شیعه در الجزایر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
جز (جایگزینی متن - ' کرده اند ' به ' کرده‌اند ')
جز (جایگزینی متن - '[[الجزایر (الجزائر)' به '[[الجزایر ')
 
(۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۸: خط ۱۸:
|}
|}
</div>
</div>
ساکنان نخستین شمال آفریقا و از جمله [[الجزایر]]، [[آمازیغی‌ها]] یا [[بربرها]] بودند که از دوستداران اهل بیت به شمار می‌آمدند. اندکی پس از ورود اسلام به [[آفریقا]]، چند نفر از سرداران اسلام از جمله «[[موسی بن نصیر]]» فتوحات را در این سرزمین و از جمله الجزایر ادامه دادند. گفته‌اند موسی بن نصیر و پدرش از دوستداران [[اهل بیت]] علیهم السلام بوده‌اند.
ساکنان نخستین شمال آفریقا و از جمله [[الجزایر]]، [[آمازیغی‌ها]] یا [[بربرها]] بودند که از دوستداران اهل بیت به شمار می‌آمدند. اندکی پس از ورود اسلام به [[آفریقا]]، چند نفر از سرداران اسلام از جمله «[[موسی بن نصیر]]» فتوحات را در این سرزمین و از جمله الجزایر ادامه دادند. گفته‌اند موسی بن نصیر و پدرش از دوستداران [[اهل بیت]] علیهم‌السلام بوده‌اند.
منطقه افریقیه و از جمله الجزایر به مدت پنج قرن (از اواخر قرن دوم تا اواخر قرن هفتم) منطقه نفوذ و گاه حاکمیت دوستداران اهل بیت بوده است. در دوره حکومت [[رستمیه]] (۷۷۶-۹۰۸م) که توسط فردی ایرانی الاصل به نام [[عبدالرحمان بن رستم]] پایه گذاری شد [[مذهب شیعه]] به طور جدی در الجزایر حضور داشت. حکومت‌های [[ادریسیان]]، [[فاطمیان]] و [[موحدون]] توانستند محبت اهل بیت را در این مناطق گسترش دهند.<ref>اطلس شیعه، ص۵۵۴.</ref>
منطقه افریقیه و از جمله الجزایر به مدت پنج قرن (از اواخر قرن دوم تا اواخر قرن هفتم) منطقه نفوذ و گاه حاکمیت دوستداران اهل بیت بوده است. در دوره حکومت [[رستمیه]] (۷۷۶-۹۰۸م) که توسط فردی ایرانی الاصل به نام [[عبدالرحمان بن رستم]] پایه‌گذاری شد [[مذهب شیعه]] به طور جدی در الجزایر حضور داشت. حکومت‌های [[ادریسیان]]، [[فاطمیان]] و [[موحدون]] توانستند محبت اهل بیت را در این مناطق گسترش دهند.<ref>اطلس شیعه، ص۵۵۴.</ref>


=تاریخچه مذهب تشیع در الجزایر=
== تاریخچه مذهب تشیع در الجزایر ==


اکثریت ساکنان جمهوری الجزایر مسلمان و دارای مذهب مالکی که مذهب رسمی الجزایر به شمار می­‌رود، هستند. اقلیات دیگری هم وجود دارد که از سایر مذاهب پیروی می­کنند. یکی از این مذاهب، مذهب إباضیه(اِباضیه، یا اَباضیه، فرقه‌ای منسوب به عبدالله بن اباض تمیمی و از کهن‌ترین فرق شکل گرفته در بینمسلمانان. با اینکه این فرقه در برابر اکثریت مسلمانان (اهل سنت و تشیع) گروه کوچکی به‌شمار می‌آید، ولی از لحاظ تاریخی و شناخت اعتقادات فرق و مذاهب، دارای اهمیت بسیار است. باورمندان به این فرقه در عمان، [[زنگبار]] و [[شمال آفریقا]] زندگی می‌کنند.) است که مذهب اهالی منطقه مزاب در جنوب الجزایر به شمار می­رود. همچنین در الجزایر چند ده هزار [[مسیحی]] وجود دارد، اما شیعیان الجزایر امروزه با آن­که در اقلیت هستند، به فضل جنبش استبصار که در سراسر الجزایر گسترش یافته است اندک اندک رو به افزایش هستند. علت ازدیاد جمعیت شیعیان و جنبش استبصار در الجزایر این است که الجزایری­ ها در [[مذهب اهل بیت]] علیهم السلام، یک مذهب فکری صحیح و روح تسامح را یافته­ اند.
اکثریت ساکنان جمهوری الجزایر مسلمان و دارای مذهب مالکی که مذهب رسمی الجزایر به شمار می­‌رود، هستند. اقلیات دیگری هم وجود دارد که از سایر مذاهب پیروی می­کنند. یکی از این مذاهب، مذهب إباضیه(اِباضیه، یا اَباضیه، فرقه‌ای منسوب به عبدالله بن اباض تمیمی و از کهن‌ترین فرق شکل گرفته در بین مسلمانان. با اینکه این فرقه در برابر اکثریت مسلمانان (اهل سنت و تشیع) گروه کوچکی به‌شمار می‌آید، ولی از لحاظ تاریخی و شناخت اعتقادات فرق و مذاهب، دارای اهمیت بسیار است. باورمندان به این فرقه در عمان، [[زنگبار]] و [[شمال آفریقا]] زندگی می‌کنند.) است که مذهب اهالی منطقه مزاب در جنوب الجزایر به شمار می‌­رود. همچنین در الجزایر چند ده هزار [[مسیحی]] وجود دارد، اما شیعیان الجزایر امروزه با آن­که در اقلیت هستند، به فضل جنبش استبصار که در سراسر الجزایر گسترش یافته است اندک اندک رو به افزایش هستند. علت ازدیاد جمعیت شیعیان و جنبش استبصار در الجزایر این است که الجزایری­ ها در مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، یک مذهب فکری صحیح و روح تسامح را یافته­ اند.


