بنی اسرائیل
بنی اسرائیل به دوازده فرزند یا قومی گفته می‌شود که به نام پدر و جدشان اسرائیل (یعقوب) نام‌گذاری شده‌اند. خداوند در قرآن ۴۱ بار از آنان یاد کرده است. اسرائیل و پسرانش به سبب قحطی در کنعان، به مصر رفتند و نسل آنها تا زمان موسی(علیه السلام) در مصر ماندند. پس از وفات موسی(علیه السلام)، یوشع و پس از وی، عصر داوران بنی‌اسرائیل شروع شد. آنان پادشاه نبودند و فقط به حل اختلافات می‌پرداختند. سال‌ها بعد، عصر پادشاهان بنی‌اسرائیل با طالوت و سپس حضرت داود و سلیمان(علیه السلام) آغاز شد. بعد از سلیمان (علیه السلام) فرزندش به پادشاهی رسید اما ده طایفه از بین دوازده طایفه بنی‌اسرائیل از او پیروی نکردند و فقط دو طایفه بنیامین و یهودا از او پیروی کردند و در منطقه‌ای به نام یهودا در اورشلیم ساکن شدند و نام یهودی از همین طایفه ریشه دارد. در دوران سلیمان (علیه السلام) معبدی برای عبادت ساخته شده بود به نام هیکل سلیمان که به سبب اختلاف میان اقوام بنی‌اسرائیل و اشغال اورشلیم چند بار تخریب شد. آنها بعد از آنکه موسی (علیه السلام) به طورسینا رفت و مدتی غایب بود به گوساله‌پرستی روی آوردند. خداوند در قرآن از نعمت‌ها، دستورات و توبیخ‌های فراوانی که به بنی‌اسرائیل داده است، نام می‌برد.
تاریخچه
بنی اسرائیل، به دوازده فرزند یا قومی‌گفته می‌شود که به نام پدر و جدشان اسرائیل (یعقوب) نام‌گذاری شده‌اند[۱]. هم‌چنین برخی از فرزندان یعقوب یا قوم بنی‌اسرائیل به عنوان اسباط یاد کرده‌اند[۲]. خداوند در قرآن ۴۱ بار از آنها یاد کرده است[۳]. این قوم در نگاه عرب پیش از اسلام به دلیل برخورداری از کتاب آسمانی، مناسک دینی خاص و پیشینه تاریخی، اقلیتی فرهیخته‌تر دانسته می‌شدند. با وجود فرهنگ قرآنی صدر اسلام، بنی‌اسرائیل به منزله گروهی با هویت رقیب قرار گرفتند[۴].
اسرائیل و پسرانش به سبب قحطی در کنعان، به مصر رفتند[۵]. و نسل آنها تا زمان موسی (علیه السلام) در مصر ماندند و به رهبری موسی (علیه السلام) از فشار حکومت فرعون فرار و دوباره به کنعان بازگشتند. آنها حدود چهل سال در صحرای سینا سرگردان بودند[۶]. تا این‌که پس از وفات موسی، یوشع جانشین وی شد و بتدریج کنعان را فتح کرد[۷].
داوران بنی‌اسرائیل
پس از یوشع (علیه السلام) شخصیت‌های متعددی به رهبری بنی اسرائیل پرداختند که داوران بنی اسرائیل نامیده می‌شوند. آنان پادشاه نبودند و فقط به حل اختلافات داخلی بنی اسرائیل می‌پرداختند. آخرین داور بنی اسرائیل سموئیل بود و بعد از ایشان، عصر پادشاهان بنی اسرائیل با طالوت و سپس داود و سلیمان (علیه السلام) آغاز شد[۸]. نقاشی گوستاو دوره نقاش معروف فرانسوی از کوروش، فتح بابِل و آزادی بنی‌اسرائیل.
ریشه یهود
به گفته عهد عتیق، سال‌ها پس از شروع پادشاهی و پس از رحلت سلیمان(علیه السلام)، فرزندش حکومت را به دست گرفت و چون وی به ستمکاری پرداخت، ده طایفه از طایفه‌های دوازده‌گانه بنی اسرائیل از فرمان او سر باز زدند و تنها دو نوه یهودا و بنیامین در سرزمینی کوچکی به نام یهودا که شامل شهر اورشلیم (قدس) می‌شد برای او باقی ماند. و نام یهودی از اینجا می‌آید. ده نوه دیگر حکومت مستقلی به نام اسرائیل به رهبری یکی از سرداران سلیمان (علیه السلام) تشکیل دادند[۹].
