سید حسن طاهری خرم آبادی
| نام | سید حسن طاهری خرم آبادی |
|---|---|
| لقب | آیت‌الله |
| نام پدر | سید حیدر |
| زادروز | ۱ خرداد ۱۳۱۷ ش |
| دین | اسلام • شیعه |
| تحصیلات | اجتهاد |
| سوابق | عضو مجلس خبرگان رهبری• مجمع تشخیص مصلحت نظام • فقهای شورای نگهبان • جامعه مدرسین حوزه علمیه قم • امام جمعه موقت تهران • نماینده امام خمینی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
| اساتید | امام خمینی • آیت‌الله بروجردی • مرتضی حائری یزدی • سید محمد محقق داماد |
| تالیفات | ولایت فقیه و حاکمیت ملت • تفسیر قرآن • ولایت و رهبری در اسلام • تبیین باورهای شیعی • پاسخ به شبهات وهابیت |
| فوت | ۱۶ شهریور ۱۳۹۲ ش |
| محل دفن | قم • حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) |
سید حسن طاهری خرم‌آبادی (1392-1317) از سوابق وی می‌توان به عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، عضو شورای بازنگری قانون اساسی، رئیس مجمع مشورتی فقهی شورای نگهبان، عضو مجلس خبرگان رهبر ی، عضو هیأت رئیسة مجلس خبرگان رهبری، نماینده حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) در سازمان حج، نماینده حضرت، امام خمینی (رحمت الله علیه) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نماینده حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) و مقام معظم رهبری در کشور پاکستان، عضو شورای مدیریت حوزه علمیه قم، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو هیأت مؤسس دانشگاه قضائی قم ،استاد مدرسه عالی و دانشگاه شهید مطهری (رحمت الله علیه) و امام جمعه موقت تهران اشاره کرد.
او نزد استادان حوزه علمیه قم از جمله آیت‌الله بروجردی و امام خمینی تحصیل کرد. طاهری خرم‌آبادی نماینده امام خمینی در سازمان حج و زیارت، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و کشور پاکستان بود.
کتاب‌های ولایت فقیه و حاکمیت ملت، تفسیر سوره‌های یوسف، جمعه، مسد، نصر، کافرون و کوثر و دوره پنج جلدی تبیین باورهای شیعی از آثار اوست.
تولد
حضرت آیت الله سید حسن طاهری خرم آبادی (رحمت‌الله‌علیه) در روز اول خرداد ماه ۱۳۱۷ هجری شمسی در خرم آباد به دنیا آمد. پدرش مرحوم حاج سید حیدر طاهری خرم‌آبادی از شاگردان برجسته مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی(رحمت‌الله‌علیه) و از دوستان نزدیک حضرت امام (رحمت الله علیه) و آیت الله گلپایگانی(رحمت‌الله‌علیه) بود که پس از سال‌ها تحصیل و بهره بردن از محضر عالمان بزرگ حوزه علمیه اصفهان، مشهد و قم با درخواست مردم شریف خرم آباد به زادگاه خود بازگشت و تا آخر عمر به رتق و فتق امور مردم همت گماشت.
از ویژگی‌های بارز مرحوم حاج سید حیدر برخورداری از محبوبیت فراوان بین مردم و علمای شهر، حلم و بردباری و عدم علاقه به زخارف دنیا و مادیات بود.
آیت‌الله سید حسن طاهری خرم آبادی که شیفتگی زائدالوصفی به پدر داشت، در سن ۹ سالگی مجبور به بردوش کشیدن داغ هجرت پدر شد و این یتیمی زودهنگام در پرورش و استواری آینده او تأثیر بسزایی داشت.
وی از خاطرات شیرین همراهی با پدر، خاطره سفر به عتبات عالیات را ذکر می‌کند که در آن، ضمن باریابی به حرم ملکوتی ائمه هدی (علیهم‌السلام)، به محضر علمای بزرگ آن دیار نیز شرفیاب شدند.
مادر او نیز که زنی پاکدامن و از طائفه اشعریون قم بود، در حدود سال ۱۳۶۰ شمسی دار فانی را وداع گفت.
دوران تحصیل
آیت‌الله طاهری خرم آبادی تحصیلات خود را در یکی از دبستان های خرم آباد آغاز کرد. وی اصرار داشت که با لباس روحانیت به مدرسه برود؛ اما بسیاری از معلمان شدیداً با این مسأله مخالف بودند که پشتیبانی های مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد طاهری، عموی ایشان، آنها را وادار به سکوت می‌کرد.
