جریان‌ها و احزاب در ایران
این نوشتار به فهرستی از تشکل‌ها، جریان‌ها، جنبش‌ها و حزب‌های فعال سیاسی در جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد.
جریان‌ها و حزب‌های فعال در ایران
اصول‌گرایان
| حزب / جریان | رهبر / رئیس |
|---|---|
| جامعه روحانیت مبارز | مصطفی پورمحمدی |
| جامعه مدرسین حوزه علمیه قم | سید هاشم حسینی بوشهری |
| حزب مؤتلفه اسلامی | اسدالله بادامچیان |
| جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی | محمد جواد عامری شهرابی |
| جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی | مالک شریعتی |
| جبهه پایداری انقلاب اسلامی | صادق محصولی |
| جامعه اسلامی مهندسین | محمدرضا باهنر |
| انجمن اسلامی پزشکان ایران | حسین‌علی شهریاری |
| جامعه زینب | اعظم حاجی‌عباسی |
| فدائیان اسلام | سید مجتبی نواب صفوی، محمدمهدی عبدخدایی |
| حزب تمدن اسلامی | محمد مهدوی |
| جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی | حبیب‌الله بوربور |
| حزب نواندیشان ایران اسلامی | امیر محبیان |
| کانون دانشگاهیان ایران اسلامی | سید محمد حسینی |
| حزب توسعه و عدالت ایران اسلامی | مهدی وکیل‌پور |
| حزب سبز ایران | حسین کنعانی‌مقدم |
| جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی | محمدسعید احدیان |
اصلاح‌طلبان
| حزب / جریان | رهبر / رئیس |
|---|---|
| مجمع روحانیون مبارز | سید محمد موسوی خوئینی‌ها |
| حزب اعتماد ملی | الیاس حضرتی |
| حزب جمهوریت ایران اسلامی | رسول منتجب‌نیا |
| حزب اسلامی کار | حسین کمالی |
| سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی | امیر طاهری |
| حزب ندای ایرانیان | صادق خرازی |
| حزب اتحاد ملت ایران اسلامی | علی شکوری‌راد |
| مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم | سید حسین موسوی تبریزی |
| انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران | محمدرضا ظفرقندی |
| مجمع نیروهای خط امام | سید هادی خامنه‌ای |
| حزب همبستگی ایران اسلامی | علی‌اصغر احمدی |
| حزب مردم‌سالاری | مصطفی کواکبیان |
| حزب اراده ملت ایران | احمد حکیمی‌پور |
| جمعیت زنان جمهوری اسلامی | زهرا مصطفوی |
| مجمع اسلامی بانوان | فاطمه کروبی |
| خانه کارگر | علیرضا محجوب |
اعتدال‌گرایان
اعتدال‌گرایی جریانی اجتماعی-سیاسی با استراتژی مشخص توسعه است که در کنار اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی قرار می‌گیرد.[۱].
| حزب / جریان | رهبر / رئیس |
|---|---|
| کارگزاران سازندگی | غلامحسین کرباسچی |
| حزب اعتدال و توسعه | محمدباقر نوبخت |
| حزب مستقل و اعتدال ایران | قدرتعلی حشمتیان |
| حزب اسلامی رفاه کارگران | حسن فرجی |
اقلیت‌های دینی
| حزب | ایدئولوژی | رهبر |
|---|---|---|
| جماعت دعوت و اصلاح | اخوان‌المسلمین | عبدالرحمان پیرانی |
حزب‌های غیررسمی داخل ایران
| حزب / جریان | ایدئولوژی / مکتب | دین | رهبر / رئیس |
|---|---|---|---|
| جبهه ملی ایران | ملی‌گرایی | سکولار | سید حسین موسویان |
| حزب مردم ایران | ملی‌گرایی، سوسیال دموکرات | سکولار | محمدصادق مسرت |
| حزب ایران | ملی‌گرایی، سوسیال دموکرات | سکولار | باقر قدیری‌اصل |
| حزب پان ایرانیست | پان‌ایرانیسم | سکولار | زهرا صفارپور |
| حزب ملت ایران | پان‌ایرانیسم | سکولار | — |
| نهضت آزادی ایران | لیبرال اسلامی | اسلام‌گرا | محمد توسلی |
