| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |ابوطیب احمد بن محمد وراق |محمد بن قاسم بن زکریا محاربی |محمد بن یحیی صولی }}
| شاگردان = [[شیخ صدوق |شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن بابویه قمی]]
| دین = [[اسلام]]
| مذهب = [[مذهب]]
| آثار =
| فعالیت‌ها = [[محدث]] [[مذهب شیعه|شیعی]]
| وبگاه =
}}
'''احمد بن یحیی مکتب'''، (متوفی حدود 355ق) ابوعلی، [[محدث]] [[مذهب شیعه|شیعی]] اواسط سده چهارم هجری است. وی در امر کتابت و نویسندگی دست داشته و از معلمان این رشته بوده است. به‌همین دلیل وی به لقب مکتب مشهور است. در [[بغداد]] نزد [[ابوطیب احمد بن محمد وراق]](م.ح325ق) نیز شاگردی نموده است. [[شیخ صدوق|شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن بابویه قمی]](م381ق) از شاگردان وی است‌که روایات متعددی از او شنیده است.
== معرفی اجمالی ==
تاریخ تولد و [[مرگ]] وی با توجه به این‌که شرح حال او در منابع نیامده، کاملاً مبهم و نامعلوم است، چنان‌که از زادگاه و آرامگاه او نیز خبری در دست نیست. از شاگردان و اساتید او میتوان حدس زد که وفات او در اواسط سده چهارم حدود 355 هجری اتفاق افتاده و احتمالاً محل آن بغداد یا [[کوفه]] بوده است. از اوایل زندگی و محل پرورش او اطلاعی در دست نیست اما روایات او از [[ابن درید عمانی]](م321ق) مربوط به سال 308هجری به بعد است که ابن درید پس از فرار دوازده سالهاش به [[عمان]] و [[شیراز]]، تازه به بغداد برگشته بود. هم‌چنین وی در بغداد نزد «ابوطیب احمد بن محمد وراق»(م.ح325ق) نیز شاگردی نموده است.
بنابراین با توجه به استادان بغدادی او، وی میبایست مدتی از حیات علمی خود را در بغداد سپری کرده باشد، چنان‌که شاگردی او نزد «محمد بن قاسم بن زکریا محاربی»(م.ح324ق) که از بزرگان کوفه به شمار میآمد، نشان‌گر آن است که وی در کوفه نیز حضور داشته و از محضر استادان آن‌جا بهره برده است. وی هم‌چنین حدیثی از [[محمد بن یحیی صولی]](م335ق) دارد که مضمون آن، پرسش [[مأمون عباسی|مأمون]](حکومت: 198تا 218ق) از [[علی بن موسی بن جعفر|امام رضا(علیه السلام)]] در باره فلسفه قیام [[زید بن علی بن الحسین|زید بن علی(علیه السلام)]](م ق) میباشد. از استادان دیگر او کسی را نمیشناسیم. از شاگردان او «شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن بابویه قمی»(م381ق) است که روایات متعددی از او شنیده و به گمان قوی، این روایات مربوط به سالهای 352 و 354 هجری است که [[شیخ صدوق]] در بازگشت از سفر [[حج]]، اقامتهای کوتاهی در بغداد داشته است. از او [[احادیث]] اندکی در جوامع روایی [[مذهب شیعه|شیعه]] باقی مانده که در باره فضیلت [[علی بن ابی طالب|علی‌بن ابی‌طالب(علیه السلام)]] و برخی امامان دیگر است. صاحب نظران در باره ارزش روایات او سکوت نمودهاند، ولی شیخ صدوق در نقل برخی از روایتهای او با جمله «رضی الله عنه» از او تجلیل کرده است.
از آثار تألیفی او گزارشی دیده نشده است.
== استادان ==
اساتید احمد بن یحیی مکتب، عبارتند از ابوطیب احمد بن محمد وراق، محمد بن قاسم بن زکریا محاربی و محمد بن یحیی صولی .
== شاگردان ==
در میان شاگردان وی تنها نام شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن بابویه قمی به چشم میخورد.
== منابع ==
# علل الشرایع، ج1ص71 باب 62حدیث1، وص145 باب 121حدیث1؛
احمد بن یحیی هادی، (275 – 324 ق) ترجمان الدین، معروف به «ابن طباطبا» و مشهور به «احمد ناصر» است. وی فقیه، اصولی، متکلم، شاعر و سومین امام شیعیزیدی در یمن.
معرفی اجمالی
ابن طباطبا پس از کنارهگیری برادرش مرتضی لدین الله(م323ق) در سال 301ه هجری به امامت رسید. ولادت او در سال 275 هجری بود و وفات او به سال 324 هجری به دست فرزندش «ابو الغطمش ابراهیم بن ناصر» در «صعده» مرکز خلافتش، اتفاق افتاد. وی به درد «نقرس»(ورم مفاصل) مبتلا بود و در جنگها حضور عملی نداشت.
در روزگار او قرمطیان و باطنیان، بار دیگر سر به شورش برداشتند و در سال 307 هجری با وی در نزدیکی صنعاء جنگیدند. در این جنگ او با 30 هزار سپاهی با قرمطیان جنگید و بر آنان پیروز شد. وی در منابع معتبر، از ادیبان و شاعران برجسته معرفی شده است، اما اشارهای به حیات علمی و اساتید و شاگردان او نشده است.
آثار
از تألیفات او «النجاة در اصول 13 جلد»، «الدامغ»، «التوحید»، «الفقه»، «التنبیه» و «الرد علی القدریه» هستند.
منابع
عمده الطالب، ص178؛
تاریخ ابن خلدون، ج4ص111؛
دائره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم بجنوردی، ج2ص60.