[[مذهب شیعه]] در الجزایر از زمان دولت رستمیان (۹۰۸م- ۷۷۶م) که توسط فرقه [[اباضیه]] تأسیس شده بود و تیارت را پایتخت و مرکز فکری و فرهنگی خود در شمال آفریقا قرار داده بودند، حضور داشت. تا این­که مبلغ شیعه ابو عبیدالله شیعی، در سال ۹۰۸م دولت آنان را سرنگون کرد و اباضیان را وادار ساخت به سمت جنوب الجزایر نقل مکان کنند و در منطقه وادی میزاب (غردایه) مستقر شوند. یک دولت کوچک دیگری به نام دولت سجلماسه یا دولت مدراریه (۹۰۹م – ۷۵۸) بود که در جنوب غربی الجزایر و جنوب مراکش تا اطراف دولت رستمیان بر پا شده بود. این دولت را همانند دولت رستمیان، شیعیان تأسیس کرده بودند، اما مذهب آنان صفری بود. این دولت هم به دست دولت فاطمیان سرنگون شد.
[[مذهب شیعه]] در الجزایر از زمان دولت رستمیان (۹۰۸م- ۷۷۶م) که توسط فرقه [[اباضیه]] تأسیس شده بود و تیارت را پایتخت و مرکز فکری و فرهنگی خود در شمال آفریقا قرار داده بودند، حضور داشت. تا این­که مبلغ شیعه ابو‌عبیدالله شیعی، در سال ۹۰۸م دولت آنان را سرنگون کرد و اباضیان را وادار ساخت به سمت جنوب الجزایر نقل مکان کنند و در منطقه وادی میزاب (غردایه) مستقر شوند. یک دولت کوچک دیگری به نام دولت سجلماسه یا دولت مدراریه (۹۰۹م – ۷۵۸) بود که در جنوب غربی الجزایر و جنوب مراکش تا اطراف دولت رستمیان بر پا شده بود. این دولت را همانند دولت رستمیان، شیعیان تأسیس کرده بودند، اما مذهب آنان صفری بود. این دولت هم به دست دولت فاطمیان سرنگون شد.


به گفته مورخان از جمله ابن خلدون اولین دولتی که شیعیان در تاریخ الجزایر تأسیس کردند، در سطیف و دقیقا در بنی عزیز الجزایر بود. به نظر این تاریخ نگاران ورود شیعه به قاره آفریقا به فرمان امام جعفر صادق بوده است. ایشان دو نفر از پیروان خود را مکلف ساختند تا به مغرب عربی بروند و در آن­جا اندیشه­ ها و ایدئولوژی­های شیعه را منتشر کنند. آن دو نفر وارد الجزایر شدند و به قبیله کتامه رفتند و در مناطق مجاور این قبیله پایگاه ­های بزرگی در فالمه، سوق احراس، القاله، عنابه، سکیکده، العقل، جیجل، قسنططنیه و سطیف ایجاد کردند و افزون بر این­ها پایگاه­ های کوچکتری در نواصر الأوراس، اقجان و غیره بنا کردند.
به گفته مورخان از جمله ابن خلدون اولین دولتی که شیعیان در تاریخ الجزایر تأسیس کردند، در سطیف و دقیقا در بنی عزیز الجزایر بود. به نظر این تاریخ‌نگاران ورود شیعه به قاره آفریقا به فرمان امام جعفر صادق بوده است. ایشان دو نفر از پیروان خود را مکلف ساختند تا به مغرب عربی بروند و در آن­جا اندیشه­‌ها و ایدئولوژی­‌های شیعه را منتشر کنند. آن دو نفر وارد الجزایر شدند و به قبیله کتامه رفتند و در مناطق مجاور این قبیله پایگاه‌های بزرگی در فالمه، سوق احراس، القاله، عنابه، سکیکده، العقل، جیجل، قسنططنیه و سطیف ایجاد کردند و افزون بر این­ها پایگاه­‌های کوچکتری در نواصر الأوراس، اقجان و غیره بنا کردند.


بنا به قولی دیگر، اولین دولت شیعی که تأسیس شد [[دولت فاطمی]] (۹۰۹م – ۱۱۷۱م) در شمال آفریقا بود که اولین [[خلافت اسلامی]] در منطقه مغرب بزرگ ([[تونس]]، [[الجزایر (الجزائر)|الجزایر]] و [[مراکش]]) به شمار می‌رفت و از مذهب شیعه پیروی می‌کرد و پایتخت آن از سال ۹۰۹م تا پایان ۹۲۰ م، قیروان تونس بود.
بنا به قولی دیگر، اولین دولت شیعی که تأسیس شد [[دولت فاطمی]] (۹۰۹م – ۱۱۷۱م) در شمال آفریقا بود که اولین [[خلافت اسلامی]] در منطقه مغرب بزرگ ([[تونس]]، [[الجزایر
|الجزایر]] و [[مراکش]]) به شمار می‌رفت و از مذهب شیعه پیروی می‌کرد و پایتخت آن از سال ۹۰۹م تا پایان ۹۲۰ م، قیروان تونس بود.


پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹م، عرصه سیاست در جهان عرب و به ویژه در الجزایر شکل جدیدی به خود گرفت و از تفکر انقلاب اسلامی تأثیر پذیرفت تا جایی که باعث شد طیف­های مذهبی الجزایر برپایی اسلام سیاسی و رسیدن به حاکمیت را بپذیرد و این انقلاب نزد آنان به یک الگو و یک مدل موفق تبدیل شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹م، عرصه سیاست در جهان عرب و به ویژه در الجزایر شکل جدیدی به خود گرفت و از تفکر انقلاب اسلامی تأثیر پذیرفت تا جایی که باعث شد طیف­‌های مذهبی الجزایر برپایی اسلام سیاسی و رسیدن به حاکمیت را بپذیرد و این انقلاب نزد آنان به یک الگو و یک مدل موفق تبدیل شد.


