سوره یونس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
=یونس= | =یونس= | ||
یونس‌بن‌متی پیامبر [[قوم بنی اسرائیل]] در شهر | یونس‌بن‌متی پیامبر [[قوم بنی اسرائیل]] در شهر نینوا، نام مبارکش چهار بار در [[قرآن مجید]] ذکر شده است و نیز با لفظ ذاالنون و صاحب‌الحوت از او یاد شده است<ref>قاموس قرآن، ج 1، ص 131.</ref>. | ||
=مفهوم کلی سوره= | =مفهوم کلی سوره= | ||
* | * خداشناسی از طریق هستی شناسی؛ | ||
* | * معادشناسی و پیامبرشناسی؛ | ||
* | * پندآموزی از تاریخ ملت‌ها<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 21.</ref>. | ||
=علت نام‌گذاری= | =علت نام‌گذاری= | ||
«سوره یونس»؛ نام‌گذاری یونس به سبب داستان | «سوره یونس»؛ نام‌گذاری یونس به سبب داستان یونس پیامبر است که در آیۀ نودوهشت این سوره آمده است<ref>همان، ص 23.</ref>. | ||
=تعداد آیات و کلمات و حروف= | =تعداد آیات و کلمات و حروف= | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
سوره یونس صدونه آیه دارد<ref>التفسیر الكبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، ج 3، ص: 371.</ref>. | سوره یونس صدونه آیه دارد<ref>التفسیر الكبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، ج 3، ص: 371.</ref>. | ||
سوره یونس | سوره یونس هزاروهشتصدوسی‌ودو کلمه دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است) | ||
سوره یونس هفت‌هزاروپانصدوشصت‌وهفت حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف | سوره یونس هفت‌هزاروپانصدوشصت‌وهفت حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است) | ||
=اهداف و آموزه‌ها= | =اهداف و آموزه‌ها= | ||
اهداف سوره یونس؛ بیان چند محور | اهداف سوره یونس؛ بیان چند محور اساسی دربارۀ مسائل عقیدتی در موضوعات ذیل می‌باشد: | ||
* [[توحید]] و بیان شواهد وجود [[خدا]] و مظاهر قدرت او در | * [[توحید]] و بیان شواهد وجود [[خدا]] و مظاهر قدرت او در هستی؛ | ||
* [[معاد]]؛ | * [[معاد]]؛ | ||
* [[نبوت]]؛ | * [[نبوت]]؛ | ||
* | * پندآموزی و عبرت گیری از تاریخ ملت‌ها و پیامبران گذشته<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 24.</ref>. | ||
=محتوا و موضوعات= | =محتوا و موضوعات= | ||
سوره یونس | سوره یونس که از سوره‌های مکی است و به گفته بعضی از مفسران بعد از [[سوره اسراء]] و قبل از [[سوره هود]] نازل شده است همانند بسیاری از سوره‌های مکی روی چند مساله اصولی و زیر بنائی تکیه می‌کند، که از همه مهمتر مساله مبدء و [[معاد]] است. | ||
منتها نخست از مساله [[وحى]] و مقام پیامبر سخن | منتها نخست از مساله [[وحى|وحی]] و مقام پیامبر سخن می‌گوید، سپس به نشانه‌هایی از عظمت آفرینش که نشانه عظمت خدا است میپردازد، بعد، مردم را به ناپایداری زندگی مادی دنیا و لزوم توجه به سرای آخرت و آمادگی برای آن از طریق [[ایمان]] و عمل صالح متوجه می‌سازد. و به تناسب همین مسائل قسمت‌های مختلفی از زندگی پیامبران بزرگ از جمله [[نوح]] و [[موسى|موسی]] و یونس را بازگو می‌کند و به همین مناسبت نام سوره یونس بر آن گذارده شده است. | ||
