فانیه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۸

فانیه از فرقه‌های مربوط به جهمیه‌اند.

تقسیم‌بندی

در منابع آمده است که جهمیه دوازده فرقه‌اند که عبارت است از: فانیه، معطله، مرّیسیّه، ملتزمه، واردیه، زنادقه، حرقیه، مخلوقیه، مغیریه، قبریه، واقفیه، لفظیه^[۱].

عقاید

فانیه معتقدند که نباید دربارۀ بقای خداوند و نیز بهشت و جهنم سخنی گفت؛ چون اگر قائل به بقای خداوند و بهشت و جهنم شویم، موجب شرک در اسم و معنا می‌گردیم، زیرا خداوند می‌فرماید: هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا ^{[مریم–65]}‎؛ «آیا مثل و مانندی برای او می‌یابی؟» یعنی این‌که همنامی برای خداوند نیست. علاوه، پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم) فرمود: «تغلق ابواب‏ الجحیم» ^[۲]،^[۳]؛ درهای دوزخ بسته می‌شود و هرگاه زمان به درازا انجامد، دوزخ خالی گردد و درهای آن بسته شود.

وجه تسمیه

در برخی از منابع به وجه تسمیه این فرقه اشاره شده است. جدای از آن، در قرآن آمده است:‏ وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ ^{[زمر–68]}‎؛ «و در صور دمیده می‌‏شود، پس همه کسانی که در آسمان‌ها و زمین‌اند می‌‏‌میرند». در این واقعۀ عظیم؛ بهشت و دوزخ نیز نابود خواهد شد مگر خداوند که حیّ و قیوم است؛ زیرا که خود فرمود: کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ ^{[قصص–88]}‎ ؛«همه چیز جز ذات (پاک) او فانی می‌شود»^[۴]،^[۵].

پانویس

↑ ابن جوزی ابوالفرج؛ تلبیس ابلیس؛ ص 41.
↑ بیهقی احمد بن حسین؛ فضائل الأوقات؛ بیروت، نشر دار العلمیه؛ ص 37-45.
↑ شیخ مفید؛ الامالی؛ قم، نشر کنگره شیخ مفید؛ سال 1413 قمری؛ ص 230.
↑ مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی؛ ص .349
↑ هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب؛ کتابى بی‌نام مربوط به قرن ششم هجری قمری؛ با تصحیح محمد جواد مشکور؛ تهران، سال 1341 هجری شمسی؛ ص 68.

[1] ابن جوزی ابوالفرج؛ تلبیس ابلیس؛ ص 41.

[2] بیهقی احمد بن حسین؛ فضائل الأوقات؛ بیروت، نشر دار العلمیه؛ ص 37-45.

[3] شیخ مفید؛ الامالی؛ قم، نشر کنگره شیخ مفید؛ سال 1413 قمری؛ ص 230.

[4] مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی؛ ص .349

[5] هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب؛ کتابى بی‌نام مربوط به قرن ششم هجری قمری؛ با تصحیح محمد جواد مشکور؛ تهران، سال 1341 هجری شمسی؛ ص 68.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 == عقاید ==
-'''فانیه''' معتقدند که نباید دربارۀ بقای [[خداوند]] و نیز [[بهشت]] و [[جهنم]] سخنی گفت؛ چون اگر قائل به بقای خداوند و بهشت و جهنم شویم، موجب [[شرک]] در اسم و معنا می‌گردیم، زیرا خداوند می‌فرماید: هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا. سوره مریم، آیه 65؛ «آیا مثل و مانندی برای او می‌یابی؟» یعنی این‌که همنامی برای خداوند نیست. علاوه، [[پیامبر (ص)|پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] فرمود: «تغلق ابواب‏ الجحیم» <ref>بیهقی احمد بن حسین؛ فضائل الأوقات؛ بیروت، نشر دار العلمیه؛ ص 37-45.</ref>،<ref>شیخ مفید؛ الامالی؛ قم، نشر کنگره شیخ مفید؛ سال 1413 قمری؛ ص 230.</ref>؛ درهای دوزخ بسته می‌شود و هرگاه زمان به درازا انجامد، دوزخ خالی گردد و درهای آن بسته شود.
+'''فانیه''' معتقدند که نباید دربارۀ بقای [[خداوند]] و نیز [[بهشت]] و [[جهنم]] سخنی گفت؛ چون اگر قائل به بقای خداوند و بهشت و جهنم شویم، موجب [[شرک]] در اسم و معنا می‌گردیم، زیرا خداوند می‌فرماید:{{متن قرآن|هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا|سوره = مریم|آیه = 65}}؛ «آیا مثل و مانندی برای او می‌یابی؟» یعنی این‌که همنامی برای خداوند نیست. علاوه، [[پیامبر (ص)|پیامبر (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] فرمود: «تغلق ابواب‏ الجحیم» <ref>بیهقی احمد بن حسین؛ فضائل الأوقات؛ بیروت، نشر دار العلمیه؛ ص 37-45.</ref>،<ref>شیخ مفید؛ الامالی؛ قم، نشر کنگره شیخ مفید؛ سال 1413 قمری؛ ص 230.</ref>؛ درهای دوزخ بسته می‌شود و هرگاه زمان به درازا انجامد، دوزخ خالی گردد و درهای آن بسته شود.
 == وجه تسمیه ==
-در برخی از منابع به وجه تسمیه این فرقه اشاره شده است. جدای از آن، در قرآن آمده است:‏ «وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ» سوره زمر، آیه 68؛ «و در صور دمیده می‌‏شود، پس همه کسانی که در آسمان‌ها و زمین‌اند می‌‏‌میرند». در این واقعۀ عظیم؛ بهشت و دوزخ نیز نابود خواهد شد مگر خداوند که حیّ و قیوم است؛ زیرا که خود فرمود: «کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ» سوره قصص، آیه 88؛«همه چیز جز ذات (پاک) او فانی می‌شود»<ref>مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی؛ ص .349</ref>،<ref>هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب؛ کتابى بی‌نام مربوط به قرن ششم هجری قمری؛ با تصحیح محمد جواد مشکور؛ تهران، سال 1341 هجری شمسی؛ ص 68.</ref>.
+در برخی از منابع به وجه تسمیه این فرقه اشاره شده است. جدای از آن، در قرآن آمده است:‏{{متن قرآن|وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ|سوره = زمر|آیه = 68}}؛ «و در صور دمیده می‌‏شود، پس همه کسانی که در آسمان‌ها و زمین‌اند می‌‏‌میرند». در این واقعۀ عظیم؛ بهشت و دوزخ نیز نابود خواهد شد مگر خداوند که حیّ و قیوم است؛ زیرا که خود فرمود:{{متن قرآن|کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ|سوره = قصص|آیه = 88}} ؛«همه چیز جز ذات (پاک) او فانی می‌شود»<ref>مشکور محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی؛ ص .349</ref>،<ref>هفتاد و سه ملت یا اعتقادات مذاهب؛ کتابى بی‌نام مربوط به قرن ششم هجری قمری؛ با تصحیح محمد جواد مشکور؛ تهران، سال 1341 هجری شمسی؛ ص 68.</ref>.
 == پانویس ==
 {{پانویس}}