منیره گرجی

منیره گرجی
نام کامل	منیره گرجی فرد
نام‌های دیگر	منیره علی بانو گرجی فرد
اطلاعات شخصی
سال تولد	1308 ش، ۱۹۳۰ م، ۱۳۴۸ ق
محل تولد	ایران تهران
سال درگذشت	1403 ش، ۲۰۲۵ م، ۱۴۴۶ ق
دین	اسلام، شیعه

منیره گرجی، قرآن‌پژوه و تنها زنی که توانست به مجلس خبرگان قانون اساسی راه پیدا کند. او همچنین در زمینۀ آموزش و ترویج ارزش‌های اسلامی فعال بود و زندگی ساده و معنوی او همواره مورد توجه قرار داشت. ایشان مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان را تأسیس کرد.

زندگی‌نامه

منیره گرجی، متولد سال ۱۳۰۸ در تهران، یکی ازبانوان قرآن‌پژوه ایران است که نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایفا کرد. او به‌عنوان تنها بانوی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، جایگاه ویژه‌ای در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران داشت. حضور او در این مجلس نماد مشارکت زنان در ساختارهای سیاسی نوین ایران بود. گرجی تلاش کرد حقوق زنان را در چهارچوب آموزه‌های اسلامی در قانون اساسی بگنجاند و به مسائل مرتبط با جایگاه خانواده و زنان در جامعه توجه ویژه‌ای داشت.

درگذشت

سرانجام منیره گرجی در ۹۵ سالگی به تاریخ ۲۳ دی‌ماه 1403 ش، درگذشت.

پیام‌ها

متن پیام رئیس‌جمهور به شرح زیر است؛

بسم الله الرحمن الرحیم «انا لله و انا الیه راجعون» درگذشت بانوی فرهیخته، استاد منیره گرجی قرآن‌پژوه برجستۀ کشور و صاحب «نشان ارزشمند مهر»، موجب تأثر خاطر شد. این چهره مردمی و متعهد که اولین زن عضو مجلس خبرگان بود، با حضور مؤثر در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی از جمله تدریس، تبیین و گسترش مفاهیم قرآنی و ارزش‌های اسلامی، پایه‌گذاری نخستین مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان، نگاه ویژه به جایگاه زنان و خانواده در ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشور، نامی ماندگار در تاریخ این مرز و بوم از خود برجای گذاشت. اینجانب این ضایعه را به جامعه فرهنگی و قرآنی کشور به‌ویژه بیت مکرم آن مرحومه تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند منان برای ایشان رحمت و رضوان الهی و همجواری با صالحان و برای عموم بازماندگان معزز صبر و اجر خواستارم. مسعود پزشکیان.

جستارهای وابسته

• قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

یادداشت

«نشان مهر»، از نشان‌های افتخار در ایران است. بر اساس ماده ۱۸ آیین‌نامه اعطای نشان‌های دولتی، «نشان مهر» به زنانی اعطا می‌شود که در یکی از زمینه‌های زیر منشأ آثار ارزنده باشند:

1. ارائه عملی الگوی مادر یا همسر نمونه به‌ویژه در میان مادران و همسران شهدا، جانبازان و آزادگانی که با فداکاری در حفظ و تحکیم خانواده، در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی یا پژوهشی خدمات برجسته‌ای را ارائه نموده باشند؛
2. ابراز شایستگی در عرصه‌های بین‌المللی به نحوی که موجب افتخار برای کشور و معرف شخصیت زن در جمهوری اسلامی ایران باشد؛
3. معرفی الگوی زن مسلمان در جامعه و تلاش برای تبیین و ترویج مبانی عقیدتی و اجتماعی آن؛
4. مشارکت سازنده و فعال در امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی.

زندگی‌نامه

منیره علی گرجی در سال ۱۳۰۸ش، در محله عین‌الدوله تهران، در خانواده‌ای پرجمعیت با هشت خواهر و برادر بزرگ، متولد شد. پدرش، محمدآقا، در زمین‌های سرخه‌حصار در شرق تهران به فعالیت کشاورزی اشتغال داشت. وی در سن ۱۵ سالگی با مردی کفاش و مذهبی که اجداد گرجستانی داشت، ازدواج کرد.

