فاطمه بنت محمد (زهرا)

حضرت فاطمه زهرا (ع) (۵ بعثت - ۱۱ قمری)، دختر گرامی پیامبر اسلام (ص) و حضرت خدیجه، همسر امام علی (ع) و مادر امام حسن (ع) و امام حسین (ع) است.

حضرت فاطمه زهرا

نام	حضرت فاطمه زهرا(س)
کنیه	ام ابیها• ام الائمه• ام الحسن• ام الحسین• ام المحسن
القابب	زهرا • بتول • صدیقه • طاهره • راضیه • مرضیه • مبارکه • بتول • سیده نساء العالمین • کوثر
ولادت	بیستم جمادی الاخر • پنج سال پس از بعثت
پدر	حضرت محمد صلی الله علیه و آله
مادر	ام المؤمنین خدیجه کبری (سلام الله علیها)
مقام	ام الائمه
طول عمر	اختلافی: نظر رایج شیعه: ۱۸ - ۱۹ سال
زادگاه	مکه
تاریخ شهادت	۳ جمادی الثانی سال ۱۱ هجری
علت شهادت	وارد شدن ضربه به پهلوی حضرت در حمله به خانه ایشان
قاتل	توسط مهاجمان به خانه ایشان
مدفن	مدینه• قبرستان بقیع • ناشناخته

حضرت فاطمه (س) در دین اسلام جایگاه بسیاری رفیعی دارد و به ویژگی های متعددی ممتاز است. آن حضرت معصومه است و یازده نفر از ائمه شیعه از نسل آن حضرت هستند. سوره و آیاتی از قرآن کریم همچون سوره کوثر، سوره انسان، آیه تطهیر و آیه مودت در حق آن حضرت و همسر و فرزندانش نازل گردیده و ایشان به عنوان اهل بیت رسول خدا (ص) خوانده شده اند. مطابق با روایتی از پیامبر اکرم (ص)، دوستی و دشمنی با حضرت فاطمه به منزله دوستی و دشمنی با پیامبر است و در روایتی دیگر آن حضرت را سیدة نساء العالمین (بزرگ بانوی زنان جهانیان) نامیده است.

حضرت فاطمه (س) پس از رحلت پیامبر اسلام از حق خلافت همسرش که به تعیین الهی بود به شدت دفاع نمود و در جریان هجوم عمر بن خطاب به خانه‌اش (به هواداری از خلافت ابوبکر)، به شهادت رسید.

القاب حضرت فاطمه زهرا (س)

از القاب او زهرا، صدیقه، طاهره، راضیه، مرضیه، مبارکه، بتول است که در بین آنها، زهرا از شهرت بیشتری برخوردار است که گاه با نام او همراه می‌آید (فاطمه زهرا) و یا به صورت ترکیب عربی فاطمةُ الزهراء می‌آید. زهرا که بیشتر از فاطمه متداول است، در لغت به معنای درخشنده، روشن است. بنا بر روایتی نام وی در آسمان‎ها منصوره است.

فاطمه(س) دارای چند کنیه است که معروفترین آنها ام ابیها، ام الائمه، ام الحسن، ام الحسین و ام المحسن می‌باشد.

معنی فاطمه

پیامبر اکرم (ص) نام ایشان را فاطمه گذشتند. کلمه فاطمه اسم فاعل است که از مصدر "ف ط م" گرفته شده ؛ فَطمَ در زبان عربی به معنی بریدن، قطع کردن و جدا شدن آمده‌است. در مورد علت این نامگذاری در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: إنّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطمَ ابْنَتِی فاطِمَة وَ وُلدَها وَمَنْ أَحَبًّهُمْ مِنَ النّارِ فَلِذلِک سُمّیتْ فاطِمَة خداوند دخترم فاطمه و فرزندانش و هر کس که آنها را دوست داشته باشد را از آتش دوزخ جدا کرده است به این دلیل او فاطمه نامیده شده است.

در جایی دیگر دلیل گذاشتن نام فاطمه را این گونه بیان کردند که از هر گونه بدی جدا و بریده شده است.

ولادت حضرت فاطمه زهرا (س)

در منابع شیعه و اهل سنت در مورد چگونگی انعقاد نطفه فاطمه روایاتی وجود دارد، که قائل هستند رسول خدا به دستور خدا چهل شب از خدیجه کناره گرفت و پس از ۴۰ روز عبادت و روزه‌داری و سپس با رفتن به معراج و خوردن از طعام یا میوه بهشتی، نزد خدیجه آمد و نور فاطمه در وجود خدیجه قرار گرفت.

مکان تولد فاطمه، مکه و در خانه پیامبر (ص) بوده است. اما درباره تاریخ ولادتش در منابع شیعه و سنی، اختلاف نظر وجود دارد. اهل سنت ولادت وی را پنج سال پیش از بعثت رسول خدا (ص) و در سال تجدید بنای کعبه نوشته‌اند. اما کلینی در کافی می‌گوید: ولادت فاطمه پنج سال پس از بعثت روی داد.

یعقوبی می‌نویسد: سن فاطمه در هنگام وفات (شهادت) ۲۳ سال بود. بنابراین، ولادت او باید در سال بعثت رسول خدا(ص) بوده باشد. این قول مطابق نظر شیخ طوسی است که سن فاطمه را هنگام ازدواج با علی (پنج ماه پس از هجرت) ۱۳ سال می‌داند.

