۸۷٬۸۱۰
ویرایش
فقه مقارن، به مثابه رویکردی برای تقریب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '¬' به ''
جز (جایگزینی متن - 'می کرد' به 'می‌کرد') |
جز (جایگزینی متن - '¬' به '') |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''فقه مقارن به مثابه رویکردی برای تقریب''' نام مدخلی است که به [[فقه]] مقارن از منظر [[تقریب|تقریب مذاهب]] می‌نگرد و به تبیین رویکرد تقریبی فقه مقارن اشاره کرده و ابعاد این رویکرد را بررسی می کند. | '''فقه مقارن به مثابه رویکردی برای تقریب''' نام مدخلی است که به [[فقه]] مقارن از منظر [[تقریب|تقریب مذاهب]] می‌نگرد و به تبیین رویکرد تقریبی فقه مقارن اشاره کرده و ابعاد این رویکرد را بررسی می کند. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
فقه مقارن که فقه تطبیقی نیز نامیده شده بر گونه‌ای از عرضه فقه اطلاق می شود که به گردآوری آراء و نظرات و فتاوای عالمان اسلامی مذاهب مختلف در مسائل فرعی فقهی در کنار هم می پردازد. این گردآوری اقوال و نظرات فقهی، گاه، بدون موازنه و داوری بین نظریات مختلف فقهی از حیث دلیل و مدرک بوده که اصطلاح فقه مقارن در عصر حاضر عمدتاً به این معنا بکار می‌رود<ref>ر.ک: جناتی،کیهان اندیشه، شماره 59، ص 35</ref> و گاه در کنار جمع آوری اقوال و آراء فقهای مذاهب مختلف، به ارائه دلیل هریک از اقوال وبررسی و | فقه مقارن که فقه تطبیقی نیز نامیده شده بر گونه‌ای از عرضه فقه اطلاق می شود که به گردآوری آراء و نظرات و فتاوای عالمان اسلامی مذاهب مختلف در مسائل فرعی فقهی در کنار هم می پردازد. این گردآوری اقوال و نظرات فقهی، گاه، بدون موازنه و داوری بین نظریات مختلف فقهی از حیث دلیل و مدرک بوده که اصطلاح فقه مقارن در عصر حاضر عمدتاً به این معنا بکار می‌رود<ref>ر.ک: جناتی،کیهان اندیشه، شماره 59، ص 35</ref> و گاه در کنار جمع آوری اقوال و آراء فقهای مذاهب مختلف، به ارائه دلیل هریک از اقوال وبررسی و موازنه‌ی آنها نیز پرداخته شده است که از این نوع دوّم در گذشته به «علم الخلاف» یا «الخلافیات» تعبیر می شده است.<ref>ر.ک: حکیم، الاصول العامة للفقه المقارن، ج1،ص13.</ref> | ||
علمای بزرگ شیعه امامیه از دیرباز به نگارش فقه مقارن و تدریس آن اشتغال داشته اند. این امر فواید متعدّدی داشت که از جمله آنها می توان دفاع از فقه شیعه و تبیین غنای آن در مقایسه با فقه مذاهب دیگر، روشن شدن ابعاد مسائل فقهی با کنارهم قرار دادن اقوال مذاهب مختلف و کمک به انتخاب قول برتر یاد کرد. | علمای بزرگ شیعه امامیه از دیرباز به نگارش فقه مقارن و تدریس آن اشتغال داشته اند. این امر فواید متعدّدی داشت که از جمله آنها می توان دفاع از فقه شیعه و تبیین غنای آن در مقایسه با فقه مذاهب دیگر، روشن شدن ابعاد مسائل فقهی با کنارهم قرار دادن اقوال مذاهب مختلف و کمک به انتخاب قول برتر یاد کرد. | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
علمای اهل سنّت نیز با نگاه فقه مقارن به تألیفات زیادی دست زده اندکه به عنوان نمونه می توان از کتاب «الحجة علی اهل المدینة» تألیف محمد بن الحسن الشیبانی(م189ق)، «اختلاف العلماء» تألیف محمد بن نصر المروزی(م294ق)، «اختلاف الفقهاء» تألیف محمدبن جریرالطبری(م310ق)، «بدایة المجتهد و نهایة المقتصد» تألیف ابن رشد القرطبی(م 595ق) و «الذخیرة» تألیف شهاب‌الدین احمدبن ادریس القرافی(م 684ق) نام برد. لکن اغلب قریب به اتفاق مؤلفین این آثار، نظرات فقهای امامیه را در این کتب ذکر نکرده و تنها به ذکر اقوال فقهای اهل سنّـت از مذاهب گوناگون بسنده کرده اند .<ref>ر.