آمریکای ترامپ در حال بلعیدن خود است؟ (یادداشت)

آمریکای ترامپ در حال بلعیدن خود است؟ یادداشتی است که به وضعیت نابسامان فعلی آمریکا در حوزۀ سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد و اعمال نظر بیمارگونۀ دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا می‌پردازد. آمریکایی که در رویای سیاستمداران و نظریه‌پردازانش قرار بود قرن جدید را به نام خود بزند، در حال جا ماندن از رقیبان و متحدان در بسیاری از حوزه‌های قدرت است. میزان هرج و مرجی که ترامپ در سیاست داخلی و خارجی و اقتصاد آمریکا برانگیخته، کم‌سابقه است. شوراندن متحدان و رقیبان علیه خود، هنر کمیابی است که فقط از فردی مثل ترامپ بر می‌آمد. دولت آمریکا همچنین یقین دارد که برخلاف تقلای بسیار برای مدیریت و مهار و قاب‌بندی و قابل پیش‌بینی و محدود کردن واکنش ایران به تهدید نظامی، قادر به انجام این کار نیست.

ترامپ، نماد بیماری خودایمنی

دونالد ترامپ، نماد بیماری خودایمنی (Autoimmune disease) در نظام سیاسی آمریکاست. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن، به خود بدن حمله می‌کند. رئیس‌جمهور آمریکا، ظرف سه ماه گذشته، تصویری آشفته و به‌هم ریخته از خود برجا گذاشته است. هرج و مرج رفتاری ترامپ، هر چند تا حدودی به روان‌پریشی وی نسبت داده می‌شود، اما تابعی از وضعیت نابسامان آمریکا در حوزۀ سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد هم هست. آمریکایی که در رویای سیاستمداران و نظریه‌پردازانش قرار بود قرن جدید را به نام خود بزند، در حال جا ماندن از رقیبان و متحدان در بسیاری از حوزه‌های قدرت است. «جامعه و سیاستی به شدت دوقطبی شده در داخل، گرفتار کسری تجاری در مقابل برخی رقیبان، ناکام در چالش‌های مهم سیاست خارجی، و نگران انتقال محور قدرت جهانی از غرب به شرق»، تصویر امروزین کشوری است که قرن بیستم را با رویای «قرن جدید آمریکایی» به پایان رساند.

ترامپ، نماد ورشکستگی

ترامپ، نماد ورشکستگی «نظام سیاسی/ نخبگانی» آمریکای معاصر است. او در حالی از سوی برخی ناظران آمریکایی متهم به «کودتای قانونی» شده، که با رفتار التهاب‌افکنانه، در حال تنش شوراندن سیاسیون و اقتصاد و مردم آمریکاست. دستورهای اجرایی ترامپ برای اخراج گسترده کارکنان در وزارتخانه‌های مختلف، زلزله‌ای را در دیوان‌سالاری آمریکا به راه انداخته است. پایگاه «آکسیوس» از برکناری ۱۰ عضو ارشد شورای امنیت ملی خبر داد و روزنامه واشنگتن‌پست هم نوشت که ژنرال «تیموتی‌هاگ» مدیر آژانس امنیت ملی به همراه معاونش اخراج شده‌اند. هفته گذشته «پولیتیکو» گزارش داده بود که جی‌دی‌ ونس معاون ترامپ، به او توصیه کرده مایک والتز مشاور امنیت ملی‌ را برکنار کند. ترامپ سه ماه قبل، به وزارت دادگستری دستور داد همۀ دادستان‌های باقیمانده از دوران بایدن را برکنار کند. او دستور مشابهی را برای تسویه گسترده در ارتش صادر نمود و همچنین، وزارت آموزش و پرورش را منحل کرد که موجب شد هشدار فرانک پالون، نمایندۀ کنگره شد: «برنامۀ ترامپ به معنای اخراج گستردۀ معلمان، شلوغی مدارس و کاهش حمایت از دانش‌آموزان هست. این اقدام باعث می‌شود میلیون‌ها نفر از تحصیل محروم بشوند».

