شعیبیه

شعیبیه‏ پیروان شعیب بن محمد و از فرقه «عجارده» از خوارج بودند که در ادامه از عجارده جدا شده با حازمیه هم عقیده شدند.

سرگذشت

در منابع آمده است که آوازه شعیبیه زمانی بلند شد که پیشوای آنان به نام شعیب با مردی از خوارج که میمون بن عمران نام داشت بر سر طلبی به گفتگو برخاست. چون میمون بن عمران از وی طلب خویش را بازخواست، شعیب گفت اگر خدا بخواهد طلب تو را خواهم داد. میمون بن عمران گفت اکنون خدا خواسته تا مال مرا پس دهی! شعیب گفت اگر خدا خواسته بود، من نمی‌توانستم آن را پس ندهم. میمون گفت خداوند به تو امر کرده که امانت را پس بدهی. پس از این گفتگو بود که گروهی از عجارده به طرف شعیب و گروهی دیگر به طرف میمون بن عمران گرویدند. در آن زمان عبدالکریم بن عجرد در زندان حکومت زندانی بود، برای حل این اختلاف برایش نامه نوشتند و او در پاسخ گفت ما معتقدیم آن چه را که خدا بخواهد می‌شود و آن چه را که نخواهد نمی‌شود. بنابراین، هیچ کار زشتی را به خداوند نسبت ندهید. این پاسخ پس از مرگ ابن عجرد به دست شعیب و میمون رسید. میمون گفت پاسخ وی مثل گفته اوست، پس نباید ما هیچ کار زشتی را به خدا نسبت دهیم. امّا شعیب گفت سخن من دقیقا مثل گفتار اوست، زیرا گفته آن چه را خدا خواسته می‌شود و آنچه را نخواسته نخواهد شد. هر یک از طرفین این پاسخ را به نفع خود تاویل می‌کرد. پس از این گفت و شنود، بیشتر حازمیه‏ و عجارده به شعیب گرویدند، اما حمزیه با قدریه به میمون پیوستند.

عقیده

پابه‌گذار مکتب شعیبیه در مسئله خلق اعمال با اهل سنت که اعمال عباد مخلوق خداوند است، هم‌عقیده بود. همچنین عقیده آنان درباره قدر و استطاعت و مشیت خداوند، مانند حازمیه یعنی مثل سایر اهل سنت است که خداوند را فاعل افعال انسان‌ها می‌دانند و معتقدند که هیچ چیزی بدون آنکه مشیت الهی بر وجود آن تعلق گیرد موجود نخواهد شد. همچنین از دیدگاه شعیبیه، استطاعت همراه فعل است و قبل از آن وجود ندارد.