سوره یونس

از ویکی‌وحدت
نسخهٔ تاریخ ‏۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۵۶ توسط Hoosinrasooli (بحث | مشارکت‌ها)
سوره یونس
نام سوره یونس
شماره سوره ۱۰
ترتیب نزول ۵۱
جزء ۱۱
مکی/مدنی مکی
تعداد آیات ۱۰۹
تعداد کلمات ۱۸۴۴
تعداد حروف ۷۵۹۳

سوره یونس به داستان حضرت یونس اشاره شده است. بدین جهت این سوره برگرفته از نام مبارک این پیامبر بزرگ خداست. این سوره مکی است و به ترتیب مصحف دهمین و به ترتیب نزول پنجاه ویکمین سوره قرآن است. چهارمین سوره از سوره‌های بیست و نه گانه‌ای است که با حروف مقطعه [=الر] آغاز می‌شوند. تعداد کلمات آن ۱۸۴۴ کلمه و تعداد حروف آن ۷۵۹۳ حرف است. از لحاظ حجم و کمیت یکی از سوره‌های متوسط است که حدود دو سوم جزء قرآن را دربر دارد و اولین سوه از سوره‌های مئون است.

یونس

یونس‌بن‌متی پیامبر قوم بنی اسرائیل در شهر نینوا، نام مباركش چهار بار در قرآن مجید ذكر شده است و نیز با لفظ ذاالنون و صاحب‌الحوت از او یاد شده است[۱].

مفهوم کلی سوره

  • خداشناسى از طریق هستى شناسى ؛
  • معادشناسى و پیامبرشناسى ؛
  • پندآموزى از تاریخ ملت ها[۲].

علت نام‌گذاری

«سوره یونس»؛ نامگذاری یونس به سبب داستان یونس پیامبر است كه در آیۀ نودوهشت این سوره آمده است[۳].

تعداد آیات و کلمات و حروف

سوره یونس صدونه آیه دارد[۴].

سوره یونس هزاروهشتصدوسى‌ودو كلمه دارد[۵]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)

سوره یونس هفت‌هزاروپانصدوشصت‌وهفت حرف دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

اهدا ف سوره یونس؛ بیان چند محور اساسى دربارۀ مسائل عقیدتی در موضوعات ذیل می باشد:

  • توحید و بیان شواهد وجود خدا و مظاهر قدرت او در هستى؛
  • معاد؛
  • نبوت؛
  • پندآموزى و عبرت گیرى از تاریخ ملت ها و پیامبران گذشته[۷].

محتوا و موضوعات

سوره یونس كه از سوره هاى مكى است، و به گفته بعضى از مفسران بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود نازل شده است همانند بسیارى از سوره هاى مكى روى چند مساله اصولى و زیر بنائى تكیه مى كند، كه از همه مهمتر مساله مبدء و معاد است.

منتها نخست از مساله وحى و مقام پیامبر سخن مى گوید، سپس به نشانه هایى از عظمت آفرینش كه نشانه عظمت خدا است مى پردازد، بعد، مردم را به ناپایدارى زندگى مادى دنیا و لزوم توجه به سراى آخرت و آمادگى براى آن از طریق ایمان و عمل صالح متوجه مى سازد. و به تناسب همین مسائل قسمت‌هاى مختلفى از زندگى پیامبران بزرگ از جمله نوح و موسى و یونس را بازگو مى كند و به همین مناسبت نام سوره یونس بر آن گذارده شده است.

و باز براى تایید مباحث فوق، سخن از لجاجت و سرسختى بت‌پرستان به میان مى آورد، و حضور و شهود خدا را در همه جا براى آنها ترسیم مى كند، و مخصوصا براى اثبات این مساله از اعماق فطرت آنان كه به هنگام مشكلات آشكار مى شود و به یاد خداى واحد یكتا مى افتند، كمك مى گیرد.

و بالآخره براى تكمیل بحثهاى مذکور در هر مورد مناسبى از بشارت و انذار، بشارت به نعمتهاى بى‌پایان الهى براى صالحان و انذار و بیم دادن طاغیان و گردنكشان، استفاده مى كند[۸].

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابى‌بن‌كعب از رسول خدا روایت كرده كه فرمود: هر كس سوره یونس را بخواند ده حسنه خدا به او عطا می‌كند به شماره هر كس كه یونس پیغمبر را تصدیق كرده و یا تكذیب نموده، و به شماره هر كس كه همراه فرعون غرق شده است.

و از امام صادق روایت شده كه فرمود: هر كه سوره یونس را در هر دو ماه یا سه ماه (یك بار) بخواند ترس آنكه وى از جاهلان باشد براى او نیست، و در روز قیامت از مقربان خواهد بود[۹].

محل نزول

بیشتر مفسران گفته اند كه سوره یونس در مكه نازل شده ولى ابن عباس و قتاده گویند: سه آیه آن یعنى از آیه «فَإِنْ كُنْتَ فِی شَكٍّ ...» تا سه آیه، در مدینه و ما بقى در مكه نازل گردید. و ابن مبارك گوید: جز آیه «وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ ...» كه در شأن یهود نازل شد ما بقى آن مكى است[۱۰].

زمان و فضای نزول

سوره یونس بعد از سوره اسراء و قبل از سوره هود، یا سوره معارج[۱۱] فرود آمده است؛ بنابراین سوره یونس حدود یك سال قبل از هجرت نازل شده است[۱۲].

سوره یونس در مکه نازل شده است زیرا که محتوای اصلی این سوره ناظر به اصول دین یعنی توحید، نبوت و معاد است، مشکل اساسی مردم مکه هم همین اصول دین بود، و فروع دین در سور مدنی تدوین می‌‌شود چنانکه مسئله جهاد و حکومت و امثال اینها در مدینه ترسیم شده است. چون این سوره مشتمل بر مسائل اعتقادی و اصول دین است و فروع دین را دربرندارد به مشکلات مردم مکه در مسائل اعتقادی می‌‌پردازد.

ویژگی

در ترتیب فعلى قرآن، سوره یونس اولین سوره اى است كه به نام یكى از پیامبران خدا نام گذارى شده و از سوره هایى است كه با حروف مقطعه شروع مى شود[۱۳].

سوره یونس از سور رائیات است(سوره های یونس و هود و یوسف و إبراهیم و حجر را رائیات یا راآت می نامند.)

ابن مردویه از انس روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:«خداوند از رائیات تا طواسین را به جای انجیل به من عطا کرده است[۱۴].» (رائیات سوره هایی هستند که با «الر» و طواسین سوره هایی هستند که با «طس» و «طسم» شروع شده اند)

همچنین بنا بر قول برخی از مفسران این سوره یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر می باشد)[۱۵].

روایت از رسول خدا نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئین را به جاى انجیل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشید[۱۶].

مبنع

برگرفته از سایت سوره یونس - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir

پانویس

  1. قاموس قرآن، ج 1، ص 131.
  2. تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 21.
  3. همان، ص 23.
  4. التفسیر الكبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، ج 3، ص: 371.
  5. همان.
  6. همان.
  7. تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 24.
  8. تفسیر نمونه، ج 8، ص 212.
  9. ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 11، ص 250
  10. همان.
  11. ر . ك اهداف و مقاصد سوره ها، ص 199.
  12. تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 23.
  13. تفسیر قرآن مهر، ج 9، ص 24.
  14. فتح القدیر، ج 2، ص 479.
  15. المحرر الوجیز فى تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373 ، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
  16. جامع البیان فى تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.