ترامپ، دی‌ماه ۱۳۹۷، پس از سفر چراغ خاموش به پایگاه عین‌الاسد در عراق گفت: «هنگام فرود آمدن، تمام چراغ‌های هواپیما را به دلایل امنیتی خاموش کردند. فکرش را بکنید! ما ۷ ‌تریلیون دلار در خاورمیانه خرج کردیم و نمی‌‌توانیم با چراغ‌ روش واردش شویم! این خیلی غم‌انگیز است که ناچار باشی سفرت را تا این حد سرّی نگه داری». آمریکا در همین دوره مجبور شد از افغانستان با سرشکستگی تمام خارج شود. ترامپ همچنین پنج سال قبل، پس از پیروزی در انتخابات، به ABC NEWS گفته بود: «ایالات متحده در حال فرو پاشیدن است. ما هزینه ساخت یک مدرسه در بروکلین یا لس ‌آنجلس را نداریم. شیکاگو مانند افغانستان شده و هر چند روز یک‌بار شماری از مردم هدف گلوله قرار می‌گیرند. پل‌های ما ویران شده‌اند. ما پول ساخت یک مدرسه را نداریم. با ۶ تریلیون دلاری که در جنگ خاورمیانه هزینه کرده‌ایم، می‌‌توانستیم کشور را دو بار بازسازی کنیم. به وضع جاده‌ها، پل‌ها، تونل‌ها و فرودگاه‌‌ها نگاه کنید که شبیه اماکن فرسوده و از رده خارج هستند». این مشکلات، نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه شدت هم پیدا کرده است. ترامپ اگر در رقابت انتخاباتی اخیر، اکثریت آرای را از آن خود کرد، اما بر اساس نظرسنجی جدید «خبرگزاری رویترز و مؤسسه ایپسوس»، محبوبیتش در کمتر از سه ماه، به ۴۳ درصد سقوط کرده است.

هرج و مرجی کم‌سابقه

میزان هرج و مرجی که ترامپ در سیاست داخلی و خارجی و اقتصاد آمریکا برانگیخته، کم‌سابقه است. بیش‌فعالی او بیش از آنکه نشانگر تدابیر راهبردی و ابتکار عمل باشد، آشفتگی و سردرگمی را حتی در اجرای وارونه شگرد «مرد دیوانه» نشان می‌دهد. تیم او بعد از سه ماه خط و نشان کشیدن برای کشورهای مختلف، کاری جز افزودن بر دشمنان آمریکا و بی‌اعتماد کردن متحدان انجام نداده و هیچ دستاوردی نداشته است؛ نه فقط در قبال رقبا، بلکه حتی دربارۀ اوکراین،‌گرینلند، پاناما و کانادا. او، رئیس‌جمهور اوکراین را با آن وضعیت توهین‌آمیز به کاخ سفید کشاند، اما حالا می‌گوید: «زلنسکی می‌‌خواهد از قرارداد معادن کمیاب عقب‌‌نشینی کند. ما قراردادی دربارۀ این معادن داشتیم. حالا او می‌گوید می‌خواهد دربارۀ این توافق و قرارداد بار دیگر مذاکره کند. خب؛ اگر این طور است وی هرگز عضو ناتو نخواهد شد». ترامپ در حالی که توافق با روسیه را قریب‌الوقوع می‌خواند، اکنون با ابراز خشم شدید نسبت به اظهارات پوتین مبنی بر لزوم تشکیل دولت انتقالی در اوکراین می‌گوید: «اگر نتوانیم با روسیه بر سر توقف جنگ در اوکراین به توافق برسیم، تعرفه‌‌های ثانویه بر نفت روسیه، اعمال خواهم کرد. پوتین می‌داند من عصبانی هستم». همزمان و در حالی که دولت ترامپ، پیشمرگ رژیم صهیونیستی در درگیری نظامی با یمن شده و ظرف چند روز، سه پهپاد جاسوسی خود را هم از دست داده، روزنامۀ نیویورک تایمز به نقل از مقامات پنتاگون می‌نویسد: «نتوانستیم موفقیت چشمگیری در نابودی زرادخانه عظیم حوثی‌ها به دست بیاوریم».

