پاپ فرانسیس

پاپ فرانسیس
نام کامل	پاپ فرانسیس
نام‌های دیگر	اسقف اعظم، خورخه ماریو برگولیو
اطلاعات شخصی
روز تولد	۱۷ دسامبر ۱۹۳۶ م
محل تولد	بوئنوس آیرس، آرژانتین
دین	مسیحیت
فعالیت‌ها	رئیس کشور واتیکان رهبر سریر مقدس؛ حکومت مرکزی کلیساهای کاتولیک جهان

پاپ فرانسیس (به لاتین: Franciscus)، با نام اصلی «خورخه ماریو برگولیو» (به اسپانیایی: Jorge Mario Bergoglio) رئیس کشور واتیکان و رهبر سریر مقدس؛ حکومت مرکزی کلیساهای کاتولیک جهان است. او از سال ۱۹۹۸ به‌عنوان سراسقف بوئنوس آیرس به‌ خدمت پرداخت و در سال ۲۰۰۱ م، مقام کاردینالی را از پاپ ژان پل دوم دریافت کرد. برگولیو در سال ۲۰۱۳ م، به جای بندیکت شانزدهم به‌عنوان پاپ انتخاب شد و لقب فرانسیس را برای خود برگزید. وی نخستین عضو فرقه یسوعی، اولین پاپ اهل قارهٔ آمریکا و پس از گرگوری سوم سوری، اولین پاپ غیر اروپایی است که به مقام پاپی می‌رسد (البته با در نظر نگرفتن تبار ایتالیایی‌اش). همچنین او به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، اسپانیایی و آلمانی مسلط است.

زندگی‌نامه

خورخه ماریو برگولیو، در بوئنوس آیرس به دنیا آمد و یکی از پنج فرزندِ خانوادهٔ ایتالیایی بود که به آرژانتین مهاجرت کرده بودند. پدرش کارگر راه‌آهن و مادرش خانه‌دار بود. وی مدرک دیپلم فنی در رشتۀ شیمی را از دانشگاه بوئنوس آیرس دریافت کرد و سپس در ویلا دوتو در مدرسه علوم دینی به تحصیل پرداخت. فرانسیس اول با یک ریه تنفس می‌کند و بخش بزرگی از یک ریه‌اش را در دوران کودکی به علت یک بیماری از دست داده‌ است. او به زبان‌های ایتالیایی، اسپانیایی و آلمانی صحبت می‌کند و با زبانهای انگلیسی، فرانسوی و پرتغالی آشناست. وی به رقص سنتی آرژانتین، یعنی تانگو علاقه دارد. او در این‌ مورد گفته‌ است: «در جوانی تانگو می‌رقصیده‌ام.» او عضو کانون هواداران باشگاه فوتبال سن لورنزو می‌باشد. انتخاب نام فرانسیس به خاطر علاقهٔ وی به قدیس فرانسیس آسیزی ایتالیایی است که در قرن ۱۳ میلادی زندگی می‌کرده و حامی فقرا بوده‌ است.

فعالیت‌ها پیش از پاپ شدن

پاپ فرانسیس در سال ۲۰۰۸ م، در زمان کاردینالی وی یسوعی شدن برگولیو در ۱۱ مارس ۱۹۵۸ م، به جامعه یسوعی‌ها وارد شد. سپس لیسانس فلسفه را از کالج ماکسیمو سن خوزه در سن میگوئل دریافت کرد و پس از آن به تدریس ادبیات و روان‌شناسی در کالج دلا اینماکولادا در سانتافه و یونیورسیداد دل سالوادور در بوئنوس آیرس پرداخت. در سال ۱۹۶۷ مطالعه الهیات را به اتمام رساند و در ۱۳ دسامبر ۱۹۶۹ توسط سراسقف رامون خوزه کاستلانو به مقام کشیشی دست یافت. پس‌از آن به تدریس و مطالعه در فلسفه و الهیات ادامه داد و در مدرسه علوم دینی سن میگوئل به مقام تدریس الهیات دست یافت. او برای رساله دکترای خود به مدرسه سن یورگن در آلمان رفت و پس از آن با عنوان رهبر معنوی به کوردوبا بازگشت.

اسقفی

در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۲ به‌عنوان دستیار اسقف بوئنوس آیرس پذیرفته شد و در تاریخ ۲۸ فوریه ۱۹۹۸ مقام سراسقفی بوئنوس آیرس و نماینده و مسئول کلیسای کاتولیک شرقی در آرژانتین شد.

کاردینالی

برگولیو در ۲۱ فوریه ۲۰۰۱ لقب کاردینال را از پاپ ژان پل دوم دریافت کرد.