پژوهش­های متخصص جامعه شناسی اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه (Oran) دکتر عبدالحفیظ غرس الله درباره "حضور شیعیان در الجزایر” حاکی از این است که قبل از دهه هشتاد، شیعیان در الجزایر حضور آشکاری نداشتند؛ چون تا قبل از فرستادن هیئت­های اعزامی دانشجویان دانشگاه­های ملی به مؤسسات آموزش عالی در کشورهای شرق عربی به خصوص کشورهایی که پیروان مذهب شیعه در آن­ها نسبتا زیاد است، مثل [[سوریه]]، [[لبنان]] و [[عراق]]، جامعه الجزایر کاملا از هرگونه نفوذ فرقه ­های مذهبی خارجی به دور مانده بود.
پژوهش­‌های متخصص جامعه‌شناسی اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه (Oran) دکتر عبدالحفیظ غرس الله درباره "حضور شیعیان در الجزایر” حاکی از این است که قبل از دهه هشتاد، شیعیان در الجزایر حضور آشکاری نداشتند؛ چون تا قبل از فرستادن هیئت­‌های اعزامی دانشجویان دانشگاه‌­های ملی به مؤسسات آموزش عالی در کشورهای شرق عربی به خصوص کشورهایی که پیروان مذهب شیعه در آن­ها نسبتا زیاد است، مثل [[سوریه]]، [[لبنان]] و [[عراق]]، جامعه الجزایر کاملا از هرگونه نفوذ فرقه‌های مذهبی خارجی به دور مانده بود.


=مناطق حضور شیعیان در الجزایر=
== مناطق حضور شیعیان در الجزایر ==


با آن­که حضور شیعیان در الجزایر هنوز اندک است و فقط در برخی ایالت ­ها و شهرها مانند [[الجزیره]] (پایتخت)، باتنه، تبسه، خنشله، تیارت و سیدی بل عباس می­توان آن­ها را مشاهده کرد، اما برخی سایت ­های شیعی از جمله سایت مرکز پژوهش­های اعتقادی که بزرگ­ترین سایت شیعی است و نیز سایت شیعه الجزایر که شعار «از مدرسه المصالیه تا مدرسه الخمینیه» را سرلوحه خود قرار داده است، در گزارش ­هایی که نقل کرده ­اند گفته­ اند: بعد از این­که معلمان و کارمندانی که از [[عراق]]، [[سوریه]] و [[لبنان]] برای کار به الجزایر آمدند، مذهب شیعه به صورت سرّی در بخش ­های گسترده ­ای از جامعه الجزایر در حال انتشار گسترده است. مدیر سایت شیعه الجزایر محمد العامری نیز معتقد است روند استبصار و تشیع در الجزایر به لطف خدا همچنان ادامه دارد و در سراسر خاک الجزایر فوران کرده و هیاهویی به پا نموده و همه طبقات جامعه را در برگرفته است؛ چون قبلا فقط در میان جوانان دیده می­شد، اما اکنون به برکت صاحب العصر و الزمان علیه السلام، تشیع در اغلب خانه ­ها وارد شده است و من شنیده­ ام که بزرگسال­ ترین شیعه ۶۹ سال سن دارد.
با آن­که حضور شیعیان در الجزایر هنوز اندک است و فقط در برخی ایالت‌ها و شهرها مانند [[الجزیره]] (پایتخت)، باتنه، تبسه، خنشله، تیارت و سیدی بل عباس می‌­توان آن­ها را مشاهده کرد، اما برخی سایت‌­های شیعی از جمله سایت مرکز پژوهش­‌های اعتقادی که بزرگ­ترین سایت شیعی است و نیز سایت شیعه الجزایر که شعار «از مدرسه المصالیه تا مدرسه الخمینیه» را سرلوحه خود قرار داده است، در گزارش‌هایی که نقل کرده‌­اند گفته­‌اند: بعد از این­که معلمان و کارمندانی که از [[عراق]]، [[سوریه]] و [[لبنان]] برای کار به الجزایر آمدند، مذهب شیعه به صورت سرّی در بخش‌های گسترده‌ای از جامعه الجزایر در حال انتشار گسترده است. مدیر سایت شیعه الجزایر محمد العامری نیز معتقد است روند استبصار و تشیع در الجزایر به لطف خدا همچنان ادامه دارد و در سراسر خاک الجزایر فوران کرده و هیاهویی به پا نموده و همه طبقات جامعه را در برگرفته است؛ چون قبلا فقط در میان جوانان دیده می­‌شد، اما اکنون به برکت صاحب العصر و الزمان علیه‌السلام، تشیع در اغلب خانه‌­ها وارد شده است و من شنیده­‌ام که بزرگسال­‌ترین شیعه ۶۹ سال سن دارد.


=مزار سیدی الهواری ـ شهر وهران در الجزایر=
== مزار سیدی الهواری ـ شهر وهران در الجزایر ==


برخی از منابع الجزایری می­ گویند: شهر سیدی خالد از توابع استان پسکره در جنوب الجزایر به خاطر وجود ضریح [[خالد بن سنان العبسی]] در این شهر، مرکز معنوی شیعیان الجزایر به شمار می­ رود. برخی منابع تاریخی نامعتبر هم ادعا می­ کنند که وی پیامبر بوده و قومش، مردم [[آذربایجان]] او را تنها گذاشتند؛ از این رو به سرزمین ایران سفر کرد. برخی دیگر راه افراط پیموده و این نبی مجهول را تقدیس کرده ­اند؛ چون آنان معتقدند او به عنوان پیامبر بربریان در منطقه ­ای به نام «نار» در نزدیکی باتنه در شرق الجزایر مبعوث شده بود. با وجود این­که احادیث، نبوت او را نفی کرده است، اما شیعیان قبر او را زیارت می­ کنند و قبیله­ ای موسوم به أولاد خلیفه یا أولاد نایل از آن مراقبت می­ کنند و معتقدند آن­ها شریف ­زاده هستند و نسب آنان به [[امام علی]] علیه السلام بر می­ گردد. برخی منابع نیز نقل کرده ­اند که شیعیان [[شب عاشورا]] را در آن­جا سپری کرده و شعائر ویژه خود را در آنجا برگزار می­ کنند. و به دلیل این که شیعیان الجزایر نمی ­توانند به اماکن مقدس شیعه در خارج از الجزیره سفر کنند، آنها به هرجایی که در آن ذکر اهل بیت علیهم السلام برپا باشد، مشرف می ­شوند.
برخی از منابع الجزایری می­‌گویند: شهر سیدی خالد از توابع استان پسکره در جنوب الجزایر به خاطر وجود ضریح [[خالد بن سنان العبسی]] در این شهر، مرکز معنوی شیعیان الجزایر به شمار می­‌رود. برخی منابع تاریخی نامعتبر هم ادعا می­‌کنند که وی پیامبر بوده و قومش، مردم [[آذربایجان]] او را تنها گذاشتند؛ از این رو به سرزمین ایران سفر کرد. برخی دیگر راه افراط پیموده و این نبی مجهول را تقدیس کرده‌اند؛ چون آنان معتقدند او به عنوان پیامبر بربریان در منطقه ­ای به نام «نار» در نزدیکی باتنه در شرق الجزایر مبعوث شده بود. با وجود این­که احادیث، نبوت او را نفی کرده است، اما شیعیان قبر او را زیارت می­‌کنند و قبیله­‌ای موسوم به أولاد خلیفه یا أولاد نایل از آن مراقبت می­‌کنند و معتقدند آن­ها شریف‌زاده هستند و نسب آنان به [[علی بن ابی طالب]] علیه‌السلام بر‌می­‌گردد. برخی منابع نیز نقل کرده‌­اند که شیعیان [[شب عاشورا]] را در آن­جا سپری کرده و شعائر ویژه خود را در آنجا برگزار می­‌کنند. و به دلیل این که شیعیان الجزایر نمی‌توانند به اماکن مقدس شیعه در خارج از الجزیره سفر کنند، آنها به هرجایی که در آن ذکر اهل بیت علیهم‌السلام برپا باشد، مشرف می‌شوند.


