confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
== واژه انصار == | == واژه انصار == | ||
واژه انصار از واژهها و اصطلاحات مشهور تاریخ صدر [[اسلام]] است و در [[قرآن]] و بسیاری از متون روایی، تاریخی و تفسیری بکار رفته است. این واژه جمع کلمه ناصر و برگرفته از ریشه «ن ـ ص ـ ر» است که به مفهوم کمک کردن، یاری رسانیدن و دستگیری کردن است<ref> ترتیبالعین، ص 808؛ مقاییس اللغه، ج 5، ص 435؛ لسانالعرب، ج 14، ص 160؛ «نصر»</ref> | واژه انصار از واژهها و اصطلاحات مشهور تاریخ صدر [[اسلام]] است و در [[قرآن]] و بسیاری از متون روایی، تاریخی و تفسیری بکار رفته است. این واژه جمع کلمه ناصر و برگرفته از ریشه «ن ـ ص ـ ر» است که به مفهوم کمک کردن، یاری رسانیدن و دستگیری کردن است<ref> ترتیبالعین، ص 808؛ مقاییس اللغه، ج 5، ص 435؛ لسانالعرب، ج 14، ص 160؛ «نصر»</ref>. | ||
آنچه مفهوم این واژه را از مفهوم <big>اعوان</big> متمایز میسازد آن است که عون برای هر کمکی بکار | آنچه مفهوم این واژه را از مفهوم <big>اعوان</big> متمایز میسازد آن است که عون برای هر کمکی بکار میرود <ref> ترتیب العین، ص 591، «عون»</ref>؛ اما نصر کمک به فرد یا گروهی است که در رویارویی یا دشمنی با فرد یا گروهی قرار گرفته است، از این رو چنانچه در جنگ گروهی به یکی از طرفین نزاع بپیوندند آنان را نصرت دادهاند<ref> الفروق اللغویه، ص 540</ref>. | ||
== معرفی انصا== | == معرفی انصا== | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
== انصار پس از پیامبر == | == انصار پس از پیامبر == | ||
رابطه گسترده انصار با پیامبر موجب شد تا ایشان میراثدار بخشی گسترده از تعالیم نبوی شوند. برای نمونه، بیشتر کسانی که در دوران پیامبر قرآن را جمع کردند، انصاری بودند که [[خلیفه دوم]] در پی فتح [[شام]]، سه تن از ایشان را برای تعلیم قرآن بهتازه مسلمانان بدانجا فرستاد | رابطه گسترده انصار با پیامبر موجب شد تا ایشان میراثدار بخشی گسترده از تعالیم نبوی شوند. برای نمونه، بیشتر کسانی که در دوران پیامبر قرآن را جمع کردند، انصاری بودند که [[خلیفه دوم]] در پی فتح [[شام]]، سه تن از ایشان را برای تعلیم قرآن بهتازه مسلمانان بدانجا فرستاد<ref>الطبقات، ج2، ص355</ref>. بسیاری از مفتیان برجسته<ref> الطبقات، ج2، ص350</ref> انصاری بودند و فرزندان آنها نیز [[فتوا]] میدادند. در دوره تابعان 120 انصاری به سؤالهای دینی پاسخ میدادند. <ref>الطبقات، ج2، ص3؛ الطبقات، ج2، ص379</ref> ابن عباس بسیاری از حدیثهای نبوی را نزد آنان یافت و از ایشان دریافت کرد<ref> الطبقات، ج6، ص109-110</ref>. | ||
حضور پویای انصار در صحنههای نبرد اسلام با مشرکان مکه، زمینه را برای کینهتوزی و اختلاف میان قریشیان و انصار که سابقه اختلاف میان اعراب شمالی عدنانی (قریش مکه) و جنوبی یمانی (اهل مدینه) داشتند، بیش از پیش فراهم کرد. نگرانی از این اختلاف، در روایتی مشهور از پیامبر که بیمهری به انصار را در پی رحلت خود پیشگویی کرد<ref>الطبقات، ج2، ص368؛ انساب الاشراف، ج4، ص34</ref>، هویدا است. باتوجه به همین جنبه است که میتوان اجتماع انصار در سقیفه بنیساعده برای پیشدستی در تعیین جانشین پیامبر از میان انصار یا پیشنهاد امارت مشترک میان انصار و مهاجر را تبیین کرد. البته این پیشنهاد با مخالفت عمر و [[ابوبکر]] رویارو و به بیعت با ابوبکر منتهی شد. این موضعگیری انصار، قریشیان طرفدار خلافت را واداشت تا [[عمرو عاص]] را بهسرزنش انصار تشویق نمایند. | حضور پویای انصار در صحنههای نبرد اسلام با مشرکان مکه، زمینه را برای کینهتوزی و اختلاف میان قریشیان و انصار که سابقه اختلاف میان اعراب شمالی عدنانی (قریش مکه) و جنوبی یمانی (اهل مدینه) داشتند، بیش از پیش فراهم کرد. نگرانی از این اختلاف، در روایتی مشهور از پیامبر که بیمهری به انصار را در پی رحلت خود پیشگویی کرد<ref>الطبقات، ج2، ص368؛ انساب الاشراف، ج4، ص34</ref>، هویدا است. باتوجه به همین جنبه است که میتوان اجتماع انصار در سقیفه بنیساعده برای پیشدستی در تعیین جانشین پیامبر از میان انصار یا پیشنهاد امارت مشترک میان انصار و مهاجر را تبیین کرد. البته این پیشنهاد با مخالفت عمر و [[ابوبکر]] رویارو و به بیعت با ابوبکر منتهی شد. این موضعگیری انصار، قریشیان طرفدار خلافت را واداشت تا [[عمرو بن عاص|عمرو عاص]] را بهسرزنش انصار تشویق نمایند. | ||
