۸۷٬۹۸۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== علت نامگذاری == | == علت نامگذاری == | ||
«سوره فتح»؛ تنها نام اين سوره «فتح» است كه از آيۀ اول آن گرفته شده است. در اين آيه از | «سوره فتح»؛ تنها نام اين سوره «فتح» است كه از آيۀ اول آن گرفته شده است. در اين آيه از پيروزی پيامبر اسلام در بستن قرارداد صلح حديبيّه سخن به ميان آمده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 185</ref>. | ||
== مفهوم کلی سوره == | == مفهوم کلی سوره == | ||
* | * اميدآفرينی با يادآوری فتح مكه؛ | ||
* | * جداسازی مرز [[مؤمنان]] و كافران و منافقان؛ | ||
* گزارش [[صلح حديبيّه]] و [[بیعت رضوان|بيعت رضوان]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 183.</ref>. | * گزارش [[صلح حديبيّه]] و [[بیعت رضوان|بيعت رضوان]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 183.</ref>. | ||
== اهداف و آموزهها == | == اهداف و آموزهها == | ||
هدف | هدف های اساسی سوره فتح عبارتاند از: | ||
# ايجاد اميد به فتح و | # ايجاد اميد به فتح و پيروزی در دل مؤمنان؛ | ||
# جدا كردن مرز بين مؤمنان، [[مشركان]] و منافقان در رابطه با [[جهاد]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 186-185</ref>. | # جدا كردن مرز بين مؤمنان، [[مشركان]] و منافقان در رابطه با [[جهاد]]<ref>تفسير قرآن مهر، ج 19، ص 186-185</ref>. | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
محتوای سوره فتح از هفت بخش تشكيل يافته است. | محتوای سوره فتح از هفت بخش تشكيل يافته است. | ||
* سوره با مساله بشارت فتح آغاز | * سوره با مساله بشارت فتح آغاز می شود، و آيات پایانی آن نيز به همين مساله مربوط است، و تاكيد بر تحقق خواب پيامبر(صلی الله علیه) مربوط به وارد شدن به [[مكه]] و انجام [[مناسک حج|مناسك عمره]] است؛ | ||
* بخش | * بخش ديگری از سوره حوادث مربوط به صلح حديبيه و نزول سكينه و آرامش بر دلهای مؤمنان و مساله بيعت رضوان را بازگو می كند؛ | ||
* در بخش | * در بخش ديگری از مقام پيامبر و هدف والای او سخن می گويد. | ||
* در قسمت | * در قسمت ديگری از كارشكنیهای منافقان و نمونه هايی از عذرهای واهیشان در مورد عدم شركت در ميدان جهاد پردهبرمی دارد. | ||
* در بخش ديگری | * در بخش ديگری قسمتی از تقاضاهای نابجای منافقان را منعكس می سازد. | ||
* و در قسمتی دیگر | * و در قسمتی دیگر كسانی را كه از شركت در ميدان جهاد معذورند معرفی می كند. | ||
* و بالآخره در | * و بالآخره در بخشی نيز از ويژگیهای پيروان خط مكتبی پيامبر اسلام(صلی الله علیه) و صفات مخصوص آنها سخن می گويد. | ||
* | * | ||
رویهمرفته آيات اين سوره فوقالعاده حساس و سرنوشت ساز و مخصوصا | رویهمرفته آيات اين سوره فوقالعاده حساس و سرنوشت ساز و مخصوصا برای [[مسلمانان]] امروز در برابر حوادث گوناگونی كه جوامع اسلامی با آن درگير هستند الهام آفرين است<ref>تفسير نمونه، ج 22، ص 7-6.</ref>. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
# [[ | # [[ابیبنكعب]] از پيامبر(صلی الله علیه) خداروايت می كند: «هر كس سوره فتح را قرائت كند مانند آن است كه با حضرت محمّد صلیاللهعليهوآله در فتح مكّه شركت داشته است». | ||
# در روايت ديگر آمده است: «هر کس این سوره را قرائت کند مانند | # در روايت ديگر آمده است: «هر کس این سوره را قرائت کند مانند كسی است كه زير آن درخت با [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمّد(صلی الله علیه)]] بيعت كرده است». | ||
# [[عمربنخطاب]] میگويد: «در | # [[عمربنخطاب]] میگويد: «در يكی از سفرها با پيامبر خدا(صلی الله علیه) بوديم كه فرمود: شب گذشته سوره ای بر من نازل شد كه از دنيا و ما فيها نزد من بهتر است: إِنَّا فَتَحْنا تا ... وَ ما تَأَخَّرَ». اين روايت را [[بخاری]] در صحيح خود آورده است. | ||
# قتاده از [[انس]] نقل | # قتاده از [[انس]] نقل می كند: «هنگامی كه از جنگ حديبيه بازگشتيم، از انجام [[اعمال حج]] ما جلوگيری شده بود، و ما همگی محزون و غمگين بوديم كه ناگهان [[خداوند]] [[نزول قرآن|نازل]] فرمود: (إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) پيامبر خدا(صلی الله علیه) فرمودند: آيه ای بر من نازل شده است كه در نظر من از تمام دنيا بهتر است». | ||
# [[عبدالله بنمسعود]] میگويد: «رسول خدا(صلی الله علیه) از جنگ حديبيه بازگشت