جنگ تعرفه‌ای و تجاری

ترامپ، جنگ تعرفه‌ای و تجاری بی‌سابقه‌ای علیه ۱۸۰ کشور به راه انداخته، تا جایی که رسانه‌ها به تمسخر می‌نویسند او فقط با قطب جنوب اعلام جنگ تجاری نکرده است! نشریه «پراجکت سیندیکت» وابسته به اندیشکده آمریکایی کوئینسی در این باره هشدار می‌دهد: «آمریکا بدون اعتبار شده و ترامپ، ستون رهبری جهانی را فرو ریخته است. شاید روزی طرفداران ترامپ متوجه شوند که تعرفه‌‌ها و سیاست‌های تجاری او نه‌تنها باعث کاهش قیمت نمی‌‌شود، بلکه به رکود اقتصادی و افزایش تورم دامن می‌‌زند. اما تا آن زمان، نباید انتظار داشت که آمریکا بتواند نقشی باثبات و معتبر در مواجهه با چالش‌های بزرگ دیپلماتیک ایفا کند. ترامپ که گمان می‌‌کند تنها با غریزه‌ یک دلال املاک می‌‌توان مذاکرات خارجی را پیش برد، خود را استاد دیپلماسی می‌‌پندارد. اما او توهم به‌ سر می‌برد».

دونالد ترامپ در پاسخ خبرنگاری که پرسید برنامه تعرفه‌‌ها چطور پیش می‌‌رود، گفت: «فکر می‌‌کنم خیلی خوب دارد پیش می‌‌رود. مثل وقتی که یک بیمار تحت عمل جراحی قرار می‌‌گیرد، شش یا هفت تریلیون دلار وارد کشور ما می‌‌شود.» در حالی که ترامپ، اعلام تعرفه‌های ۱۰ تا ۴۹ درصدی علیه کشورهای مختلف را «روز آزادی»! نامیده بود، بازار بورس وال استریت، بدترین دوران سقوط طی پنج سال گذشته را تجربه کرد و فقط در یک روز، ۳ تریلیون (۳ هزار میلیارد ) دلار از ارزش خود را دست داد. شدت بحران تا حدی است که نشریه اقتصادی اکونومیست نوشت: «ترامپ، مرتکب عمیق‌ترین و زیان‌بارترین اشتباه اقتصادی در عصر جدید شد. تقریباً هر چیزی که او درباره تاریخ، اقتصاد و جزئیات فنی تجارت گفته، گمراه‌‌کننده و بی‌‌اساس بوده است». بخش انگلیسی‌زبان شبکه بی‌بی سی هم با بیان اینکه «سهام بسیاری از شرکت‌ها در بازار آمریکا ارزش خود را از دست دادند»، تصریح کرد: «سیاست تعرفه‌ای جدید، مانند انداختن بمب اتم در اقتصاد جهان است».

شوراندن متحدان و رقیبان

شوراندن متحدان و رقیبان علیه خود، هنر کمیابی است که فقط از فردی مثل ترامپ بر می‌آمد. دولت انگلیس در واکنش به اعلام تعرفه‌های جدید از سوی ترامپ، هشدار داد که در برابر این تهدید تجاری سکوت نخواهد کرد و تمامی گزینه‌ها را برای مقابله در نظر می‌گیرد. وزارت دارایی چین هم اعلام کرد در برابر تعرفه‌های اعمال شده، تعرفه‌ ۳۴ درصدی را بر تمام کالا‌های آمریکایی اعمال می‌کند. کار به جایی رسیده که وزیر خزانه‌داری آمریکا بدون اشاره به رفتار جنون‌آمیز ترامپ، از کشورها می‌خواهد دست نگه دارند و تلافی نکنند: پیامی که برای کشورهایی که در حال برنامه‌ریزی برای واکنش سریع هستند، دارم، این است که دست نگه دارید، نفس عمیقی بکشید و فوراً تلافی نکنید. بگذارید ببینیم این موضوع به کجا می‌‌رود، چون اگر تلافی کنید، تشدید تنش شروع می‌شود. به عنوان یک دانشجو یا یک استاد تاریخ اقتصادی، توصیه می‌‌کنم از این کار خودداری کنید. انجام هر کار عجولانه‌ای، غیرعاقلانه است»!