اتهام

برگولیو موضوع اتهاماتی در رابطه با ربودن دو کشیش یسوعی در جنگ کثیف آرژانتین بوده‌ است. در تاریخ ۱۶–۰۳–۲۰۱۳ م، مجلهٔ انگلیسی «The Mail on Sunday» ادعا کرد برگولیو در فاصله سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۳ م، و در زمان حکومت نظامیان در آرژانتین در نقض مصونیت کلیسا در شکنجه، آدم دزدی و جنایت‌های سازمان یافته شرکت داشته‌ است. بنا به همین گزارش، ادعا شد در آن سال‌ها پاپ که ریاست فرقهٔ عیسویان را بر عهده داشت با حاکم نظامی وقت به نام خورخه رافائل ویدلا همکاری داشته‌ است. وی برای امنیت آنها نگران بود و پیش از دستگیری آنها تلاش کرده بود کار آنها را تغییر دهد. با این حال و برخلاف گزارش‌ها، او هرگز تلاش نکرد که آنها را از دسته یسوعیان طرد کند. در سال ۲۰۰۵، یک وکیل حقوق بشر شکایت کیفری علیه وی مطرح کرد و مدعی شد عضو ارشد جامعۀ مسیحیان آرژانتین در ربودن دو کشیش در ماه مه ۱۹۷۶ م، دست داشته‌ است. در این جریان، کشیش اورلاندو یوریو و فرانس یالیکس شکنجه شده بودند اما ۵ ماه بعد زنده، نیمه عریان و تحت تأثیر داروهای مخدر پیدا شدند. یوریو برگولیو را متهم کرد که وی آنها را به جوخه‌های مرگ رژیم لو داده‌ است. یوریو -که در سال ۲۰۰۰ م، در گذشت- در مصاحبه‌ای در سال ۱۹۹۹ م، معتقد بود که وی کاری برای آزادی ما انجام نداد.

مقام پاپی

پس از استعفای پاپ بندیکت شانزدهم، یکبار دیگر کاردینال‌های کلیسای کاتولیک در کلیسای سیستین واتیکان بدور هم گرد آمدند تا دوباره دربارهٔ گزینش پاپ جدید با یکدیگر به گفتگو بنشینند و یک پاپ جدید برای ریاست بر واتیکان و کلیسای کاتولیک انتخاب کنند. نخستین نشست در روز ۱۲ مارس ۲۰۱۳ برگزار شد که نتیجه‌ای دربر نداشت و از دودکش معروفِ کلیسای سیستین، دود سیاه بیرون آمد که نشان دهنده ناهمخوانیِ آرای رای‌دهندگان در معرفی پاپ بود. اما در دور دوم رای‌گیری در روز دوم و در تاریخ ۱۳ مارس ۲۰۱۳ خورخه ماریو برگولیو از بوئنوس آیرس به‌عنوان دویست و شصت و ششمین پاپ برگزیده شد و پس از آن عنوان فرانسیس را برای خود برگزید. فرانسیس به‌عنوان پاپ کمتر از پیشینیان خود به تشریفات می‌پردازد و شمایی که از خود در رسانه‌ها تصویر کرده بی پیرایگی است. برای نمونه؛ در شبِ گزینشش به‎عنوان پاپ به جای استفاده از اتوموبیل ویژه پاپ با اتوبوس و به‌همراه دیگر کاردینال‌ها به هتل برگشت. وی معتقد است تئوری بیگ‌بنگ دربارهٔ منشأ آفرینش و تئوری تکامل هیچ تضادی با تعالیم دینی ندارند و نباید خداوند را جادوگری ببینیم که با عصای جادویی‌اش می‌تواند دست به هر کاری بزند. پاپ فرانسیس، مراسم تشییع جنازه سلف خود، پاپ سابق بندیکت شانزدهم را در واتیکان برگزار کرد. پس از مراسم عشای ربانی، تابوت پاپ بندیکت به داخل کلیسای سن پیتر بازگردانده شد، جایی که یک مراسم خصوصی برگزار خواهد شد. پاپ فرانسیس با ویلچر به سن پیتر رفت، اما بدون کمک ایستاد و مراسم را اجرا کرد. او اولین پاپ در تاریخ بلند کلیسای کاتولیک بود که مناسک تدفین یک پاپ دیگر را رهبری کرد.

گفتگوهای بین‌الادیانی

اسلام

رهبران اسلامی در آرژانتین پس از انتخاب خورخه برگولیو طی اعلامیه‌های به او تبریک گفتند و در بیانیه‌های خود ذکر کردند که: برگولیو همواره خود را دوست جوامع اسلامی نشان داده و همواره دارای شخصیتی است که از گفتگو بین‌الادیانی استقبال می‌کند. همچنین پس از این انتخاب، احمد الطیب شیخ الازهر و رئیس دانشگاه الازهر طی بیانیه‌ای این انتخاب را تبریک گفت. همچنین پس از یک روز، ۱۸۰ کشور انتخاب او به‌عنوان پاپ را تبریک گفتند. در این میان نیز دولت جمهوری اسلامی ایران با ریاست محمود احمدی‌نژاد پیامی با موضوع تبریک انتخاب برگلیو به‌عنوان پاپ کاتولیک را به واتیکان ارسال کرد.