و باز | و باز برای تایید مباحث فوق، سخن از لجاجت و سرسختی [[بت‌پرستان]] به میان می‌آورد و حضور و شهود خدا را در همه جا برای آنها ترسیم می‌کند و مخصوصا برای اثبات این مساله از اعماق فطرت آنان که به هنگام مشکلات آشکار میشود و به یاد خدای واحد یکتا می‌افتند، کمک می‌گیرد. | ||
و بالآخره | و بالآخره برای تکمیل بحث‌های مذکور در هر مورد مناسبی از بشارت و انذار، بشارت به نعمت‌های بی‌پایان الهی برای صالحان و انذار و بیم دادن طاغیان و گردن‌کشان، استفاده می‌کند<ref>تفسیر نمونه، ج 8، ص 212.</ref>. | ||
=فضائل، خواص و ثواب قرائت= | =فضائل، خواص و ثواب قرائت= | ||
[[ابى‌بن‌كعب]] از [[رسول خدا]] روایت | [[ابى‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از [[رسول خدا]] روایت کرده که فرمود: هر کس سوره یونس را بخواند ده حسنه خدا به او عطا می‌کند به شماره هر کس که یونس پیغمبر را تصدیق کرده و یا تکذیب نموده و به شماره هر کس که همراه [[فرعون]] غرق شده است. | ||
و از [[امام صادق]] روایت شده | و از [[امام صادق]] روایت شده که فرمود: هر که سوره یونس را در هر دو ماه یا سه ماه (یک بار) بخواند ترس آنکه وی از جاهلان باشد برای او نیست و در روز قیامت از مقربان خواهد بود<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 11، ص 250</ref>. | ||
=محل نزول= | =محل نزول= | ||
بیشتر مفسران گفته‌اند | بیشتر مفسران گفته‌اند که سوره یونس در [[مكه|مکه]] نازل شده ولی [[ابن عباس]] و [[قتاده]] گویند: سه آیه آن یعنی از آیه «فَإِنْ کُنْتَ فِی شَکٍّ ...» تا سه آیه، در [[مدینه]] و ما بقی در مکه نازل گردید. و ابن مبارک گوید: جز آیه «وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ ...» که در شأن [[یهود]] نازل شد ما بقی آن مکی است<ref>همان.</ref>. | ||
=زمان و فضای نزول= | =زمان و فضای نزول= | ||
سوره یونس بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود، یا [[سوره معارج]]<ref>ر. ك اهداف و مقاصد سوره ها، ص 199.</ref> فرود آمده است؛ بنابراین سوره یونس حدود | سوره یونس بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود، یا [[سوره معارج]]<ref>ر. ك اهداف و مقاصد سوره ها، ص 199.</ref> فرود آمده است؛ بنابراین سوره یونس حدود یک سال قبل از هجرت نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 23.</ref>. | ||
سوره یونس در مکه نازل شده است زیرا که محتوای اصلی این سوره ناظر به [[اصول دین]] یعنی توحید، نبوت و معاد است، مشکل اساسی مردم مکه هم همین اصول دین | سوره یونس در مکه نازل شده است زیرا که محتوای اصلی این سوره ناظر به [[اصول دین]] یعنی توحید، نبوت و معاد است، مشکل اساسی مردم مکه هم همین اصول دین بود و [[فروع دین]] در سور مدنی تدوین میشود چنانکه مسئله [[جهاد]] و حکومت و امثال اینها در مدینه ترسیم شده است. چون این سوره مشتمل بر مسائل اعتقادی و اصول دین است و فروع دین را دربرندارد به مشکلات مردم مکه در مسائل اعتقادی میپردازد. | ||
=ویژگی= | =ویژگی= | ||
در ترتیب | در ترتیب فعلی قرآن، سوره یونس اولین سوره‌ای است که به نام یکی از پیامبران خدا نام گذاری شده و از سوره‌هایی است که با [[حروف مقطعه]] شروع میشود<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 24.</ref>. | ||