| جنبش مسلمانان مبارز | سوسیاس دموکرات | اسلام‌گرا | حبیب‌الله پیمان |
| شورای فعالان ملی-مذهبی ایران | سوسیال دموکرات | اسلام‌گرا | — |
حزب‌های مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور
جمهوری‌خواهان
| حزب / جریان | ایدئولوژی / مکتب | رهبر / رئیس |
|---|---|---|
| حزب مرز پرگهر | ملی‌گرایی | روزبه فراهانی‌پور |
| حزب سکولار دموکرات ایرانیان | سکولاریسم | اسماعیل نوری علا |
| اتحاد جمهوری‌خواهان ایران | سکولار دموکرات | — |
| همبستگی جمهوری‌خواهان ایران | سکولار دموکرات | علی افشاری |
| سازمانهای جبهه ملی ایران در خارج از کشور | ملی‌گرایی | کامبیز قائم مقام، بهمن مبشری، همایون مهمنش، پوریا مطهری، بهمن انواری |
| حزب سوسیال دموکرات و لائیک ایران | سوسیال دموکرات | فرهنگ قاسمی، منوچهر تقوی بیات |
| حزب چپ ایران (فداییان خلق) | سوسیال دموکرات | بهروز خلیق |
| سازمان سوسیالیست‌های ایران | سوسیال دموکرات | — |
پادشاهی‌خواهان
سازمانهای سیاسی سلطنت‌طلب، سکولار بوده و خواهان بازگرداندن دودمان پهلوی به سلطنت هستند این جریان‌ها عبارتند از:
| حزب / جریان | ایدئولوژی / مکتب | رهبر / رئیس |
|---|---|---|
| انجمن پادشاهی ایران | — | — |
| حزب مشروطه ایران–لیبرال دموکرات | لیبرالیسم | هایده توکلی |
| شورای ملی ایران | — | رضا پیرزاده، نازیلا گلستان |
| ایران نوین | لیبرالیسم کاپیتالیسم |
— |
فدرالیست‌ها و حزب‌های قوم‌گرا
| حزب / جریان | رهبر / رئیس |
|---|---|
| حزب دموکرات کردستان ایران | مصطفی هجری |
| حزب کومله کردستان ایران | عبدالله مهتدی |
| کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران | [[ابراهیم علیزاده |
| حزب آزادی کردستان | حسین یزدان‌پناه |
| سازمان خبات انقلابی کردستان ایران | شیخ جلال حسینی |
| حزب حیات آزاد کردستان | سیامند معینی و زیلان وژین |
| جنبش آزادی‌بخش ملی آذربایجان جنوبی | پیروز دیلنچی |
| جنبش بیداری ملی آذربایجان جنوبی | محمودعلی چهرگانی |
| جبهه متحد کرد | رحیم فرهمند |
گروه‌های چپ (سوسیالیست و کمونیست)
| حزب / جریان | رهبر / رئیس |
|---|---|
| شورای ملی مقاومت ایران | مریم رجوی |
| سازمان مجاهدین خلق ایران | زهرا مریخی |
| حزب سبزهای ایران | کاظم موسوی |
| حزب توده ایران | محمد امیدوار |
| حزب کمونیست ایران | — |
| حزب کمونیست ایران (مارکسیست-لنینیست-مائوئیست) | — |
| حزب رنجبران ایران | — |
| حزب کار ایران | — |
| حزب کمونیست کارگری ایران | حمید تقوایی |
| چریک‌های فدایی خلق ایران | اشرف دهقانی |
| سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) | بهروز خلیق |
| سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران – پیرو برنامه هویت | مهدی سامع |
| سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران | حسین زهری |
| سازمان کارگران انقلابی ایران – راه کارگر | — |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ عمده افراد شاخص این جریان مانند اکبر هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی سال‌های گذشته جزو جناح راست بوده‌اند. برخی منتقدان اعتدال‌گرایی را احیا و بازگشت جناح راست می‌دانند.
منابع
- کتاب «جمعیت فدائیان اسلام و نقش آنها در تحولات سیاسی اجتماعی ایران»، نوشتۀ داود امینی.
- کتاب «اعتدال چیست؟ اعتدال گرا کیست؟»، نوشتۀ هادی نوری.