در تقویم شیعه روز ۲۰ جمادی‌الثانی روز ولادت زهرا(س) است. این روز را امام خمینی روز زن نامید. و در تقویم ایرانیان به نام روز زن (همچنین روز مادر) ثبت شده است.

دوران کودکی و هجرت به مدینه

فاطمه (س)، در خانه پدرش رسول خدا (ص) و تحت تعلیم و تربیت دینی وی پرورش یافت. دوره کودکی او -که دوره نضج گرفتن اسلام و محدودیت‌های ایجاد شده مشرکان بر مسلمانان است- دوره سراسر آزمایش و شکنجه برای مسلمانان است. در این دوره، محاصره اقتصادی و اجتماعی در درّه خشک و سوزان شعب ابی طالب اتفاق افتاد که با گرسنگی و تشنگی و رنج همراه بود. مرگ عزیزان فاطمه (س) نیز در این دوره بود: مادرش خدیجه (س) و همچنین عموی پیامبر (ص) ابوطالب به عنوان اصلی‌ترین حامی پیامبر (ص) در سال دهم عام الحزن رخ داد. در همین دوره بود که به دلیل حمایت‌های فاطمه (س) از پدرش و دلجویی‌هایش از وی، پیامبر (ص) به وی لقب ام ابیها داد که نشان از مقام و منزلت وی نزد پیامبر (ص) دارد.

در همین دوره هجرت مسلمانان از مکه به مدینه صورت گرفت که این هجرت بعدها مبدأ تاریخ مسلمانان گردید. پس از اینکه پیامبر (ص) به مدینه رفت، خانواده‌اش نیز عازم آنجا شدند. بلاذری می‌نویسد: زید بن حارثه و ابو رافع مأمور همراهی فاطمه (س) و ام‌کلثوم دختر پیامبر (ص) بودند. اما ابن هشام نوشته است عباس بن عبدالمطلب مأمور بردن او بود.

در مقابل این سندها یعقوبی که او نیز از تاریخ نویسان طبقه اول است، می‌نویسد: علی بن ابی طالب (ع) او را به مدینه آورد. روایت‏‌های شیعی نوشته یعقوبی را تایید می‌کنند. از جمله اینها شیخ طوسی است که در امالی آورده است پیامبر (ص) در قباء مانده بود و داخل مدینه نمی‌شد و می‌گفت داخل شهر نمی‌شوم تا اینکه پسر عمویم (یعنی علی بن ابی طالب (ع)) و دخترم بیایند. طبق نوشته وی علاوه بر فاطمه (س)، مادر امام علی یعنی فاطمه بنت اسد و فاطمه دختر زبیر بن عبدالمطلب (و به قولی ضباعة دختر زبیر) نیز با همراهی امام علی (ع) هجرت کرده‌اند.

در هر حال، هنگامی که زهرا و ام کلثوم با سرپرست‏ خود سوار شدند و کاروان آماده حرکت بود، حویرث بن نقیذ، از دشمنان محمد (ص) که پیوسته بدگوی او بود نزد آنان می‌‏آید و شتر آنان را آسیبی می‌زند. شتر می‌‏رمد و فاطمه و ام کلثوم بر زمین می‌‏افتند. ابن هشام و دیگر مورخان از آسیبی که فاطمه (س) از این صدمه دیده است نامی نبرده ‏اند، لکن پیداست که دختر پیغمبر از این حادثه بی‌‏رنج نمانده است.

خواستگاری و ازدواج حضرت فاطمه زهرا (س)

فاطمه (س) خواستگاران زیادی داشته است و بسیاری از بزرگان و یاران پیامبر (ص) از جمله عمر، ابوبکر، عبدالرحمن بن عوف و... از فاطمه (س) خواستگاری کردند که پیامبر (ص) نپذیرفت. و در پاسخ آنان گفت: فاطمه خردسال است و چون علی (ع) او را از پیامبر (ص) خواستگاری کرد، پذیرفت. و به فاطمه فرمود: زوّجتکِ أقدم الاُمة اسلاماً، تو را به همسری اولین مسلمان درآوردم. همچنین گروهی از مهاجران، فاطمه (س) را از پیامبر (ص) خواستگاری کردند. و پیامبر (ص) فرمود: کار ازدواج دخترم فاطمه با خداست نه دیگری، اگر او بخواهد و صلاح بداند، چنان خواهد کرد و من در انتظار قضای الهی هستم (انی انتظربها القضاء).

ازدواج فاطمه (س) با علی (ع) در سال دوم هجری [در مدینه] صورت گرفت. کابین دختر پیغمبر ۴۰۰ درهم یا اندکی بیشتر و یا کمتر بود که امام علی (ع)، یکی از وسایلش را فروخت و این پول را به دست آورد. بهای آنرا نزد پیغمبر آوردند. رسول خدا بی‌آنکه آن را بشمارد، اندکی از پول را به بلال داد و گفت: ‏با این پول برای دخترم بوی خوش بخر! سپس مانده را به ابوبکر داد و گفت:‏ با این پول آنچه را دخترم بدان نیازمند است آماده ساز. عمار یاسر و چند تن از یاران خود را با ابوبکر همراه کرد تا با صلاحدید او جهاز زهرا را آماده سازند. شیخ طوسی فهرست این وسایل را در کتاب امالی خود ذکر کرده است.

