محمد سرور زین‌العابدین
محمد سرور زین‌العابدین یکی از اعضای اخوان‌المسلمین سوریه بود که پس از مهاجرت به عربستان، بین توحید محمد بن عبدالوهاب و جهاد سید قطب پیوند برقرار کرد و فکری جدید در فضای عربستان به وجود آورد. وی از نخستین کسانی است که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و نیز دو تشکل امل اسلامی لبنان و حزب الله مواضع تند و افراطی اتخاذ کرد.
| محمد سرور زین‌العابدین | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمد بن سرور زین‌العابدین بن نایف |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1938 م، ۱۳۱۶ ش، ۱۳۵۶ ق |
| محل تولد | سوریه، حوران |
| دین | اسلام، اهل‌سنت |
زندگی‌نامه
محمد سرور زین‌العابدین بن نایف، در شهر حوران به سال 1938 م، متولد شد. پس از درگیری اخوان‌المسلمین با حکومت سوریه در دهۀ شصت میلادی از قرن بیستم، از سوریه گریخت و به عربستان سعودی رفت. او در بریدة در منطقۀ قصیم به تدریس در معهدی علمی پرداخت. شیخ سلمان عوده یکی از بارزترین شاگردان او در آن دوره بود. پس از مدتی به کویت و بعد به انگلیس رفت. او در انگلیس مرکزی با عنوان «مرکز دراسات السنة النبویة» را تأسیس کرد و به نشر مجلۀ «السنة» مبادرت جست. این نشریه در بیشتر کشورهای عربی ممنوع بود.
آثار
- وجاء دور المجوس؛
- الشيعة في لبنان حرکة أمل أنموذجاً؛
- جماعة المسلمين؛
- التوقف والتبين؛
- العلماء وأمانة الکلمة؛
- مأساة المخيمات الفلسطينية في لبنان؛
- الاستطاعة؛
- الجيش والسياسة في سورية؛
- اغتيال الحريري؛
- أزمة أخلاق؛
- أحوال أهل السنة؛
- أأيقاظ قومي أم نيام.
دیدگاه
او در طول حیاتش، در دو فضای فکری اخوانی و وهابی رشد کرده و با مبانی فکری هر دو آشنا بود؛ بنابراین می‌توان اهم دیدگاه‌ها و شاخصه‌های فکری وی را با توجه به هر دو جریان، در سه مطلب خلاصه کرد که عبارتند از: «ضدیت با ایران و تشیع، جهاد مسلحانه، مباحث توحید و شرک».
ضدیت با ایران و تشیع
محمد سرور زین‌العابدین شخصیت مشهوری است که نوشتههای متعدد و مفصلی علیه ایران و تشیع دارد. او کتاب مفصلی با نام «و جاء دور المجوس» را در 1979 ـ 1980 م، علیه ایران، تشیع و نهضت امام خمینی نوشت و آن را برای نخستین بار در سال 1981 م منتشر کرد او این کتاب را در 1428 ق برابر با 2007 م، بازنویسی کرد. ضدیت او با تشیع چنان در این کتاب پررنگ است که ابوبکر بغدادی در سخنرانی مشهور خود در مسجد موصل بخش‌هایی از آن را خواند. او نوشتههای دیگری نیز مانند «أأیقاظ ام نیام؟»[۱]، و «احوال اهل السنه فی ایران» علیه ایران و تشیع دارد. چنانکه، در راستای تکمیل این تقابل، علیه جریان حزب امل و حزب الله با عنوان «الشیعة فی لبنان حرکة أمل أنموذجاً» نیز با حجمی بیش از 500 صفحه قلم زده است. او به تصریح خود، بازتاب انقلاب اسلامی در جهان اسلام را در همان اوایل پیروزی آن بسیار وسیع دید و تصریح کرده است که بر اساس مشاهدات عینی او، بسیاری از مسلمانان انقلابی این انقلاب را زمینه‌ساز انقلاب‌هایی در جهان اسلام و زمینه‌ساز خلافت اسلام تلقی می‌کردند. نگاه منفی او به تشیع او را به تقابل مزبور سوق داد. چنانکه او در تقابل با این حرکت اصیل و با حمایت هیئت «کبار العلماء» عربستان سعودی و به‌ویژه حمایت شخص بن باز و نیز شیخ بن قعود کتاب «و جاء دور المجوس» توانست موجی از مخالفت ایجاد کند. او افتخار کرده است که چاپ رسمی آن به صد هزار و چاپ‌های غیررسمی آن نیز به دو برابر رسیده است. او به پیشتازی خود به تقابل با انقلاب اسلامی ایران افتخار کرده است. یکی از بازتاب‌های نوشتههای او را می‌توان این دانست که ابوبکر بغدادی خلیفۀ خودخواندۀ داعش نیز در سخنرانی خود در مسجد موصل بخش‌هایی از کتاب «وجاء دور المجوس» را علیه ایران و تشیع خواند[۲].
جهاد مسلحانه
از دیگر دیدگاه‌های محمد بن سرور، جهاد مسلحانه در راه خدا برای اصلاح امور جامعه است. مثلا وی در کتاب «الاستطاعة» با تفسیر مفاد آیات جهاد در قرآن تلاش می‌کند بقای وظیفه جهاد در زمان کنونی را استنباط نماید. این کتاب در حقیقت، مشروعیت بخشی به کارهایی که به نام جهاد انجام میشد را از جانب وی به پیروانش به ارمغان می‌آورد. همچنین وی در کتاب «دراسات فی سیرة النبویة» در تلاش است وضعیتی مشابه با دوران پیامبر اسلام را در جهان امروز پیش چشم مخاطب قرار دهد که این تشابه در موضوعاتی همچون یهود و نصاری نمود قابل توجهی یافته است. وی با طرح مسائل جهاد در سیره نبوی، ضرورت یافتن راه حل برای بیرون رفتن از بحران امروز جهان اسلام را در ضمن بازخوانی سیره رسول خدا یادآوری می‌کند[۳].
مباحث توحید و شرک
اگرچه به مباحث توحید و شرک در آثار محمد بن سرور کمتر پرداخته شده ولی با توجه به ماهیت اخوانی - وهابی وی، این مباحث برای او دارای اهمیت است؛ چنانچه می‌توان آن را در ضمن اشکالاتی که بر تشیع وارد می‌کند، جستجو کرد. مثلا در کتاب "و جاء دور المجوس" تعظیم شعائر و قبور توسط شیعه را مورد انتقاد قرار داده و آن عمل را موجب بازگردان انسانها از توحید می‌داند[۴].
درگذشت
او سرانجام در 21 آبان 1395 ش، برابر با 11 صفر 1438 ق، و مصادف با 11 نوامبر 2016 م، در قطر درگذشت.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- ر. ک: ذبیح‌الله نعیمیان، جریان‌شناسی سوریه، انتشارت مجمع تقریب مذاهب اسلامی، قم 1402 ش.