بشر مریسی

بِشْرِ بن غیاث مَرّیسی با کنیه ابوعبدالرحمان ۷۵۵ – ۸۳۴ فقیه حنفی، متکلم معتزلی و محدث مصری مرجئی . فرقه مریسیه به‌او متصل می‌شوند.

بشر مریسی
نام	بِشْرِ بن غیاث مَرّیسی
عقیده	1. ایمان یعنی تصدیق به دل و زبان.2. قرآن مخلوق است.

شرح حال بشر مریسی

بشربن‌غیاث مَریسی با کنیه ابوعبدالرحمان ۷۵۵ – ۸۳۴ فقیه حنفی، متکلم معتزلی و محدث مصری مرجئی است و فرقه مریسیه به او متصل می‌شود. پدر بشر‌بن‌غیاث یهودی بوده و منسوب به مِرِّیس (و یا مِرِیس) از روستاهای مصر است. وی از جمله شخصیت‌های نامدار جَهمیه و فقیه دوره مأمون عباسی بوده و علاوه، در تبلیغ و ترویج این فرقه نقش مهمی‌ داشته است. مریسی در فقه شاگرد قاضی ابویوسف فقیه مشهور حنفی بوده و از اصحاب رأی شناخته می‌شده است و در مباحث کلامی نیز دست داشته و در این فن دارای آرای خاصی بوده است. گویا نجار متکلم معتزله و مؤسس فرقه نجاریه شاگرد وی بوده و عقاید او را اتخاذ کرده است و علاوه، مرجئه بغداد نیز پیروان او بوده‌اند. در هر صورت، مجموعه عقاید کلامی وی باعث طرد او از جانب اهل سنت و حتی ابویوسف شده است و سر انجام این شخصیت در سال 218 یا 219 و یا 228 هجری قمری از دنیا رفت.

عقاید مریسیی

مریسی در فقه موافق رأی ابویوسف قاضی بود و چون عقیده خود را درباره خلق قرآن بیان نمود، ابویوسف او را از خود طرد کرد. از این جهت «صفاتیه» او را گمراه به حساب آوردند. وی درباره ایمان می‌گفت که ایمان تصدیق به دل و زبان با هم است. بشر مریسی در این عقیده که خداوند خالق افعال بندگان است و استطاعت همراه با فعل است و قبل از فعل نیست؛ با اندیشه اهل سنت موافق بود و به‌همین جهت معتزله نیز او را تکفیر کردند. وی درباره ایمان علاوه بر تصدیق زبانی، تصدیق قلبی را شرط می‌دانست. شافعی به‌او می‌گفت که نصف تو مومن و نصف دیگر تو کافر است.

جایگاه بشر در بین علما

بشر مریسی به‌دلیل عقاید خاصش درباره مسایل کلامی و فقهی، از سوی علمای آن روزگار به‌ویژه اهل حدیث و فرقه ظاهریه مذمت و تکفیر شود. همان‌طور که نقل شده است وی از سوی ابویوسف حنفی به‌دلیل خلق قرآن گمراه خوانده و طرد شده است. ازین‌رو زمانی که بشر از دنیا رفت، کسی از اهل علم و سنت در تشییع جنازه او شرکت نکرد مگر عُبید شونیزی که صرفاً به‌قصد لعن و نفرین بر جنازه او حاضر شد.