فرق و مذاهب کلامی اهل سنت (کتاب)
در کتاب فرق و مذاهب کلامی اهل سنت ابتدا به کلیات پرداخته شده است؛ مفهوم اسلام، اهل سنت و سپس تاریخ پیدایش لفظ اهل سنت مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن واژه های ملل و نحل و فرق و مذاهب بررسی شده است.
محتوای کتاب
این کتاب در باب فرق و مذاهب کلامی اهل سنت به معنای اعم است، در این اثر ابتدا به کلیات پرداخته شده است؛ مفهوم اسلام، اهل سنت و سپس تاریخ پیدایش لفظ اهل سنت مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن واژه های ملل و نحل و فرق و مذاهب بررسی شده است.
فصل اول
نویسنده بعد از این به علل و عوامل فرقه گرایی پرداخته و عواملی چون اختلاف افکار و سلایق مسلمانان، زمینه ها و اهداف و تحولات سیاسی اجتماعی، اختلاف پذیری قرآن و تفاوت برداشت از متون کتاب و سنت، روابط و تعامل فرهنگی و اجتماعی با غیرمسلمانان، را برشمرده است.
در این فصل همچنین مهمترین منابع فرقه شناسی و حدیث افتراق نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل دوم
این فصل کتاب به فرقه های نخستین تعلق دارد. در این فصل مباحثی درباره عقاید عثمانیه، فرق مختلف خوارج، مرجئه، قدریه و جهمیه ارائه شده است.
در این فصل همچنین روایات شیعه درباره این مکاتب مورد بررسی قرار داده شده است.
فصل سوم
فصل سوم مفصل تر از فصل های قبلی است. در این فصل به فرقه های بزرگ اهل سنت اعم از معتزله، اصحاب حدیث، اشاعره و ماتریدیه پرداخته می شود.
برای هریک از این فرقه ها، علاوه بر بیان عقاید آنان، تاریخ پیدایش و تطور و گسترش آنها و همچنین بزرگان آن مکاتب نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل چهارم
این فصل اما به موضوع «سلفیه در جهان معاصر» اختصاص دارد. در این فصل ابتدا به تاریخ پیدایش سلفیه، عقاید ابن تیمیه و مفهوم سلفیه در عصر حاضر پرداخته شده است.
نویسنده سپس به گرایش های فکری سلفیه در جهان معاصر می پردازد. در این بخش سلفیه وهابی تکفیری در عربستان، جریان زیدیه سلفی اعتدالی، سلفیه در شبه قاره هند، مدرسه دارالعلوم دیوبند و رابطه آن با وهابیت، سلفیه در شمال آفریقا، اخوان و گسترش سلفی گری اعتدالی مورد بررسی قرار گرفته است.
پس از آن دو جریان وهابیت و دیوبندیه به طور مشخص بررسی شده‌اند.
حجت الاسلام فرمانیان علاوه بر بیان عقاید وهابیت، به بیان مرحله اول حکومت آل سعود، وهابیت بعد از محمدبن عبدالوهاب، مرحله دوم حکومت آل سعود بر عربستان و وهابیت در عصر کنونی پرداخته و تفاوتها و تطورات وهابیت را در از زمان پیدایش تا امروز مورد مداقه قرار داده است.
پس از این مکتب دیوبندیه، مکتب اهل سنت سیستان و بلوچستان و بخشی از اهل سنت هند و پاکستان مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش علاوه بر عقاید و دیدگاه های دیوبندیه، به طور جداگانه به جنبش جماعت تبلیغ که جنبشی منبعث از دیوبندیه است، نیز پرداخته شده است.
پانویس