هیکل سلیمان
نام معبدی است که سلیمان (علیه السلام) در مدت هفت سال و نیم آن را بنا کرد. این معبددر اورشلیم بر کوه موریا بنا شده بود[۱۰]. بعد از جدایی بنی‌اسرئیل از یکدیگر، بُخْتُ‌النَّصْر پادشاه بابِل این معبدرا تخریب می‌کند و این قوم به اسارت به بابِل برده شدند[۱۱]. مدتی بعد ایران قدرت یافت و کوروش، بابِل را فتح کرد و به بنی اسرائیل اجازه داد به سرزمین خود برگردند. آنها دوباره معبدرا بازسازی کردند ولی بعد از مدتی بین آنها اختلاف ایجاد شد و رومی‌ها که از حضور آنها احساس خطر می‌کردند، در سال ۷۰ م اورشلیم را اشغال کردند و معبد سلیمان (علیه السلام) را برای مرتبه دوم خراب کردند و پس از آن بنی اسرائیل به کلی در مناطق مختلف پراکنده شدند[۱۲].
کاربرد واژه
بنی‌اسرائیل، در لغت به هر کدام از فرزندان یعقوب (علیه السلام) گفته می‌شود اما کاربرد اصطلاحی آن، یک قوم و ملت است؛ نه فقط فرزندان یعقوب (علیه السلام). زندگی بنی اسرائیل، ویژگی‌ها و نوع برخورد خداوند با آنها و رفتار آنان با پیامبران، حوادث مختلف و متعددی دارد[۱۳].
اگر چه قوم بنی‌اسرائیل پس از یعقوب (علیه السلام) و فرزندان او به وجود آمدند، ولی آنچه در قرآن بیشتر به عنوان مخاطب این نام قرار گرفته، پیروان و نسل پس از موسی (علیه السلام) است[۱۴]. در قرآن به واژه بنی‌اسرائیل ۱۲ نقیب نسبت داده‌اند که مفسران برای نقیب معانی مختلفی ذکر کردند[۱۵]. از جمله:
رئیسان قوم[۱۶]. شاهدانی که در برابر آنها خدا یا موسی(علیه السلام) با بنی‌اسرائیل بیعت کردند[۱۷]. ضامنانی که خدا یا موسی(علیه السلام) از آنها عهد گرفت[۱۸]. فرزندان اسرائیل[۱۹].
کتب مقدس
اگرچه ترکیب بنی‌اسرائیل قرآنی است و این اصطلاح به صورت مرکب نخستین بار در قرآن به کار رفته، اما در کتاب مقدس، حکایات گوناگونی درباره فرزندان و نوادگان یعقوب (علیه السلام) بیان شده است[۲۰]. در کتاب مقدس درباره واژه بنی‌اسرائیل سه معنا مانند نسل اسرائیل (یعقوب)، گروهی از مومنان که اولاد روحانی خدا به شمار می‌آیند و ملک اسرائیل یا قبیله‌های ده‌گانه برای جدایی آنان از یهودا. اما آنچه از این کاربردها رواج بیشتری دارد و به صورت مطلق از این لفظ فهمیده می‌شود معنای نخست این اصطلاح است[۲۱].
ماجرای بنی‌اسرائیل و پدرشان اسرائیل در عهد عتیق از ماجرای قحطی کنعان و هجرت یعقوب (علیه السلام) به مصر آغاز می‌شود و در ادامه به مشکلات پیش روی بنی اسرائیل و و حضور پیامبران متعددی در میان این قوم اشاره کرده است[۲۲].
عید پِسَح
بعد از قتل و فشار حاکمان مصر به بنی‌اسرائیل، به ادعای عهد عتیق، موسی(علیه السلام) به دستور خداوند برای نجات آنها؛ رهبران قوم را جمع کرد و از آنان خواست برای نجات خود به منطقه کنعان برگردند تا از نعمت‌های آن بهره‌مند شوند. موسی و برادرش هارون به مصر رفتند و با معجزه مشکلاتی را برای فرعون به وجود آوردند که او مجبور شد بنی‌اسرائیل را آزاد کند. یهودیان این روز رهایی را به عنوان عید پسح جشن می‌گیرند[۲۳].
