اسماعیل هنیه

اسماعیل هنیه
نام کامل	اسماعیل هنیه
نام‌های دیگر	اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه، أبوالعبد
اطلاعات شخصی
سال تولد	۱۹۶۳ م، ۱۳۴۱ ش‌، ۱۳۸۲ ق
محل تولد	اردوگاه الشاطی در غزه
سال درگذشت	2024 م، ۱۴۰۲ ش‌، ۱۴۴۵ ق
محل درگذشت	تهران - بر اثر ترور اسرائیل ساعاتی پس از مراسم تحلیف دکتر مسعود پزشکیان
دین	اسلام، اهل‌سنت
فعالیت‌ها	نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین عضو کمیته عالی پیگیری انتفاضه به نمایندگی از حماس رئیس دفتر شیخ احمد یاسین عضو رهبری سیاسی جنبش حماس عضو سابق هیئت مدیره جمعیت اسلامی غزه

اسماعیل هنیه سیاستمدار فلسطینی و از رهبران ارشد سیاسی حماس است. او نخست‌وزیر دولت خودگردان فلسطین از ۲۹ مارس ۲۰۰۶ تا ۱۴ ژوئن ۲۰۰۷ م، بود. محمود عباس رئیس‌جمهور فلسطین هنیه را در ۱۴ ژوئن ۲۰۰۷ م، در اوج درگیری‌های فتح و حماس از مقام خود برکنار کرد، اما هنیه به این فرمان اعتنا نکرد و همچنان به اِعمال اقتدار نخست‌وزیری در نوار غزه ادامه داد. شورای قانون‌گذاری فلسطین نیز همچنان اقتدار او را به رسمیت می‌شناسد. ایشان در ۶ مه ۲۰۱۷ م، رئیس جدید دفتر حماس و جایگزین خالد مشعل شد. وی در اقدامی تروریستی توسط رژیم جنایتکار صهیونیستی در سحرگاه چهارشنبه 25 محرم 1446 به شهادت رسید.

زندگی‌نامه

اسماعیل هنیه، با نام کامل اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه با کنیه ابوالعبد در ۲۹ ژانویه ۱۹۶۳ م، در اردوگاه الشاطی در غزه به دنیا آمد. محل اصلی زندگی خانواده‌اش قبل از آوارگی روستای الجوره در مجدال عسقلان (اشکلون اسراییل) بوده‌ است که در طول جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ پناهنده شدند. سه خواهر او شهروند اسرائیل هستند و از دههٔ ۱۹۷۰ م، تاکنون در شهرک تل سبع در صحرای نگب زندگی می‌کنند. تعدادی از خواهرزاده‌های هنیه نیز در ارتش اسرائیل خدمت کرده‌اند.

تحصیلات

وی تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در مدارس سازمان آنروا در اردوگاه الشاطی در غزه گذراند. تحصیلات دبیرستان را در دانش‌سرای دینی الازهر در غزه کامل کرد و در سال ۱۹۸۱ م، وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و به عضویت انجمن اسلامی این دانشگاه در آمد. وی همچنین از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۴ م، عضو شورای دانشجویی دانشگاه و از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۶ م، ریاست شورای دانشجویی دانشگاه را بر عهده داشت. وی در سال ۱۹۸۷ م، لیسانس زبان عربی را از دانشکده تربیت دانشگاه اسلامی غزه دریافت کرد.

مبارزات

بازداشت‌ها

• بار اول: به مدت ۱۸ روز در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۹۸۷؛
• بار دوم: به مدت ۶ ماه در تاریخ ۱۵/۱/۱۹۸۸؛
• بار سوم: به مدت ۳ سال در تاریخ ۱۸/۵/۱۹۸۹.

تبعید

در تاریخ ۱۷/۱۲/۱۹۹۲ همراه با ۴۱۵ نفر از رهبران و فعالان حماس و جهاد اسلامی از جمله احمد یاسین، عبدالعزیز الانتیسی و دیگر سیاستمداران ارشد حماس به مرج الزهور در جنوب لبنان تبعید شد.

ترور نافرجام

اسماعیل هنیه جزئیات عملیات ترور نافرجام خود را این‌گونه توصیف می‌کند:

در تاریخ ۶/۹/۲۰۰۳ میلادی همراه شیخ احمد یاسین به دیدار دکتر مروان ابوراس رفته بودیم. وقتی ناهار را در منزل ایشان میل کردیم، ناگهان یک هواپیمای اف ۱۶ محلی را که در آن بودیم بمب باران کرد. سقف فرو ریخت و همه جا را دود و گرد و خاک فرار گرفت. به شکرانه پروردگار موفق شدیم از منزل خارج شویم و خداوند ما و خانواده دکتر ابوراس را نجات داد.

