سوره احزاب: تفاوت میان نسخهها
(←منابع) |
|||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
[https://quran.inoor.ir/fa/surah/33/ برگرفته از سایت معرفی سوره احزاب - پایگاه جامع | * [https://quran.inoor.ir/fa/surah/33/ برگرفته از سایت معرفی سوره احزاب - پایگاه جامع قرآن] quran.inoor.ir | ||
[[رده:قرآن]] | [[رده:قرآن]] | ||
[[رده:سورههای قرآن]] | [[رده:سورههای قرآن]] |
نسخهٔ ۱۹ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۱
سوره احزاب | |
---|---|
شماره سوره | 33 |
محل نزول | مدینه(مدنی) |
جزء | 21 و 22 |
تعداد آیات | 73 |
سوره اَحزاب مدنی است و نامگذاری آن به این دلیل است که بخش مهمی از سوره به اتفاقات جنگ احزاب(خندق) اختصاص دارد. این سوره به نکوهش رسم جاهلیِ ظِهار و پسرخواندگی میپردازد. پس از شرح ماجرای جنگ احزاب و نکوهش منافقان، به مسئلهٔ همسران پیامبر میپردازد و آنان را الگوی زنان مسلمان معرفی میکند. سپس به داستان زینب بنت جحش اشاره میکند و در مورد حجاب نیز سخن میگوید. موضوع معاد آخرین مبحث این سوره است. سورهای است که مطالب خود را در سه بخش بیان نموده است. بخش اول ابطال سنتهای جاهلی و اصلاح سنتها، بخش دوم جریان جنگ احزاب و بخش سوم احکام الهی مربوط به همسران پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و احکام گسترش حیاء و عفت در جامعه و در هر سه بخش به نقش منافقان در ایجاد بحران در جامعه اشاره دارد.
احزاب
جمع حزب به معنی دستههاست ... «احزاب» یازده مرتبه در قرآن مبین آمده و همه در مقام ذمّ است و مراد از آنها دستههای اهل کتاب و مشرکین و تکذیب کنندگان پیامبران است[۱].
مفهوم کلی سوره
- ساماندهی زندگی اجتماعی مسلمانان با بیان قوانین؛
- پاکسازی خرافات جاهلیت از میان مسلمانان؛
- آموزههای نظامیجنگ احزاب و بنیقریظه؛
- خاتمیت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) و الگو بودن ایشان؛
- پاکی و عصمت اهلبیت(علیهالسلام)؛
- آداب معاشرت و حجاب زنان[۲].
علت نامگذاری
«سوره احزاب» تنها نام این سوره، احزاب به معنای حزبها و گروههاست و سبب نامگذاری آن آیات بیست و بیست ودوم این سوره است که در آنها سخن از احزاب و گروهها گفته شده است[۳].
اهداف و آموزهها
اساسی ترین هدفهای سوره احزاب عبارتاند از:
- سازماندهی زندگی اجتماعی مسلمانان با بیان مقررات و قوانین زندگی برای آنان؛
- هدایت مسلمانان در دورۀ سخت هجوم مشرکان و خیانت یهودیان طی دو جنگ احزاب و بنیقریظه؛
- مبارزه با رسوبات خرافات جاهلی در میان مسلمانان[۴].
محتوا و موضوعات
سوره احزاب یکی از پربارترین سورههای قرآن مجید است و مسائل متنوع و بسیار مهمی را در زمینه اصول و فروع اسلام تعقیب میکند.
بحثهایی را که در این سوره آمده است میتوان به هفت بخش تقسیم کرد:
- بخش اول: سرآغاز سوره است که پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) را به اطاعت خداوند و ترک تبعیت از کافران و پیشنهادهای منافقان دعوت میکند و به او اطمینان میدهد که در برابر کارشکنیهای آنها از وی حمایت خواهد فرمود.
- بخش دوم: به پارهای از خرافات زمان جاهلیت مانند مساله ظهار که آن را وسیله طلاق و جدایی زن و مرد از هم میدانستند و همچنین مساله پسرخواندگی (تبنی) اشاره کرده و قلم بطلان بر آنها میکشد، و پیوندهای خویشاوندی را در پیوندهای واقعی و طبیعی منحصر میسازد.
- بخش سوم: که مهمترین بخش این سوره است مربوط به جنگ احزاب و حوادث تکان دهنده آن و پیروزی اعجازآمیز مسلمین بر کفار و کارشکنیها و بهانهجوئیهای گوناگون منافقان و پیمانشکنی آنان میباشد و در این زمینه دستورهای جامع و جالبی بیان شده است.