=حضور سیاسی شیعیان در الجزایر=
== حضور سیاسی شیعیان در الجزایر ==


شیعیان الجزایر هیچ فعالیت علنی ­ای که بتوانند از طریق آن موضع گیری­ها و نظراتشان را درباره امور ملی پیگیری کنند، ندارند. این امر باعث می­شود بررسی این مسأله با مشکلاتی روبرو شود؛ زیرا آنان هیچ روزنامه ­ای ندارند که از سخنانشان را در آن­ها بیان کنند، اما جدیدا چند سایت الکترونیک در شبکه جهانی ایجاد کرده ­اند که از آن­ها به عنوان منبری برای بیان نظرات خود و حضورشان استفاده می ­کنند؛ بدون آن­که در امور دولت دخالتی کنند؛ چون آن­ها معتقدند کار مهمتری دارند و آن کار مشاوره دادن و کشف حقیقت است.
شیعیان الجزایر هیچ فعالیت علنی‌­ای که بتوانند از طریق آن موضع‌گیری­‌ها و نظراتشان را درباره امور ملی پیگیری کنند، ندارند. این امر باعث می­‌شود بررسی این مسأله با مشکلاتی روبرو شود؛ زیرا آنان هیچ روزنامه‌­ای ندارند که از سخنانشان را در آن­ها بیان کنند، اما جدیدا چند سایت الکترونیک در شبکه جهانی ایجاد کرده‌اند که از آن­ها به عنوان منبری برای بیان نظرات خود و حضورشان استفاده می‌کنند؛ بدون آن­که در امور دولت دخالتی کنند؛ چون آن­ها معتقدند کار مهمتری دارند و آن کار مشاوره دادن و کشف حقیقت است.


الجزایر تنها کشور سنی است که روز عاشورا را همانند روز عید فطر، عید قربان و میلاد [[رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله تعطیل رسمی اعلام کرده است و این امر سبب شده تا طرفداران جریان سلفی با آن مخالفت کنند و آن را جانبداری غیر موجه و خدمت بزرگ به شیعیان به شمار آورند.
الجزایر تنها کشور سنی است که روز عاشورا را همانند روز عید فطر، عید قربان و میلاد [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)
]] صلی الله علیه و آله تعطیل رسمی اعلام کرده است و این امر سبب شده تا طرفداران جریان سلفی با آن مخالفت کنند و آن را جانب‌داری غیر موجه و خدمت بزرگ به شیعیان به شمار آورند.


مطالبات شیعیان الجزایر تنها در به رسمیت شناختن مذهب آنان محدود نمی ­شود، بلکه مطالبات سیاسی هم دارند. آنان در انتخابات شوراها و انتخابات پیشین مجلس تلاش­هایی جهت نفوذ به برخی احزاب سیاسی داشتند و در برخی از احزاب نامزد شده بودند. این­ها تلاش­هایی است که شیعیان جهت ورود به دستگاه­های دولتی انجام داده ­اند تا به روش­های مختلف قدرت را کمی به دست بگیرند و فعالیت­ هایشان را تسهیل نمایند و چه بسا تلاش می­ کنند در مراحل بعدی احزاب سیاسی تأسیس کنند.
مطالبات شیعیان الجزایر تنها در به رسمیت شناختن مذهب آنان محدود نمی‌­شود، بلکه مطالبات سیاسی هم دارند. آنان در انتخابات شوراها و انتخابات پیشین مجلس تلاش‌­هایی جهت نفوذ به برخی احزاب سیاسی داشتند و در برخی از احزاب نامزد شده بودند. این­ها تلاش‌هایی است که شیعیان جهت ورود به دستگاه­‌های دولتی انجام داده ­اند تا به روش­‌های مختلف قدرت را کمی به دست بگیرند و فعالیت­‌هایشان را تسهیل نمایند و چه بسا تلاش می­‌کنند در مراحل بعدی احزاب سیاسی تأسیس کنند.


همچنین بسیاری از شیعیان اخیرا توانسته­ اند به بسیاری از شوراهای منتخب، برخی از مدارس خصوصی، دانشگاه­ ها، مساجد و حتی ادارات مالیاتی راه پیدا کنند و بسیاری دیگر توانسته ­اند از انتخابات شوراهای گذشته و حتی از برخی از منافع ملی به نحو احسن استفاده کرده و در مجالس منتخب راه یابند.
همچنین بسیاری از شیعیان اخیرا توانسته­‌اند به بسیاری از شوراهای منتخب، برخی از مدارس خصوصی، دانشگاه­‌ها، مساجد و حتی ادارات مالیاتی راه پیدا کنند و بسیاری دیگر توانسته‌­اند از انتخابات شوراهای گذشته و حتی از برخی از منافع ملی به نحو احسن استفاده کرده و در مجالس منتخب راه یابند.