جایگاه او در حماس

پس از آزادی احمد یاسین، رهبر معنوی حماس در سال ۱۹۹۷ م، هنیه به ریاست دفترش منصوب شد. او به دلیل ادعای دست داشتن در حملات علیه شهروندان اسرائیلی در پی یک بمب‌گذاری انتحاری در اورشلیم در سال ۲۰۰۳ م، هدف نیروهای دفاعی اسرائیل قرار گرفت. همچنین در اثر حملۀ نیروی هوایی اسرائیل که تلاش می‌کرد رهبری حماس را از بین ببرد، کمی بر روی دستش مجروح شد. موضع او در درون حماس به دلیل رابطه‌اش با یاسین و به دلیل ترور بخش عمده‌ای از رهبری حماس توسط نیروهای امنیتی اسرائیل تقویت شد و در جریان انتفاضه دوم جایگاه ویژه‌ای یافت. در دسامبر ۲۰۰۵ م، هنیه برای ریاست شورای حزب حماس انتخاب شد که در ماه بعد برنده انتخابات شورای قانونگذاری شد.

نخست‌وزیری

هنیه در ۱۶ فوریه ۲۰۰۶ م، در پی پیروزی حماس «فهرست تغییر و اصلاحات» در ۲۵ ژانویه ۲۰۰۶ م، به‌عنوان نخست‌وزیر نامزد شد. نام او در 20 فوریه رسماً به محمود عباس ارائه شد و در 29 مارس 2006 سوگند یاد کرد.

واکنش غربی‌ها

اسرائیل در پی انتخابات 2006 م، فلسطین و پیروزی حماس، مجموعه‌ای از اقدامات تنبیهی از جمله تحریم‌های اقتصادی علیه تشکیلات خودگردان فلسطین را به اجرا درآورد. ایهود اولمرت سرپرست نخست‌وزیر این کشور اعلام کرد که اسرائیل ماهانه حدود ۵۰ میلیون دلار در فیش‌های مالیاتی که توسط اسرائیل به نمایندگی از تشکیلات خودگردان فلسطین جمع‌آوری می‌شد، منتقل نخواهد کرد. هنیه این تحریم‌ها را رد کرد و اعلام کرد که حماس نه خلع سلاح خواهد کرد و نه اسرائیل را به رسمیت خواهد شناخت. هنیه با ابراز تاسف از اینکه حماس مورد اقدامات تنبیهی قرار گرفته است، افزود که «باید به دموکراسی ابراز شده از سوی مردم فلسطین پاسخ متفاوتی می‌داد».

دولت بوش در آمریکا که ملتش حماس را یک سازمان تروریستی می‌دانست، خواستار آن شد که ۵۰ میلیون دلار بودجه کمک‌های خارجی بدون هزینه برای تشکیلات خودگردان فلسطین به آمریکا بازگردانده شود که مازن سونوکروت وزیر اقتصاد فلسطین با این کار موافقت کرد. در مورد از دست دادن کمک‌های خارجی آمریکا و اتحادیۀ اروپا، هنیه اظهار نظر کرد که: «غرب همیشه از کمک‌های مالی خود برای اعمال فشار بر مردم فلسطین استفاده می‌کند.

عزل از نخست‌وزیری

محمود عباس در 14 ژوئن 2007 م، هنیه را از نخست‌وزیری برکنار کرد و سلام فیاض را به جای او منصوب کرد. این در پی اقدام نیروهای مسلح حماس برای در دست گرفتن کنترل مواضع تشکیلات خودگردان فلسطین که تحت کنترل شبه نظامیان فتح مسلح و مورد حمایت آمریکا و اسرائیل بود، صورت گرفت. انتصاب فیاض به جای هنیه به‌عنوان یک امر غیر قانونی به چالش کشیده شده است، زیرا بر اساس قانون اساسی فلسطین، رئیس حکومت خودگردان فلسطین ممکن است یک نخست‌وزیر را برکنار کند، اما اجازه ندارد بدون تصویب شورای قانونگذاری فلسطین جایگزینی تعیین کند. و تا زمانی که نخست‌وزیر جدیدی منصوب شود، نخست‌وزیر قبلی سرپرستی دولت را بر عهده دارد. انتصاب فیاض تا پيش از اين توسط شورای قانونگذاری هرگز تصويب نشده بود، به همین دلیل هنیه به فعالیت خود در غزه ادامه داده است، و توسط تعداد زیادی از فلسطینی‌ها به‌عنوان سرپرست مشروع نخست‌وزیر به رسمیت شناخته شده است. انيس آل قاسم، وکيل قانون اساسی فلسطينيان که پيش‌نويس قانون اساسی را تهیه کرده است، از جمله کسانی است که انتصاب فیاض را علنا غير قانونی اعلام کرد.