- بخش چهارم: مربوط به همسران پیامبر است که باید در همه چیز الگو و اسوه برای زنان مسلمان باشند و در این زمینه دستورات مهمی به آنها میدهد.
- بخش پنجم: به داستان زینبدخترجحش که روزی همسر زید پسر خوانده پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بود و از او جدا شد، به فرمان خدا با پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) ازدواج کرد و دستاویزی برای منافقان گشت قرآن در این زمینه پاسخ کافی به بهانهجویان میدهد.
- بخش ششم: از مساله حجاب سخن میگوید که با بخشهای گذشته نیز رابطه نزدیک دارد و همه زنان با ایمان را به رعایت این دستور اسلامیتوصیه میکند.
- بخش هفتم: که آخرین بخش را تشکیل میدهد، اشارهای به مساله مهم معاد دارد و راه نجات در آن عرصه عظیم و همچنین مساله امانتداری بزرگ انسان یعنی مساله تعهد و تعهد و تکلیف و مسئولیت او را شرح میدهد[۵].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابیبنکعب از پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت نموده که آن حضرت فرمود: «کسی که سوره احزاب را قرائت نموده و آن را به خانواده خود و هر کس که در تحت تملّک اوست تعلیم نماید خداوند متعال او را از عذاب قبر ایمنی دهد».
عبد اللَّهبنسنان از امام صادق(علیهالسلام) روایت کرده که فرمودند: «کسی که زیاد سوره احزاب را قرائت کند روز قیامت در همسایگی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و خاندان و همسران آن حضرت خواهد بود[۶]».
محل و زمان نزول
- سوره احزاب در مدینه بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است[۷].
- سوره احزاب در بین سال دوم تا پنجم هجری نازل شده است[۸].
فضای نزول
با توجه به اینکه سوره احزاب در مدینه و در ایام جنگ احزاب نازل شده است و حکومت نوپای اسلامی در آن موقع در حال قدرت گرفتن بود فضای نزول سوره فضایی آموزشی است آموزش احکام و اخلاق اسلامی و نیز بطلان خرافات دوران جاهلی و همچنین برخی وقایع و رویدادهای همان زمان در این سوره آمده است با توجه به تنوع مطالب این سوره به طور کلی شان نزولهای ریزتر این سوره مطالب و محتویات ذیل میباشد:
اول: پسرخواندهها پسران واقعی نیستند، احکام پسران واقعی در حق آنها جاری نمیباشد، آنها را باید با نام پدران اصلیشان صدا کرد.
دوم: پیامبر برای مؤمنان از خودشان مقدمتر است، زنان پیامبر مادران مؤمنان هستند، ازدواج با آنان حرام میباشد حتی بعد از رحلت آن حضرت.
سوم: جریان جنگ احزاب به طور مفصل.
چهارم: اجلاء یهود بنیقریظه از مدینه و تصرف اراضی آنها.
پنجم: جریان زید و زینب و طلاق زینب و اینکه خدا بعد از طلاق زید زینب را به رسولش تزویج کرد تا مردم در تزویج زنان پسرخواندهها بعد از طلاقشان محذوری نداشته باشند.
ششم: مطالب مفصلی درباره زنان رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در رابطه با محفوظ ماندن مقام رهبری چنان که خواهد آمد.
هفتم: آداب دخول و خروج به محضر رسول(صلی الله علیه و آله و سلم).
هشتم: بررسی حالات و تفتینهای منافقان مدینه و تهدید آنان به تبعید و اعدام و تعقیب.
نهم: آیۀ امانت و حمل انسان امانت خدا را[۹].
ویژگی
- سوره احزاب از سور مثانی میباشد. مثانی سورههایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفتهاند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شدهاند[۱۰].
- سورههای مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر[۱۱].
- روایتی است که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سورههای مئین را به جای انجیل و سورههای مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سورههای مفصّل فزونی بخشید[۱۲].
- آیۀ مهم تطهیر که در مورد اهلالبیت (علیهمالسلام) و پاکی آنان نازل شده آیۀ سیودوم همین سوره است و در این سوره به داستان جنگ مهم احزاب اشاره شده است[۱۳].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 2، ص 126.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 297.
- ↑ همان، ص 299.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 300.
- ↑ تفسير نمونه، ج 17، ص 184
- ↑ ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 20، ص 3.
- ↑ همان
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 299
- ↑ تفسير احسنالحديث، ج 8، ص 304 با اندکی تصرف در ابتدای عبارت.
- ↑ زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141
- ↑ التمهید في علوم القرآن، ج1، ص 313.
- ↑ جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 300.
منابع
- برگرفته از سایت معرفی سوره احزاب - پایگاه جامع قرآن quran.inoor.ir