ابوسلیمان دارانی

پرونده:ابو سلیمان دارانی.jpg

مقبره ابوسلیمان دارانی در فریدن

نام	عبدالرحمن بن احمد بن عطیّة عنسی دارانی
نام‎های دیگر	ابو سلیمان دارانی
تولد	140ق

ابوسلیمان دارانی (د ح۲۱۵ق)، از عارفان مکتب حسن بصری و از تربیت یافتگان عبدالواحد بن زید بود که در شام به نشر معارف عرفانی و تربیت مریدان همت گماشت که مهم‌ترین آنان احمد بن ابی الحواری (د ۲۳۰ق) بود. ابوسلیمان بر زهد، ریاضت، توکل و نیز جوع تأکید بسیار داشت و مراتب سلوک را عبارت از خوف، رجا، تعظیم و حیا می‌دانست.

معرفی اجمالی

او را از آن جهت عنسی گفته‌اند که منسوب به بنی عنس بن مالک از قبایل یمن است.وی در حدود سال ۱۴۰ق متولد شد.مولد ومنشأ او قریه دارایا از قراء دمشق بوده. و به همین جهت به دارانی شهرت یافته است، گرچه این نسبت در لغت برخلاف قیاس است. .برخی گفته‌اند که اصل وی از واسط عراق بوده، ولی در دمشق اقامت داشته است.

مشایخ

ابوسلیمان از عبدالواحد بن زید، سفیان ثوری، ربیع بن صبیح و دیگر عراقیان حدیث روایت کرده .و گفته‌اند که با بایزید بسطامی هم مکاتبه داشته است.

معاصرین

از معاصران او می‌توان ابوجعفر معروف به ابن فرخی و نیز معروف کرخی را که مصاحب وی بود، نام برد.از خویشان وی برادرش داوود بن احمد . و فرزندش سلیمان را می‌توان یاد کرد که هر دو از مشایخ بزرگ شام بوده‌اند.

شاگردان

از جمله کسانی که از ابوسلیمان روایت کرده‌اند، شاگردش احمد بن ابی الحواری و حمید بن هشام عنسی و عبدالرحیم بن صالح را می‌توان نام برد.

سفرها

وی ظاهراً برای استماع حدیث به عراق سفر کرده است. و در یکی از سفرهایش که در حدود سال ۲۰۳ق بوده، مدتی در بغداد اقامت داشته است گفته‌اند که وی در عراق عابدتر بوده و در شام عارف تر.وی به مکه نیز سفر کرده است . گفته‌اند که چون ابوسلیمان مدعی دیدار و گفت و گو با فرشتگان بوده، مردم دمشق او را از آن شهر اخراج کردند، ولی دوباره او را به شهر بازگرداندند.

وفات

در تاریخ وفات او بین ۲۰۵ تا ۲۳۵ ق اختلاف است. وی در قریه داریا مدفون شد و قبرش بنایی بوده و موقوفاتی داشته است . و در عهد یاقوت هم، مزارش معروف بوده است.

اعتقادات

روش ابوسلیمان در تصوف، متابعت دقیق از قرآن و سنت بود، ‌ چنانکه هیچ فکری یا عملی را نمی‌پذیرفت، مگر این‌که با دو شاهد عادل یعنی کتاب و سنت منطبق باشد.در ریاضت و کم خوری به جایی رسیده بود که او را «بندار الجائیعن» لقب داده بودند. به گفته او «جوع» ذخیره‌ای از خزاین خداوند است و جز به محبان خاص عطا نمی‌گردد. وی خوف را برتر از رجا می‌دانست و می‌گفت که اگر رجا بر خوف غالب شود، وقت آشفته و تباه می‌گردد . ترک دنیا و خواسته‌های آن شرط کمال است و هر چیز که انسان را به خود مشغول دارد، ‌ او را از خدا دور می‌سازد. از این رو هر کس که وجه تعیش طلب کند، یا زن خواهد، یا به نوشتن حدیث مشغول شود، میل به دنیا دارد. وی نسبت به تشکیل خانواده و داشتن فرزند نیز نظر خوشی نداشت و می‌گفت هر کس فرزند بخواند، نادان است، زیرا فرزند انسان را از عبادت خداوند دور می‌دارد . و اگر دوستی دنیا در دل قرار گرفت، دوستی آخرت از دل برود. وی مقامات را بر ۳ نوع می‌دانست: زهد، ورع و رضا.و اساس اعمال سالک را نیز بر ۴ رکن، خوف، رجا، تعظیم و حیا.ابوسلیمان با سماع چندان موافق نبودو می‌گفت هرکه از آواز خوش از جای درآید، دل او ضعیف بود و باید آن را مدارا کرد. چنین کسی چون کودکی است که به آواز خوش او را می‌خسبانند. در نظر او هر چه در دل نباشد، به سماع نیز پیدا نشود.