مستدرکه (مستدرکیه)

مستدرکه همراه با دو فرقه زعفرانیه و برغوثیه از شاخه‌های فرقه نجاریه به شمار می‌رود. فخر رازى این فرقه را از «جبریه» شمرده که معتقدند بر انجام افعال قادر نیستند.

عقاید

مستدرکه یا مستدرکیه گروهى از «نجاریه» بودند و باور داشتند هر آن چه را که از پیشینیان (کسانی که صفات خدا را ثابت کرده و قایل به قدم قرآن بودند) مخفی بوده استدراک کرده و از آن با خبر شده‌اند، زیرا پیشینیان به پیروان خود گفته بودند که درباره قرآن و این که آیا مخلوق است یا نه، سخنی نگویند. ولى «مستدركه» به دست آوردند که قرآن مخلوق است.

تقسیم به دو گروه

1. گروه اول گفتند که پیامبر (ص) فرمود قرآن به ترتیب حروف هجا خلق شده است و هر كسی آن را انکار کند، کافر می شود.

2.گروه دوم گفتند كه پیامبر(ص) نفرمود که قرآن مطابق با حروف هجا خلق شده است، لکن نسبت به آن معتقد بود و دلالت بر آن مى‌کرد و هر کسی بگوید كلام خدا مخلوق به این لفظ مى‌باشد، كافر است. مشابه این سخن را شهرستانی نقل کرده که: « مستدرکه می‌گویند کلام خدا، غیر از خدا است و هرچه غیر از خدا باشد، مخلوق است، ولی چون پیامبر(ص) گفته کلام الله غیر مخلوق است و سلف هم بر این عبارت اجماع کرده‌اند و ما نیز گفتار آن‌ها ـ که می‌گویند غیر مخلوق است ـ را می‌پذیریم و مراد ایشان نیز آن است که ترتیب، نظم، حروف و اصوات قرآن غیر مخلوق است و کسانی هم که می‌گویند قرآن مخلوق است، مرادشان آن است که به غیر این حروف بعینها، مخلوق است» شهرستانی بعد از نقل این قول خود متوجه غیرمفهوم بودن این عبارات شده و می‌گوید: «این حکایتی است از آن ها»

دروغ پنداری سخن مخالفان

از مستدرکه طایفه ای بوند که همه سخنان مخالفان را دروغ مى‌پنداشتند تا بدانجا كه اگر كسى می گفت اکنون روز است و آفتاب می‌تابد، سخن او را دروغ مى‏‌پنداشتند.