حضور شیعیان محدود به مجالس و اماکن اداری نمانده است، بلکه آنان در دانشگاه ­ها و ادارات مالیاتی برخی از استان ­ها نیز رسیده است. برخی از منابع خبری به این نکته اشاره کرده ­اند که حضور شیعیان در این میادین به حمایت [[حزب الله لبنان]] و رایزن­های فرهنگی ایران بوده است.
حضور شیعیان محدود به مجالس و اماکن اداری نمانده است، بلکه آنان در دانشگاه‌­ها و ادارات مالیاتی برخی از استان‌ها نیز رسیده است. برخی از منابع خبری به این نکته اشاره کرده‌­اند که حضور شیعیان در این میادین به حمایت [[حزب الله لبنان]] و رایزن‌­های فرهنگی ایران بوده است.


=عاشورا در الجزایر=
== عاشورا در الجزایر ==
بسیاری از الجزایری‌ها در [[روز عاشورا]] به زیارتگاه‌هایی همچون مرقد [[سیدی الهواری]] و [[سیدی الحسنی]] در شهر وهران می‌روند و در این اماکن به تضرع و درخواست شفاعت می‌پردازند. در کوه منقاس در شهر سطیف نیز مکانی به نام محل رد پای امام علی علیه السلام وجود دارد که شیعیان در روز عاشورا در آنجا گردهم می‌آیند. هیچ سندی دال بر اینکه امام علی علیه السلام در طول تاریخ در این منطقه حضور یافته است، وجود ندارد.
بسیاری از الجزایری‌ها در [[روز عاشورا]] به زیارتگاه‌هایی همچون مرقد [[سیدی الهواری]] و [[سیدی الحسنی]] در شهر وهران می‌روند و در این اماکن به تضرع و درخواست شفاعت می‌پردازند. در کوه منقاس در شهر سطیف نیز مکانی به نام محل رد پای امام علی علیه‌السلام وجود دارد که شیعیان در روز عاشورا در آنجا گردهم می‌آیند. هیچ سندی دال بر اینکه امام علی علیه‌السلام در طول تاریخ در این منطقه حضور یافته است، وجود ندارد.
روز عاشورا در الجزایر تعطیل رسمی است و این تعطیلی از دوران [[احمد بن بلا]] آغاز شده است. تعطیلی [[روز عاشورا]] در الجزایر نه به خاطر واقعه عاشورا بلکه به دلیل وقایع تاریخی از جمله عبور حضرت موسی(ع) از رود نیل، نابودی فرعون و یارانش و نجات حضرت نوح علیه السلام و یارانش از غرق شدن است. برخی از الجزایری‌ها اعتقاد دارند روز عاشورا یک روز استثنایی است و نباید در این روز اقدام به خرید کالای خاصی کرد و برخی دیگر نیز اعتقاد دارند که زکات و صدقه را باید در این روز به دیگران داد. <ref>التشیع فی افریقیا، ص۶۷۵.</ref>
روز عاشورا در الجزایر تعطیل رسمی است و این تعطیلی از دوران [[احمد بن بلا]] آغاز شده است. تعطیلی [[روز عاشورا]] در الجزایر نه به خاطر واقعه عاشورا بلکه به دلیل وقایع تاریخی از جمله عبور حضرت موسی(ع) از رود نیل، نابودی فرعون و یارانش و نجات حضرت نوح علیه‌السلام و یارانش از غرق شدن است. برخی از الجزایری‌ها اعتقاد دارند روز عاشورا یک روز استثنایی است و نباید در این روز اقدام به خرید کالای خاصی کرد و برخی دیگر نیز اعتقاد دارند که زکات و صدقه را باید در این روز به دیگران داد. <ref>التشیع فی افریقیا، ص۶۷۵.</ref>
هم اکنون در مناطقی از این کشور مانند شهرک های تابع استان وهران، در ماه محرم، مجالس حسینی برگزار می‌شود.<ref>گنجینه مجمع، شماره ۱۸ و ۱۹، ص۳۷.</ref>
هم اکنون در مناطقی از این کشور مانند شهرک‌های تابع استان وهران، در ماه محرم، مجالس حسینی برگزار می‌شود.<ref>گنجینه مجمع، شماره ۱۸ و ۱۹، ص۳۷.</ref>


=آیا شیعیان الجزایر تابع وطن خود هستند یا تابع ایران؟ =
== آیا شیعیان الجزایر تابع وطن خود هستند یا تابع ایران؟ ==


شیعیان الجزایر همانند دیگر اقلیت های موجود در این کشور، مثل [[أحمدیه]] و [[کرکریه]] از فشارهای دستگاه های دولتی که به خاطر اعتقاداتشان بر آن ها تحمیل می‌شود، گله دارند.
شیعیان الجزایر همانند دیگر اقلیت‌های موجود در این کشور مثل [[أحمدیه]] و [[کرکریه]] از فشارهای دستگاه‌های دولتی که به خاطر اعتقاداتشان بر آنها تحمیل می‌شود گله دارند.


اکثر الجزایری ها دارای [[مذهب مالکی]] هستند، اما در دهه های گذشته مذهب [[وهابی]] در برخی محافل اجتماعی نفوذ کرده است و به خاطر فشارهای پیروان مذهب وهابی بر دستگاه های دولتی، شیعیان این کشور معمولا به پیروی از ایران که بزرگ‌ترین وطن برای پیروان مذهب شیعه در جهان به شمار می‌رود متهم می‌شوند. سلفی ها این ادعای پوچ را ابراز کرده‌اند تا میان شیعیان و سنی های الجزایر فتنه بیاندازند. این چنین تهمت هایی فقط به شیعیان محدود نمی‌شود، بلکه بسیاری از فرقه‌های الجزایر را هم به این تهمت ها متهم کرده اند؛ چون بر اساس ادعاهای این افراد، برخی از الجزایری ها به فرانسه وفادار هستند. طبق استدلال آنها می‌توان گفت که سلفی ها به عربستان وفادار و پیرو این کشور هستند و اخوان‌المسلمین هم پیرو مصر هستند.
اکثر الجزایری‌ها دارای [[مذهب مالکی]] هستند، اما در دهه‌های گذشته مذهب [[وهابی]] در برخی محافل اجتماعی نفوذ کرده است و به خاطر فشارهای پیروان مذهب وهابی بر دستگاه‌های دولتی، شیعیان این کشور معمولا به پیروی از ایران که بزرگ‌ترین وطن برای پیروان مذهب شیعه در جهان به شمار می‌رود متهم می‌شوند. سلفی‌ها این ادعای پوچ را ابراز کرده‌اند تا میان شیعیان و سنی‌های الجزایر فتنه بیاندازند. این چنین تهمت‌هایی فقط به شیعیان محدود نمی‌شود، بلکه بسیاری از فرقه‌های الجزایر را هم به این تهمت‌ها متهم کرده‌اند؛ چون بر اساس ادعاهای این افراد، برخی از الجزایری‌ها به فرانسه وفادار هستند. طبق استدلال آنها می‌توان گفت که سلفی‌ها به عربستان وفادار و پیرو این کشور هستند و اخوان‌المسلمین هم پیرو مصر هستند.