وی در همان دوره دبستان، با دیگر شاگردان مدرسه به مناظره درباره مسائلی چون علم و ثروت می‌پرداخت و گاهی که نماز جماعت برپا می‌شد، امامت آن را به عهده می‌گرفت. با پایان یافتن دوره ابتدایی، به مدرسه علمیه کمالیه رفت و طی دو سال جامع المقدمات و سیوطی را فراگرفت. سپس به همراه مادر خود، به قم عزیمت کرد تا تحصیلات حوزوی خود را در آن دیار عالم پرور ادامه دهد.
در نخستین روز سکونت در قم، به حرم مطهر حضرت معصومه(سلام الله علیها) آمد و در کنار صحن بزرگ، مشغول وضو گرفتن شد که ناگاه چهره‌ای ملکوتی، او را به خود جلب نمود که در حال بازگشت از حرم بود. بی اختیار از یکی از طلاب پرسید: این آقا کیست؟ و او پاسخ داد: حاج آقا روح الله خمینی! بدین ترتیب از همان آغاز ورود به قم، شیفته امام (رحمت‌الله‌علیه) شد و بعدها، به سبب رفاقت نزدیک امام(رحمت‌الله‌علیه) با پدرش، مورد تفقد و عنایت ویژه ایشان قرار گرفت.
در همان سال اول ورود به قم، مغنی، حاشیه ملاعبدالله و مقداری از سیوطی که باقی مانده بود فراگرفت.
در سال بعد معالم الاصول و شرح شمسیه و در دو سال بعد از آن، لمعه، قوانین و مطول را آموخت و در سال پنجم رسائل و مکاسب شیخ انصاری را آغاز کرد.
ظرف سه سال آن کتاب‌ها را به همراه جلد اول کفایه به پایان برد و جلد دوم کفایه را هم زمان با رفتن به درس خارج امام(رحمت‌الله‌علیه) شروع نمود.
مقداری از درس خارج قضا را در محضر آیت‌الله العظمی بروجردی فراگرفت که به دلیل فوت ایشان، از ادامه آن باز ماند. هم زمان در درس بیع امام شرکت می‌جست و پس از تبعید امام نیز به درس مرحوم آیت‌الله داماد و آیت‌الله حاج آقا مرتضی حائری یزدی رفت.
استادان و دوستان
حضرت آیت‌الله طاهری خرم آبادی در دوره تحصیل خود از محضر استادان و عالمان برجسته‌ای کسب فیض نمود که حوزه‌های علمیه خاطره مبارزات و مجاهدت های آنان را هرگز از خاطر نمی‌زداید.
وی با ورود به قم، حاشیه ملاعبدالله را نزد آقای هاشمی رفسنجانی فراگرفت.
برای تحصیل معالم الاصول و مطول به نزد آقای شب زنده‌دار رفت و لمعه را نزد مرحوم حاج آقا حسین جزایری از فضلای خرم‌آباد، آقایان باقری کنی و ستوده خواند و رسائل شیخ انصاری را نزد آقایان مکارم شیرازی، شب‌زنده‌دار، مشکینی و سبحانی فراگرفت و برای آموختن مکاسب محرمه با آقای حاج سید علی محقق داماد به مباحثه پرداخت کتاب بیع را نیز نزد آیت‌الله خزعلی فراگرفت.
کفایه‌الاصول را نیز در محضر مرحوم شیخ عبدالجواد اصفهانی (جبل عاملی) و مرحوم سلطانی (طباطبایی) آموخت.
برای تحصیل درس خارج، به درس مرحوم آیت‌الله بروجردی و مرحوم امام خمینی رفت.
