پایان‌نامۀ تحصیلی خود را به بررسی سیمای [[ائمه|امام]] در متون اولیه [[مذهب شیعه|شیعه]]، به راهنمایی دانیل ژیماره و ژان ژولیوه به پایان می‌رساند و از قضا دفاع از پایان‌نامه تحصیلی‌اش در سالن هانری کربن انجام می‌گیرد. او در سال 1988 م، پس از بازنشستگی استادش نخست استادیار و سپس در سال 1994 م، جانشین استاد خود در همان کرسی میشود. | محمدعلی امیرمعزی در [[تهران]] در سال 1334 ش، در خانواده‌ای فرهنگی با تمایلات و تعلقات دینی به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطۀ خود را در این شهر و در مدرسۀ فرانسوی‌زبان رازی گذراند. خانواده او مخصوصا پدرش علاقه به مباحث دینی و الهیاتی داشت و در چنین فضایی او توجهش به فرهنگ [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] و [[اسلام]] به‌ویژه جنبه‌های عرفانی و فلسفی این دین جلب شد. در سال آخر دبیرستان با همراهی یکی از دوستان خانوادگی برای نخستین بار با [[هانری کربن|هانری کُربن]] دیدار می‌کند و چون علاقۀ محصل جوان را به مسائل فلسفی، دینی و عرفانی می‌بیند او را تشویق به آمدن به [[فرانسه]] و ادامۀ تحصیل در رشتۀ اسلام‌شناسی در [[پاریس]] می‌کند. امیر معزی پس از گرفتن دیپلم در سال 1974 م، با موافقت خانواده برای ادامۀ تحصیل به پاریس می‌رود و مشغول تحصیل در مدرسه مطالعات عالی (سوربن) میشود. او مدت دوسال به پای درس‌های [[هانری کربن|کُربن]] می‌رود و به تشویق او به شیعه‌پژوهی به‌ویژه بررسی متون اولیه و نخستین آن مشغول میشود. در کنار تحصیل در حوزۀ اسلام‌پژوهی شروع به یادگیری [[زبان عربی]] در انستیتوی زبان‌های شرقی کرده و زبان پهلوی، یونانی و لاتین هم کمی می‌آموزد. امیر معزی سال‌ها بعد رسالۀ پایان‌نامۀ تحصیلی خود را به بررسی سیمای [[ائمه|امام]] در متون اولیه [[مذهب شیعه|شیعه]]، به راهنمایی دانیل ژیماره و ژان ژولیوه به پایان می‌رساند و از قضا دفاع از پایان‌نامه تحصیلی‌اش در سالن هانری کربن انجام می‌گیرد. او در سال 1988 م، پس از بازنشستگی استادش نخست استادیار و سپس در سال 1994 م، جانشین استاد خود در همان کرسی میشود. | ||
== سرپرستی گروه == | |||
مجموعۀ کتاب «[[قرآن مورخان (کتاب)|قرآن مورخان]]» با مشارکت سی تن از پژوهشگران تاریخ ادیان به سرپرستی محمدعلی امیرمعزی؛ استاد دانشسرای کاربردی مطالعات عالی فرانسه، و [[گیوم دی]]، استاد اسلام‌شناسی دانشگاه آزاد بروکسل، منتشر شد. انتشار اثری متمرکز بر [[قرآن|قرآن کریم]]، با رویکرد تاریخی - انتقادی در بررسی 114 سوره آن به زبان فرانسه بی‌سابقه بوده و از این رو اثری نو و شایسته توجه به شمار می‌رود. | |||
== دیدگاه == | |||
=== کتاب «تشیع و کلام امامان» === | |||
در نگاه امیرمعزی، کلام باطنی همان کلام شیعی عصر حضور [[ائمه]] است که از آن با عنوان '''«تشیع و کلام امامان»''' یاد می‌کند. اسمی که او برای این [[مذهب شیعه|تشیع]] انتخاب می‌کند «امامولوژی imamology» است ، یعنی امام‌شناسی یا به تعبیر دیگر '''«امامیات»''' به این معنا در کانون معارف دینی قرار می‌گیرد. اگر در الهیات و کلام متعارف، [[خدا]] محور و مرکز است و مباحث حول وجود خدا، ذات خدا، اسماء و صفات و افعال خداست، در اینجا [[ائمه|امام]] محور میشود. اگر می‌خواهید خدا را بشناسید باید از طریق امام بشناسید. به خدا و ذات و صفات او و سایر معارف باید از طریق امام راه یافت. | |||