ک: جناتی، کیهان اندیشه ، شماره 59، ص 43-42</ref> | علمای اهل سنّت نیز با نگاه فقه مقارن به تألیفات زیادی دست زده اندکه به عنوان نمونه می توان از کتاب «الحجة علی اهل المدینة» تألیف محمد بن الحسن الشیبانی(م189ق)، «اختلاف العلماء» تألیف محمد بن نصر المروزی(م294ق)، «اختلاف الفقهاء» تألیف محمدبن جریرالطبری(م310ق)، «بدایة المجتهد و نهایة المقتصد» تألیف ابن رشد القرطبی(م 595ق) و «الذخیرة» تألیف شهاب‌الدین احمدبن ادریس القرافی(م 684ق) نام برد. لکن اغلب قریب به اتفاق مؤلفین این آثار، نظرات فقهای امامیه را در این کتب ذکر نکرده و تنها به ذکر اقوال فقهای اهل سنّـت از مذاهب گوناگون بسنده کرده اند .<ref>ر.ک: جناتی، کیهان اندیشه ، شماره 59، ص 43-42</ref> | ||
در بین علمای متأخّر اهل سنّت که با رویکرد فقه مقارن دست به تألیف زده اند می توان از دکتر وهبة الزحیلى نویسنده کتاب«الفقه الاسلامی و أدلّته»، احمد محمّدالحصرى نویسنده«اختلاف الفقهاء و القضایا المتعلقة به فى الفقه الاسلامی‌المقارن» و حسن احمدالخطیب | در بین علمای متأخّر اهل سنّت که با رویکرد فقه مقارن دست به تألیف زده اند می توان از دکتر وهبة الزحیلى نویسنده کتاب«الفقه الاسلامی و أدلّته»، احمد محمّدالحصرى نویسنده«اختلاف الفقهاء و القضایا المتعلقة به فى الفقه الاسلامی‌المقارن» و حسن احمدالخطیب نویسنده‌ی کتاب«الفقه المقارن» نام برد. | ||
در سالهای اخیر نیز وزارت امور اوقاف مصر در قاهرة مجموعه ای 20 جلدی تحت عنوان «موسوعة الفقه الاسلامی» با رویکرد فقه مقارن را تحت نظر المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة منتشر کرده است که تلاش مبارک و قابل تحسینی است. | در سالهای اخیر نیز وزارت امور اوقاف مصر در قاهرة مجموعه ای 20 جلدی تحت عنوان «موسوعة الفقه الاسلامی» با رویکرد فقه مقارن را تحت نظر المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة منتشر کرده است که تلاش مبارک و قابل تحسینی است. | ||
در میان علمای متأخّر امامیه، یکی از معروف ترین کتابهای فقه مقارن، کتاب «الفقه علی مذاهب الخمسة» نوشته عالم بزرگ شیعی، مرحوم آیت اللّه محمّد جواد مغنیه است. محقق عصر حاضر حضرت آیت اللّه جنّاتی نیز در این زمینه کتابی به نام «دروس فی فقه المقارن» نگاشته اند که اثر در خور توجهی است. از دیگر آثار نوشته شده در این باره به «دائرة المعارف فقه مقارن» اثر آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی و «الموسوعة الفقه الاسلامی المقارن» تألیف موسّسه دائرة المعارف فقه اسلامی | در میان علمای متأخّر امامیه، یکی از معروف ترین کتابهای فقه مقارن، کتاب «الفقه علی مذاهب الخمسة» نوشته عالم بزرگ شیعی، مرحوم آیت اللّه محمّد جواد مغنیه است. محقق عصر حاضر حضرت آیت اللّه جنّاتی نیز در این زمینه کتابی به نام «دروس فی فقه المقارن» نگاشته اند که اثر در خور توجهی است. از دیگر آثار نوشته شده در این باره به «دائرة المعارف فقه مقارن» اثر آیت اللّه العظمی مکارم شیرازی و «الموسوعة الفقه الاسلامی المقارن» تألیف موسّسه دائرة المعارف فقه اسلامی می‌توان اشاره کرد. | ||
نکته دیگر این که هرچند نویسنده آثار یاد شده با روی کرد فقه مقارن دست به تألیف برده اند و نگاه تقریبی در این تألیفات داشته اند اما لزوماً به این معنا نیست که آنان به مقوله تقریب، صرفاً از دریچه فقه نگاه می‌کرده اند و طرفداران تقریب فقهی به معنای یاد شده یعنی تبیین مشترکات بین مذاهب از طریق فقه مقارن بوده‌اند. | نکته دیگر این که هرچند نویسنده آثار یاد شده با روی کرد فقه مقارن دست به تألیف برده اند و نگاه تقریبی در این تألیفات داشته اند اما لزوماً به این معنا نیست که آنان به مقوله تقریب، صرفاً از دریچه فقه نگاه می‌کرده اند و طرفداران تقریب فقهی به معنای یاد شده یعنی تبیین مشترکات بین مذاهب از طریق فقه مقارن بوده‌اند. | ||