تحصیلات

او از دوران دبستان علاقه زیادی به مباحث قرآنی به‌ویژه تفسیر داشت و به همین دلیل به صورت فردی شروع به یادگیری قرآن و بعدها دروس حوزوی کرد و به تحصیل علوم دینی ادامه داد. بر اساس روایت خود او از زندگی‌اش قرآن را در دوران ابتدایی به صورت پراکنده و با مطالعه خود فراگرفته و متون دیگر را نیز به صورت خودخوان آموخته است. او در شهریور سال ۱۳۷۱ ش، در مصاحبه‌ای با نشریه پیام زن در این خصوص می‌گوید: «مطالبی که تاکنون خوانده‌ام نه به روش کلاسیک و دانشگاهی بوده و نه به روش معمول حوزه‌ها، بلکه دروسی که لازم می‌دیدم بخوانم، به صورت تک درس نزد استاد می‌خواندم، از قبیل منطق، فلسفه، اصول، فقه و غیره. این روش به خاطر این بود که ضرورتی برای آن احساس نمی‌کردم».

همزمان با مسئولیت‌های خانه و بچه‌داری، و در دهه ۴۰ شمسی، تدریس قرآن و علوم دینی را برای بانوان در خانه خود در خیابان‌های «ژاله» و «شهدا» آغاز کرد.

تحول سیاسی و مبارزات انقلابی

بعد از مدتی، جلسات قرآنی و اعتقادی بانو گرجی رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت. در سال‌های ۵۶ و ۵۷، این جلسات در تهران معروف شد و به کانونی برای آماده‌سازی زنان و خانواده‌ها برای انقلاب تبدیل شد. حتی شهید محبوبه دانش آشتیانی که در تظاهرات ۱۷ شهریور ۵۷ به شهادت رسید، از شاگردان او بود. بانو گرجی خاطره‌ای از دوران انقلاب نقل می‌کند که نشان از روحیه مقاومت و استقامت او دارد: «در هفته‌ای که قرار بود امام خمینی به ایران بازگردند، در فرودگاه تحصن کردیم و تهدید به تیراندازی شدیم. دخترم با خشم به من گفت که اگر قرار است تیر بخورم، من باید اول باشم! این روحیه را باید حفظ کنیم!»

کاندیداتوری در مجلس خبرگان قانون اساسی

بهترین فرصت یادگیری؛ هر آموزش فقط ۷۹ هزار تومان 🎁 تبلیغ بهترین فرصت یادگیری؛ هر آموزش فقط ۷۹ هزار تومان 🎁 کلیک کنید yn-ad پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در اوایل سال ۱۳۵۸، شورای انقلاب تصمیم به تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی گرفت.

امام خمینی دستور دادند که تدوین قانون اساسی ابتدا توسط نمایندگان منتخب مردم صورت گیرد. در این زمان، بانو گرجی تصمیم گرفت در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی کاندیدا شود. او در مورد انگیزه‌اش برای کاندیداتوری می‌گوید: «وقتی شنیدم که برخی کاندیداها صحبت‌هایی می‌کنند که با اهداف انقلاب مغایرت دارد، تصمیم گرفتم خودم وارد میدان شوم.»

بانو گرجی به عنوان تنها زن منتخب تهران در مجلس خبرگان قانون اساسی انتخاب شد و با ۱۳۰۶۵۶۲ رأی به این مجلس راه یافت. او در این مجلس به شدت پیگیر مسائل مربوط به حقوق زنان و خانواده بود و سخنرانی‌های زیادی در مورد حقوق زن در اسلام و در مکتب تشیع ایراد کرد.

اما این فعالیت‌ها با مخالفت‌های زیادی روبه‌رو شد، از جمله اعتراضات برخی از متحجرین که در ابتدا به حضور یک زن در چنین مجلسی انتقاد کردند. بانو گرجی در پاسخ به این اعتراضات گفت: «من مطمئن هستم که در این مجلس گناه نمی‌کنم، هر کس که فکر می‌کند این مجلس گناه است، می‌تواند آنجا را ترک کند.»