=== پروژۀ قرآن مورخان === | |||
ایشان به‌عنوان یکی از شیعه‌پژوهان غرب مطرح است؛ اما نتیجۀ نظریههای شیعه‌پژوهانۀ وی همان نظریۀ [[شیعیان]] غالی است که در طول تاریخ در جامعۀ شیعه مطرود بود. او اعتقاد دارد تشیع واقعی و مورد نظر [[ائمه|ائمه (علیهم‌السلام)]] همان تشیعی است که در فرهنگ [[عالمان شیعه]] از آن به غلو یاد شده است و اگر در بیان [[ائمه|ائمه (علیهم‌السلام)]] این تفکر مذمت شده از باب کشف سرّ بوده است نه به خاطر اصل این نظریه. او معتقد است که بالاترین شئون از هر لحاظ نسبت به [[ائمه|امام]] در دیدگاه [[اسماعیلیه]] وجود دارد و در معرفی شیعه به کتب اسماعیلیه ارجاع می‌دهد. یکی از آموزه‌های این تشیع در قرون نخستین اعتقاد به تحریف [[قرآن]] است. دکتر امیرمعزی و همکارانشان معتقدند در قرآنی که اختیار ما قرار دارد، تدوینی است که در دوران [[عبدالملک بن مروان|عبدالملک مروان]] (از سال ۶۵ تا ۸۶ هجری) رخ داده است. در این بازه زمانی، قرآن بر پایه متون مختلف جمع‌آوری میشود و این قرآن فعلی شکل می‌گیرد. در این قرآن نگاه آخرالزمانی برجسته نیست و هدفش این است که نگاه مسیحی ـ یهودی و آخرالزمانی را تحت‌الشعاع قرار دهد. امیرمعزی دربارۀ نتایج تحقیقات انجام شده در پروژۀ «قرآن مورخان» می‌گوید: این تحقیقات ثابت کرده‌اند که آنچه متون اسلامی راجع به پیدایش اسلام و پیدایش قرآن می‌گویند قابل اعتماد نیستند و باید با عینکی خیلی انتقادی‌تر از آنچه تا این موقع انجام شده به این متون نگاه کرد، ما می‌دانیم در مورد دورۀ پیدایش اسلام یعنی حیات پیامبر و معاصرینش و در مورد پیدایش قرآن آنچه که متون اسلامی می‌گویند قابل اعتماد نیست<ref>ر. ک: چهل و یكمین نشست مجازی با عنوان مطالعاتی تازه در باب ریشه‌های اسلام و قرآن در «حلقۀ ديدگاه نو»، نهم اسفند ١٣٩٩ ش.</ref>. مولفان کتاب قرآن مورخان در صدد اثبات این معنا هستند که متن کنونی قرآن متعلق به اواخر دوره باستان - اندکی پیش از قرون وسطی- بوده و به‌طور همزمان از [[مسیحیت]] و [[آیین یهودیت|یهودیت]] بیزانسی (روم شرقی) و ساسانی تاثیرپذیرفته است. از منظر آنها قسمتی از قرآن موجود متاثر از کتب پیشین و بخش عمده‌اش بعد از پیامبر با حمایت و میل حاکمان تدوین گردیده است. بنابر این قرآن کنونی فاقد وثاقت تاریخی است<ref>ر. ک: مقالۀ قرآن به مثابه سندی تاریخی در مقابل کتاب مقدس ص 248، مجلۀ نقد و بررسی کتاب ''آینه پژوهش'' شماره 184، سال 1399 ش.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[قرآن مورخان (کتاب)]] | |||
* [[گیوم دی]] | |||
* [[فرانسه]] | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
* [https://www.dinonline.com/18019/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86/ باعزم محمد و تمدن حمیدرضا، از قرآن مؤمنان تا قرآن مورخان، پایگاه تحلیلی دین‌پژوهی دین آنلاین]، تاریخ درج مطلب: 1 تیرماه 1399 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 10 تیرماه 1403 ش. | |||