در الجزایر هر شخصی در اعتقاداتش آزاد است و از ۲۰ سال قبل شیعیان در مناطق سوف، تبسه و… وجود دارند و تعدادشان بیش از ۲ میلیون است و حکومت با هیچ گروهی جز وهابیت هیچ مشکلی ندارد. روح دولت شیعی همچنان در الجزایر در جریان است، اما رفتارهای خشن جریان سلفی که می کوشد مانع تشیع شود، نوعی درگیری میان این دو مذهب به وجود آورده است.
در الجزایر هر شخصی در اعتقاداتش آزاد است و از ۲۰ سال قبل شیعیان در مناطق سوف، تبسه و… وجود دارند و تعدادشان بیش از ۲ میلیون است و حکومت با هیچ گروهی جز وهابیت هیچ مشکلی ندارد. روح دولت شیعی همچنان در الجزایر در جریان است، اما رفتارهای خشن جریان سلفی که می‌کوشد مانع تشیع شود، نوعی درگیری میان این دو مذهب به وجود آورده است.


=پانویس=
== پانویس ==
{{پانویس}}


[[رده:جریان های اسلامی]]
[[رده:جریان‌ها و جنبش‌ها]]  
[[رده:الجزایر]]
[[رده:الجزایر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۳

پرچم کشور الجزایر
پرچم کشور الجزایر
شیعیان الجزایر
شیعیان الجزایر
نام جریان شیعه در الجزایر
جمعیت شیعیان ۱۶۵،۰۰۰(2008) مجمع جهانی اهل بیت ع

۳۴۲،۰۰۰ (2009)انجمن دین و زندگی اجتماعی «مؤسسه ‏PEW»

مراکز شیعی موسسه فرهنگی الغدیر

موسسه فرهنگی البصائر موسسه فرهنگی التواصل[۱]

زیارتگاههای شیعی مرقد سیدی الهواری و سیدی الحسنی

ساکنان نخستین شمال آفریقا و از جمله الجزایر، آمازیغی‌ها یا بربرها بودند که از دوستداران اهل بیت به شمار می‌آمدند. اندکی پس از ورود اسلام به آفریقا، چند نفر از سرداران اسلام از جمله «موسی بن نصیر» فتوحات را در این سرزمین و از جمله الجزایر ادامه دادند. گفته‌اند موسی بن نصیر و پدرش از دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام بوده‌اند. منطقه افریقیه و از جمله الجزایر به مدت پنج قرن (از اواخر قرن دوم تا اواخر قرن هفتم) منطقه نفوذ و گاه حاکمیت دوستداران اهل بیت بوده است. در دوره حکومت رستمیه (۷۷۶-۹۰۸م) که توسط فردی ایرانی الاصل به نام عبدالرحمان بن رستم پایه‌گذاری شد مذهب شیعه به طور جدی در الجزایر حضور داشت. حکومت‌های ادریسیان، فاطمیان و موحدون توانستند محبت اهل بیت را در این مناطق گسترش دهند.[۲]

تاریخچه مذهب تشیع در الجزایر

اکثریت ساکنان جمهوری الجزایر مسلمان و دارای مذهب مالکی که مذهب رسمی الجزایر به شمار می­‌رود، هستند. اقلیات دیگری هم وجود دارد که از سایر مذاهب پیروی می­کنند. یکی از این مذاهب، مذهب إباضیه(اِباضیه، یا اَباضیه، فرقه‌ای منسوب به عبدالله بن اباض تمیمی و از کهن‌ترین فرق شکل گرفته در بین مسلمانان. با اینکه این فرقه در برابر اکثریت مسلمانان (اهل سنت و تشیع) گروه کوچکی به‌شمار می‌آید، ولی از لحاظ تاریخی و شناخت اعتقادات فرق و مذاهب، دارای اهمیت بسیار است. باورمندان به این فرقه در عمان، زنگبار و شمال آفریقا زندگی می‌کنند.) است که مذهب اهالی منطقه مزاب در جنوب الجزایر به شمار می‌­رود. همچنین در الجزایر چند ده هزار مسیحی وجود دارد، اما شیعیان الجزایر امروزه با آن­که در اقلیت هستند، به فضل جنبش استبصار که در سراسر الجزایر گسترش یافته است اندک اندک رو به افزایش هستند. علت ازدیاد جمعیت شیعیان و جنبش استبصار در الجزایر این است که الجزایری­ ها در مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، یک مذهب فکری صحیح و روح تسامح را یافته­ اند.

مذهب شیعه در الجزایر از زمان دولت رستمیان (۹۰۸م- ۷۷۶م) که توسط فرقه اباضیه تأسیس شده بود و تیارت را پایتخت و مرکز فکری و فرهنگی خود در شمال آفریقا قرار داده بودند، حضور داشت. تا این­که مبلغ شیعه ابو‌عبیدالله شیعی، در سال ۹۰۸م دولت آنان را سرنگون کرد و اباضیان را وادار ساخت به سمت جنوب الجزایر نقل مکان کنند و در منطقه وادی میزاب (غردایه) مستقر شوند. یک دولت کوچک دیگری به نام دولت سجلماسه یا دولت مدراریه (۹۰۹م – ۷۵۸) بود که در جنوب غربی الجزایر و جنوب مراکش تا اطراف دولت رستمیان بر پا شده بود. این دولت را همانند دولت رستمیان، شیعیان تأسیس کرده بودند، اما مذهب آنان صفری بود. این دولت هم به دست دولت فاطمیان سرنگون شد.