فعالیت‌ها

• دبیر پیشین هیئت امنای دانشگاه اسلامی غزه؛
• مسئول پیشین امور اداری دانشگاه اسلامی غزه؛
• مدیر سابق علمی دانشگاه اسلامی غزه؛
• عضو سابق منای دانشگاه اسلامی غزه؛
• عضو کمیته عالی گفتگوی حماس با بقیه گروه‌های فلسطینی و تشکیلات خودگردان؛
• عضو کمیته عالی پیگیری انتفاضه به نمایندگی از حماس؛
• رئیس دفتر شیخ احمد یاسین؛
• عضو رهبری سیاسی جنبش حماس؛
• عضو سابق هیئت مدیره جمعیت اسلامی غزه؛
• رئیس باشگاه جمعیت اسلامی غزه به مدت ۱۰ سال.

شهادت

اسماعیل هنیه حدود ساعت 2 نیمه‌شب و با دستور مستقیم نخست وزیر جنایت‎پیشه اسرائیل بنیامین نتانیاهو ترور و ساعاتی پس از حضور در مراسم تحلیف ریاست‎جمهوری ایران دکتر مسعود پزشکیان توسط پرتابۀ موشکی از آسمان، در اقامتگاهی ویژه جانبازان در شمال تهران به شهادت رسید. این نحوه ترور، برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد ترور شهید آیت‌الله رئیسی و تیم همراهش در حادثۀ سقوط بالگرد را تقویت کرده است.

مراسم تشییع

در پنج شنبه 12 مرداد سال 1403 ش، در تهران به امامت امام خامنه‌ای بر پیکر شهید اسماعیل هنیه و شهید وسیم ابوشعبان نماز اقامه شد و با حضور مردمی و مشارکت سران عربی و اسلامی آنها را تشییع کردند. سپس پیکر این دو شهید، عصر همان روز به دوحه پایتخت قطر منتقل و پس از اقامۀ نماز جمعه در دوحه بر جنازۀ آن دو نماز میت اقامه، و در قبرستان امام موسس در لوسیل به خاک سپرده شدند.

واکنش‌ها

پیام امام خامنه‌ای

پیام رهبر انقلاب اسلامی در پی شهادت مجاهد بزرگ آقای اسماعیل هنیه

متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم انالله و انا الیه راجعون ملت عزیز ایران! رهبر شجاع و مجاهد برجسته‌ی فلسطینی جناب آقای اسماعیل هنیه در سحرگاه دیشب به لقاء‌الله پیوست و جبهه‌ عظیم مقاومت عزادار شد. رژیم صهیونیستی جنایتکار و تروریست، میهمان عزیز ما را در خانه‌ی ما به شهادت رسانید و ما را داغدار کرد، ولی زمینه‌ مجازاتی سخت برای خود را نیز فراهم ساخت. شهید هنیه سالها جان گرامی‌اش را در میدان مبارزه‌ای شرافتمندانه بر سردست گرفته و آماده‌ی شهادت بود، و فرزندان و کسان خود را در این راه تقدیم کرده بود. او از شهید شدن در راه خدا و نجات بندگان خدا باک نداشت، ولی ما در این حادثه‌ی تلخ و سخت که در حریم جمهوری اسلامی اتفاق افتاده است، خونخواهی او را وظیفه‌ی خود می‌دانیم. اینجانب به امت اسلامی، به جبهه مقاومت، به ملت شجاع و سرافراز فلسطین و بالخصوص به خاندان و بازماندگان شهید هنیه و یکی از همراهانش که با وی به شهادت رسیده است، تسلیت عرض می‌کنم و علوّ درجات آنان را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.

سیّدعلی خامنه‌ای ۱۰ مرداد ۱۴۰۳ مصادف با ۲۵ محرم 1446

پیام رئیس‌جمهور اسلامی ایران

مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: امروز ایران عزیز به سوگ شریک غم و شادی خود، همراه همیشگی و پرافتخار راه مقاومت، رهبر شجاع مقاومت فلسطین، شهید القدس، حاج اسماعیل هنیه نشسته‌ است. دیروز دست فاتح او را بالا بردم و امروز باید بر روی شانه‌هایم او را تشییع کنم. مسیر مقاومت و دفاع از مظلوم پر قدرت‌تر از همیشه دنبال می‌شود. ایران از تمامیت ارضی و عزت و حیثیت و افتخار و شرف خود دفاع، و اشغالگران تروریست را از اقدام بزدلانه خود پشیمان خواهد کرد.