فرمود، ناگهان ديديم كه حضرت از سرعت خود كاست، نزديك شديم ديديم خداوند (إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) را بر حضرت نازل فرموده است، و حضرتش را فوقالعاده مسرور يافتيم، و فرمودند: كه اين سوره بر او نازل شده است». | # [[عبدالله بنمسعود]] میگويد: «رسول خدا(صلی الله علیه) از جنگ حديبيه بازگشت فرمود، ناگهان ديديم كه حضرت از سرعت خود كاست، نزديك شديم ديديم خداوند (إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً) را بر حضرت نازل فرموده است، و حضرتش را فوقالعاده مسرور يافتيم، و فرمودند: كه اين سوره بر او نازل شده است». | ||
# | # | ||
# عبد اللَّهبنبكير از پدرش روايت | # عبد اللَّهبنبكير از پدرش روايت می كند كه [[امام جعفر صادق|امام صادق(علیه السلام)]] فرمودند: «اموال و زنان و كنيزان خود را با خواندن (إِنَّا فَتَحْنا) از تلف شدن حفظ كنيد، اگر انسان از كسانی باشد كه اين سوره را زياد بخواند روز قيامت منادی به طوری كه همه مردم بشنوند او را صدا می زند كه تو از بندگان خالص من هستی، او را به بندگان صالح من ملحق نمائيد، و او را در بهشتهای پر نعمت جای داده، از شربت گوارای رحيق مختوم آميخته به كافور سيراب سازيد<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 23، ص 99-98.</ref>». | ||
# | # | ||
== محل زمان نزول == | == محل زمان نزول == | ||
# سوره فتح در [[مدينه]] بر پيامبر اسلام | # سوره فتح در [[مدينه]] بر پيامبر اسلام صلیاللهعليهوآله نازل شده است<ref>ترجمه تفسير مجمعالبيان، ج 23، ص 99-98.</ref>. | ||
# تاريخ نزول سوره فتح در سال هشتم [[ | # تاريخ نزول سوره فتح در سال هشتم [[هجری]] ما بين صلح حديبيه و [[جنگ تبوك]] است و سوره در راه، موقع برگشتن از حديبيه نازل شده است و بعد از [[سوره صف]] (و بقولی [[جمعه]] و بقولی ممتحنه) نازل شده است<ref>حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص 26</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
پيامبر اسلام(صلی الله علیه) در سال ششم هجرت تصميم گرفت كه به اتفاق [[مهاجرين]] و [[انصار]] و ساير مسلمانان به عنوان مراسم [[عمره مفرده|عمره]] به | پيامبر اسلام(صلی الله علیه) در سال ششم هجرت تصميم گرفت كه به اتفاق [[مهاجرين]] و [[انصار]] و ساير مسلمانان به عنوان مراسم [[عمره مفرده|عمره]] به سوی [[مكه]] حركت كند، و قبلا به مسلمانان اطلاع داده بود كه من در خواب ديدم همراه يارانم وارد [[مسجدالحرام]] شده ايم و مشغول مناسك عمره هستيم. | ||
مسلمانان در | مسلمانان در ذیالحليفه نزديك مدينه [[احرام]] بستند و با تعداد زيادی شتر برای قربانی حركت كردند. وضع حركت پيامبر(صلی الله علیه) به خوبی نشان می داد كه هدفی جز انجام اين عبادت بزرگ ندارد. تا اينكه پيامبر وارد سرزمين حديبيه شد (حديبيه قريه ای در نزديكی مكه بود كه حدود بیست كيلومتر تا مكه فاصله داشت). | ||
ولی در اينجا [[قریش|قريش]] باخبر شدند و راه را بر پيغمبر بستند، و از ورود او به مكه مانع شدند و در واقع تمام سنتهايی را كه در زمينه امنيت زائران [[خانه خدا]] در ماه حرام داشتند زير پا گذاردند، چرا كه آنها معتقد بودند در ماههای حرام (از جمله [[ذی القعده|ماه ذیالقعده]] كه پيامبر در آن ماه قصد عمره داشت) و مخصوصا در حال احرام نبايد مانع هيچكس شوند، حتی اگر كسی قاتل پدر خويش را در اين ايام و در اين مراسم می ديدند ابدا متعرض او نمی شدند. | |||
در اينجا | در اينجا ماجرای مفصلی پيش آمد كه به عقد قرارداد صلحی ميان پيامبر و مشركان مكه به نام صلح حديبيه منتهی شد ولی به هر صورت آن سال مانع ورود پيامبر(صلی الله علیه) به مكه شدند، ناچار پيامبر به يارانش دستور داد كه شترهای خود را در همانجا قربانی كنند، سرهای خود را بتراشند و از احرام بيرون آيند، و به سوی مدينه باز گردند. در اينجا طوفانی از غم و اندوه مسلمانان را فرا گرفت، و انبوهی از ناراحتیها و گاه شك و ترديد بر افراد ضعيفالإيمان غالب شد. موقعی كه پيامبر(صلی الله علیه) از حديبيه به سوی مدينه می آمد مركبش سنگين شد و از حركت باز ايستاد، و در همين حال چهره مباركش غرق سرور و شادمانی بی سابقه ای گشت و فرمود: «هم اكنون آيات سوره فتح بر من نازل شد»<ref>تلخيص از تفسير قمی و مجمعالبيان و فی ظلالالقرآن.</ref>. | ||
== قرائت سوره فتح در نماز مستحبی هر شب از ماه رمضان == | == قرائت سوره فتح در نماز مستحبی هر شب از ماه رمضان == |