[[رده: ایران]] | |||
[[رده: شخصیت‌ها]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۴۲
| محمدعلی امیرمعزی | |
|---|---|
 | |
| نام‌های دیگر | دکتر امیرمعزی |
| اطلاعات شخصی | |
| دین | اسلام، شیعه |
| فعالیت‌ها | قرآن‌پژوه |
محمدعلی امیرمعزی اسلام‌پژوه و قرآن‌پژوه ایرانی و استاد دانشگاهِ مقیم در فرانسه است. او یکی از ویراستاران اصلی در «قاموس قرآن» است که توسط انتشارات روبر لافون در ۲۰۰۷ م، منتشر شد. معزی همچنین سرویراستار و یکی از ۲۸ نویسندۀ قرآنِ مورخان است. امیرمعزی دکترای خاورشناسی و مطالعات ادیان را در سال ۱۹۹۱ م، از دانشگاه سوربن در پاریس گرفت. او همچنین فارغ‌التحصیل زبان عربی از انجمن ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی است. پایان‌نامه دکترای او، «تفسیر شرعی و الهیاتی اسلام شیعی» (به فرانسوی: Exégèse et théologie de l’islam shi’ite) بوده که نخستین پایان‌نامه دانشگاهی دربارۀ شیعه در دانشگاه‌های غرب محسوب میشود.
زندگی‌نامه
محمدعلی امیرمعزی در تهران در سال 1334 ش، در خانواده‌ای فرهنگی با تمایلات و تعلقات دینی به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطۀ خود را در این شهر و در مدرسۀ فرانسوی‌زبان رازی گذراند. خانواده او مخصوصا پدرش علاقه به مباحث دینی و الهیاتی داشت و در چنین فضایی او توجهش به فرهنگ ایران و اسلام به‌ویژه جنبه‌های عرفانی و فلسفی این دین جلب شد. در سال آخر دبیرستان با همراهی یکی از دوستان خانوادگی برای نخستین بار با هانری کُربن دیدار می‌کند و چون علاقۀ محصل جوان را به مسائل فلسفی، دینی و عرفانی می‌بیند او را تشویق به آمدن به فرانسه و ادامۀ تحصیل در رشتۀ اسلام‌شناسی در پاریس می‌کند. امیر معزی پس از گرفتن دیپلم در سال 1974 م، با موافقت خانواده برای ادامۀ تحصیل به پاریس می‌رود و مشغول تحصیل در مدرسه مطالعات عالی (سوربن) میشود. او مدت دوسال به پای درس‌های کُربن می‌رود و به تشویق او به شیعه‌پژوهی به‌ویژه بررسی متون اولیه و نخستین آن مشغول میشود. در کنار تحصیل در حوزۀ اسلام‌پژوهی شروع به یادگیری زبان عربی در انستیتوی زبان‌های شرقی کرده و زبان پهلوی، یونانی و لاتین هم کمی می‌آموزد. امیر معزی سال‌ها بعد رسالۀ پایان‌نامۀ تحصیلی خود را به بررسی سیمای امام در متون اولیه شیعه، به راهنمایی دانیل ژیماره و ژان ژولیوه به پایان می‌رساند و از قضا دفاع از پایان‌نامه تحصیلی‌اش در سالن هانری کربن انجام می‌گیرد. او در سال 1988 م، پس از بازنشستگی استادش نخست استادیار و سپس در سال 1994 م، جانشین استاد خود در همان کرسی میشود.
سرپرستی گروه
مجموعۀ کتاب «قرآن مورخان» با مشارکت سی تن از پژوهشگران تاریخ ادیان به سرپرستی محمدعلی امیرمعزی؛ استاد دانشسرای کاربردی مطالعات عالی فرانسه، و گیوم دی، استاد اسلام‌شناسی دانشگاه آزاد بروکسل، منتشر شد. انتشار اثری متمرکز بر قرآن کریم، با رویکرد تاریخی - انتقادی در بررسی 114 سوره آن به زبان فرانسه بی‌سابقه بوده و از این رو اثری نو و شایسته توجه به شمار می‌رود.