آیات نازل شده در شأن حضرت فاطمه زهرا (س)

آیه مباهله

واقعه مباهله واقعه ای مربوط به سال نهم یا دهم هجری است. وقتى مسیحیان نجران از روى لجاجت و عناد سخن پیامبر را درباره یگانگى آفریدگار و شخصیت حضرت عیسی علیه‌السلام نپذیرفتند، آیه نازل شد که: «فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبِینَ». پس هر کس با تو درباره عیسی در مقام مجادله برآید بعد از آنکه به احوال او آگاهی یافتی، بگو: بیایید ما و شما فرزندان و زنان و کسانی را که به منزله خودمان هستند بخوانیم، سپس به مباهله برخیزیم (در حق یکدیگر نفرین کنیم) تا دروغگویان (و کافران) را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازیم.

پیامبر (ص) در موعد مقرر به همراه خویش امام حسن و امام حسین (ع)، حضرت فاطمه (س) و دامادش حضرت علی (ع) را آورد.

علامه طباطبائی در مورد آیه مباهله می گوید: رسول خدا در مقام امتثال این فرمان از «انفسنا» به غیر از علی و از «نسائنا» بجز فاطمه (س) و از «ابنائنا» بجز حسنین (ع) را نیاورد. معلوم می‌شود برای کلمه اول به جز علی (ع) و برای کلمه دوم به جز فاطمه (ع) و از سوم بجز حسنین (ع) مصداق نیافت و کانه منظور از «ابناء» و «نساء» و «انفس» همان اهل بیت رسول خدا بوده، همچنان ‌که در بعضی روایات به این معنا تصریح شده، بعد از آن که رسول خدا نام‌بردگان را با خود آورد عرضه داشت: «بارالها اینان‌اند اهل بیت من»، چون این عبارت می‌فهماند پروردگارا من به‌جز اینان کسی را نیافتم تا برای مباهله دعوت کنم.

این مطلب را نقلی از روایت مباهله که زمخشری از علمای اهل سنت در تفسیر کشاف از عایشه نقل می کند تایید می نماید: حضرت رسول(ص) در روز مباهله بیرون آمد و عبایی از موی سیاه پوشیده بود چون امام حسن (ع) رسید، او را در ذیل عبای خود جای داد، سپس امام حسین (ع) رسید، او را نیز در ذیل عبای خود جای داد، و پس از آن، فاطمه و سپس علی؛ آنگاه گفت: «...إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا...» (ترجمه: جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند.)

آیه تطهیر

منظور از آیه تطهیر بخش دوم آیه ۳۳ سوره احزاب/۳۳ است که می فرماید: «...انَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا»

این آیه بیان می کند که اراده خداوند بر این امر تعلق گرفته است که اهل بیت پیامبر (ص) از هر رجس و پلیدی پاک باشند. تعبیر «یُطهِّرکم» در پى «لِیُذهِبَ عَنکم الرِّجسَ» تأکیدى بر طهارت و پاکیزگى به دنبال دور شدن پلیدى‌ها است و «تَطهِیرًا» که مفعول مطلق است نیز تأکیدى دیگر براى طهارت به شمار مى‌رود. «الرِجسَ» که با الف و لام جنس است، هر گونه پلیدى فکرى و عملى اعم از شرک، کفر، نفاق و جهل و گناه را دربر مى‌گیرد. مطابق با روایاتی که در منابع شیعه و برخی از منابع اهل سنت آمده است، منظوراز اهل البیت (ع)؛ خمسه طیبه یعنی پیامبر ، على، فاطمه، حسن و حسین (ع) هستند.

آیه مودت

آیه مودت بخشی از آیه ۲۳ سوره شوری است که می فرماید: «قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی...».

سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کند وقتى که این آیه نازل شد. گفتند: یا رسول اللّه اقربا و خویشاوندان شما چه کسانى هستند که مودت و دوستى آن‌ها بر ما واجب گردیده است؟ فرمود: على و فاطمه و حسن و حسین.

سوره کوثر

مطابق با نقل ابن عباس، شأن نزول سوره کوثر آنست که عاص بن وائل پیامبر را نزد درب مسجد الحرام ملاقات نمود و با او گفتگو نمود. گروهى از بزرگان قریش در مسجد الحرام نشسته بودند هنگام که عاص بن وائل وارد بر افراد قریش شد در مسجد از او سؤال نمودند که با چه شخصى گفتگو و صحبت مى ‏نمودى عاص پاسخ داد: با ابتر سخن می گفتم. و این سخن را بدین علت گفت که در همان ایام فرزند پیامبر از خدیجه بنام عبداللّه وفات نموده بود و کسی که پسر نداشت را ابتر و مبتور مى‏ نامیدند (یعنی کسی که از او نسلی باقی نمی ماند).

این سوره کوتاهترین سوره قرآن است و متن آن چنین است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ (۱) إِنَّا أَعْطَینَاک الْکوْثَرَ (۲) فَصَلِّ لِرَبِّک وَانْحَرْ (۳) إِنَّ شانِئَک هُوَ الْأَبْتَرُ(۴)» اى پیامبر، ما به تو خیر و برکت فراوان (فاطمه) عطا کردیم، کنون در برابر این نعمت بزرگ، براى پروردگارت نماز بخوان و قربانى کن، مسلّما دشمن تو که مى ‏گوید صاحب فرزندى نخواهى شد و بلا عقب خواهى ماند، خود او ابتر و بلا عقب است.