به گفته مورخان از جمله ابن خلدون اولین دولتی که شیعیان در تاریخ الجزایر تأسیس کردند، در سطیف و دقیقا در بنی عزیز الجزایر بود. به نظر این تاریخ‌نگاران ورود شیعه به قاره آفریقا به فرمان امام جعفر صادق بوده است. ایشان دو نفر از پیروان خود را مکلف ساختند تا به مغرب عربی بروند و در آن­جا اندیشه­‌ها و ایدئولوژی­‌های شیعه را منتشر کنند. آن دو نفر وارد الجزایر شدند و به قبیله کتامه رفتند و در مناطق مجاور این قبیله پایگاه‌های بزرگی در فالمه، سوق احراس، القاله، عنابه، سکیکده، العقل، جیجل، قسنططنیه و سطیف ایجاد کردند و افزون بر این­ها پایگاه­‌های کوچکتری در نواصر الأوراس، اقجان و غیره بنا کردند.

بنا به قولی دیگر، اولین دولت شیعی که تأسیس شد دولت فاطمی (۹۰۹م – ۱۱۷۱م) در شمال آفریقا بود که اولین خلافت اسلامی در منطقه مغرب بزرگ (تونس، [[الجزایر |الجزایر]] و مراکش) به شمار می‌رفت و از مذهب شیعه پیروی می‌کرد و پایتخت آن از سال ۹۰۹م تا پایان ۹۲۰ م، قیروان تونس بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹م، عرصه سیاست در جهان عرب و به ویژه در الجزایر شکل جدیدی به خود گرفت و از تفکر انقلاب اسلامی تأثیر پذیرفت تا جایی که باعث شد طیف­‌های مذهبی الجزایر برپایی اسلام سیاسی و رسیدن به حاکمیت را بپذیرد و این انقلاب نزد آنان به یک الگو و یک مدل موفق تبدیل شد.

پژوهش­‌های متخصص جامعه‌شناسی اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه (Oran) دکتر عبدالحفیظ غرس الله درباره "حضور شیعیان در الجزایر” حاکی از این است که قبل از دهه هشتاد، شیعیان در الجزایر حضور آشکاری نداشتند؛ چون تا قبل از فرستادن هیئت­‌های اعزامی دانشجویان دانشگاه‌­های ملی به مؤسسات آموزش عالی در کشورهای شرق عربی به خصوص کشورهایی که پیروان مذهب شیعه در آن­ها نسبتا زیاد است، مثل سوریه، لبنان و عراق، جامعه الجزایر کاملا از هرگونه نفوذ فرقه‌های مذهبی خارجی به دور مانده بود.

مناطق حضور شیعیان در الجزایر

با آن­که حضور شیعیان در الجزایر هنوز اندک است و فقط در برخی ایالت‌ها و شهرها مانند الجزیره (پایتخت)، باتنه، تبسه، خنشله، تیارت و سیدی بل عباس می‌­توان آن­ها را مشاهده کرد، اما برخی سایت‌­های شیعی از جمله سایت مرکز پژوهش­‌های اعتقادی که بزرگ­ترین سایت شیعی است و نیز سایت شیعه الجزایر که شعار «از مدرسه المصالیه تا مدرسه الخمینیه» را سرلوحه خود قرار داده است، در گزارش‌هایی که نقل کرده‌­اند گفته­‌اند: بعد از این­که معلمان و کارمندانی که از عراق، سوریه و لبنان برای کار به الجزایر آمدند، مذهب شیعه به صورت سرّی در بخش‌های گسترده‌ای از جامعه الجزایر در حال انتشار گسترده است. مدیر سایت شیعه الجزایر محمد العامری نیز معتقد است روند استبصار و تشیع در الجزایر به لطف خدا همچنان ادامه دارد و در سراسر خاک الجزایر فوران کرده و هیاهویی به پا نموده و همه طبقات جامعه را در برگرفته است؛ چون قبلا فقط در میان جوانان دیده می­‌شد، اما اکنون به برکت صاحب العصر و الزمان علیه‌السلام، تشیع در اغلب خانه‌­ها وارد شده است و من شنیده­‌ام که بزرگسال­‌ترین شیعه ۶۹ سال سن دارد.

مزار سیدی الهواری ـ شهر وهران در الجزایر

برخی از منابع الجزایری می­‌گویند: شهر سیدی خالد از توابع استان پسکره در جنوب الجزایر به خاطر وجود ضریح خالد بن سنان العبسی در این شهر، مرکز معنوی شیعیان الجزایر به شمار می­‌رود. برخی منابع تاریخی نامعتبر هم ادعا می­‌کنند که وی پیامبر بوده و قومش، مردم آذربایجان او را تنها گذاشتند؛ از این رو به سرزمین ایران سفر کرد. برخی دیگر راه افراط پیموده و این نبی مجهول را تقدیس کرده‌اند؛ چون آنان معتقدند او به عنوان پیامبر بربریان در منطقه ­ای به نام «نار» در نزدیکی باتنه در شرق الجزایر مبعوث شده بود. با وجود این­که احادیث، نبوت او را نفی کرده است، اما شیعیان قبر او را زیارت می­‌کنند و قبیله­‌ای موسوم به أولاد خلیفه یا أولاد نایل از آن مراقبت می­‌کنند و معتقدند آن­ها شریف‌زاده هستند و نسب آنان به علی بن ابی طالب علیه‌السلام بر‌می­‌گردد. برخی منابع نیز نقل کرده‌­اند که شیعیان شب عاشورا را در آن­جا سپری کرده و شعائر ویژه خود را در آنجا برگزار می­‌کنند. و به دلیل این که شیعیان الجزایر نمی‌توانند به اماکن مقدس شیعه در خارج از الجزیره سفر کنند، آنها به هرجایی که در آن ذکر اهل بیت علیهم‌السلام برپا باشد، مشرف می‌شوند.

