جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی معرف نوعی از حکومت است که بر دو اصل «جمهوریت» و «اسلامیت» استوار است.
انواع ساختار حکومت‌ها
در کشورهای جهان، به لحاظ ساختار روابط بین حکمرانان و مردم، سه نوع حکومت کلی می‌توان متصور بود:
نوع اول: آنهایی که بر اساس حکومت یک فرد بر کشور بنا شده است، مردم نقشی در تعیین حاکم ندارند، و چرخش قدرت به صورت موروثی است، به این نظام‌ها، نظام پادشاهی می‌گویند. هم اکنون در کشورهایی نظیر انگلستان، اسپانیا، عربستان، کویت، قطر، بحرین، امارات متحده عربی، اردن هاشمی، برونئ و ... این سیستم حکومتی مستقر است.
نوع دوم: نظام‌هایی که بر اساس حکومت یک فرد بر کشور بنا شده است و مردم آن حاکم را تعیین می‌کنند، و چرخش قدرت به واسطه انتخابات‌ها و رأی مردم (به صورت مستقیم، یا غیر مستقیم) انجام میشود. به این نظام‌ها، جمهوری گفته میشود.
نوع سوم: حکومت خلیفه الهی بر جامعه که در آن حاکم از سوی خدا نصب میشود. در طول تاریخ در برهه‌های محدودی در برخی سرزمین‌ها خلفای الهی حاکم بوده‌اند. نظیر حکومت حضرت سلیمان (علیه اسلام)، حکومت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) در مدینه، خلافت امام علی (علیه اسلام)
انواع محتوای حکومت‌ها
بر اساس مکتب غالب در کشورها، محتوای حکومت‌ها نیز مشخص میشود و معمولاً بازتاب آن در قانون اساسی آن کشور مندرج می‌گردد. و بر اساس اصول این مکتب، قوانین جاری و خُرد، روابط بین حکومت و شهروندان، روابط بین شهروندان، اصول سیاست‌های داخلی و خارجی و ... شکل می‌گیرد.
اسلام، سوسیالیسم، کمونیسم، لیبرالیسم، و ... هم اکنون مکاتب زنده و حاضر در کشورهای جهان هستند.
در نظام بین‌الملل، نام کامل کشورها بر اساس آنچه که در قانون اساسی آن کشور درج شده، بیان میشود. نظیر جمهوری اسلامی ایران، جمهوری خلق چین، جمهوری فدرال برزیل، و ... و برای رعایت اختصار، گاه از بکار بردن عبارت‌های معرّف ساختار و محتوای حکومت صرف نظر میشود و تنها اسم آن کشور قید میشود، در مثالهای اخیر می‌توان گفت: ایران، چین، برزیل و ...
جمهوری اسلامی
عبارت «جمهوری اسلامی» به دو اصل حکومت اشاره دارد. در نوع حکومت، اساس و بنیاد بر رأی مردم است و در محتوا، قوانین و قواعد اسلامی جاری میشود.
ممکن است بین عنوان «جمهوری اسلامی» و جاری بودن قوانین اسلامی در واقعیت فاصله وجود داشته باشد، اما عبارت «اسلامی» معرف جهت گیری کلی ساختارهای کشور بر اساس مکتب اسلام است.
در کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان و موریتانی این نوع از حکومت شیوه رسمی و مورد اجرا است.