ایشان درباره ویژگی علمی امام (رحمت‌الله‌علیه) می‌فرماید: «بحث ایشان، شاگرد پرور بود و فکر را به کار می‌انداخت. تنها نقل عبارت دیگران نبود. درس ایشان تفاوت زیادی داشت با کل درس‌هایی که ما تا آن موقع در حوزه دیده بودیم. الان هم معتقدم که نوشته‌های فقهی و اصولی ایشان قابل طرح و استفاده و درخور دقت است. البته نمی‌خواهم بگویم که نظری فوق نظرات ایشان نیست. شاگردان ایشان همان موقع به نظرات ایشان اشکال می‌گرفتند و خود ایشان هم مشوّق بود؛ اما نظرات ایشان در همه ابعاد به قدری عمیق و دقیق است که همیشه قابل طرح و بحث خواهد بود. از نظر علمی می‌توان گفت که حضرت امام در ابعاد مختلف فقهی، اصولی، فلسفی و عرفانی در عصر خویش فقیه و اندیشمندی استثنایی بود. حضرت امام از یک نبوغ و استعداد بالایی برخوردار بود. بدون هیچ گونه مبالغه‌ای می‌توانم بگویم بعد از معصومین(علیه‌السلام) حضرت امام یک انسان استثنایی بود».
آیت‌الله طاهری خرم آبادی، پس از تبعید امام، در درس آقایان گلپایگانی، شیخ مرتضی حائری و داماد شرکت نمود و از محضر مرحوم حاج آقا حسن فرید اراکی بهره‌های فراوان برد.
در بخش فلسفه نیز، ایشان منظومه ملاهادی سبزواری را نزد مرحوم آیت‌الله حاج آقا مصطفی خمینی و آیت‌الله امینی آموخت.
اشارات و الهیات شفا را نزد آیت‌الله جوادی آملی و مقداری از اسفار را نزد مرحوم علامه طباطبایی فراگرفت. بخشی از اسفار را نیز در محضر آیت‌الله شهید مطهری خواند.
ایشان در دوره سطح با آقایان سید احمد مرعشی، سید علی محقق، عمید زنجانی به مباحثه می‌پرداخته است و از هم مباحثه ای های دوره تحصیل درس خارج، از آقایان مؤمن، حسینی کاشانی، ربانی املشی و حاج حسن تهرانی نام می‌برد.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
آیت‌الله طاهری خرم آبادی، در سال‌های متمادی حضور در حوزه علمیه قم، خدمات علمی و فرهنگی شایانی را به این حوزه سترگ تقدیم داشته است.
در بخش تدریس، ایشان بسیاری از کتب دوره سطح را به نوآموزان حوزه درس داده است و طلاب و فضلای بسیاری را به جامعه علمی و فقهی کشور ارزانی داشته است.
در کنار تدریس، از سال‌های پیش از انقلاب تاکنون، در نشریات گوناگونی، مقاله‌های جامع علمی و سیاسی خود را به چاپ رسانده است که برخی از آنها به صورت کتاب منتشر شده است.
برخی از کتاب‌هایی که ایشان تاکنون به رشته تحریر درآورده، بدین شرح است:
- رساله فی صله الرحم و قطعیت ها
- رساله فی مقدار المهر
- مسأله ولایه الفقیه فی کلام الشیخ الانصاری
- اسلام و مسائل اجتماعی
- ولایت فقیه و حاکمیت ملت
- جهاد در قرآن
- رساله‌ای در عموم حجیت بینه
برخی از کتب ایشان در دست چاپ است که از آنها می‌توان به کتابی در ردّ شبهات وهابیه و کتاب‌هایی چون منابع مالی اسلام در حکومت اسلامی و کتاب الخمس و ذبایح اهل کتاب و کتاب ولایه الفقیه اشاره کرد.
فعالیتهای سیاسی
زندگی عالمان مجاهد در عصر ما، همواره با مبارزه با رژیم منحوط پهلوی همراه بوده است. آیت‌الله طاهری خرم آبادی نیز، چون دیگر عالمان عصر خویش و مانند پیر و مراد و مقتدای خویش، حضرت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) حکومت ننگین پهلوی و سکوت در مقابل ستم‌های آن را برنمی‌تابید و روز و شب را به مبارزه با آن می‌گذراند.
سخنرانی‌ها، نامه‌ها و اعلامیه‌ها، به زندان رفتن ها و شکنجه شدن های وی نقش مهمی را در پیشبرد انقلاب و پیروزی آن ایفا می‌کرد که ذکر نمونه‌ها و شرح آن، در این مختصر نمی‌گنجد.
در سال ۱۳۴۱، شاه و عوامل آن، لوایح ششگانه‌ای را با ظاهر اصلاحات و ایجاد رفاه برای مردم تدوین کردند و می‌خواستند آن را به رفراندوم بگذارند.