او در خطابهای، انصار را به جاهطلبی و فراموشی نقش و جایگاه قریش در هدایت و به سامان رسیدن اوضاع آنان متهم کرد. اما [[امام علی(علیه السلام)]] سخنان عمرو بن عاص را تخطئه کرد و دوستی با انصار را نشانه ایمان و دشمنی با آنان را نفاق دانست و خدمات انصار به اسلام و [[پیامبر]] را یادآور شد و از پسر عمویش فضل بن عباس خواست تا با سرودههایی عمرو را پاسخ دهد. حسان بن ثابت با سپاس از این حمایت امام، در سرودههایی از ایشان قدردانی کرد<ref> انساب الاشراف، ج4، ص53؛ عیون الاثر، ج2، ص355</ref>. بههمین جهت، در دوره خلفای نخستین، منصبی مهم به انصار واگذار نشد و بزرگ ایشان، سعد بن عباده، که با خلیفه وقت بیعت نکرده بود، بهگونهای شکبرانگیز در دوران خلافت عمر کشته شد<ref>الاستیعاب، ج2، ص599؛ تهذیب الکمال، ج7، ص92-95؛ الاصابه، ج3، ص56</ref>. | او در خطابهای، انصار را به جاهطلبی و فراموشی نقش و جایگاه قریش در هدایت و به سامان رسیدن اوضاع آنان متهم کرد. اما [[علی بن ابی طالب|امام علی(علیه السلام)]] سخنان عمرو بن عاص را تخطئه کرد و دوستی با انصار را نشانه ایمان و دشمنی با آنان را نفاق دانست و خدمات انصار به اسلام و [[پیامبر]] را یادآور شد و از پسر عمویش فضل بن عباس خواست تا با سرودههایی عمرو را پاسخ دهد. حسان بن ثابت با سپاس از این حمایت امام، در سرودههایی از ایشان قدردانی کرد<ref> انساب الاشراف، ج4، ص53؛ عیون الاثر، ج2، ص355</ref>. بههمین جهت، در دوره خلفای نخستین، منصبی مهم به انصار واگذار نشد و بزرگ ایشان، سعد بن عباده، که با خلیفه وقت بیعت نکرده بود، بهگونهای شکبرانگیز در دوران خلافت عمر کشته شد<ref>الاستیعاب، ج2، ص599؛ تهذیب الکمال، ج7، ص92-95؛ الاصابه، ج3، ص56</ref>. | ||
بسیاری از انصار نیز در جنگهای رِدّه (11-12ق.) کشته شدند<ref>الاستیعاب، ج3، ص1362-1412؛ اسدالغابه، ج1، ص231؛ اسدالغابه، ج1، ص280؛ الاصابه، ج1، ص210-236</ref>. برخی از انصار در نبرد سرنوشتساز یرموک در جبهه شام نیز حضور داشتند<ref> فتوح البلدان، ص138</ref>. در لشکرکشی خالد به عراق، عمیر بن سعد انصاری اوسی شرکت داشت. با نامه ابوبکر به خالد به سال 13ق. برای پیوستن به ابوعبیده، فرمانده مسلمانان در شام، عمیر مامور شد زنان و ناتوانان سپاه عراق را به مدینه بازگرداند. <ref>تاریخ طبری، ج3، ص415</ref> وی در فتح قبرس نیز حضور داشت. <ref>فتوح البلدان، ص15</ref> به سال 21ق. و در پی درگذشت فرماندهان این محور، ابوعبیده و عیاض، فرماندهی به او واگذار شد. همو در پی فتح عینُ الوَردَه، نخستین لشکرکشی تابستانه بر ضد بیزانس را برعهده گرفت. <ref>فتوح البلدان، ص138؛ فتوح البلدان، ص177؛ الکامل، ج3، ص117</ref> | بسیاری از انصار نیز در جنگهای رِدّه (11-12ق.) کشته شدند<ref>الاستیعاب، ج3، ص1362-1412؛ اسدالغابه، ج1، ص231؛ اسدالغابه، ج1، ص280؛ الاصابه، ج1، ص210-236</ref>. برخی از انصار در نبرد سرنوشتساز یرموک در جبهه شام نیز حضور داشتند<ref> فتوح البلدان، ص138</ref>. در لشکرکشی خالد به عراق، عمیر بن سعد انصاری اوسی شرکت داشت. با نامه ابوبکر به خالد به سال 13ق. برای پیوستن به ابوعبیده، فرمانده مسلمانان در شام، عمیر مامور شد زنان و ناتوانان سپاه عراق را به مدینه بازگرداند. <ref>تاریخ طبری، ج3، ص415</ref> وی در فتح قبرس نیز حضور داشت. <ref>فتوح البلدان، ص15</ref> به سال 21ق. و در پی درگذشت فرماندهان این محور، ابوعبیده و عیاض، فرماندهی به او واگذار شد. همو در پی فتح عینُ الوَردَه، نخستین لشکرکشی تابستانه بر ضد بیزانس را برعهده گرفت. <ref>فتوح البلدان، ص138؛ فتوح البلدان، ص177؛ الکامل، ج3، ص117</ref> | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
[[رده:اصطلاحات اسلامی]] | [[رده:اصطلاحات اسلامی]] | ||
[[رده:اصحاب پیامبر ص]] | [[رده:اصحاب پیامبر (ص)]] |