پیام دبیرکل حزب الله لبنان

دبیرکل حزب الله لبنان، سید حسن نصر‌الله در ابتدای سخنرانی خود در مراسم تشییع پیکر شهید فواد شکر از فرماندهان ارشد حزب الله در حمله تروریستی دشمن صهیونیستی به بیروت، شهادت شهید اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس را به این جنبش و گردان‌های شهید عزالدین القسام تبریک و تسلیت گفت. سید حسن نصرالله تصریح کرد: شهادت برادر عزیزمان «اسماعیل هنیه» را به برادران خود در حماس و گرداهای القسام، ملت فلسطین و امت عربی و اسلامی، تبریک و تسلیت می‌گویم. ما در مقاومت و شهادت با حماس شریک هستیم و به پیروزی حتمی دست خواهیم یافت.

پیام دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی

به گزارش روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، شهادت اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس و مجاهد خستگی ناپذیر جبهه‌ مقاومت اسلامی را تسلیت گفت.

متن پیام به شرح زیر است:

بِسمِ رَبِّ الشُّهَداء وَ الصِدیقین وَلا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ ^{[آل عمران–169]} ‎

شهادت رئیس دفتر سیاسی حماس؛ شهید اسماعیل هنیه (رضوان الله علیه)، مجاهد خستگی‌ناپذیر جبهه مقاومت اسلامی را به امت اسلام و مردم مجاهد و مظلوم فلسطین، مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای (مدظله العالی) و همه آزادی خواهان و حق طلبان دنیا به ویژه خانواده مقاوم و فداکار این شهید والامقام تسلیت عرض می‌نماییم. آن شهید مجاهد و پرچمدار آزادی قدس شریف، همواره در راه آزادی و عدالت، در برابر پروژه سلطه‌گری آمریکا و اشغالگری رژیم سفاک صهیونیستی ایستاد و در طول این سال‌ها با انتظار شهادت زندگی کرد. این عملیات تروریستی و بزدلانه رژیم صهیونیستی بیش از پیش چهره خبیث این رژیم فاسد را در زیر پا گذاشتن تمام قوانین بین‌المللی و انسانی برای رسیدن به اهداف نامشروع خود بر همگان ثابت کرد. صهیونیسم جنایتکار بداند که خون مطهر شهید هنیه (رضوان الله علیه)، عزم و اراده ملت‌های آزاده و پایداری مجاهدان مقاومت را برای مقابله با استکبار جهانی و رژیم آپارتاید و غاصب سرزمین فلسطین بیش از پیش تقویت خواهد کرد و ثمره خون شهدای مقاومت چیزی جز نابودی رژیم غاصب صهیونیستی نیست. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ضمن محکومیت ترور شهید اسماعیل هنیه، بر تداوم حمایت از جبهه مقاومت اسلامی و اقدام قاطع کشور‌های مسلمان در مجامع و محاکم بین‌المللی برای برخورد با رژیم صهیونیستی تأکید دارد و ان شالله به زودی انتقام خون این شهید بزرگوار از سران صهیونیستی گرفته خواهد شد. با تقدیم تسلیت عمیق خود و آرزوی سلامتی و توفیق خدمت در راه اسلام برای خانواده معزز هنیه، از خداوند متعال برای این فرمانده شهید، علو درجات و رحمت و رضوان واسعه الهی را مسئلت داریم.

حمید شهریاری دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی

جستارهای وابسته

• وسیم ابوشعبان
• خالد مشعل
• احمد یاسین
• فلسطین

منابع

• اسماعیل هنیه کی بود؟، خبرگزاری وطن. تاریخ درج مطلب: 10 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.
• «ابوالعبد» اسماعیل هنیه که بود؟، شبکه شرق.تاریخ درج مطلب: 10 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.
• شهید هنیه را بیشتر بشناسیم، مسجد خبر. تاریخ درج مطلب: 10 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.
• پیام رهبر انقلاب اسلامی در پی شهادت مجاهد بزرگ آقای اسماعیل هنیه، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای. تاریخ درج مطلب: 10 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.
• پیام هشدارآمیز پزشکیان درپی شهادت اسماعیل هنیه، دنیای اقتصاد. تاریخ درج مطلب: 10 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.
• سید نصرالله: هدف از حادثه مجدل‌شمس، ترور رهبران و فرماندهان مقاومت بود/ پاسخ حتمی است، خبرگزاری ایرنا. تاریخ درج مطلب: 11 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.
• پیام تسلیت دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در پی شهادت اسماعیل هنیه، خبرگزاری میزان. تاریخ درج مطلب: 10 مرداد 1403 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 14 مرداد 1403 ش.