امام (رحمت‌الله‌علیه) که به خوبی از حیله‌ها و عوام فریبی‌های شاه اطلاع داشت، مخالفت خود را با لوایح اعلام نمود و به آیت‌الله طاهری خرم آبادی نیز دستور داد که به خرم آباد برود و مسائل مطرح شده را با علما و مردم آن دیار در میان بگذارد.
تلاش آیت‌الله طاهری خرم آبادی در آن روزگار برای رساندن پیام امام(رحمت‌الله‌علیه) و گرد هم آوردن علمای خرم آباد و تصمیم‌گیری برای مسائل پیش آمده، نقطه عطفی در مبارزات ایشان می‌باشد. ایشان پس از مدتی به قم رفت و گزارش مذاکرات علما و جریان‌های پیش آمده در شهر را به اطلاع امام(رحمت‌الله‌علیه) رساند.
وی در اوایل سال ۱۳۴۲ به منظور تبلیغ و در آستانه ماه محرم، تصمیم به عزیمت به کاشان گرفت و آن را با امام (رحمت‌الله‌علیه) در میان گذاشت.
امام (رحمت الله علیه) موافقت فرمودند و پیام هایی برای علمای کاشان با موضوعیت جریان‌های پیش آمده و ضرورت مبارزه با رژیم شاه، دادند. وی ضمن رساندن این سخنرانی‌های مهم و افشاگرانه‌ای را در ایام ماه محرم انجام داد که شور عجیبی در مردم کاشان ایجاد کرد و ساواک و عوامل رژیم پهلوی را هراسناک ساخت. همچنین سخنرانی وی پس از حادثه پانزدهم خرداد در حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) در حمایت از امام (ره) و محکوم کردن جنایات رژیم، در کارنامه مبارزاتی او می‌درخشد.
در طول سال‌های مبارزه، آیت‌الله طاهری خرم آبادی، بارها و بارها مورد تعقیب ساواک قرار گرفت و بارها تبعید یا زندانی شد. اما بینش صحیح وی از انقلاب و همچنین اطاعت محض از امام(رحمت‌الله‌علیه) و علاقه وافر به ایشان، تبعید و زندان و… را بر ایشان هموار می‌ساخت.
ایشان هدف امام خمینی(رحمت‌الله‌علیه) از نهضت را این گونه بیان می‌کند: «از پای درآوردن حکومت سلطنتی در حد ساقط کردن آن و یا ضعیف کردن آن، به عنوان هدف میان مدت برای همه روشن بود. اما هدف نهایی نمی‌خواهم بگویم برای همه، ولی برای بسیاری از مبارزان نیز مجهول بود. به هر حال تا قبل از مطرح شدن مباحث ولایت فقیه حضرت امام، بحثی در مورد نظام جایگزین رژیم شاهنشاهی نشده بود. مباحث امام افق مبارزه را وسیع‌تر کرد و یک هدف مشخص و روشن را برای نهضت ترسیم کرد و آن، حکومت اسلامی و مسأله ولایت فقیه بود»
آیت‌الله طاهری خرم آبادی، در حدود سال ۵۶ به عضویت رسمی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد، هر چند پیش از آن نیز در فعالیتهای مبارزاتی با اعضای این مرکز همکاری داشت.
فعالیتهای سیاسی آیت‌الله طاهری خرم آبادی به پیش از انقلاب محدود نیست. ایشان پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نیز در مسئولیت های گوناگون به ایفای نقش پرداختند و خدمات ارزشمندی را در عرصه‌های گوناگون به انجام رساندند.
برخی از فعالیتهای ایشان پس از پیروزی انقلاب بدین شرح است:
- عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی به نمایندگی از مردم لرستان؛
- عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم؛
- نمایندگی امام در امور حج و زائران بیت‌الله الحرام؛
- نمایندگی حضرت امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۰؛
- نمایندگی امام در پاکستان؛
- عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در هیأت رئیسه آن؛
- امامت جمعه موقت تهران با حکم مقام معظم رهبری.
آیت‌الله طاهری خرم آبادی در حوزه علمیه قم به تدریس فقه و اصول می‌پرداختند و شاگردان مبرزی را به جامعه اسلامی تقدیم داشتند.
درگذشت
این عالم وارسته پس از عمری مجاهدت، سرانجام در هفدهم شهریور سال یکهزار و سیصد و نود و دو به دیار حق شتافت.
منابع
برگرفته از سایت حسن طاهری خرم آبادی (رحمت الله علیه) - الشیعه