احمد بن حسن العطاس

حبیب احمد بن حسن العطاس
نام کامل	حبیب احمد بن حسن العطاس
اطلاعات شخصی
سال تولد	1257 ق، ۱۲۲۰ ش‌، ۱۸۴۱ م
محل تولد	حریضه، یمن
سال درگذشت	1334 ق، ۱۲۹۴ ش‌، ۱۹۱۶ م
محل درگذشت	حریضه، یمن
دین	اسلام، شافعی
استادان	صالح بن عبدالله العطاس أبوبکر بن عبدالله العطاس محمد بن حسین الحبشی أحمد زینی دحلان
شاگردان	محمد بن عواد
فعالیت‌ها	حل‌ و فصل اختلافات عشایر یمن

حبیب احمد بن حسن العطاس (1257 - 1334 ق) استاد رفتار و صاحب برنامه درسی سلفی علوی محمدی است. او اهل روستای حریضه یمن است. وی در عبادت بسیار کوشا بود و دارای عجایب زیادی بود و به خواندن کتاب‌های علمی ممارست داشت. او بزرگ‌ترین مصلح اختلاف‌ها در درۀ حضرموت بود و از اعتبار بسیاری در میان قبایل برخوردار بود. شاگرد وی محمد بن عواد، زندگی تا مرگ استادش را در بهترین مجموعه فضایل به نام «إیناس الناس» گردآوری کرد و برای کسانی که ‌ می‌خواستند از کلمات و توصیه‌های او بهره‌مند شوند کتاب «تنویر الاغلاس» را نوشت. همچنین مفتی جوهر علوی بن طاهر الحداد کتاب «عقود الألماس» را درباره او تالیف کرده است. نوه او محمد بن سالم بن احمد بن حسن العطاس، به سفارش حبیب عمر بن عبدالرحمن العطاس، در مورد سوابق او مجموعه‌ای با نام «مفتاح الإمداد فی الصلوات والأوراد» نگاشته است. پسرش علی نیز دعاهای پدرش را در مجموعه‌ای جمع‌آوری کرد که او آن را «إرشاد العباد فی الصلوات والأوراد» نامید.

نسب

احمد بن حسن بن عبدالله بن علی بن عبدالله بن محمد بن محسن بن حسین بن عمر بن عبدالرحمان العطاس بن عقیل بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمان بن عبدالله بن عبدالرحمان السقاف بن محمد مولا الدویله بن علی بن علوی الغیور بن فقیه، محمد بن علی بن محمد، صاحب میربات بن علی، خلیع بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن احمد المهاجر بن عیسی بن محمد النقیب بن علی العریدی بن جعفر صادق بن محمد‌ باقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین سبت بن علی بن ابی‌طالب که ایشان همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله و سلم وی سی و پنجمین نوه رسول خدا در نسب خود است.

تولد و تربیت

وی در حریضه حضرموت در هفدهم ماه رمضان سال 1257 هجری قمری متولد شد و مادرش سلما بنت شیخ بن عبدالله العطاس است. خواندن و حفظ قرآن کریم را نزد جدش عبدالله بن علی و معلم فرج بن عمر بن صباح فراگرفت. آنگاه که محمد بن علی السقاف از حریضه گذشت و مدتی در آنجا ماند احمد برخی از متون فقهی را نزد او حفظ کرد. او حافظه خوبی داشت تا جایی که با یک بار خواندن متون را حفظ می‌کرد. در سال 1274 هجری قمری برای حج به مکه رفت، سپس در سال 1275 هجری قمری به حرمین شریفین رفت و حدود پنج سال در مکه مکرمه اقامت جست و به دنبال کسب علم و تجوید قرآن بود. در سال 1281 هجری قمری به حریضه بازگشت.

استادان و شیوخ

ایشان نزد تعدادی از علمای بزرگ در وادی حضرموت تحصیل کرد از جمله:

• صالح بن عبدالله العطاس؛
• أبوبکر بن عبدالله العطاس؛
• محمد بن علی السقاف؛
• محسن بن علوی السقاف؛
• عبدالرحمن بن علی السقاف؛
• أحمد بن محمد المحضار؛
• أحمد بن عبدالله البار؛
• عمر بن حسن الحداد.

وی از توجه و عنایات شیوخ خود در مکه مکرمه برخوردار بود، که از جمله:

• محمد بن محمد السقاف؛
• محمد بن حسین الحبشی؛
• أحمد زینی دحلان؛
• علی بن إبراهیم السمنودی؛
• عیدروس بن محمد العیدروس؛
• فضل بن علوی مولی الدویله؛
• محمد بن إبراهیم بلفقیه .

مواضع و نظرات

او در حمایت و مشاوره در تمام نقاط حضرموت، اصلاح مردم و آرام کردن درگیری‌ها پیگیر بود. وی بین قبایل سیبان در محلی به نام "البطح" آشتی ایجاد کرد و هنگا‌می‌ که قبایل نوح در وادی داوان علیه دولت کویت قیام کردند، در صدد خاموش کردن آتش جنگ برآمد و بین قبایل نهد بنی عامر و بین خاندان العمودی و دولت کویت آشتی ایجاد کرد و نیز بین قبیله الکویتی و قبایل‌ هاجر در سال 1328 هجری قمری اصلاح کرد. نزاع و جنگ بین آنها چهارده سال به طول انجامید و عهدنامه‌هایی بر سر قبایل برای ایمن سازی مسیرهای مسافران و زائران و ... امضا کردند.

او خواستار توجه به کتاب‌های پیشنیان بود. وی علما را از سخت‌گیری در دین نسبت به مردم عادی برحذر می‌داشت و می‌گفت که هر کس در عبادت بر افراد تأکید می‌کند فقط آنها را از این امر منحرف می‌کند. ایشان نمازگزار را نهی می‌کند که برای سجده بر روی قالیچه، دستمال بگذارند و می‌گوید که برخی از علمای علوی بر روی تشک سجده می‌کردند و در مورد مسئله آب و نجاست آن گفت اگر پاکی آن بر شما چیره شد پس پاک است. او سالانه سه بار زکات پول خود را ‌ می‌پرداخت و این برای فقرا سود داشت.

فرزندان

او دو پسر دارد: سالم و علی و سه دختر وجود دارد: سلما، شیخا و علویه.

درگذشت

وی سحرگاه دوشنبه ششم رجب 1334 هجری قمری در 77 سالگی درگذشت و مقبره او در داخل گنبد پدربزرگش حبیب القطب عمربن عبدالرحمن العطاس قرار دارد.