مبارزه با سکولاریسم و مارکسیسم

با وجود حمایت علمای روشن‌ضمیر چون شهید بهشتی و آیت‌الله طالقانی، بانو گرجی با حملات شدیدی از سوی گروه‌های سکولار و مارکسیست مواجه شد. یکی از نخستین حملات مطبوعاتی علیه او در روزنامه اطلاعات بود که سخنان او را تحریف کرد. بانو گرجی در نامه‌ای به سردبیر این روزنامه، تحریف مطالبش را محکوم کرد و خواستار تصحیح آن شد.

بررسی زندگی مرحوم منیره گرجی، تنها نماینده زن مجلس خبرگان ستاد منیره گرجی، قرآن پژوه و تنها زنی که توانست به مجلس خبرگان راه پیدا کند، دوشنبه ۲۳ دی ماه چشم از جهان فروبست.منیره گرجی، متولد سال ۱۳۰۸ در تهران، یکی از زنان برجسته در تاریخ معاصر ایران است که نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایفا کرد. او به‌عنوان تنها زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، جایگاه ویژه‌ای در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران داشت.

زندگی منیره گرجی

او تنها زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود که در تدوین اصلی‌ترین سند جمهوری اسلامی ایران و قوانین مرتبط با زنان و خانواده نقشی تاثیرگذار ایفا کرد. متاسفانه، علی‌رغم این نقش کلیدی، بسیاری از مردم ایران از وی آگاهی ندارند و در بسیاری از دانشنامه‌ها و دایره‌المعارف‌ها حتی نامی از او ذکر نشده است. در این مقاله تلاش می‌کنم تا ضمن مرور زندگی و مبارزات ایشان، به نقش و کارنامه‌اش در انقلاب اسلامی و در تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی پرداخته و یاد او را گرامی بدارم.

فقط با ۷۹ هزار تومان هر آموزشی را که دوست داری، دریافت کن 😉 تبلیغ فقط با ۷۹ هزار تومان هر آموزشی را که دوست داری، دریافت کن 😉 کلیک کنید yn-ad تلاش برای تغییر تعریف «رجل» در قانون اساسی

یکی از دیگر مسائل مهم که بانو گرجی به شدت پیگیر آن بود، موضوع «تعریف رجل» برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری بود. او معتقد بود که زنان نیز باید این حق را داشته باشند که کاندیدای ریاست جمهوری شوند. او به امام خمینی در این باره نامه نوشت و درخواست کرد که تعریف «رجل» در قانون اساسی به گونه‌ای تغییر کند که شامل زنان نیز بشود. امام خمینی در پاسخ به او گفتند که این موضوع باید با دقت بیشتری بررسی شود.

پایان فعالیت سیاسی و بازگشت به تدریس

پس از پایان دوره مجلس خبرگان قانون اساسی، بانو گرجی از فعالیت‌های سیاسی کنار رفت و به تدریس علوم دینی و قرآنی پرداخت. او به تأسیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان پرداخت و در حوزه علمیه خدیجه کبری (س) و مرکز تربیت معلم شهید رجایی به تدریس ادامه داد. با وجود فعالیت‌های علمی و دینی فراوان، نام او همچنان در بسیاری از منابع و دانشنامه‌ها نادیده گرفته شده است.

نتیجه‌گیری

بانو منیره گرجی با فعالیت‌های علمی، دینی و سیاسی خود، نقش بی‌بدیلی در تاریخ انقلاب اسلامی و تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایفا کرد. او با دفاع از حقوق زنان و خانواده، به ویژه در چارچوب آموزه‌های اسلامی، سهم بزرگی در شکل‌گیری جمهوری اسلامی داشت. اگرچه گمنامی او در تاریخ معاصر ایران به شدت احساس می‌شود، اما کارنامه او به عنوان تنها زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، همچنان یک الگو و نشانه‌ای از تلاش‌های بی‌وقفه برای تحقق عدالت اجتماعی و حقوق زنان در ایران است.