گوساله‌پرستی
بنابر گزارش عهد عتیق، موسی(علیه السلام) در برگشت از طور سینا تأخیر کرد و بنی اسرائیل نزد هارون(علیه السلام) رفتند و از او خواستند که برای آنها خدایی بسازد که گوساله‌ای از طلا ساختند و آن را عبادت می‌کردند حضرت موسی(علیه السلام) با مشاهده گوساله پرستی بنی‌اسرائیل ناراحت شد و لوح سنگی را شکست و دوباره برای دریافت آن چهل روز عبادت کرد، تا آنکه این لوح بار دیگر به او داده شد[۲۴]. قرآن این داستان را تقریباً به همین‌شکل نقل می‌کند جز این‌که هارون(علیه السلام) را از ساختن بت مبرا دانسته و سازنده گوساله را فردی به نام سامری معرفی می‌کند[۲۵].
پیامبران
ازمیان پیامبران بنی‌اسرائیل موسی (علیه السلام) و عیسی (علیه السلام) را اولوالعزم و صاحب شریعت می‌گویند. یعنی آزادانه به آنها قوانین و دستوراتی وحی شده که مأمور ابلاغ آن بوده‌اند[۲۶].
گروه دیگر پیامبرانی هستند که از خود شریعتی نداشته‌اند، بلکه مأمور تبلیغ شریعت و قوانینی بوده‌اند که در آن زمان وجود داشته است. برخی پیامبران بنی اسرائیل از جمله یعقوب، یوسف، یوشع، هارون، داود، سلیمان، الیاس، الیسع، یونس، عزیر، زکریا و دیگر پیامبران از این جمله‌اند[۲۷].
به نقل از برخی احادیث شیعه نخستین پیغمبر بنی‌اسرائیل موسی(علیه السلام) و آخرین پیغمبرشان عیسی(علیه السلام) بوده است و تمامی پیامبران قوم بنی‌اسرائیل را ششصد نفر دانسته‌اند[۲۸].
نعمت‌های خداوند به بنی‌اسرائیل
بنی‌اسرائیل از اقوامی هستند که قرآن در موارد گوناگون به نعمت‌هایی که از آن برخوردار شده‌اند اشاره نموده است[۲۹].
این نعمت‌ها عبارتند از:
- اعطای حکم (تشخیص خیر و شر)، نبوت و کتاب[۳۰].
- بهره‌مندی از روزی طیب[۳۱].
- سایه‌انداختن ابر برای حفظ بنی‌اسرائیل از گرمای بیابان[۳۲].
- برتری بر عالمیان[۳۳].
- نجات از دشمنان[۳۴].
- ایجاد بهترین مکان برای زندگی[۳۵].
- نشان دادن معجزات الهی[۳۶].
- نزول منّ و سلوی[۳۷].
دستورهای خدا به بنی‌اسرائیل
خداوند در قرآندر برابر نعمت‌هایی که به بنی اسرائیل داده است از آنان می‌خواهد برخی از کارها را به جا بیاورند دستوراتی مانند:
- وفای به عهد[۳۸].
- ترس از خدا[۳۹].
- ایمان به وحی[۴۰].
- عدم خلط حق و باطل و کتمان حق[۴۱].
- اقامه نماز و ادای زکات[۴۲].
- عبادت خدا، احسان به والدین و دست‌گیری از یتیمان و بینوایان[۴۳].
- گفتار نیکو[۴۴].
- پرهیز از زیاده‌روی[۴۵].
مذمت بنی اسرائیل
بنی‌اسرائیل در آیات متعددی مذمت شده‌اند و در این آیات به عذاب‌هایی مانند لعن، کوردلی و رسوایی در دنیا و آخرت اشاره و این عذاب را به دلیل گناهان این قوم می‌داند[۴۶]. از جمله:
- گمراهی با وجود آیات فراوان[۴۷].
- نافرمانی پیامبران[۴۸].
- انکار نبوت پیامبر اکرم (محمد صلی الله علیه و آله و سلم)[۴۹].
- عمل‌نکردن به کتاب آسمانی[۵۰].
- اسراف[۵۱].
- شرک[۵۲].
- آسیب‌رسانی به پیامبران و انکار آنان[۵۳].
- تفرقه و اختلاف با وجود نعمت‌های الهی[۵۴].
- فساد در زمین[۵۵].
- امر دیگران به نیکی و ترک آن[۵۶].
- ]]گوساله‌پرستی[۵۷].