هراس از ایران

در موضوع ایران، دولت آمریکا بر خلاف‌ هارت و هورت بسیارش، توانایی وارد شدن در باتلاق نظامی جدید را ندارد و این را هم می‌داند که قادر به ضربه زدن و‌ گریختن از معرکه نیست. دولت آمریکا همچنین یقین دارد که برخلاف تقلای بسیار برای مدیریت و مهار و قاب‌بندی و قابل پیش‌بینی و محدود کردن واکنش ایران به تهدید نظامی، قادر به انجام این کار نیست. مقامات آمریکایی می‌دانند که نمی‌توانند ضربۀ نظامی یا اقتصادی وارد کنند و ضمنا از مجازات‌های سنگین در خلیج ‌فارس و تنگه هرمز و حتی فراتر از منطقه فرار کنند. هیچ یک از پایگاه‌های نظامی و همچنین منافع و فعالیت‌های اقتصادی آمریکا در منطقه، دارای حاشیۀ امنیت نیست و در تیررس ایران قرار دارد. موضوع چنان واضح است که «دنیس کوسینیچ» (عضو مجالس نمایندگان و سنای آمریکا در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۳، و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۰۸ ) می‌گوید: «اگر آمریکا به جنگ ایران برود، قیمت نفت تا ۲۰۰ دلار هم بالا می‌‌رود؛ تنگه هرمز بسته خواهد شد و ایران توانایی هدف قرار دادن تأسیسات نفت منطقه را دارد؛ آنگاه بورس آمریکا سقوط کرده و اقتصادش نابود خواهد شد». به همین علت هم هست که برخی دولت‌های منطقه مانند عربستان، کویت و قطر، پیام تهدید ایران به تلافی پشیمان‌کننده را کاملا جدی گرفته و پیغام داده‌اند که اجازۀ استفاده از خاک خود برای حمله به ایران را نخواهند داد. همزمان، روزنامۀ صهیونیستی معاریو می‌نویسد «ایران بیش از ۱۰۰۰ موشک بالستیک مافوق صوت برای حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای اسرائیل در صورت حمله احتمالی به ایران آماده کرده است».

دونالد ترامپ، نوک کوه یخ اقتدار نظامی ایران را در موشک‌باران پایگاه عین‌الاسد به چشم دید و پژواک عجز و نالۀ افسران ارشد پنتاگون را در این پایگاه شنید. او می‌داند که آن حملۀ موشکی به پایگاه آمریکایی، هر چند پس از جنگ جهانی دوم در دنیا بی‌سابقه بود، اما در مقایسه با قدرت ضربه‌زنی و تلفات‌گیری ایران، در حکم یک تمرین و بازی کوچک بود و توان واقعی ایران، صد برابر بیشتر از آن ضربه محدود است. او می‌داند که ایران این بار، محدود و مدیریت شده پاسخ نمی‌دهد. در این میان، سه ماه مقاومت مقتدرانه و حکیمانه جمهوری اسلامی ایران با هدایت رهبر انقلاب، موجب عقب‌نشینی در طرف مقابل شده است؛ چنان که ژنرال دن کین، نامزد ریاست ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا اخیرا اعلام کرد: «تنها تکیه بر قدرت نظامی برای مهار برنامه هسته‌ای ایران کافی نیست. واشینگتن نیازمند رویکردی جامع‌تر است که تعاملات دیپلماتیک، و ابتکارات و مشوق‌‌های اقتصادی را نیز دربر گیرد». معنای دیگر این اظهارات از زبان نامزد تصدی بالاترین مقام نظامی آمریکا این است که برای مهار ایران، روی امثال من و قدرت نظامی آمریکا حساب نکنید و به فکر چاره دیگری باشید!

ترامپ با همه تهدید‌ها و گردن‌کشی‌ها و مزاحمت‌هایش، زمینه‌ساز تضعیف بیشتر قدرت آمریکا در دنیاست. باید به سخن حکیمانه شهید سلیمانی به چشم راهبرد نگاه کرد که گفت: «من با تجربه می‌‌‌‌گویم میزان فرصتی که در بحران‌‌ها وجود دارد، در خود فرصت‌ها نیست. اما شرط آن این است که نترسید و نترسیم و نترسانیم».

جستارهای وابسته

• ایالات متحده آمریکا
• رژیم صهیونیستی
• جنگ جهانی دوم
• دونالد ترامپ
• روسیه
• ایران
• یمن

منابع

• آمریکای ترامپ در حال بلعیدن خود است؟ (یادداشت روز)، تارنمای روزنامۀ کیهان، تاریخ درج مطلب: 15 فروردین‌ماه 1404 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 16 فروردین‌ماه 1404 ش.