مفسران گویند ظاهر آنست که بمناسبت شأن نزول سوره، مراد از کوثر، کثرت نسل باشد و منظور از آن فاطمه زهرا (س) است که چهار فرزند مانند حسن و حسین (ع) و دو دختر داشت و از آنان نیز فرزندانى بسیار بوجود آمدند.

سوره انسان

در شأن ‌نزول مشهور سوره انسان از ابن‌عباس آمده است: حسن و حسین (ع) بیمار شدند. پیامبر (ع) به همراه جمعى اصحاب به عیادت آنان آمدند و به على (ع) پیشنهاد کردند تا براى شفاى فرزندان خود نذر کند. على (ع) و فاطمه (ع) و کنیزشان (فضه) نذر کردند که اگر آن‌ها شفا یابند سه روز روزه بگیرند. حسنین (ع) از بیمارى شفا یافتند (و آنان روزه گرفتند در حالى که) چیزى در خانه آنان نبود. على (ع) از شمعون خیبرى سه صاع جو به قرض گرفت.

فاطمه(س) یک صاع آن را آرد کرد و ۵ قرص نان پخت. هنگام افطار سائلى بر در خانه آمد و گفت: سلام بر شما اى خاندان محمد (ص) بى‌توانى مسلمان هستم، غذایى به من دهید، خداوند به شما از غذاهاى بهشتى عطا کند. آنان مسکین را بر خود مقدم داشتند و در آن شب جز آب ننوشیدند. روز دوم را همچنان روزه گرفتند و به هنگام افطار یتیمى بر در خانه آمد و غذاى خود را به وى دادند. در سومین روز نیز به هنگام افطار اسیرى بر در خانه آمد و آنان سهم غذاى خود را به او بخشیدند.

صبح هنگام امام على (ع) دست حسنین (ع) را گرفته به نزد پیامبر آورد. پیامبر (ص) آن‌ها را مشاهده کرد که از شدت گرسنگى مى‌لرزیدند. فرمود: مشاهده چنین حالى در شما براى من بسیار دشوار است، سپس برخاست و به همراهى آنان وارد خانه فاطمه (ع) شد و دخترش را دید که در محراب ایستاده در حالى که از شدت گرسنگى شکم او به پشت چسبیده و چشم‌هایش به گودى نشسته است. پیامبر (ص) ناراحت شد. در همین هنگام جبرئیل فرود آمد و گفت: اى محمد این سوره را بگیر. خداوند با چنین خاندانى به تو تهنیت مى‌گوید، آنگاه سوره هل اتى (انسان) را بر او خواند.

فضایل حضرت فاطمه زهرا (س)

برخی از فضایل و مناقب حضرت فاطمه (س) طبق روایات چنین است:

1. اشتراک حضرت فاطمه علیهاالسلام با پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین و حسنین (ع) در مقام عصمت و طهارت (بلکه طبق روایات آن حضرت عصمت کبرای الهی است).
2. اشتراک حضرت صدیقه (س) با پدر و همسر و فرزندانش در مجاز بودن به ورود و توقف در مسجد پیامبر اکرم (ص) در جمیع حالاتشان.
3. مادر ائمه اطهار (ع) است.
4. هنگام ولادت فاطمه (س) نور او تمام خانه هاى مکه را فراگرفت.
5. نام گذارى زهرا (س) از طرف خداوند متعال مى باشد.
6. نام فاطمه بر ساق عرش و درهای بهشت درج شده است.
7. جنگ و یا صلح با آن حضرت مانند جنگ و صلح با پیامبر و على و حسنین است.
8. سیده ى زنان عالم است.
9. دوستى و دشمنى با او مانند دوستى و دشمنى با پیامبر است.
10. آن حضرت محدثه است یعنی فرشتگان با او سخن می‌گفتند.
11. شیعیان آن حضرت به بهشت بشارت داده شده‌اند.
12. مخالفان حضرتش به هلاکت می‌افتند.
13. در روز قیامت همانند پدر و همسر و فرزندانش سواره محشور می‌شود.
14. شفیعه کبرای روز قیامت است.
15. حب فاطمه (س) همانند حب همسر و فرزندان معصومش (که اجر رسالت خاتم الانبیاء است)، بر همگان واجب است.
16. با پدر و همسر و فرزندانش در قبة الوسیله یا درجةالوسیله ى بهشت جای دارند.
17. با پدر و همسر و فرزندانش (ع) در قبه اى از نور که زیر عرش برپا مى شود و جز پنج تن (ع) کسى را به آن رتبه ى والا راه نیست جای دارد.
18. در صفات و ارزش‌هاى معنوى هم کفو امام على (ع) است.
19. بشر از آدم تا خاتم مامور به توسل به حضرت صدیقه زهرا (س) بوده است.
20. هنگام ورود فاطمه (س) به صحنه ى محشر، از جانب حضرت حق تبارک و تعالى ندا مى شود: «اى اهل محشر نگاهتان را فروافکنید تا فاطمه عبور نماید».

فضایل حضرت فاطمه (س) در منابع اهل سنت

درباره فضایل و عظمت بزرگ بانوی اسلام و یگانه دختر باقی مانده از رسول خاتم (ص) حضرت صدیقه اطهر فاطمه زهرا(س) چه در منابع شیعی و چه در منابع اهل سنت به فراوانی سخن گفته شده است. به قدری فضایل آن حضرت زیاد است كه جای كوچكترین تردید و یا انكاری وجود ندارد. به ذكر برخی از فضایل بی شمار آن حضرت كه در منابع اهل سنت موجود است اشاره می كنیم.