- درخواست رؤیت خدا[۵۸].
- بهانه‌گیری[۵۹].
- پول‌دوستی و فخرفروشی[۶۰].
- خون‌ریزی[۶۱] [۶۲]
.
جستارهای ویژه
پانویس
- ↑ مهروش، «بنی‌اسرائیل»، ۱۳۸۳ ش، ج ۱۲. ص ۶۲۹.
- ↑ اسدی، در مدخل «اسباط»، ج ۳، ص ۱۸.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۵
- ↑ مهروش، «بنی‌اسرائیل»، ۱۳۸۳ ش، ج ۱۲. ص ۶۲۹.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ۱۳۸۶ ش، ص ۲۶۲.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۸۳.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۸۳.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۹۱ و ۹۳.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۹۵.
- ↑ حسن‌زاده آملی، دروس معرفت نفس، ۱۳۸۱ ش، ص ۶۱۵.
- ↑ فیض کاشانی، الأصفی فی تفسیرالقرآن، ۱۴۱۸ ق، ج ۱، ص ۴۰۹.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۸۳.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۵ ش، ج ۶، ص ۲۹۴.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۸.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۸.
- ↑ طوسی، التبیان، بی‌تا، ج ۳، ص ۴۶۵.
- ↑ طوسی، التبیان، بی‌تا، ج ۳، ص ۴۶۵.
- ↑ قمی مشهدی، تفسیر کنز الدقائق، ۱۳۶۸ ش، ج ۴، ص ۶۰.
- ↑ العروسی الحویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ ق، ج ۲، ص ۸۷.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۶.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۶.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ص ۵۶.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۶.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۸۹.
- ↑ توفیقی، ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ ش، ص ۸۹.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ ش، ج ۲، ص ۱۶۸.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ ش، ج ۲، ص ۱۶۸.
- ↑ صدوق، خصال، بی‌تا، ج ۲، ص ۶۲۴.
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۵۸.
- ↑ سوره جاثیه، آیه ۱۶.
- ↑ سوره جاثیه، آیه ۱۶.
- ↑ سوره بقره، آیه ۵۷.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۲.
- ↑ سوره طه، آیه ۸۰.
- ↑ سوره اسراء، آیه ۱۰۴.
- ↑ سوره یونس، آیه ۹۰.
- ↑ سوره طه، آیه ۸۰.
- ↑ سوره بقره، آیه ۴۵.
- ↑ سوره بقره، آیه ۴۰.
- ↑ سوره بقره، آیه ۴۱.
- ↑ سوره بقره، آیه ۴۲.
- ↑ سوره بقره، آیه ۴۳.
- ↑ سوره بقره، آیه ۸۳.
- ↑ سوره بقره، آیه ۸۳.
- ↑ سوره طه، آیه ۸۱
- ↑ روحی، «سیمای بنی‌اسرائیل در قرآن و عهدین»، ۱۳۸۴ ش، ص ۶۰.
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۱۱.
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۴۶.
- ↑ سوره شعراء، آیه ۱۹۷
- ↑ سوره بقره، آیه ۸۵
- ↑ سوره مائده، آیه ۳۲.
- ↑ سوره مائده، آیه ۷۲.
- ↑ سوره مائده، آیه ۱۱۰.
- ↑ سوره یونس، آیه ۹۳.
- ↑ سوره اسراء، آیه ۴.
- ↑ سوره بقره، آیه ۴۴.
- ↑ سوره بقره، آیه ۵۱.
- ↑ سوره بقره، آیه ۵۵.
- ↑ سوره بقره، آیه ۶۱.
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۴۷.
- ↑ سوره بقره، آیه ۸۴ و ۸۵.
- ↑ قوم بنی اسرائیل
منابع
- ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، ترجمه فهری، تهران، علمیه اسلامیه، چاپ اول، بی‌تا.
- اسدی، علی، مدخل «اسباط»، دائرة المعارف قرآن کریم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۲ ش.
- العروسی الحویزی، عبدعلی بن جمعة، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ ق.
- پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، قم، نشر زمزم هدایت، چاپ دوم، ۱۳۸۶ ش.
- توفیقی، حسین، ادیان بزرگ، تهران، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد، چپ سیزدهم، ۱۳۸۹ ش.
- حسن زاده آملی، حسن، دروس معرفت نفس، قم، انتشارات الف لام میم، چاپ اول، ۱۳۸۱ ش.