سوره یونس از [[سور رائیات]] است( | سوره یونس از [[سور رائیات]] است(سوره‌های یونس و هود و یوسف و إبراهیم و حجر را رائیات یا راآت می‌نامند.) | ||
ابن مردویه از انس روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:«خداوند از رائیات تا طواسین را به جای انجیل به من عطا کرده است<ref>فتح القدیر، ج 2، ص 479.</ref>.» (رائیات سوره‌هایی هستند که با «الر» و طواسین سوره‌هایی هستند که با «طس» و «طسم» شروع شده‌اند) | |||
همچنین بنا بر قول برخی از مفسران این سوره یکی از هفت سوره طولانی قرآن ([[سبع طوال]]) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول [[سعید بن جبیر]] می‌باشد)<ref>المحرر الوجیز فى تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | |||
روایت از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۵۴
| نام | سوره یونس |
|---|---|
| شماره سوره | ۱۰ |
| ترتیب نزول | ۵۱ |
| جزء | ۱۱ |
| مکی/مدنی | مکی |
| تعداد آیات | ۱۰۹ |
| تعداد کلمات | ۱۸۴۴ |
| تعداد حروف | ۷۵۹۳ |
سوره یونس به داستان حضرت یونس اشاره شده است. بدین جهت این سوره برگرفته از نام مبارک این پیامبر بزرگ خدا. این سوره مکی است و به ترتیب مصحف دهمین و به ترتیب نزول پنجاه ویکمین سوره قرآن است. چهارمین سوره از سوره‌های بیست و نه گانه‌ای است که با حروف مقطعه [=الر] آغاز می‌شوند. تعداد کلمات آن ۱۸۴۴ کلمه و تعداد حروف آن ۷۵۹۳ حرف است. از لحاظ حجم و کمیت یکی از سوره‌های متوسط است که حدود دو سوم جزء قرآن را دربر دارد و اولین سوه از سوره‌های مئون است.
یونس
یونس‌بن‌متی پیامبر قوم بنی اسرائیل در شهر نینوا، نام مبارکش چهار بار در قرآن مجید ذکر شده است و نیز با لفظ ذاالنون و صاحب‌الحوت از او یاد شده است[۱].
مفهوم کلی سوره
- خداشناسی از طریق هستی شناسی؛
- معادشناسی و پیامبرشناسی؛
- پندآموزی از تاریخ ملت‌ها[۲].
علت نام‌گذاری
«سوره یونس»؛ نام‌گذاری یونس به سبب داستان یونس پیامبر است که در آیۀ نودوهشت این سوره آمده است[۳].
تعداد آیات و کلمات و حروف
سوره یونس صدونه آیه دارد[۴].
سوره یونس هزاروهشتصدوسی‌ودو کلمه دارد[۵]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
سوره یونس هفت‌هزاروپانصدوشصت‌وهفت حرف دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
اهداف سوره یونس؛ بیان چند محور اساسی دربارۀ مسائل عقیدتی در موضوعات ذیل می‌باشد:
- توحید و بیان شواهد وجود خدا و مظاهر قدرت او در هستی؛
- معاد؛
- نبوت؛
- پندآموزی و عبرت گیری از تاریخ ملت‌ها و پیامبران گذشته[۷].
محتوا و موضوعات
سوره یونس که از سوره‌های مکی است و به گفته بعضی از مفسران بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود نازل شده است همانند بسیاری از سوره‌های مکی روی چند مساله اصولی و زیر بنائی تکیه می‌کند، که از همه مهمتر مساله مبدء و معاد است.
منتها نخست از مساله وحی و مقام پیامبر سخن می‌گوید، سپس به نشانه‌هایی از عظمت آفرینش که نشانه عظمت خدا است میپردازد، بعد، مردم را به ناپایداری زندگی مادی دنیا و لزوم توجه به سرای آخرت و آمادگی برای آن از طریق ایمان و عمل صالح متوجه می‌سازد. و به تناسب همین مسائل قسمت‌های مختلفی از زندگی پیامبران بزرگ از جمله نوح و موسی و یونس را بازگو می‌کند و به همین مناسبت نام سوره یونس بر آن گذارده شده است.