آیه تطهیر و حدیث كسا

خداوند بزرگ و سبحان در قرآن مجید ، اهل بیت پیامبر(ص ) را مطهر خوانده است : انما یریدالله لیذهب عنك الرجس اهل البیت و یطهركم تطهیرا « خداوند می خواهد كه پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور كند و كاملا شما را پاك سازد. »

مراد از اهل بیت كه در این آیه ذكر شده است چه كسانی هستند؟ پاسخ این پرسش را در روایات اهل سنت می جوییم . واقدی در كتاب اسباب التزیل می نویسد كه آیه تطهیر درباره پنج نفر نازل شد. این پنج نفر عبارتند از : پیامبراسلام (ص ) ،علی (ع ) ،فاطمه (س ) حسن (ع ) وحسین (ع )

ابن حجر در كتاب الاصابه فی تمییزالصحابه می نویسد :

ام سلمه گفت : آیه تطهیر در خانه من نازل شد. رسول خدا(ص ) فاطمه ،علی ،حسن وحسین (ع) در این خانه بودند. پیامبر(ص ) فرمود : هولاء اهل بیتی ،این عده اهل بیت من هستند.

حاكم حسكانی در كتاب شواهد التزیل لقواعد التفصیل می نویسد : وقتی كه آیه وامر اهلك بالصلاه واصطبر علیها نازل شد ، پیامبر اسلام (ص ) در هر نمازی می آمد در جلوی درب خانه علی (ع ) و فاطمه (س ) و می فرمود : الصلاه رحمكم الله انما یریدالله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت ...

ابن عساكر ،در كتاب تاریخ دمشق در ترجمه امیرالمومنین علی (ع ) از ابی سعید خدری می نویسد : پیامبر(ص ) بعد از نزول آیه "و امر اهلك بالصلاه واصطبر علیها" به مدت هشت ماه در هنگام نماز صبح می آمد در جلوی درب خانه علی (ع ) و حضرت زهرا(س ) و می گفت : الصلاه، رحمكم الله انما یریدالله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت ویطهركم تطهیرا.

لخمی طبرانی در المعجم الكبیر آورده است : زینب بنت ام سلمه می گوید كه رسول خدا(ص ) در نزد ام سلمه بود كه حسن ،حسین و فاطمه (ع) بر حضرت وارد شدند. حسن در یك سو و حسین در سوی دیگر پیامبر(ص ) نشستند و حضرت زهرا(س ) نیز در میان این دو قرار گرفت . سپس پیامبر(ص ) فرمود : رحمه الله وبركاته علیكم اهل البیت انه حمید مجید .

حاكم نیشابوری در كتاب « مستدرك الصحیحین » ،ترمذی در كتاب « سنن » و احمد بن حنبل در كتاب « مسند » می نویسد : پیامبر(ص ) درب خانه حضرت زهرا(س ) می رفت و می فرمود : الصلاه یا اهل البیت . انما یریدالله لیذهب عنكم الرجس اهل البیت ویطهركم تطهیرا

شمس الدین ذهبی در كتاب سیر اعلام النبلا می نویسد : و صح ان النبی (ص ) جلل فاطمه وزوجها و ابنیها لكسا و قال اللهم اهل بیتی اللهم فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا ، درست است این خبر كه پیامبر(ص ) فاطمه (س ) و دو فرزندش را در كسایی جمع كرد و گفت خداوندا اینها اهل بیت من هستند و رجس و پلیدی را از این عده دور كن و اینها را پاكیزه گردان .

آیه مباهله

ابن سعد در كتاب طبقات الكبری در ترجمه الحسین (ع) می نویسد : در جریان مباهله با علمای نجران پیامبر(ص ) دست فاطمه ،حسن و حسین علیهم السلام را گرفت و گفت این ها فرزندان من هستند .

حاكم نیشابوری در كتاب مستدرك الصحیحین می نویسد : وقتی كه آیه مباهله نازل شد پیامبر(ص ) علی ، فاطمه ، حسن و حسین (ع) را خواند و گفت : (اللهم هولاء اهلی ، بارخدایا اینها اهل من هستند) .

ازدواج علی (ع ) و فاطمه (س )

بنا به نوشته بزرگان اهل سنت و جماعت ، خلیفه اول برای خواستگاری حضرت زهرا(س ) به نزد پیامبر(ص ) رفت و پیشنهاد خویش را بیان نمود. رسول خدا(ص ) فرمود : انتظر بهاالقضا ، من در امر ازدواج فاطمه (س ) منتظر فرمان خداوند هستم ، خلیفه اول این پاسخ را پاسخ منفی تلقی نمود.

خلیفه دوم نیز به دیگر بار و به همین منظور به نزد رسول خدا(ص ) رفت و مانند خلیفه اول پاسخ منفی شنید. سپس خانواده علی (ع ) به آن حضرت پیشنهاد كردند كه برای خواستگاری فاطمه (س ) به نزد رسول خدا(ص ) برود. حضرت رفت و پیشنهادش مورد موافقت قرار گرفت .