دیدگاه
کتاب «تشیع و کلام امامان»
در نگاه امیرمعزی، کلام باطنی همان کلام شیعی عصر حضور ائمه است که از آن با عنوان «تشیع و کلام امامان» یاد می‌کند. اسمی که او برای این تشیع انتخاب می‌کند «امامولوژی imamology» است ، یعنی امام‌شناسی یا به تعبیر دیگر «امامیات» به این معنا در کانون معارف دینی قرار می‌گیرد. اگر در الهیات و کلام متعارف، خدا محور و مرکز است و مباحث حول وجود خدا، ذات خدا، اسماء و صفات و افعال خداست، در اینجا امام محور میشود. اگر می‌خواهید خدا را بشناسید باید از طریق امام بشناسید. به خدا و ذات و صفات او و سایر معارف باید از طریق امام راه یافت.
پروژۀ قرآن مورخان
ایشان به‌عنوان یکی از شیعه‌پژوهان غرب مطرح است؛ اما نتیجۀ نظریههای شیعه‌پژوهانۀ وی همان نظریۀ شیعیان غالی است که در طول تاریخ در جامعۀ شیعه مطرود بود. او اعتقاد دارد تشیع واقعی و مورد نظر ائمه (علیهم‌السلام) همان تشیعی است که در فرهنگ عالمان شیعه از آن به غلو یاد شده است و اگر در بیان ائمه (علیهم‌السلام) این تفکر مذمت شده از باب کشف سرّ بوده است نه به خاطر اصل این نظریه. او معتقد است که بالاترین شئون از هر لحاظ نسبت به امام در دیدگاه اسماعیلیه وجود دارد و در معرفی شیعه به کتب اسماعیلیه ارجاع می‌دهد. یکی از آموزه‌های این تشیع در قرون نخستین اعتقاد به تحریف قرآن است. دکتر امیرمعزی و همکارانشان معتقدند در قرآنی که اختیار ما قرار دارد، تدوینی است که در دوران عبدالملک مروان (از سال ۶۵ تا ۸۶ هجری) رخ داده است. در این بازه زمانی، قرآن بر پایه متون مختلف جمع‌آوری میشود و این قرآن فعلی شکل می‌گیرد. در این قرآن نگاه آخرالزمانی برجسته نیست و هدفش این است که نگاه مسیحی ـ یهودی و آخرالزمانی را تحت‌الشعاع قرار دهد. امیرمعزی دربارۀ نتایج تحقیقات انجام شده در پروژۀ «قرآن مورخان» می‌گوید: این تحقیقات ثابت کرده‌اند که آنچه متون اسلامی راجع به پیدایش اسلام و پیدایش قرآن می‌گویند قابل اعتماد نیستند و باید با عینکی خیلی انتقادی‌تر از آنچه تا این موقع انجام شده به این متون نگاه کرد، ما می‌دانیم در مورد دورۀ پیدایش اسلام یعنی حیات پیامبر و معاصرینش و در مورد پیدایش قرآن آنچه که متون اسلامی می‌گویند قابل اعتماد نیست[۱]. مولفان کتاب قرآن مورخان در صدد اثبات این معنا هستند که متن کنونی قرآن متعلق به اواخر دوره باستان - اندکی پیش از قرون وسطی- بوده و به‌طور همزمان از مسیحیت و یهودیت بیزانسی (روم شرقی) و ساسانی تاثیرپذیرفته است. از منظر آنها قسمتی از قرآن موجود متاثر از کتب پیشین و بخش عمده‌اش بعد از پیامبر با حمایت و میل حاکمان تدوین گردیده است. بنابر این قرآن کنونی فاقد وثاقت تاریخی است[۲].
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- باعزم محمد و تمدن حمیدرضا، از قرآن مؤمنان تا قرآن مورخان، پایگاه تحلیلی دین‌پژوهی دین آنلاین، تاریخ درج مطلب: 1 تیرماه 1399 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 10 تیرماه 1403 ش.