دیدار با آیت‌الله سیستانی در نجف

روز شنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ شمسی، پاپ فرانسیس در ادامه سفر چهار روزهٔ خود به عراق، در نجف با آیت‌الله سید علی سیستانی، یکی از بانفوذترین مراجع تقلید شیعه دیدار کرد.

دیدار با رهبر کلیسای ارتدوکس روسیه

وی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۶ میلای برابر با ۲۴ بهمن ۱۳۹۴ شمسی، با بطریق کیریل یکم، رهبر کلیسای ارتدکس روسی در هاوانا پایتخت کوبا، دیدار کرد. از قرن یازدهم میلادی که دو شاخه غربی و شرقی مسیحیت، کلیسای کاتولیک رم و کلیسای ارتدوکس روسیه، از هم جدا شدند این نخستین بار است که رهبران دو کلیسا با هم دیدار کردند. طبق برنامه‌ریزی، پاپ فرانسیس سر راه سفر به مکزیک در کوبا توقف کرد و آنجا با بطریق کیریل در فرودگاه هاوانا ملاقات کرد. کوبا که مذهب رایج در آن مسیحیت کاتولیک است، در دهه‌های اخیر در حوزه نفوذ شوروی و سپس روسیه بوده‌ است و از این بابت جای خوبی برای چنین تجدید دیداری بود.

شرکت در مراسم یادبود نسل‌کشی ارمنی‌ها

در روز جمعه ۲۴ ژوئن ۲۰۱۶ پاپ فرانسیس برای انجام یک سفر سه روزه به ایروان، پایتخت ارمنستان سفر کرد تا در مراسم یادبود نسل‌کشی ارمنی‌ها شرکت کند. پاپ فرانسیس در جریان این سفر از بنای یادمان نسل‌کشی ارمنی‌ها در دوران حکومت ترکیه عثمانی در زمان جنگ جهانی اول دیدار کرد. وی همچنین در جریان این سفر دو کبوتر سفید را به سوی کوه آرارات، که گفته می‌شود کشتی نوح در آنجاست، آزاد کرد. وی در حضور سرژ سرکیسیان، رئیس‌جمهور ارمنستان و هیئت‌های دیپلماتیک حاضر در مراسم یادبود گفت: «نسل‌کشی آغاز موج غم‌انگیزی از فجایع بزرگ قرن گذشته بود».

اندیشه‌ها

بالاترین مقام مذهبی کلیسای کاتولیک، در سخنرانی خود در آکادمی علوم جامعه اسقف‌ها در واتیکان، با تأیید نظریه بیگ بنگ (مه‌بانگ) و نظریه تکامل چارلز داروین که از دیرباز به‌عنوان مهم‌ترین وجوه اختلاف جهان‌بینی علمی و نگرش مذهبی بر سر مسأله آفرینش شناخته می‌شوند، گفت هر دو نظریه واقعی و درست‌اند و با خداباوری و پذیرش خدا به‌عنوان آفریدگار نهایی سازگارند و با دیدگاه‌های کلیسا دربارهٔ منشأ هستی و حیات مغایرتی ندارند. رهبر کلیسای کاتولیک همچنین تصریح کرد: «تکامل در طبیعت است و موید وجود آفریدگار است، نه نافی آن. بیگ‌بنگ هم نمی‌تواند نافی وجود آفریدگاری الهی باشد، بلکه نیازمند وجود آن است». به‌رغم پررنگ بودن نیروهای الهی در جهان‌بینی پاپ، بسیاری از مخاطبان بیان این دیدگاه‌ها را «گام بزرگ کلیسای کاتولیک به جلو» خوانده‌اند. پاپ فرانسیس در مقایسه با رهبران پیشین کلیسا در بسیاری زمینه‌ها از جمله حقوق همجنس‌گرایان و اقلیت‌های جنسی دیدگاه‌های منحصربه‌فردی دارد که از زمان روی کار آمدنش دنیا را شگفت‌زده کرده، تا جایی که برخی او را «هیپی‌ترین رهبر مذهبی جهان» و «لیبرال‌ترین پاپ تاریخ» خوانده‌اند.

واکنش پاپ به ترورداریا دوگین

ایشان خواستار اقدامات قاطع برای پایان دادن به جنگ اوکراین جلوگیری از بروز فاجعه هسته‌ای در نیروگاه زاپروژیا شد. وی در سخنرانی هفتگی خود در روز چهارشنبه 24 آگوست گفت: «من به دختر بیچاره‌ای فکر می‌کنم که با بمبی که زیر صندلی ماشین در مسکو کار گذاشته بود منفجر شد. بیایید به این واقعیت فکر کنیم و به یکدیگر بگوییم: جنگ دیوانگی است. پاپ تاکید کرد برای بازگرداندن صلح در اوکراین باید اقدامات جدی انجام شود.

جستارهای وابسته

• کاتولیک
• آرژانتین
• آمریکا

منابع

• ر. ک: مجلۀ رصد مراکز دینی جهان اسلام و مسیحیت.
• خبرگزاری تاس.