ابن عباس گفت : در هنگام ازدواج فاطمه (س) با علی (ع) ، پیامبر(ص) در جلوی فاطمه (س) و جبرئیل در سمت راست و مكائیل در سمت چپ و هفتاد هزار فرشته در پشت سر حضرت زهرا حركت می كردند و این خیل ملایك تا طلوع فجر به تسبیح و تقدیس خداوند مشغول بودند .

فاطمه (س ) محبوب ترین زنان در نزد رسول خدا(ص ) است

حاكم نیشابوری در كتاب المستدرك آورده است : كان رسول الله (ص ) اذا رجع من غزاه او سفراتی المسجد فصلی فیه ركعتین ثم ثنی بفاطمه ثم یاتی ازواجه ، رسول خدا(ص ) وقتی كه از جنگی و یا از سفری برمی گشت به مسجد می رفت و دو ركعت نماز می خواند ، سپس به نزد دخترش فاطمه می رفت و به او ثنا می گفت و سپس به نزد زنانش می رفت .

ابن حجر در كتاب استیعاب از عایشه همسر پیامبر روایت كرده است كه از او پرسیدند كه ای الناس احب الی رسول الله (ص ) چه كسی در نزد پیامبر(ص ) محبوبتر است وی در پاسخ گفت از میان زنان فاطمه (س ) و از میان مردان علی (ع ) در نزد رسول خدا محبوبترند .

غضب فاطمه (س ) غضب خداست

حاكم نیشابوری می نویسد كه پیامبر به دخترش فاطمه (س ) فرمود : ان الله یغضب لغضبك و یرضی لرضاك ،خداوند با غضب تو غضبناك می شود و با رضایت تو خشنود می گردد .

خانه فاطمه

حاكم حسكانی حنفی در كتاب شواهدالتنزیل می نویسد : پیامبر(ص ) آیه فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذكر را قرائت كرد و گفت این بیوت پیامبر(ص ) است . از آن حضرت پرسیده شد كه آیا بیت علی (ع ) و فاطمه (س ) نیز همین بیوت است ، حضرت فرمود: بیت علی (ع ) و فاطمه (س ) از بافضیلت ترین آن است .

و نیز در روایتی دیگر آورده است : پیامبر(ص ) بعد از خواندن این آیه یكی از وی پرسید : یا رسول الله مراد از این بیوت در این آیه چه خانه هایی است؟ حضرت فرمود خانه های انبیاست . ابوبكر پرسید یا رسول الله ،خانه علی و فاطمه هم از این خانه هاست حضرت فرمود : بله از بافضیلت ترین آن است .

فاطمه (س ) در بهشت با رسول خداست

محب الطبری در كتاب الریاض النضره نقل می كند كه حضرت زهرا(س ) در درجه رسول خدا(ص ) در بهشت است . حاكم نیشابوری می نویسد : علی ، فاطمه ،حسن و حسین ـ علیهم السلام ـ اولین كسانی هستند كه در بهشت وارد می شوند . عظمت حضرت زهرا(س ) در محشر

حاكم درباره عظمت حضرت زهرا(س ) نقل می كند كه در روز قیامت منادی ندا می دهد كه ای اهل محشر چشمانتان را ببندید كه فاطمه زهرا(س ) دختر رسول خدا(ص ) وارد می شود .

فاطمه (س ) حورا است

خطیب بغدادی می نویسد كه رسول خدا (ص ) فرمود : فاطمه حورا انسیه كلمااشتقت الی الجنه قبلتها ،فاطمه حوریه ای است در صورت انسانی ،هر گاه من مشتاق بهشت می شوم او را می بوسم . ابن حجر در كتابش از پیامبر(ص ) نقل می كند كه آن حضرت فرمود : ابنتی فاطمه حوراآدمیه ،دخترم فاطمه حوریه ای است در شكل آدمیان .

فاطمه بهترین زنان است

خطیب بغدادی در تاریخ بغداد می نویسد : خیررجالكم علی بن ابی طالب و خیرنسائكم فاطمه بنت محمد(ص ) بهترین مردان شما علی بن ابی طالب و بهترین زنان شما فاطمه دختر محمد(ص ) است .

فاطمه (س ) پاره تن رسول خدا است

بخاری نقل می كند كه پیامبر اسلام (ص ) فرمود : فاطمه بضعه منی فمن اغضبها اغضبنی ،فاطمه پاره تن من است پس هركه او را غضبناك كند مرا به غضب درآورده است .

دوستی و دشمنی با فاطمه (س ) دوستی و دشمنی با پیامبر(ص ) است بسیاری از بزرگان اهل سنت نوشته اند كه پیامبر اسلام (ص ) به علی (ع ) ، فاطمه (س ) ،حسن (ع ) و حسین (ع ) نگاه كرد و فرمود : انا حرب لمن حاربكم و سلم لمن سالمكم ،من با دشمنان شما دشمن و با دوستان شما دوستم .

فاطمه (س ) سیده زنان است

ابن سعد ، بخاری ، ذهبی و حاكم نیشابوری نوشته اند كه عایشه همسرپیامبر می گوید كه حضرت زهرا (س ) در هنگام رحلت پیامبر(ص ) پیش آن حضرت رفت و پیامبر(ص ) به وی چیزی گفت و فاطمه (س ) گریان شد و سپس چیزی به وی فرمود و حضرت زهرا(س ) خندان شد. عایشه می گوید از سر این كار از وی جویا شدم . فاطمه (س ) در این هنگام به عایشه گفت من سر رسول خدا(ص ) را فاش نمی كنم .