حضور سیاسی شیعیان در الجزایر

شیعیان الجزایر هیچ فعالیت علنی‌­ای که بتوانند از طریق آن موضع‌گیری­‌ها و نظراتشان را درباره امور ملی پیگیری کنند، ندارند. این امر باعث می­‌شود بررسی این مسأله با مشکلاتی روبرو شود؛ زیرا آنان هیچ روزنامه‌­ای ندارند که از سخنانشان را در آن­ها بیان کنند، اما جدیدا چند سایت الکترونیک در شبکه جهانی ایجاد کرده‌اند که از آن­ها به عنوان منبری برای بیان نظرات خود و حضورشان استفاده می‌کنند؛ بدون آن­که در امور دولت دخالتی کنند؛ چون آن­ها معتقدند کار مهمتری دارند و آن کار مشاوره دادن و کشف حقیقت است.

الجزایر تنها کشور سنی است که روز عاشورا را همانند روز عید فطر، عید قربان و میلاد [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا) ]] صلی الله علیه و آله تعطیل رسمی اعلام کرده است و این امر سبب شده تا طرفداران جریان سلفی با آن مخالفت کنند و آن را جانب‌داری غیر موجه و خدمت بزرگ به شیعیان به شمار آورند.

مطالبات شیعیان الجزایر تنها در به رسمیت شناختن مذهب آنان محدود نمی‌­شود، بلکه مطالبات سیاسی هم دارند. آنان در انتخابات شوراها و انتخابات پیشین مجلس تلاش‌­هایی جهت نفوذ به برخی احزاب سیاسی داشتند و در برخی از احزاب نامزد شده بودند. این­ها تلاش‌هایی است که شیعیان جهت ورود به دستگاه­‌های دولتی انجام داده ­اند تا به روش­‌های مختلف قدرت را کمی به دست بگیرند و فعالیت­‌هایشان را تسهیل نمایند و چه بسا تلاش می­‌کنند در مراحل بعدی احزاب سیاسی تأسیس کنند.

همچنین بسیاری از شیعیان اخیرا توانسته­‌اند به بسیاری از شوراهای منتخب، برخی از مدارس خصوصی، دانشگاه­‌ها، مساجد و حتی ادارات مالیاتی راه پیدا کنند و بسیاری دیگر توانسته‌­اند از انتخابات شوراهای گذشته و حتی از برخی از منافع ملی به نحو احسن استفاده کرده و در مجالس منتخب راه یابند.

حضور شیعیان محدود به مجالس و اماکن اداری نمانده است، بلکه آنان در دانشگاه‌­ها و ادارات مالیاتی برخی از استان‌ها نیز رسیده است. برخی از منابع خبری به این نکته اشاره کرده‌­اند که حضور شیعیان در این میادین به حمایت حزب الله لبنان و رایزن‌­های فرهنگی ایران بوده است.

عاشورا در الجزایر

بسیاری از الجزایری‌ها در روز عاشورا به زیارتگاه‌هایی همچون مرقد سیدی الهواری و سیدی الحسنی در شهر وهران می‌روند و در این اماکن به تضرع و درخواست شفاعت می‌پردازند. در کوه منقاس در شهر سطیف نیز مکانی به نام محل رد پای امام علی علیه‌السلام وجود دارد که شیعیان در روز عاشورا در آنجا گردهم می‌آیند. هیچ سندی دال بر اینکه امام علی علیه‌السلام در طول تاریخ در این منطقه حضور یافته است، وجود ندارد. روز عاشورا در الجزایر تعطیل رسمی است و این تعطیلی از دوران احمد بن بلا آغاز شده است. تعطیلی روز عاشورا در الجزایر نه به خاطر واقعه عاشورا بلکه به دلیل وقایع تاریخی از جمله عبور حضرت موسی(ع) از رود نیل، نابودی فرعون و یارانش و نجات حضرت نوح علیه‌السلام و یارانش از غرق شدن است. برخی از الجزایری‌ها اعتقاد دارند روز عاشورا یک روز استثنایی است و نباید در این روز اقدام به خرید کالای خاصی کرد و برخی دیگر نیز اعتقاد دارند که زکات و صدقه را باید در این روز به دیگران داد. [۳] هم اکنون در مناطقی از این کشور مانند شهرک‌های تابع استان وهران، در ماه محرم، مجالس حسینی برگزار می‌شود.[۴]

آیا شیعیان الجزایر تابع وطن خود هستند یا تابع ایران؟

شیعیان الجزایر همانند دیگر اقلیت‌های موجود در این کشور مثل أحمدیه و کرکریه از فشارهای دستگاه‌های دولتی که به خاطر اعتقاداتشان بر آنها تحمیل می‌شود گله دارند.

اکثر الجزایری‌ها دارای مذهب مالکی هستند، اما در دهه‌های گذشته مذهب وهابی در برخی محافل اجتماعی نفوذ کرده است و به خاطر فشارهای پیروان مذهب وهابی بر دستگاه‌های دولتی، شیعیان این کشور معمولا به پیروی از ایران که بزرگ‌ترین وطن برای پیروان مذهب شیعه در جهان به شمار می‌رود متهم می‌شوند. سلفی‌ها این ادعای پوچ را ابراز کرده‌اند تا میان شیعیان و سنی‌های الجزایر فتنه بیاندازند. این چنین تهمت‌هایی فقط به شیعیان محدود نمی‌شود، بلکه بسیاری از فرقه‌های الجزایر را هم به این تهمت‌ها متهم کرده‌اند؛ چون بر اساس ادعاهای این افراد، برخی از الجزایری‌ها به فرانسه وفادار هستند. طبق استدلال آنها می‌توان گفت که سلفی‌ها به عربستان وفادار و پیرو این کشور هستند و اخوان‌المسلمین هم پیرو مصر هستند.

در الجزایر هر شخصی در اعتقاداتش آزاد است و از ۲۰ سال قبل شیعیان در مناطق سوف، تبسه و… وجود دارند و تعدادشان بیش از ۲ میلیون است و حکومت با هیچ گروهی جز وهابیت هیچ مشکلی ندارد. روح دولت شیعی همچنان در الجزایر در جریان است، اما رفتارهای خشن جریان سلفی که می‌کوشد مانع تشیع شود، نوعی درگیری میان این دو مذهب به وجود آورده است.

پانویس

  1. پورتال اهل بیت (ع)
  2. اطلس شیعه، ص۵۵۴.
  3. التشیع فی افریقیا، ص۶۷۵.
  4. گنجینه مجمع، شماره ۱۸ و ۱۹، ص۳۷.