امانت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''امانت''' ضد خیانت است<ref>لسان العرب، ج ۱، ص ۲۲۳، «امن»؛ لغت‌نامه، ج ۲، ص ۲۸۴۱.</ref> و به معنای آرامش، سکون و بر طرف شدن خوف و اضطراب<ref>التحقیق، ج ۱، ص ۱۵۰، «امن»</ref> و تأمین امنیت حقی از حقوق به‌وسیله عهد، وصیت و مانند آن<ref>المیزان، ج ۹، ص ۵۴.</ref> یا به معنای حالتی است که انسان را به حفظ حقوق دیگران برانگیخته و او را از تضییع یا تصرف در آن باز می‌دارد. این واژه بر اعیان نیز اطلاق شده و همچنین به مالی که در نزد دیگری به امانت سپرده شود گفته می‌شود<ref>مفردات، ص ۹۰؛ التحقیق، ج ۱، ص ۱۵۰، «امن».</ref> و به شخص مورد اعتماد که امانت به او سپرده می‌شود '''«امین»''' گویند<ref>عبداللهی، حمیده، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۴۶ - ۵۲۴.</ref>.<br>

ولایت امیر مؤمنان و [[اهل‌بیت (علیهم‌السلام)]]، امانت سنگینی است که خداوند بر هستی عرضه کرده و انسان آن را پذیرفته است. آیۀ "عرض امانت" تفسیرهای مختلفی دارد و در برخی روایات این امانت به ولایت [[علی (علیه‌السلام)]] هم تأویل شده است. آیۀ امانت چنین است: ﴿إِنَّا عَرَضْنَا الأَمَانَةَ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَالْجِبَالِ﴾<ref>سورهٔ احزاب:۷۲</ref>، [[امام صادق (علیه‌السلام)]] می‌فرماید مقصود از آن ولایت علی (علیه‌السلام) است: هی ولایة أمیرالمؤمنین<ref>بحار الأنوار، ج ۲۳ ص ۲۷۵ و ۲۸۰</ref> در آیۀ دیگری که می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأمُرُکُم أَن تُؤَدُّوا الأَماناتِ إِلیٰ أَهلِها وَإِذا حَکَمتُم بَینَ النّاسِ أَن تَحکُموا بِالعَدلِ ۚ إِنَّ اللَّهَ نِعِمّا یَعِظُکُم بِهِ إِنَّ اللَّهَ کانَ سَمیعًا بَصیرًا»<ref>سورهٔ نساء:58</ref>؛ خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحبانش بدهید و هنگامی که میان مردم داوری می‌کنید، به عدالت داوری کنید. خداوند اندرزهای خوبی به شما می‌دهد! خداوند شنوا و بیناست. «خداوند دستور می‌دهد امانت‌ها را به اهلش بسپارید». در روایات متعدّدی آمده که خطاب به امامان است که هرکدام امامت و ودایع امامت همچون کتاب و سلاح و مسؤولیت‌های پیشوایی را به امام بعدی بسپارد. در احادیثی از امام صادق و [[امام علی بن موسی الرضا|امام رضا (علیه‌السلام)]] نقل شده که امانت، همان ولایت است. و حضرت صادق (علیه‌السلام)، امانت را حبّ و ولایت و معرفت محمّد و آل محمد می‌شمارد. ولایت‌پذیری و تحمّل این‌بار عظیم اعتقادی و عملی، ظرفیت و تعهدی فراوان می‌طلبد. انسان‌ها نیز برخی امانت‌دار خوبی نبودند و به وظیفۀ خود نسبت به این امانت الهی، عمل نکردند<ref>محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۰۱.</ref>.

[[قرآن]] در آیات متعدد از امانت‌هایی که [[خداوند]] در اختیار بشر نهاده سخن به میان آورده است.

بعضی از پیامبران الهی ملقب به امین بودند و خداوند در مقام تعریف انبیا، آنان را به عنوان رسول امین یا "ناصح امین" معرفی می‌کند. آنچه که سبب شد پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) قبل از بعثت نزد خدیجه اعتبار خاص پیدا کند، راستی و درستی و امانت‌داری او بود همچنین یکی از دلایل مقام والای امام علی (علیه‌السلام) نزد پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) راستگویی و ادای امانت ایشان بود.<br>

 

* اهمیت و جایگاه امانت.

* انواع امانت.

* احکام امانت.

* امانتداری.

* آثار و ثمرات امانتداری.

* امانت الهی.

* آیه امانت.

 

راغب در مفردات فرموده: اصل اَمن، آرامش نفس و نابودی خوف است. امن، امانة و امان در اصل مصدرند و امان گاهی اسم است برای حالتی که انسان در آن در آرامش است و گاهی اسم است برای آنچه انسان نسبت به آن آرامش دارد: ﴿وَتَخُونُوا أَمَانَاتِکُمْ﴾<ref>سوره انفال: ۲۷.</ref>؛«و در امانت‌های خود دانسته خیانت نورزید». یعنی آنچه را مورد آرامش شما است و ﴿إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ﴾ را گفته‌اند که آن کلمه “توحید” است و گفته‌اند: “عدالت” است و گفته‌اند: “حروف تهجّی” است و گفته‌اند: آن “عقل” است و عقل صحیح است؛ زیرا عقل همان چیزی است که با حصول آن معرفت به توحید حاصل گردد و عدالت جاری شده و حروف تهجّی آموخته شود بلکه با حصول عقل آنچه را یادگیری آن بر عهده انسان است، او خواهد توانست بیاموزد، و عمل‌نمودن به آنچه را که حُسن انجام آن در تعهّد انسان است، تحقق بخشد و به واسطه آن است که بر بسیاری از آفریده‌ها برتری پیدا کند. فخرالدین در مجمع‌البحرین فی قوله: ﴿إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا... ﴾، فرموده: گفته‌اند: مراد از ﴿الْأَمَانَةَ﴾ طاعت است و گفته‌اند: مراد از آن، عبادت است و روایت شده که: علی (علیه‌السلام) چون وقت نماز می‌رسید، "یَتَمَلْمَلُ‏ وَ یَتَزَلْزَلُ": بی‌تابی نموده و به خود می‌لرزید. (پس) به او گفتند: یا امیر المؤمنین! شما را چه می‌شود؟ آن بزرگوار فرمود: "جَاءَ وَقْتُ الصَّلَاةِ وَقْتُ أَمَانَةٍ عَرَضَهَا اللَّهُ عَلَی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ- ﴿فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا﴾، و عرضها علی الجمادات، و اباؤها و اشفاقها مجازٌ".<br>

[[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر المیزان]] در معنای امانت گفته است: هرگاه چیزی را به ودیعه نزد کسی بسپارند تا از آن چیز محافظت کند، سپس آن را به صاحبش بازگرداند (به آن امانت گویند)، و این امانتی که در آیه ۷۲ احزاب: ﴿إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ﴾، ذکر شده، چیزی است که خدای متعال به انسان سپرده تا آن را برای سلامت و در راه راست و مستقیم‌بودن خودش، محافظت کند و سپس آن را به خدای سبحان همان‌طور که به ودیعه به او سپرده، بازگرداند<ref>المیزان، ج۱۶، ص۳۷۰.</ref>.