و باز برای تایید مباحث فوق، سخن از لجاجت و سرسختی بت‌پرستان به میان می‌آورد و حضور و شهود خدا را در همه جا برای آنها ترسیم می‌کند و مخصوصا برای اثبات این مساله از اعماق فطرت آنان که به هنگام مشکلات آشکار میشود و به یاد خدای واحد یکتا می‌افتند، کمک می‌گیرد.
و بالآخره برای تکمیل بحث‌های مذکور در هر مورد مناسبی از بشارت و انذار، بشارت به نعمت‌های بی‌پایان الهی برای صالحان و انذار و بیم دادن طاغیان و گردن‌کشان، استفاده می‌کند[۸].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌کعب از رسول خدا روایت کرده که فرمود: هر کس سوره یونس را بخواند ده حسنه خدا به او عطا می‌کند به شماره هر کس که یونس پیغمبر را تصدیق کرده و یا تکذیب نموده و به شماره هر کس که همراه فرعون غرق شده است.
و از امام صادق روایت شده که فرمود: هر که سوره یونس را در هر دو ماه یا سه ماه (یک بار) بخواند ترس آنکه وی از جاهلان باشد برای او نیست و در روز قیامت از مقربان خواهد بود[۹].
محل نزول
بیشتر مفسران گفته‌اند که سوره یونس در مکه نازل شده ولی ابن عباس و قتاده گویند: سه آیه آن یعنی از آیه «فَإِنْ کُنْتَ فِی شَکٍّ ...» تا سه آیه، در مدینه و ما بقی در مکه نازل گردید. و ابن مبارک گوید: جز آیه «وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ ...» که در شأن یهود نازل شد ما بقی آن مکی است[۱۰].
زمان و فضای نزول
سوره یونس بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود، یا سوره معارج[۱۱] فرود آمده است؛ بنابراین سوره یونس حدود یک سال قبل از هجرت نازل شده است[۱۲].
سوره یونس در مکه نازل شده است زیرا که محتوای اصلی این سوره ناظر به اصول دین یعنی توحید، نبوت و معاد است، مشکل اساسی مردم مکه هم همین اصول دین بود و فروع دین در سور مدنی تدوین میشود چنانکه مسئله جهاد و حکومت و امثال اینها در مدینه ترسیم شده است. چون این سوره مشتمل بر مسائل اعتقادی و اصول دین است و فروع دین را دربرندارد به مشکلات مردم مکه در مسائل اعتقادی میپردازد.
ویژگی
در ترتیب فعلی قرآن، سوره یونس اولین سوره‌ای است که به نام یکی از پیامبران خدا نام گذاری شده و از سوره‌هایی است که با حروف مقطعه شروع میشود[۱۳].
سوره یونس از سور رائیات است(سوره‌های یونس و هود و یوسف و إبراهیم و حجر را رائیات یا راآت می‌نامند.)
ابن مردویه از انس روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:«خداوند از رائیات تا طواسین را به جای انجیل به من عطا کرده است[۱۴].» (رائیات سوره‌هایی هستند که با «الر» و طواسین سوره‌هایی هستند که با «طس» و «طسم» شروع شده‌اند)
همچنین بنا بر قول برخی از مفسران این سوره یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر می‌باشد)[۱۵].
روایت از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید[۱۶].
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 1، ص 131.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 21.
- ↑ همان، ص 23.
- ↑ التفسیر الكبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، ج 3، ص: 371.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 24.
- ↑ تفسیر نمونه، ج 8، ص 212.
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 11، ص 250
- ↑ همان.
- ↑ ر. ك اهداف و مقاصد سوره ها، ص 199.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 23.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 24.
- ↑ فتح القدیر، ج 2، ص 479.
- ↑ المحرر الوجیز فى تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
منابع
برگرفته از سایت سوره یونس - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir