عمّاریه ‏ شاخه‌ای از فرقۀ «فطحیه» و از یاران عمّار بن موسی ساباطی بودند.

تاریخچه

این فرقه رشته امامت را به امام جعفر صادق (علیه‌السلام) کشانیده‏ و پس از وی به امامت عبداللّه افطح قائل شدند که یکی از مهم‌ترین فرزندان امام بود. البته عبدالکریم شهرستانی نامی از این فرقه نبرده است، ولی مقریزی آن را معمریه و منسوب به معمر دانسته است.

رهبر فرقه

پیشوای این فرقه شخصی به نام عمار بن موسی ساباطی از موالیان و کنیه‌اش ابوالیقظان بود. وی از اصحاب امام جعفر صادق (علیه‌السلام) و امام موسی کاظم (علیه‌السلام) به‌شمار می‏‌رفت. شیخ طوسی در برخی از تعابیر او را از اصحاب امام جعفر صادق (علیه‌السلام) و بعضی دیگر، از یاران امام موسی کاظم (علیه‌السلام) بر شمرده است. وی در اصل کوفی و ساکن مدائن بود. نجاشی می‌نویسد که ابوالفضل عمار بن موسی ساباطی از موالی بود و دو برادر او قیس و صباح از حضرت امام جعفر صادق (علیه‌السلام) روایت می‌‏کردند. کشی می‌نویسد او از اصحاب حضرت رضا (علیه‌السلام) بود و فطحی به شمار می‌‏رفت. بعضی از محدثان او را ضعیف و فاسدالمذهب دانسته‏‌اند. مقریزی «عماریه» را از شیعیان بنی العباس ذکر کرده و ابن حزم می‏‌نویسد که فرقه‏‌ای از شیعیان بنی‌عباس قائل به نبوت عمّار نامی ملقب به «خدّاش» شدند و اسد بن عبداللّه برادر خالد بن عبداللّه القسری‏ خداش را دستگیر کرده به قتل رساند. البته به نظر می‌رسد که عماری که نامش در عبارت اخیر آمده غیر از عمار نخستین است که از شیعیان «فطحی» بوده است[۱]،[۲]،[۳]،[۴]،[۵]،[۶]،[۷]،[۸]،[۹].

پانویس

  1. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 337 با ویرایش و اصلاح عبارات.
  2. شیخ طوسی، رجال الطوسى، نجف، تحقیق سید محمد صادق بحر العلوم، سال 1937 میلادی، ص 117
  3. کشی محمد بن عمر بن عبدالعزیز، رجال کشى (فهرست)، ص 206.
  4. نجاشی ابو العباس احمد بن علی، رجال نجاشى ابو العباس، بمبئى، سال 1317 هجری قمری، ص 256
  5. اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، مصر، مجلد اول، سال 1950 میلادی، مجلد دوم سال 1954 میلادی ص 28
  6. بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، به اهتمام محمد زاهد بن حسن الکوثرى، قاهره، سال 1948 میلادی، ص 39
  7. مقریزی ابو العباس، الخطط، 5 جلدی، قاهره، سال 1930- 1911 میلادی، ج 2، ص 351.
  8. ابن حزم اندلسی، الفصل فى الملل و الاهواء و النحل، 5 جلدی، مصر، سال 1347 هجری قمری، ج 4، ص 142.
  9. اشعری قمی سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تحقیق محمد جواد مشکور، تهران، سال 1963 میلادی، ص 233.