می گوید : بعد از رحلت رسول خدا(ص ) به دیگر بار از او پرسیدم ، فاطمه (س ) در پاسخ گفت كه پیامبر(ص ) فرمود : همانا جبرئیل هر سال یك بار نازل می شد تا قرآن را بر من عرضه بدارد ولی امسال دوبار نازل شده است . این دلیل بر این امر است كه مرگم نزدیك است . من از این سخن گریستم . حضرت فرمود چرا گریه می كنی اما ترضین ان تكون سید ه نسا هذه الامه ، او نسا العالمین ، آیا راضی نیستی كه سیده زنان این امت یا سیده زنان جهانیان باشی.

ابن سعد نظیر همین روایت رااز ام سلمه نقل كرده است. احمدبن حنبل از ابوسعید خدری نقل می كند كه پیامبر(ص ) فرمود : حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشتند و فاطمه سرور زنان اهل بهشت است .

عبسی كوفی می نویسد : پیامبر (ص ) فرمود : فرشته ای از جانب پروردگار بر من نازل شد و خبر داد كه فاطمه سیده زنان اهل بهشت است . و در نقلی دیگر آمده است كه آن حضرت فرمود : فاطمه سیده زنان اهل جهانیان است .

و نیز بخاری نقل كرده است كه پیامبر(ص ) فرمود : فاطمه سیده زنان اهل بهشت است .

حذیفه می گوید : پیامبر فرمود : ملكی از آسمان نازل شد و از خداوند عالم این پیام را رساند كه فاطمه سیده زنان اهل بهشت است . ذهبی در ذیل مستدرك حاكم وقتی كه به این روایت می رسد ، می گوید این روایت صحیح است .

حضرت زهرا (س) در کلام محققین اهل سنت

ابن صباغ مالکی

در افتخار فاطمه همین بس که دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خیرالبشر است، فاطمه‌ای که ولادتش پاک، و سیده است به اتفاق همه مسلمین.

محمد بن طلحه شافعی

دقت کن در آیه مباهله و ترتیب و عبارات آن، و اشاراتی که به علو مقام فاطمه دارد، و چگونه او وسط قرار گرفته است، (چنانکه در حال رفتن بین پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام بود) تا مقام و منزلت او بیشتر روشن گردد.

عباس محمود، العقاد المصری

در هر دینی یک چهره از زن کامله وجود دارد که همه او راتقدیس می‌کنند. و گویا او نشانه خداوند بین مردان و زنان است، در مسیحیت چهره مریم پاکدامن، و در اسلام لاجرم آن چهره کامله فاطمه بتول می‌باشد.

دکتر علی ابراهیم حسن

در زندگی فاطمه انواع عظمت ها را می‌بینیم که این عظمت ها را همچون بلقیس و... از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان در جنگ جمل ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر نموده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد.

آری او شخصیتی است که هر قدر فهم بشر در شناخت حقیقتش بیشتر فرو رود، با مسائل حل نشده و رازهای ناگشوده بیشتری روبرو می‌شود، و سرانجام عاجزانه باید بگویند که اندیشه‌ها از درک فضائل زهرا عاجزند.

احادیث از منابع اهل سنت درباره حضرت فاطمه زهرا (س)

روایات مختلفی درباره فضایل دخت پیامبر اكرم(ص) حضرت فاطمه زهرا(س) در كتاب‌های گوناگون از جمله كتب برادران اهل سنت نقل شده است...

1- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إذا كانَ یَوْمُ القیامَةِ نادى مُنادٍ: یا أَهْلَ الجَمْعِ غُضُّوا أَبْصارَكُمْ حَتى تَمُرَّ فاطِمَة». روز قیامت یك صدائی بلند می‌شود كه إی مردم غضّ بصر كنید كه فاطمه (س) می‌خواهد عبور كند.

2- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كُنْتُ إذا اشْتَقْتُ إِلى رائِحَةِ الجنَّةِ شَمَمْتُ رَقَبَةَ فاطِمَة». اگر به بوی بهشت اشتیاق می‌كردم فاطمه را بو می‌كردم.

3- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «یا عَلِیّ إِنَّ اللّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَكَ فاطِمَة». یا علی! خدا به من دستور داد تا تو را به ازدواج فاطمه در آورم.

4- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «إِنّ اللّهَ زَوَّجَ عَلیّاً مِنْ فاطِمَة». خدا علی و فاطمه را به ازدواج در آورد.

5- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «سیّدَةُ نِساءِ أَهْلِ الجَنَّةِ فاطِمَة». سرور زنان بهشت فاطمه است.

6- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ الجَنَّةَ: عَلیٌّ وَفاطِمَة». اولین كسانی كه وارد بهشت می‌شوند : علی و فاطمه هستند.

7- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَضْعَةٌ مِنّی مَنْ آْذاهَا فَقَدْ آذانِی». فاطمه پاره وجود من است، هر كه او را بیازارد مرا آزرده است.

8- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة بَهْجَةُ قَلْبِی وَابْناها ثَمْرَةُ فُؤادِی». فاطمه بهجت و سرور قلب من است و دو پسرش میوه دل من هستند.

9- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة إِنّ اللّهَ غَیْرُ مُعَذِّبِكِ وَلا أَحَدٍ مِنْ وُلْدِكِ». ای فاطمه خدا نه تو را عذاب می‌دهد نه كسی از پسرانت را.

10- قال رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «كَمُلَ مِنَ الرِّجال كَثِیرُ وَ لَمْ یَكْمُلْ مِنَ النساءِ إِلاّ أَرْبَع: مَرْیـــم وَ آسِیَة وَ خَدیجـــَة وَ فاطِمـــَة» از مردان خیلی به كمال رسیدند، ولی از زنان فقط 4 نفر: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه.

محل دفن حضرت فاطمه زهرا(س)

حضرت فاطمه زهرا(س) به حضرت علی(ع) سفارش کرد که قبرش را پنهان سازد تا دلیل و شاهدی بر ستم‌های روا شده بر او باقی گذارد و مخالفت و مبارزه خویش را با غاصبان و خلافکاران جاوید سازد. آن حضرت نیز وی را شبانه دفن کرد و موضع قبرش را پنهان ساخت.

در مورد محل دفن حضرت فاطمه(س) چهار قول وجود دارد:

1. برخی مزارش را در بقیع می‌دانند؛ از جمله اربلی در کشف الغمه و سیدمرتضی در عیون المعجزات. اهل سنت نیز بر این باورند. آنان مزاری را که در کنار مرقد چهار امام قرار دارد، مدفن فاطمه زهرا(س) می‌دانند. علامه مجلسی می‌نویسد: چون علی، فاطمه را به مصلّا آورد و نماز خواند، دست‌ها را به سوی آسمان بلند کرد و گفت پروردگارا! اینک فاطمه دختر پیامبر توست که او را از ظلمات دنیا به سوی نورانیّت آخرت حمل کردم. در این وقت، منادی ندا در داد که بقعه بقیع، محل دفن است و به سوی آن بروید. وقتی امیرالمؤمنین به آنجا رسید، دید قبری ساخته و لحدی پرداخته‌اند. پس پیکر فاطمه را آنجا به خاک سپرد.

ابن جوزی هم می‌نویسد: فاطمه در بقیع مدفون است و این مطلب را شاید از آنجا استفاده کرده‌اند که علی بن ابی‌طالب صورت چهل قبر جدید را در بقیع احداث کرد و چون مخالفان خواستند قبور جدید را مورد تعرّض قرار دهند، آن حضرت عصبانی شد وآنها را تهدید به قتل کرد و با این وصف مشخص می‌شود که یکی از مزار‌ها به فاطمه(س) تعلق دارد. علامه نور الدین سمهودی می‌گوید: ارجح آن است که تربت شریفش در بقیع است. ولی گفته‌اند قبری که در بقیع وجود دارد، قبر فاطمه بنت اسد است نه حضرت فاطمه(س).

2. عده‌ای چون ابن سعد، صاحب طبقات، خاطرنشان کرده‌اند که فاطمه در خانه عقیل دفن شده ‌است.

3. بعضی گفته‌اند آن بانو در روضه رسول خدا دفن است. مجلسی از محمد بن همام نقل کرده که وی گفت: علی، فاطمه را در روضه پیامبر مدفون ساخت، ولی آثار قبر را از بین برد. باز مجلسی از کنیز زهرا، فضه، نقل کرده است: در روضه پیامبر بر فاطمه نماز خواندند و او همان جا دفن شد.

شیخ طوسی می‌گوید: از جمله شواهدی که می‌توان برای این احتمال اقامه کرد، حدیثی است که از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود: "بین قبر من و منبرم، روضه‌ای از روضه‌های بهشت وجود دارد". شاهد دیگر اینکه نوشته‌اند: علی در روضه نبی اکرم(ص) بر فاطمه نماز خواند، سپس پیامبر را مخاطب ساخت و فرمود: سلام من بر تو و دخترت باد یا رسول الله که در جوارت دفن است.

4. عده‌ای گفته‌اند: فاطمه را در خانه‌اش دفن کردند که قرائن و روایات زیادی این قول را تأیید می‌کند؛ از جمله اینکه حضرت علی پس از دفن بدن فاطمه، از جای برخاست و رو به قبر پیامبر گفت: "درود من و دخترت بر تو باد ای فرستاده الهی که اکنون دخترت در جوار تو فرود آمده است" و می‌دانیم که خانه فاطمه در مجاورت روضه پیامبر قرار داشت.

شیخ صدوق (م 389) می‌نویسد: برایم ثابت شده که فاطمه را در خانه‌اش به خاک سپبرده‌اند و پس از آنکه مسجد را توسعه دادند، قبر آن بانو در مسجد واقع شد. من سالی که به سفر حج رفتم، در مدینه رو به سوی خانه فاطمه ـ که از استوانه رو به روی باب جبرئیل تا پشت خظیره مرقد نبوی است ـ کردم و در آنجا زیارت فاطمه را به جای آوردم. سید محسن امین عاملی نوشته است: آن حضرت در خانه‌اش به خاک سپرده شد و این قول به صواب نزدیک‌تر است.

شیخ طوسی یادآور می‌شود: قبر فاطمه را در خانه پیامبر می‌توانی زیارت کنی و برخی او را در خانه‌اش مدفون می‌دانند. این دو قول از نظر من، به هم نزدیک‌اند و بهتر است حضرت در هر دو مکان زیارت شوند، ولی روایت دفن فاطمه در بقیع از صحت دور است.